IRAJ MARKET UPDATE Ηλίας N. Μπούσιος 21 Αυγούστου 2002 info@iraj.gr Κατά τη συνεδρίαση της 21 ης Αυγούστου, ο Γενικός είκτης έκλεισε µε κέρδη της τάξεως του 1,37%, ενώ η αξία των συναλλαγών ξεπέρασε τα 100 εκατ. ευρώ. Η αισιοδοξία έχει επιστρέψει και πάλι, αφού το οχυρό των 2.000 µονάδων κράτησε για µία ακόµη φορά, ενώ η παραµονή του Γ.. άνω των 2.150 µονάδων (αντίστοιχα 1.100 µονάδων για το δείκτη της υψηλής κεφαλαιοποίησης) οδηγεί σε αύξηση των συναλλαγών και σε στάση άµυνας τους Shorts στην αγορά παραγώγων. είγµα της βελτίωσης του κλίµατος είναι και τα πρωτοσέλιδα των εφηµερίδων. 1 1 Η επιλογή του συγκεκριµένου τεύχους ελληνικής οικονοµικής εφηµερίδας είναι απλώς ενδεικτική του κλίµατος που επικαλείται η παρούσα ανάλυση και δεν απευθύνεται είτε ως κριτική είτε ως γενικότερος σχολιασµός προσωπικά ή µεµονωµένα στην εν λόγω εφηµερίδα ή / και τον εκδότη / συνεργάτες της.
Οι αναλυτές επανέρχονται µε νέες προτάσεις µετοχών, ενώ και το Αµοιβαίο Κεφάλαιο του Ι.Κ.Α. έλαβε άδεια για να προβεί σε αγορές µετοχικών τίτλων. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, επικρατεί η άποψη ότι είδαµε τον πάτο. Ποιος όµως από τους υποστηρικτές αυτής της άποψης, δήλωσε το 2000 ότι είδαµε την κορυφή ; Κατά την 24 η Ιουλίου, καθώς η αγορά διαµόρφωνε το πρόσφατο χαµηλό της, σε µία Οnline ψηφοφορία του CNBC οι επενδυτές ρωτήθηκαν για το τι επρόκειτο να κάνουν. Το 83% από τους 2.700 που ανταποκρίθηκαν, απάντησε Hold on. Τον Ιούνιο του 1984 το ίδιο ποσοστό έδινε την ίδια ακριβώς απάντηση, αναφορικά όµως µε τα έντοκα γραµµάτια του αµερικανικού δηµοσίου (T-bills). Στην παρούσα µελέτη, παρουσιάζουµε ένα δείγµα για την αποδοτικότητα της στρατηγικής Buy and Hold. Η τακτική αυτή µπορεί να λειτουργούσε ικανοποιητικά κατά τη διάρκεια της ανοδικής αγοράς, σε µία Bear Market όµως φαίνεται ότι αποτέλεσµα έχει µόνο το λεγόµενο Market Timing. Τι να πει άλλωστε κανείς όταν ένας τραπεζικός τίτλος, όπως αυτός της Alpha Bank µετά τα σηµαντικά κέρδη των τελευταίων εβδοµάδων, δίνει την ίδια απόδοση µε τον κοινό τίτλο της Stabilton από τον πυθµένα στις αρχές του 1998. 0% 60 55 35 30 25 ALPHA BANK, Monthly 50 45 STABILTON, Monthly 20 15 40 35 10 30 25 5 20 15 10
Πώς όµως θα αισθάνεται ο µέτοχος της Alpha Bank όταν βλέπει για το ίδιο χρονικό διάστηµα τον κοινό τίτλο της Κλωνατέξ να καταγράφει κέρδη άνω του 420%, έχοντας µάλιστα υποχωρήσει κατά 92,5% από τα ιστορικά υψηλά; 60 55 80 70 60 50 ALPHA BANK, Monthly 50 45 KLONATEX, Monthly 40 30 40 20 35 30 10 25 20 15 10 Είναι το παραπάνω ένα ακραίο παράδειγµα, ή µήπως πρόκειται για την πικρή αλήθεια αναφορικά µε την στρατηγική της διακράτησης; Το παρακάτω διάγραµµα απεικονίζει την απόδοση µιας επένδυσης στο δείκτη S&P 500 κατά τα τελευταία 5 χρόνια, συµπεριλαµβανοµένων των µερισµάτων. Πηγή: HD Brous & Co., Inc.'s Crosscurrents
Ύστερα από 58 µήνες, η στρατηγική αυτή στην ουσία άρχισε να γίνεται επιζήµια, αποδίδοντας µόλις 1,7% (σε µηνιαία βάση), λιγότερο ακόµη και από την απόδοση των Money Markets που υπολογίζεται σε 3% από το 1997. Μετά από 62 µήνες (µέχρι το Φεβρουάριο του 2002), τα συνολικά κέρδη ανέρχονταν µόλις σε $162,28, επί $31.000 επενδεδυµένου κεφαλαίου. Στην πραγµατικότητα, ακόµη και η κατάθεση µε επιτόκιο 1% θα είχε αποδόσει περισσότερα! Πολλοί είναι όµως αυτοί που υποστηρίζουν ότι αγοράζοντας περισσότερες µετοχές σε χαµηλότερες τιµές είναι µαθηµατικά βέβαιο ότι µακροχρόνια η απόδοση θα είναι πολύ µεγάλη. Στην πραγµατικότητα όµως, εάν οι τιµές είναι ακόµη υψηλές τότε οι µετοχές θα πρέπει να πωλούνται και όχι να αγοράζονται. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία 100 περίπου ετών, οι τιµές είναι ακόµη υψηλές! Η 10 ετής απόδοση για τον Dow Jones υπολογίζεται σε επίπεδα άνω του 12% (σε ετήσια βάση), απέχοντας σηµαντικά από τον ιστορικό µέσο όρο του 5%. Οι ίδιες συνθήκες επικρατούσαν στις δεκαετίες του 1920 και του 1960, µε τις γνωστές συνέπειες... Πηγή: HD Brous & Co., Inc.'s Crosscurrents Ας περάσουµε λοιπόν στο τεχνικό κοµµάτι για να δούµε τη θέση των αγορών έως αυτήν τη στιγµή.
13000 Dow Jones Long Term 12000 11000 10000 9000 8000 7000 6000 5000 Cycle Wave V baseline 4000 3000 50000 x1000 Όπως έχουµε αναφέρει στις αναλύσεις των τελευταίων µηνών, ο Dow έχει διασπάσει καθοδικά την ευθεία ορισµού του 5 ου κύµατος βαθµού κύκλου (Cycle) της πολυετούς Bull Market. Η ανοδική αντίδραση του τελευταίου µήνα, στα πλαίσια του αναµενόµενου Summer Rally, αποτελεί απλά µία διόρθωση πάνω στην ευθεία τάσης, κίνηση που συνηθίζεται και ενισχύει την πτωτική κίνηση στη συνέχεια. Παρόµοια κίνηση παρατηρούµε και στο δείκτη S&P 500. Head 1600 S&P 500 Long Term 1550 1500 1450 1400 1350 Left Shoulder Right Shoulder 1300 1250 1200 1150 1100 1050 1000 950 neckline 900 850 800 750 A S O N D 1998 A M J J A S O N D 1999 A M J J A S O N D 2000 A M J J A S O N D 2001 A M J J A S O N D 2002 A M J J A S O N
Μετά τη διάσπαση της Γραµµής Λαιµού που ορίζει το µακροχρόνιο σχηµατισµό Head & Shoulders, ο δείκτης διορθώνει προς την ευθεία ορισµού, χωρίς να αποκλείεται βραχυχρόνια ανοδική υπέρβασή της, ώστε η πτωτική τάση να ενισχυθεί στη συνέχεια. Σε βραχυχρόνια βάση, η κίνηση τόσο των δύο παραπάνω δεικτών όσο και του δείκτη του δολαρίου (U.S. Dollar Index) διαµορφώνουν τον ίδιο σχηµατισµό. Dow Jones Industrial, Daily 9900 9800 9700 9600 9500 9400 9300 9200 9100 9000 8900 8800 8700 8600 8500 8400 8300 8200 8100 8000 7900 7800 7700 7600 7500 7400 une 10 17 24 1 July 8 15 22 29 5 August 12 19 26 2 September Το µοντέλο που βρίσκεται σε εξέλιξη, είτε πρόκειται για διπλό Zigzag είτε για ανοδική σφήνα, στερείται τόσο ορµής όσο και όγκου συναλλαγών και είναι σχηµατισµός καθοδικών προσδοκιών. Στην εγχώρια αγορά, ο Γενικός δείκτης κινείται κάτω από τη ζώνη συσσώρευσης του Απριλίου, ενώ τόσο οι τραπεζικοί τίτλοι όσο και ο τίτλος του Ο.Τ.Ε. σηµείωσαν νέα χαµηλά. Η κίνηση από τα πρόσφατα χαµηλά είναι καθαρά διορθωτικού χαρακτήρα, έχοντας οδηγήσει τους βραχυχρόνιους ταλαντωτές σε υπεραγορασµένες περιοχές τόσο σε ενδοσυνεδριακή, όσο και σε ηµερήσια ή εβδοµαδιαία βάση. Αν και το επίπεδο των 2.215 µονάδων αποτελεί το κατά 50% επίπεδο διόρθωσης του τελευταίου πτωτικού κύµατος, ενώ ταυτόχρονα συναντάται και αντίσταση Gann, το ζητούµενο αυτή τη στιγµή είναι η οριστική διαµόρφωση του υπό εξέλιξη σχηµατισµού. Μία βραχυχρόνια υποχώρηση και στη συνέχεια µία εκ νέου ανοδική προσπάθεια θα σχηµάτιζε καθοδική απόκλιση στους ταλαντωτές, µε ακόµη µεγαλύτερες αρνητικές επιπτώσεις για τη συνέχεια.
2500 ASE General Index, Daily 2450 100.0% 2400 2350 2300 61.8% 2250 50.0% 2200 38.2% 2150 23.6% 2100 2050 0.0% 2000 18 25 4 March 11 19 26 2 April 8 15 22 29 8 May 13 20 27 3 June 10 17 25 1 July 8 15 22 29 5 August 12 19 26 2 Septe Επί του παρόντος, όσο η κίνηση συντηρείται άνω της βραχυχρόνιας ευθείας ορισµού, η οποία θα διέρχεται κατά τις προσεχείς συνεδριάσεις µεταξύ των 2.150 και των 2.170 µονάδων, η βραχυχρόνια ανοδική τάση θα συντηρείται. Καθοδική διάσπαση της ευθείας αυτής, µε ταυτόχρονο σήµα πώλησης από τα γνωστά ως Volatility Breakout Systems, θα οδηγήσει την αγορά προς νεότερα χαµηλά. Όπως έχω τονίσει σε προηγούµενες αναλύσεις µου, περιµένω ο σηµαντικός όγκος των πωλήσεων να εκδηλωθεί σε επίπεδα σηµαντικά κατώτερα των 2.000 µονάδων. Από τα δεδοµένα που προκύπτουν από την ενδοσυνεδριακή παρακολούθηση, ολοένα και µεγαλύτερο ποσοστό ρευστότητας οδηγείται σε εγκλωβισµό. Οι συνεδριάσεις στη συντριπτική πλειοψηφία τους ξεκινούν νωχελικά, όταν ξαφνικά εντολές αγορών σε δεικτοβαρείς µετοχές προκαλούν κατακόρυφη άνοδο του δείκτη και στη συνέχεια συντηρείται το θετικό πρόσηµο µε αύξηση του όγκου των συναλλαγών και τοποθετήσεις κοντά στα ενδοσυνεδριακά υψηλά (!). εν είµαι υποστηρικτής των θεωριών περί συνωµοσίας και στήριξης, κυρίως γιατί οι θεωρίες αυτές προσάπτουν υψηλή νοηµοσύνη στους υποτιθέµενους συνωµότες. Η κίνηση όµως της αγοράς όλο αυτό το διάστηµα, µε τη διαµόρφωση χαµηλότερων χαµηλών και χαµηλότερων υψηλών, τους χαρακτηρίζει µάλλον ως επιεικώς άσχετους. Όσο λοιπόν βλέπω την αγορά να κινείται µε αυτούς τους ρυθµούς, δεν µπορώ να υποστηρίξω ότι η συσσώρευση αυτή θα προκαλέσει αντιστροφή τάσης. Η τεχνική µελέτη είναι αυτή που υποδεικνύει πότε έχουµε τη σωστή θέση, ενώ µας βοηθάει να ανακαλύψουµε γρήγορα τα λάθη µας, κρατώντας το ρίσκο σε χαµηλό επίπεδο, χωρίς να αναθεωρήσουµε τις προβλέψεις µας ένα χρόνο αργότερα, όπως κάνουν οι οικονοµολόγοι!
Πραγµατικά έχει καταντήσει βαρετό να ακούω και να διαβάζω διάφορους επαγγελµατίες της αγοράς να λένε ότι τα επίπεδα είναι ελκυστικά και προτείνουν αναδιάρθρωση των χαρτοφυλακίων. Με τι λεφτά; Η ρευστότητα είναι ήδη εγκλωβισµένη. Πάλι ; Ποιος από αυτούς είπε ποτέ σταµατήστε να αγοράζετε ; Και ποιο επενδυτικό σχήµα θα δραστηριοποιηθεί µε χρονικό ορίζοντα πέραν των 3-4 συνεδριάσεων, όταν η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς περιµένει να επιβάλλει πρόστιµο µε την πρώτη ευκαιρία για υποτιθέµενη χειραγώγηση ; Γιατί όµως την ίδια στιγµή θεωρείται αποδεκτή η στάθµιση της Ε.Τ.Ε. µε ποσοστό άνω του 20% στο δείκτη της υψηλής κεφαλαιοποίησης; Ορισµένοι αναλυτές βέβαια στηρίζουν την αισιοδοξία τους στο γεγονός ότι στην ελληνική αγορά εκλίπουν τα φαινόµενα εκείνα που δηµιουργούν αβεβαιότητα και προκαλούν έντονη νευρικότητα στις διεθνείς αγορές. Άξιο αναφοράς όµως είναι η άρνηση των αρχών να δώσουν στοιχεία για τα µετοχοδάνεια, καθώς επίσης και η απουσία ουσιαστικού ελέγχου για λογιστικές παρατυπίες στις εγχώριες επιχειρήσεις. εν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι µόλις πριν µερικές εβδοµάδες η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς επέβαλε για πρώτη φορά πρόστιµο σε εισηγµένη εταιρία για λογιστική παρατυπία που αφορά το έτος 2000! Γι αυτήν ακριβώς την κατάσταση που επικρατεί στην ελληνική αγορά (και όχι µόνο) µε τους υποτιθέµενους επαγγελµατίες, ταιριάζει το ερώτηµα που έθεσε το 1962 ο manager των New York Mets, Casey Stengel, όταν η οµάδα του σηµείωσε την 120 η σερί ήττα της: Can t Anyone Here Play This Game?
Ειδική Ανακοίνωση προς Όλα τα Ενδιαφερόµενα Μέρη Η πληροφόρηση που περιέχεται στο δικτυακό τόπο (Investment Research and Analysis Journal ή IRAJ) και στην παρούσα ανάλυση (ή γενικά παρουσίαση) βασίζεται σε ευρέως δηµοσιοποιηµένα στοιχεία, στατιστικές βάσεις δεδοµένων, ετήσιους απολογισµούς, ενηµερωτικά δελτία, επίσηµες ανακοινώσεις και άλλες εξειδικευµένες πηγές πρωτογενούς ή δευτερογενούς έρευνας, οι οποίες κατά την άποψη των εκπροσώπων του δικτυακού τόπου είναι έγκυρες, αξιόπιστες και οι κατά το δυνατόν αντιπροσωπευτικότερες του προς εξέταση αντικειµένου. Το IRAJ δεν έχει προβεί σε πρωτογενή ή εµπεριστατωµένο έλεγχο του συνόλου των αναγραφόµενων πληροφοριών / στοιχείων και κατά συνέπεια δεν εγγυάται µε απόλυτο τρόπο την ποιοτική και ποσοτική ακρίβεια των δεδοµένων και απόψεων που εµπεριέχονται σε αυτήν. Η πληροφόρηση και οι απόψεις που παρουσιάζονται, υφίστανται κατά τη χρονική στιγµή της εκπόνησης της ανάλυσης, αποτελούν προϊόν συνθετικής και κριτικής µεθόδου, και ενδέχεται να µεταβληθούν µετά τη συγκεκριµένη ηµεροµηνία χωρίς καµία ειδοποίηση από µέρους του IRAJ προς τα ενδιαφερόµενα µέρη. Παράλληλα, είναι πιθανόν, οι απόψεις που βασίζονται σε διαφορετική µεθοδολογία ανάλυσης (θεµελιώδη, τεχνική ή στατιστική ανάλυση) αλλά και σε διαφορετική θεώρηση να µην βρίσκονται, κατά αναγκαίο τρόπο, σε απόλυτη αρµονία µεταξύ τους και ως εκ τούτου τα εξαγόµενα δεδοµένα / συµπεράσµατα ανάλογα µε τα χρησιµοποιηθέντα κριτήρια να διίστανται ή να διαφοροποιούνται. Οι αγορές µετοχών, χρήµατος και εµπορευµάτων χαρακτηρίζονται παραδοσιακά από υψηλό βαθµό µεταβλητότητας (volatility), µε αποτέλεσµα να καθίσταται κατά καιρούς ιδιαιτέρως δύσκολη η απόπειρα πρόβλεψης των µελλοντικών τάσεων. Παράµετροι, όπως οι εταιρικές εξελίξεις, οι µακροοικονοµικές και µικροοικονοµικές ισορροπίες, οι κλιµατολογικές συνθήκες, το επίπεδο των αποθεµάτων και η εν γένει προσφορά και ζήτηση των προς διαπραγµάτευση χρεογράφων παρουσιάζουν ταχείς ρυθµούς αλλαγών ως προς την πληροφόρηση που διαχέεται στην επενδυτική κοινότητα και κατά συνέπεια οι εναλλαγές των προσδοκιών οδηγούν µε τακτικό και συνήθως απρόβλεπτο τρόπο σε µικρές ή µεγάλες διακυµάνσεις των τιµών. Οι προβλέψεις που αναφέρονται στις αναλύσεις του δικτυακού τόπου δύνανται να αποτελούν ένα µόνο από τα πολλά υποψήφια / πιθανά σενάρια µελλοντικών εξελίξεων, ανάλογα µε τις διαφορετικές κάθε φορά υποθέσεις που λαµβάνονται υπόψη για την εξαγωγή τους. Επίσης δύνανται να εκφράζονται ως προσωπικές απόψεις των συγγραφέων και όχι κατ αναγκαίο τρόπο ως βασικές θέσεις που εκπροσωπούν το δικτυακό τόπο IRAJ σε ευρύτερη διάσταση. Όλες οι απόψεις οι οποίες βασίζονται σε προβλέψεις µεγεθών χρηµατοοικονοµικής φύσεως υπόκεινται σε σηµαντικούς κινδύνους και αβεβαιότητες ως προς την τελική υλοποίησή τους, µε αποτέλεσµα να απαιτείται εξαιρετική προσοχή στη χρήση αυτών των προβλέψεων ως κριτήρια επενδυτικής συµπεριφοράς. Οι µελέτες και οι αναλύσεις του δικτυακού τόπου (Investment Research and Analysis Journal ή IRAJ) εκπονούνται µε κύριο αλλά όχι αποκλειστικό σκοπό την ενηµέρωση των επενδυτών. Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή, χρησιµοποίηση και διανοµή του εν λόγω προϊόντος χωρίς την έγγραφη άδεια του IRAJ και των εκπροσώπων του.