Ρήματα λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν ότι ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα ενεργεί ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μία κατάσταση.

Τι είναι ρήμα; Παραδείγματα: α) Ο εργάτης δουλεύει β) Ο ήλιος σκεπάστηκε από τα σύννεφα γ) Το μωρό κοιμάται Οι λέξεις «δουλεύει», «σκεπάστηκε», «κοιμάται», λέγονται ρήματα γιατί φανερώνουν ότι ο εργάτης κάτι κάνει (α), ο ήλιος κάτι παθαίνει (β), το μωρό βρίσκεται σε μία κατάσταση (γ). Ρήματα λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν ότι ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα ενεργεί ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μία κατάσταση. Σε κάθε πρόταση εκτός από το ρήμα υπάρχει και ένα ουσιαστικό ή άλλη λέξη που λειτουργεί σαν ουσιαστικό, συμφωνεί με το ρήμα ως προς τον αριθμό, είναι πάντα σε πτώση ονομαστική και ονομάζεται υποκείμενο. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΩΝ: Ο μαθητής (υ) γράφει (ρ) (ποιος γράφει; Ο μαθητής) Τα ξύλα (υ) καίγονται (ρ) (ποιος καίγεται; Τα ξύλα) Το υποκείμενο απαντά στην ερώτηση ποιος; ποια; ποιο; Πολλές φορές το υποκείμενο παραλείπεται γιατί εννοείται, π.χ. Διαβάζω (εννοείται: εγώ) Ζεσταίνονται (εννοείται: εγώ) 1

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: α) Ο οικοδόμος χτίζει τον τοίχο. β) Συνάντησα ένα μεθυσμένο. γ) Δεν της μίλησα. Οι λέξεις: τοίχο, μεθυσμένο, της που δέχονται την ενέργεια των ρημάτων, λέγονται αντικείμενα. Το αντικείμενο συνήθως είναι: α) ουσιαστικό β) μετοχή γ) αντωνυμία ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: παίζω λούζομαι γελάς γελιέσαι νιώθουμε στενοχωριούνται Το ρήμα στο λόγο, σχηματίζει πολλούς τύπους. Οι τύποι αυτοί χωρίζονται σε δύο ομάδες που λέγονται φωνές: α) Την Ενεργητική φωνή: Σ αυτήν ανήκουν τα ρήματα που φανερώνουν ότι κάποιος ενεργεί και τελειώνουν στο α ενικό πρόσωπο του ενεστώτα σε ω, π.χ. γεμίζω, πηδώ. β) Την Παθητική φωνή: Σ αυτήν ανήκουν τα ρήματα που φανερώνουν ότι κάποιος παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση και τελειώνουν στο α ενικό πρόσωπο του ενεστώτα σε μια, π.χ. λούζομαι, γελιέμαι, φοβάμαι. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: νιώθω λούζομαι ραντίζω τραυματίζομαι χτυπώ στενοχωριέμαι κοιμάμαι Ανάλογα με τον τρόπο που κλίνονται τα ρήματα, χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες που ονομάζονται συζυγίες: α) Πρώτη συζυγία: Σ αυτή ανήκουν τα ρήματα που τελειώνουν σε ω (χωρίς τόνο) και σε ομαι, π.χ. ζυγίζω (ενεργητική φωνή) ζυγίζομαι (παθητική φωνή) β) Δεύτερη συζυγία: Σ αυτή ανήκουν τα ρήματα που τελειώνουν σε: 2

-ω π.χ. χτυπώ (ενεργητική φωνή) -ιέμαι π.χ. χτυπιέμαι (παθητική φωνή) -ούμαι π.χ. λυπούμαι (παθητική φωνή) Οι χρόνοι των ρημάτων είναι οκτώ: Α) Παροντικοί: α) Ενεστώτας: Εγώ διαβάζω (Φανερώνει κάτι που γίνεται τώρα) β) Παρακείμενος: Εγώ έχω διαβάσει (Φανερώνει κάτι που είναι τελειωμένο την ώρα που μιλάμε) Β) Παρελθοντικοί: α) Παρατατικός: Εγώ έγραφα (Φανερώνει κάτι που γινόταν στο παρελθόν συνέχεια) β) Αόριστος: Εγώ έγραψα (Φανερώνει κάτι που έγινε και τελείωσε στο παρελθόν) γ) Υπερσυντέλικος: Εγώ είχα γράψει πριν παίξω (Φανερώνει ότι κάτι τελείωσε στο παρελθόν πριν γίνει κάτι άλλο) Γ) Μελλοντικοί: α) Εξακολουθητικός Μέλλοντας: θα γράφω (Φανερώνει ότι κάτι θα γίνεται στο μέλλον συνέχεια) β) Στιγμιαίος Μέλλοντας: θα γράψω (Φανερώνει ότι κάτι θα γίνεται στο μέλλον χωρίς να δηλώνεται η διάρκειά του) γ) Συντελεσμένος Μέλλοντας: θα έχω γράψει (μέχρι να γυρίσεις) (Φανερώνει ότι κάτι θα είναι τελειωμένο στο μέλλον πριν συμβεί κάτι άλλο) Τα ρήματα όπως και τα ουσιαστικά έχουν δύο αριθμούς, ενικό και πληθυντικό και τρία πρόσωπα σε κάθε αριθμό (α, β, γ ). Παράδειγμα: ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ Α ΠΡΟΣΩΠΟ εγώ γράφω εμείς γράφουμε Β ΠΡΟΣΩΠΟ εσύ γράφεις εσείς γράφετε Γ ΠΡΟΣΩΠΟ αυτός ή ό γράφει αυτοί ές ά γράφουν 3

Τα ρήματα «έχω» και «είμαι» λέγονται βοηθητικά γιατί μας βοηθούν να σχηματίσουμε ορισμένους χρόνους των ρημάτων. Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Μετοχή έχω είχα θα έχω έχ-οντας έχεις είχες θα έχεις έχει είχε θα έχει έχουμε είχαμε θα έχουμε έχετε είχατε θα έχετε έχουν είχαν θα έχουν Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Μετοχή είμαι ήμουν θα είμαι -όντας είσαι ήσουν θα είσαι είναι ήταν θα είναι είμαστε ήμαστε θα είμαστε είσαστε ήσαστε θα είστε είναι ήταν θα είναι ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ λύνω έλυνα έλυσα θα λύνω λύνεις έλυνες έλυσες θα λύνεις λύνει έλυνε έλυσε θα λύνει λύνουμε λύναμε λύσαμε θα λύνουμε λύνετε λύνατε λύσατε θα λύνετε λύνουν έλυναν έλυσαν θα λύνουν ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΤΙΚΟΣ ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ 4

θα λύσω θα λύσεις θα λύσει θα λύσουμε θα λύσετε θα λύσουν έχω λύσει έχεις λύσει έχει λύσει έχουμε λύσει έχετε λύσει έχουν λύσει ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΣ είχα λύσει θα έχω λύσει είχες λύσει θα έχεις λύσει είχε λύσει θα έχει λύσει είχαμε λύσει θα έχουμε λύσει είχατε λύσει θα έχετε λύσει είχαν λύσει θα έχουν λύσει Απαρέμφατο Αορίστου: λύσ-ει, Μετοχή Ενεστώτα: λύνοντας Προστακτική Ενεστώτα: λύνε λύνετε Προστακτική Αορίστου: λύσε λύστε ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ λύνομαι λυνόμουν λύθηκα θα λύνομαι λύνεσαι λυνόσουν λύθηκες θα λύνεσαι λύνεται λυνόταν λύθηκε θα λύνεται ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΤΙΚΟΣ λυνόμαστε λυνόμαστε λυθήκαμε θα λυνόμαστε λύνεστε λυνόσαστε λυθήκατε θα λύνεστε λύνονται λύνονταν λύθηκαν θα λύνονται ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ θα λυθώ έχω λυθεί είχα λυθεί θα λυθείς έχεις λυθεί είχες λυθεί θα λυθεί έχει λυθεί είχε λυθεί ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ θα λυθούμε έχουμε λυθεί είχαμε λυθεί θα λυθείτε έχετε λυθεί είχατε λυθεί θα λυθούν έχουν λυθεί είχαν λυθεί ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΣ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ: λυθ εί ΜΕΤΟΧΗ: λυμένος η ο ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΟΡΙΣΤΟΥ: λύσου - λυθείτε 5