Εργαστηριακές δόκιμες σε εδαφικούς σχηματισμούς στον οικισμό της Βάλμης Ν. Ηλείας για την αποτίμηση των γεωτεχνικών συνθηκών της εν λόγω περιοχής

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ & ΓΕΩΦΥΣΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: Εργαστηριακές δόκιμες σε εδαφικούς σχηματισμούς στον οικισμό της Βάλμης Ν. Ηλείας για την αποτίμηση των γεωτεχνικών συνθηκών της εν λόγω περιοχής Σύνταξη: Επιβλέπον καθηγητής : Βιδάλη Μαρία Α.Μ 05011 κ. Ν. Σαμπατακάκης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ..... 2 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΙΣ.....3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 4 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...6 2. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ...8 2.1.Σεισμολογικά Δεδομένα...8 2.2.Γεωγραφικά Πληθυσμιακά στοιχεία περιοχής...12 2.3.Γεωμορφολογία Κλίμα ευρύτερης περιοχής...14 2.4.Γεωλογία ευρύτερης περιοχής...16 2.4.1.Γενικά...16 2.4.2.Ζώνη Γαβρόβου Τρίπολης...18 2.4.3.Γεωλογία Οικισμού Βάλμης...20 2.5.Τεκτονική ευρύτερης περιοχης......22 2.6.Υδρογεωλογικές συνθήκες.....24 3.ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ..25 3.1. Γενικά. 25 3.2. Εργαστηριακές Δοκιμές..26 3.3. Σύνταξη Γεωτεχνικών Τομών Γεωτρήσεων...33 4. Τεχνικογεωλογικές Γεωτεχνικές Ενότητες Οικισμού Βάλμης..40 5.ΣΥΜΕΡΑΣΜΑΤΑ...44 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...45 Πίνακας Εικόνων...47 Πίνακας Πινάκων...50 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 Γεωτεχνικές Τομές (Logs) Γεωτρήσεων ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 Αποτελέσματα Εργαστηριακών Δοκιμών ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 Φωτογραφίες Δειγμάτων Γεωτρήσεων 1

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα πτυχιακή εργασία με τίτλο «ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΒΑΛΜΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΤΗΣ ΕΝ ΛΟΓΩ ΠΕΡΙΟΧΗΣ» εκπονήθηκε στο Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Η εκπόνηση της πτυχιακής εργασίας έγινε στα πλαίσια συνεργασίας με Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα στον τομέα της Εφαρμοσμένης Γεωλογίας με τίτλο «Εκπόνηση Ειδικών Τεχνικογεωλογικών Γεωτεχνικών Ερευνών και Δυναμικών Αναλύσεων για την Αποτίμηση της Σεισμικής Απόκρισης του Εδάφους και των Κατασκευών στις Σεισμόπληκτες Περιοχές των Οικισμών Βάλμης και Νησίου, Νομού Ηλείας». 2

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΙΣ Από αυτή τη θέση θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους καθηγητές μας κ.κ. Ν.Σαμπατακάκη και Γ.Κούκη που μας έδωσαν την ευκαιρία να ασχοληθούμε με ένα τόσο ενδιαφέρον θέμα. Παράλληλα, τους ευχαριστούμε για την εμπιστοσύνη που μας έδειξαν μέσω της συμμετοχής μας στη διεκπεραίωση της Διατριβής Ειδίκευσης του μεταπτυχιακού φοιτητή Γ.Λέκκα πάνω στο Ερευνητικό Πρόγραμμα του Εργαστηρίου Τεχνικής Γεωλογίας με τίτλο «Εκπόνηση Ειδικών Τεχνικογεωλογικών Γεωτεχνικών Ερευνών και Δυναμικών Αναλύσεων για την Αποτίμηση της Σεισμικής Απόκρισης του Εδάφους και των Κατασκευών στις Σεισμόπληκτες Περιοχές των Οικισμών Βάλμης και Νησίου, Νομού Ηλείας». Σ αυτό το σημείο θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους μεταπτυχιακούς φοιτητές Γ.Λέκκα και Ε.Νικολοπούλου για την πολύτιμη βοήθεια τους στο εργαστηριακό μέρος της πτυχιακής εργασίας. 3

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός της παρούσας πτυχιακής εργασίας είναι η ανάλυση, η παρουσίαση και αξιολόγηση των τεχνικογεωλογικών γεωτεχνικών συνθηκών του οικισμού της Βάλμης του Ν. Ηλείας, σε σχέση με τις συνθήκες θεμελίωσης καθώς επίσης και με την εκδήλωση εδαφικών ασταθειών (κυρίως κατολισθήσεων). Στα πλαίσια της εργασίας και της παράλληλης Έρευνας του Εργαστηρίου Τεχνικής Γεωλογίας στην περιοχή ενδιαφέροντος πραγματοποιήθηκε μια σειρά εργαστηριακών δοκιμών Εδαφομηχανικής σε διαταραγμένα και αδιατάρακτα εδαφικά δείγματα των γεωτρήσεων. Παράλληλα, έγινε σύνταξη των γεωτεχνικών τομών των γεωτρήσεων και σχεδίαση λεπτομερών τεχνικογεωλογικών γεωτεχνικών τομών κατά μήκος του οικισμου. Η σύνθεση των αποτελεσμάτων της γεωλογικής και γεωτεχνικής έρευνας οδήγησε στο διαχωρισμό των γεωλογικών σχηματισμών σε τρεις (3) τεχνικογεωλογικές ενότητες, με βάση την ηλικία και τη σχετική δυσκαμψία τους: (α)πρόσφατες χαλαρές αποθέσεις, (β) κροκαλοπαγή και (γ) πλειστοκαινικές αποθέσεις, οι οποίες αποτελούνται από τις υποενότητες (γ1) καστανή καστανοκίτρινη καστανότεφρη τεφρή, αμμώδης ΑΡΓΙΛΟΣ με λεπτά χαλίκια και με οργανικά (CL) (CL-ML) και (γ2) κυανότεφρη τεφροπράσινη καστανότεφρη, ιλυώδης ψαμμιτική ΜΑΡΓΑ (CL-ML) (ML) που αποτελεί το σεισμικό υπόβαθρο της περιοχής του οικισμού. Μετά από μία σύντομη εισαγωγή και περιγραφή του περιεχομένου της παρούσας πτυχιακής εργασίας, παρατίθενται στο Κεφάλαιο 2 τα χαρακτηριστικά της ευρύτερης περιοχής. Περιέχονται σεισμολογικά δεδομένα του σεισμού της 8 ης Ιουνίου 2008, γεωγραφικά στοιχεία της περιοχής έρευνας καθώς και πληθυσμιακά δεδομένα του Δήμου Πηνείας και του οικισμού της Βάλμης, με βάση τις τελευταίες απογραφές της Ε.Σ.Υ.Ε. Περιγράφεται συνοπτικά το γεωμορφολογικό καθεστώς καθώς και οι κλιματολογικές συνθήκες της ευρύτερης περιοχής. Στην συνέχεια αναφέρεται σε γενικές γραμμές η γεωλογική δομή της ευρύτερης περιοχής, όπως επίσης και τις γεωλογικές συνθήκες και την περιγραφή των γεωλογικών σχηματισμών που δομούν την στενή περιοχή του οικισμού της Βάλμης. Ακολούθως, γίνεται αναφορά στο γενικό τεκτονικό πλαίσιο της περιοχής, με αναφορά στις τεκτονικές δομές και τη γεωδυναμική εξέλιξη της ΒΔ Πελοποννήσου και της ευρύτερης περιοχής της Βάλμης. Τέλος, γίνεται προσπάθεια για μία συνοπτική περιγραφή των υδρογεωλογικών συνθηκών, λόγω της έλλειψης υδρογεωλογικής μελέτης στην συγκεκριμένη περιοχή. Το κεφάλαιο 3 παρουσιάζει αναλυτικά τα αποτελέσματα της γεωτεχνικής έρευνας του Εργαστηρίου Τεχνικής Γεωλογίας στην περιοχή της Βάλμης. 4

Σχολιάζονται οι εργαστηριακές δοκιμές εδαφομηχανικής που εκτελέστηκαν και τέλος παρουσιάζονται οι γεωτεχνικές τομές (Borehole Logs) όλων των γεωτρήσεων, οι οποίες περιλαμβάνουν όλη τη σχετική πληροφόρηση. Στο κεφάλαιο 4 γίνεται αναφορά στον διαχωρισμό των γεωλογικών σχηματισμών σε επιμέρους τεχνικογεωλογικές ενότητες Τέλος, στο κεφάλαιο 5 γίνεται τελική σύνθεση όλων των συμπερασμάτων που προέκυψαν από τα αποτελέσματα των εργαστηριακών δοκιμών. Στα παραρτήματα που συνοδεύουν το παρόν τεύχος παρατίθενται οι γεωτεχνικές τομές (Borehole Logs) των γεωτρήσεων, τα αποτελέσματα των εργαστηριακών δοκιμών και τέλος οι φωτογραφίες των δειγμάτων των γεωτρήσεων. 5

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο καθορισμός και η εκτίμηση της Σεισμικής Επικινδυνότητας μιας περιοχής είναι πολύ σημαντική για τον Πολεοδομικό Σχεδιασμό και την αξιολόγηση των τεχνικογεωλογικών χαρακτηριστικών της περιοχής αυτής, διότι καθορίζει την πιθανότητα απωλειών, άμεσα ή έμμεσα προκαλούμενων από σεισμούς, που μπορεί να επηρεάσουν τον πληθυσμό ή το περιβάλλον. Μια Μελέτη Σεισμικού Κινδύνου, σε ένα συγκεκριμένο χώρο, έχει κυρίως στοχαστικό πιθανολογικό χαρακτήρα και για το λόγο αυτό λαμβάνονται υπόψη όλες οι παράμετροι σε πιθανολογικό επίπεδο, που μπορεί να συμβάλουν σε μια υπέρμετρη εδαφική κίνηση. Προς την κατεύθυνση αυτή η γεωλογική, τεχνικογεωλογική και γεωτεχνική έρευνα συμβάλλουν καθοριστικά ώστε οι τελικοί προσδιορισμοί και εκτιμήσεις να εμπεριέχουν σημαντικό βαθμό αξιοπιστίας και να διασφαλίζεται έτσι η οικιστική χρήση, χωρίς επιπτώσεις τόσο στην λειτουργικότητα και ασφάλεια των προβλεπόμενων έργων, όσο και στο γενικότερο περιβάλλον. Το αντικείμενο της Μελέτης Σεισμικής Επικινδυνότητας, είναι η εμπεριστατωμένη έρευνα και αξιολόγηση της περιοχής ενδιαφέροντος με τελικό σκοπό τον εντοπισμό και διαχωρισμό, από απόψεως εδαφικών συνθηκών, θέσεων ως κατάλληλων, ακατάλληλων και κατάλληλων υπό προϋποθέσεις, για δόμηση, τη σαφή περιγραφή των προϋποθέσεων και των αναγκαίων μέτρων βελτιώσεις εδαφών ή άλλων μέτρων προστασίας που απαιτούνται, ούτως ώστε στις κατάλληλες υπό προϋποθέσεις περιοχές να καταστεί δυνατή η οικοδόμηση. Όλα τα παραπάνω βέβαια αναφέρονται σε επίπεδο σχεδιασμού, πράγμα που δυστυχώς στον Ελληνικό χώρο δεν συμβαίνει. Αντίθετα, μετά από ένα σημαντικό σεισμό, προσπαθούμε να διευκρινίσουμε τους λόγους που έχουμε σημαντικές βλάβες και να «βελτιώσουμε» έτσι τους σεισμικούς συντελεστές για τις νέες κατασκευές που θα γίνουν. Στην κατεύθυνση αυτή, το Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών προχώρησε μετά από αντίστοιχη ανάθεση από το ΥΠΕΧΩΔΕ / ΓΓΔΕ Δ/νση Υ.Α.Σ σε συνεργασία με τον τομέα Γεωτεχνικής των Πολιτικών Μηχανικών του Ε.Μ.Π, στην εκπόνηση εμπεριστατωμένης και αναλυτικής Έρευνας με τίτλο «Εκπόνηση Ειδικών Τεχνικογεωλογικών Γεωτεχνικών Ερευνών και Δυναμικών Αναλύσεων για την Αποτίμηση της Σεισμικής Απόκρισης του Εδάφους και των Κατασκευών στις Σεισμόπληκτες Περιοχές των Οικισμών Βάλμης και Νησίου, Νομού Ηλείας». Σκοπός του προγράμματος ήταν η εκτίμηση των τεχνικογεωλογικών - γεωτεχνικών συνθηκών που επικρατούν σε σχέση με τις συνθήκες θεμελίωσης, καθώς επίσης και με την εκδήλωση εδαφικών ασταθειών (κυρίως κατολισθήσεων) 6

και την αποτίμηση της σεισμικής απόκρισης του εδάφους και των κατασκευών ώστε να προταθούν δράσεις αντισεισμικού σχεδιασμού για την επισκευή και την επαναδόμηση των κτιρίων στις υπόψη περιοχές Νησίον και Βάλμη (εικόνα 1.1), συμβατές προς τον ισχύοντα Ελληνικό Αντισεισμικό Κανονισμό. Εικόνα 1.1: Θέσεις οικισμών Νησίου και Βάλμης Ν. Ηλείας (απόσπασμα από φύλλα «Μανωλάς» και «Γούμερο» αρχικής κλίμακας 1:50000 της ΓΥΣ) Η παρούσα πτυχιακή εργασία εκπονήθηκε στα πλαίσια της συγκεκριμένης Έρευνας και περιλαμβάνει αναλυτική περιγραφή των γεωλογικών τεχνικογεωλογικών δεδομένων της περιοχής του οικισμού Βάλμης και παρουσίαση του γεωτεχνικού προγράμματος που εκπονήθηκε από το Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας. Η εν λόγω περιοχή (οικισμός Βάλμης) παρουσιάζει ενδιαφέρον, διότι μετά το σεισμό της 8ης Ιουνίου 2008, που έπληξε κυρίως περιοχές των Νομών Ηλείας και Αχαΐας, παρουσίασε συγκριτικά αυξημένη σεισμική επιβάρυνση σε κτίρια καθώς και εμφάνιση δευτερογενών μακροσεισμικών φαινομένων. 7

2.ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ 2.1.ΣΕΙΣΜΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Στις 8 Ιουνίου 2008 και τοπική ώρα 15:25(12:25 GMT), συνέβη ένας ισχυρός σεισμός μεγέθους Μ=6.4 στην περιοχή της ΒΔ Πελοποννήσου. Το επίκεντρο του σεισμού εντοπίσθηκε στο χώρο με γεωγραφικές συντεταγμένες 37.944ο Β και 21.5438ο Α, με βάθος 3 km. Ο σεισμός προκάλεσε βλάβες σε οικισμούς της Αχαΐας και Ηλείας και έγινε αισθητός σε μεγάλο μέρος του Ελληνικού χώρου, την Κρήτη καθώς επίσης στην Νότια Ιταλία και την Αλβανία. Ο χάρτης της εικόνας 2.1 δίνει τη γεωγραφική κατανομή των εντάσεων σύμφωνα με τις αναφορές πολιτών στην ιστοσελίδα της Αμερικάνικης Γεωλογικής Υπηρεσίας (USGS). Το άστρο παριστάνει τη θέση του επικέντρου. Εικόνα 2.1: Γεωγραφική κατανομή των μακροσεισμικών εντάσεων σύμφωνα με την απόκριση των πολιτών.(πηγή USGS: http://earthquake.usgs.gov). 8

Με χρήση των καταγραφών και των επιταχυνσιογράφων στην επικεντρική περιοχή(βαρθολομιό (Θέση 1) και Ζάκυνθος (Θέση 2)), επανακαθορίστηκε το επίκεντρο με γεωγραφικές συντεταγμένες 37,9933οΒ και 21,5887οΑ και βάθος 31 km. Το μέγεθος σεισμικής ροπής M και ο μηχανισμός γένεσης υπολογίστηκε από διάφορα Ινστιτούτα (HRV: Harvard University USA, INGV: Istituto di Geofisica e Vulcanologia ITALY, ATH: Γεωδυναμικό Ινστιτούτο ΕΑΑ, ΤΗΕ: Εργαστήριο Γεωφυσικής ΑΠΘ, USGS: National Earthquake Information Service USA) (Πίνακας 2.1), καταλήγοντας στο συμπέρασμα, ότι ο σεισμός προήλθε από ένα δεξιόστροφο ρήγμα οριζόντιας μετατόπισης. Ο μηχανισμός αυτός είναι σε συμφωνία με τον τυπικό μηχανισμό, ο οποίος είχε προταθεί για την περιοχή από τους Παπαζάχο και Παπαζάχου (2003). Πίνακας 2.1: Πληροφορίες για το μηχανισμό γένεσης και το μέγεθος σεισμικής ροπής, M. ΘΕΣΗ 1 ΘΕΣΗ 2 Διεύθυνση Κλίση Διεύθυνση Κλίση (Strike) (Dip) (Strike) (Dip) Μ HRV 210 86 301 72 6.3 INGV 210 85 300 89 6.4 ATH 210 82 301 86 6.4 THE 211 90 301 88 6.5 USGS 30 89 299 71 6.3 Ο εστιακός χώρος του σεισμού της 8ης Ιουνίου βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Πελοποννήσου, το οποίο είναι μία από τις ενεργές σεισμογενείς περιοχές της Ελλάδας. Οι Παπαζάχος και Παπαζάχου (2003) αναφέρουν τρεις ιστορικούς επιφανειακούς σεισμούς οι οποίοι έπληξαν την περιοχή. Ο πίνακας 2.2 δίνει τις πληροφορίες για τους σεισμούς αυτούς. Σύμφωνα με τους παραπάνω συγγραφείς το σφάλμα στον υπολογισμό του επικέντρου είναι της τάξης των 20 km, ενώ στο μέγεθος είναι ±0.3 του μεγέθους. 9

Πίνακας 2.2: Πληροφορίες για τις παραμέτρους και τα αποτελέσματα των ιστορικών σεισμών στη ΒΔ Πελοπόννησο (Παπαζάχος και Παπαζάχου 2003). ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ Γ.ΠΛΑΤΟΣ Γ.ΜΗΚΟΣ Μ Ι MAX ΘΕΣΗ 10/2/1785 38.2 21.7 6.4 IX ΠΑΤΡΑ 8/6/1804 38.1 21.7 6.4 IX ΠΑΤΡΑ 23/1/1806 38.3 21.8 6.2 VIII ΠΑΤΡΑ Στο χάρτη της εικόνας 2.2 δίνεται η κατανομή των επικέντρων των μετασεισμών με μεγέθη 3.0 Μ 5.0 με βάση τον κατάλογο των σεισμών του Σεισμολογικού Σταθμού του ΑΠΘ έως την 20 Ιουνίου 2008. Στο ίδιο σχήμα δίνεται και ο μηχανισμός γένεσης του σεισμού, όπως καθορίστηκε από το HRV. Η κατανομή των επικέντρων δείχνει να κατανέμεται σε μία ζώνη με διεύθυνση ΒΑ-ΝΔ η οποία είναι σε καλή συμφωνία με το μηχανισμό γένεσης. Το μπλε άστρο δείχνει τη θέση του επικέντρου, ενώ τα λευκά τετράγωνα τις θέσεις των οικισμών στους οποίους παρατηρήθηκαν βλάβες. Η μαύρη γραμμή παριστάνει το ρήγμα του σεισμού, όπως προκύπτει από την κατανομή των επικέντρων. Σύμφωνα με το μέσο μέγεθος του σεισμού (6.4) και τη σχέση που πρότεινε ο Παπαζάχος (1989), προκύπτει μήκος ρήγματος 26 km. 10

Εικόνα 2.2: Γεωγραφική κατανομή των επικέντρων των μετασεισμών μέχρι 20.06.2008 με μέγεθος 3.0 M 5.0. ( Πηγή ΙΤΣΑΚ: www.itsak.gr ). 11

2.2.ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Η περιοχή έρευνας βρίσκεται 21,54 km ΒΑ της Αμαλιάδας, ανήκει στο Δήμο Πηνείας, ο οποίος περικλείεται από τα όρια των Δήμων Αμαλιάδος, Βουπρασίας, Λασιώνος και Ωλένης του Νομού Ηλείας και των Δήμων Τριταίας και Ωλενίας του Νομού Αχαΐας. (εικόνα 2.3) Εικόνα 2.3: Γεωγραφική θέση του οικισμού Βάλμης σε σχέση με τον Δήμο Πηνείας. 12

Στον πίνακα 2.3 ακολουθούν πληθυσμιακά δεδομένα του Δήμου Πηνείας και του οικισμού της Βάλμης, με βάση την απογραφή του 2001 από την Ε.Σ.Υ.Ε. Ο Δήμος Πηνείας, με πρωτεύουσα το Σιμόπουλο (ΦΕΚ Α224.4-12-97) περιλαμβάνει τα δεκαέξι (16) Δημοτικά Διαμερίσματα που φαίνονται στον παρακάτω πίνακα. Στον πίνακα 2.3 παρατίθενται τα πληθυσμιακά δεδομένα των δεκαέξι Δ.Δ καθώς και ο συνολικός πληθυσμός του Δήμου σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Πίνακας 2.3: Πληθυσμιακά δεδομένα του Δήμου Πηνείας με βάση την απογραφή του 2001 (πηγή Ε.Σ.Υ.Ε). Α/Α ΔΗΜΟΣ ΠΗΝΕΙΑΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗ 2001 1 Άγναντα 348 2 Αγραπιδοχώρι 172 3 Ανθώνας 337 4 Αυγή 229 5 Βελανίδι 359 6 Βουλιαγμένη 473 7 Εφύρα 481 8 Κάμπος 172 9 Λαγανάς 304 10 Λάτα 366 11 Λουκάς 208 12 Μαζαράκι 664 13 Οινόη 358 14 Ροδιά 437 15 Σιμόπουλο 527 16 Σκλίβα 225 ΣΥΝΟΛΟ 5660 Ο οικισμός της Βάλμης ανήκει στο Δημοτικό Διαμέρισμα Αγραπιδοχωρίου, το οποίο αποτελείται από τρεις (3) οικισμούς (Πίνακας 2.4). Στην εικόνα 2.4 δίνεται σχηματικά το ποσοστό του Πληθυσμού του οικισμού της Βάλμης επί του συνολικού πληθυσμού του Δημοτικού Διαμερίσματος, σύμφωνα με την απογραφή του 2001. 13

Πίνακας 2.4: Πληθυσμιακά δεδομένα του Δ.Δ Αγραπιδοχωρίου με βάση την απογραφή του 2001 (πηγή Ε.Σ.Υ.Ε). ΟΙΚΙΣΜΟΣ 2001 ΠΟΣΟΣΤΟ % Αγραπιδοχώρι 22 12.79 Βάλμη 128 74.42 Κοτρώνα 22 12.79 ΣΥΝΟΛΟ 172 2.3.ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΛΙΜΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Η γεωμορφολογία της ευρύτερης περιοχής χαρακτηρίζεται από ήπιο ανάγλυφο με μεγάλη έκταση στην πεδινή ζώνη, με ομαλή και ήπια μετάβαση στη λοφώδη και ορεινή ζώνη. (εικόνα 2.4) Οι παράγοντες που έχουν συντελέσει στη διαμόρφωση του ανάγλυφου είναι η δράση του νερού και του αέρα, η θερμοκρασία, η υγρασία και η ένταση των βροχοπτώσεων σε συνδυασμό με τη γεωλογία και την τεκτονική της περιοχής. Εικόνα 2.4: Απόσπασμα από γεωμορφολογικό χάρτη Πελοποννήσου. 14

Από τη γεωμορφολογική ανάλυση προκύπτει ότι ο οικισμός της Βάλμης βρίσκεται ανατολικά της λεκάνης του Πηνειού ποταμού και αναπτύσσεται κατά μήκος μορφολογικής «κοιλάδας» με άξονα ΒΑ/ικό, σε υψόμετρα της τάξης των 200 μέτρων, ενώ τα εκατέρωθεν φυσικά πρανή (ΒΔ/ική και ΝΑ/ική πλευρά) δεν υπερβαίνουν σε μέσες κλίσεις το 1:1. Το κλίμα που επικρατεί στην ευρύτερη περιοχή χαρακτηρίζεται από ήπιους χειμώνες με άφθονες βροχοπτώσεις και έντονη ηλιοφάνεια ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Η ετήσια βροχόπτωση κυμαίνεται μεταξύ 800 mm στα πεδινά και 1200 mm στα ορεινά, όπως φαίνεται και στον χάρτη της εικόνας 2.5. Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι περίπου 19 º C, ενώ το ετήσιο θερμομετρικό εύρος είναι συνήθως μικρότερο από 16 º C. Εικόνα 2.5: Χάρτης υπερετήσιας βροχόπτωσης Ελλάδας (Υπουργείο Ανάπτυξης, δ/νση Υδατικού Δυναμικού). 15

2.4.ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ 2.4.1. ΓΕΝΙΚΑ Σύμφωνα με το γεωτεκτονικό σχήμα των Ελληνίδων ζωνών (Mountrakis et al. 1983), η περιοχή της ΒΔ Πελοποννήσου ανήκει στην Αδριατικοϊόνιο ζώνη, γνωστή και ως «Ιόνιος ζώνη» (εικ. 2.6), η οποία εκτείνεται κατά μήκος της δυτικής παραλίας της Ηπειρωτικής Ελλάδας με διεύθυνση Β-Ν και περιλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα της Ηπείρου, την Ακαρνανία, τμήματα των Ιονίων Νήσων και την Βορειοδυτική Πελοπόννησο. Η Αδριατικοϊόνιος ζώνη καθώς και οι ζώνες Παρνασσού-Γκιώνας, Γαβρόβου-Τρίπολης και Παξών (Εξωτερικές Ελληνίδες ζώνες) τοποθετούνται στην Απουλία μικροπλάκα και αντιπροσωπεύουν περιοχές ιζηματογένεσης ηπειρωτικού περιθωρίου με συνεχή ανθρακική κατά το πλείστον ιζηματογένεση. Ωστόσο, κάποια διαφοροποίηση παρατηρείται στην ιζηματογένεση της Αδριατικοϊονίου ζώνης, η οποία θεωρείται πλέον σαν μια τυπική ηπειρωτική λεκάνη που αναπτύχθηκε πάνω στην Απουλία πλάκα και έδωσε μερική πελαγική ιζηματογένεση, ενώ η ζώνη Γαβρόβου-Τρίπολης έπαιξε το ρόλο του υφαλώδους φράγματος. Εικόνα 2.6 : Γεωτεκτονικό σχήμα Ελληνίδων ζωνών 16

Για τη ΒΔ. Πελοπόννησο, ο Καμπέρης (1987), δέχεται ότι τα όρια μεταξύ της Ιόνιας ζώνης και της ενότητας Γαβρόβου Πύλου Τρίπολης περνούν από τις δυτικές παρυφές της κωμόπολης Κάτω Αχαΐα και του όρους Σκολίς (Πόρτες, Σαντομέρι), ανατολικά του Πελόπιου και από τις δυτικές παρυφές του βουνού Λάπιθας (εικ. 2.7). Στο ίδιο σχήμα φαίνονται και οι υπεδαφικές "εμφανίσεις" της Ιόνιας ενότητας καθώς και οι ισοβαθείς καμπύλες της βάσης του νεογενούς. Εικόνα 2.7: Υπεδαφικές "εμφανίσεις" της Ιόνιας ενότητας στη ΒΔ Πελοπόννησο και η οριοθέτησή της με την ενότητα Γαβρόβου Πύλου Τρίπολης (Καμπέρης, 1987). 17

Σύμφωνα με τα παραπάνω ο οικισμός της Βάλμης πρέπει να βρίσκεται στο όριο της Ιόνιας ζώνης με την ενότητα Γαβρόβου Πύλου Τρίπολης. Παρ όλα αυτά από την επί τόπου παρατήρηση βγήκε το συμπέρασμα ότι το υπόβαθρο του οικισμού ανήκει στην ενότητα Γαβρόβου Τρίπολης. Επιπλέον από τους χάρτες παρατηρούμε ότι η ευρύτερη περιοχή βρίσκεται μέσα σε ιζήματα Α. Μειοκαίνου Πλειστοκαίνου και σε Τερτατογενή αλλουβιακά ιζήματα. (εικόνα 2.8) 2.4.2.ΖΩΝΗ ΓΑΒΡΟΒΟΥ ΤΡΙΠΟΛΗΣ Η ζώνη της Τρίπολης αποτελεί μια Μεσοζωική ανθρακική ακολουθία μεγάλου πάχους. Η ζώνη αυτή αποτελούσε κατά τη διάρκεια της ιζηματογένεσης ένα ύβωμα που χώριζε την Ιόνια από την Πινδική αύλακα. Από το Τριαδικό έως το Ανώτερο Ηώκαινο η ιζηματογένεση είναι νηριτική και υφαλογόνα. Κατά το διάστημα αυτό αποτέθηκαν ασβεστόλιθοι σκοτεινοί-τεφροί έως μαύροι κατά τόπους λατυποπαγείς πλούσιοι σε απολιθώματα. Η παρουσία μικρών βωξιτικών οριζόντων υποδηλώνει ότι η ζώνη χέρσεψε για ένα μικρό διάστημα μέσα στο Ηώκαινο και έπειτα ξαναβυθίστηκε. Ορίζοντες βωξιτών συναντώνται στην Αρκαδία καθώς και στην Πύλο. Ασύμφωνα επάνω στην ανθρακική σειρά αναπτύχθηκε φλύσχης. Ο φλύσχης αποτέθηκε έως το Κατώτερο Μειόκαινο. Τα μεταβατικά στρώματα προς το φλύσχη συνίστανται από μαργαικούς ασβεστόλιθους και μάργες. Η ακολουθία του φλύσχη δομείται κυρίως από εναλλαγές ψαμμιτών και πηλιτών με συχνές παρεμβολές κροκαλοπαγών. Ο φλύσχης της ζώνης της Τρίπολης διαφέρει από το φλύσχη της Ιόνιας ζώνης από τις μεγάλες κροκάλες κερατόλιθων που προέρχονται από τη ζώνη της Πίνδου. Σαν υπόβαθρο της ζώνης της Τρίπολης αναφέρονται τα ημιμεταμορφωμένα πετρώματα της φυλλιτικής σειράς, η οποία αποτελείται από τους «πραγματικούς φυλλίτες» και τα «στρώματα του Τυρού» και οι πλακώδεις ασβεστόλιθοι (Plattenkalk). Οι δύο παραπάνω ενότητες εμφανίζονται στην Πελοπόννησο υπό μορφή τεκτονικών παραθύρων και αποτελούν σύμφωνα με κάποιους ερευνητές το υπόβαθρο της Πελοποννήσου. Προς τα ανατολικά η ζώνη Τριπόλεως χωρίζεται από τη ζώνη της Πίνδου με μία από τις μεγαλύτερες επωθήσεις που συναντώνται στον ελληνικό χώρο, την «επώθηση της Πίνδου». Το Πινδικό κάλυμμα έχει μεταφερθεί και επωθηθεί πάνω από τη ζώνη της Τρίπολης. Ως αποτέλεσμα αυτού είναι να εμφανίζεται η ζώνη της Τρίπολης στην Πελοπόννησο σε μορφή τεκτονικών παραθύρων. 18

Εικόνα 2.8: Γεωλογικός χάρτης της Πελοποννήσου (από φύλλο ΙΓΜΕ 1:500.000, τροποποιημένος) 19

2.4.3.ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΒΑΛΜΗΣ Ο οικισμός της Βάλμης δομείται από Πλειστοκαινικές αποθέσεις ποτάμιας και λιμναίας φάσης (κατά Hageman, 1975 «Σχηματισμός Βάλμης») που αποτελείται από εναλλαγές καφέ έως πράσινων αργίλων, κίτρινων άμμων - ιλύων και συμπαγών κροκαλοπαγών. Σε μικρή σχετικά απόσταση βόρεια - ΒΔ/ικά του οικισμού του οικισμού εντοπίζεται η επαφή με το υποκείμενο αλπικό υπόβαθρο της περιοχής που αποτελείται από το σχηματισμό του φλύσχη της ζώνης Γαβρόβου - Τριπόλεως (από Φύλλο Χάρτη «Γούμερο» ΙΓΜΕ) (Εικ. 2.10). Εικόνα 2.9: Γενική άποψη της Βάλμης από τα νότια πρανή της μορφολογικής κοιλάδας. 20

Εικόνα 2.10: Οικισμός «Βάλμη»(Απόσπασμα γεωλογικού χάρτη «Γούμερο» ΙΓΜΕ). 21

2.5.ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Η Πελοπόννησος έχει επηρεαστεί από μια ΒΒΔ διεύθυνσης τεκτονική ανύψωση, ως αποτέλεσμα των εφελκυστικών τάσεων, η οποία έλαβε χώρα κατά το Μέσο Μειόκαινο. Παρουσιάζονται δύο συστήματα ρηγμάτων, ως συνέπεια των εφελκυστικών τάσεων και της επακόλουθης τεκτονικής ανύψωσης. Ένα σύστημα ρηγμάτων ΒΔ έως ΒΒΔ διεύθυνσης, λόγω του οποίου σχηματίστηκαν και τα τεκτονικά παράθυρα που εμφανίζονται στην κεντρική Πελοπόννησο και ένα ορθογώνιο σύστημα ΔΒ έως ΔΒΔ διεύθυνσης. Το τελευταίο σύστημα δημιούργησε αρκετές τεκτονικές τάφρους στην Πελοπόννησο, όπως η Κορινθιακή τάφρος, η Πατραϊκή τάφρος. Το σύστημα των ΔΒΔ ρηγμάτων αποτελεί σύστημα εγκαρσίων ρηγμάτων, τα οποία μετατοπίζουν συνήθως τα ΒΒΔ ρήγματα του άλλου συστήματος και κόβουν τα μεταλπικά ιζήματα. Εκτός από τα δύο κύρια συστήματα ρηγμάτων συναντώνται και αλλά συστήματα όπως ΒΑ έως ΒΒΑ διεύθυνσης, που έχουν μικρότερη σημασία στην τεκτονική εξέλιξη. Τα συστήματα των ρηγμάτων έχουν δημιουργήσει τεκτονικά μπλοκ, με διαφορετική εξέλιξη και ρυθμό ανύψωσης ή βύθισης. Πιο συγκεκριμένα η ΒΔ Πελοπόννησος είναι επηρεασμένη από ένα συνιζηματογενές σύστημα παράλληλων ρηγμάτων ΒΔ διεύθυνσης και ένα κατακόρυφο, στις ισοπικές ζώνες σύστημα ΒΑ διεύθυνσης Πλειοκαινικής ηλικίας. Κατά το Τεταρτογενές ΔΒΔ διεύθυνσης ρήγματα δημιούργησαν ασύμμετρες τάφρους. Σύμφωνα με την τεκτονική ανάλυση οι μεγαλύτερες ρηξιγενείς ζώνες της περιοχής του Πύργου είναι οι εξής: η ζώνη του Βούναργου-Κατακώλου και η ζώνη Χειμαδιό-Πελόπιο-Ολυμπίας. Η ρηξιγενής ζώνη του Βούναργου-Κατακώλου είναι ΝΔ-ΒΑ διεύθυνσης και έχει εκτιμώμενο μήκος 25 χιλιόμετρα. Διαπερνά τις ακολουθίες του Βούναργου και του Κατακώλου. Η δράση αυτής της ζώνης ξεκίνησε το Πλειόκαινο και συνέχισε να δρα μέχρι το Ολόκαινο. Ανατολικά, εμφανίζεται δημιουργώντας μονοκλινικές δομές στους σχηματισμούς του Βούναργου και του Περιστερίου. Ενώ δυτικά, η ρηξιγενής ζώνη καταλήγει στο Κατάκωλο όπου και εμφανίζεται στους σχηματισμούς του Κατακώλου υπό μορφή πολλών μικρών ρηγμάτων. Η ρηξιγενής ζώνη Χειμαδίο-Πελόπιο-Ολυμπία είναι διεύθυνσης ΒΑ-ΝΔ. Το μήκος της ζώνης είναι περίπου 15 χιλιόμετρα, ενώ οι μέγιστες μετατοπίσεις είναι περίπου 200-300 μέτρα. Δυτικά η ζώνη αυτή μετατοπίζει σχηματισμούς της ακολουθίας του Βούναργου και ανατολικά αλλουβιακές αποθέσεις. Έχει υπολογισθεί από τις ηλικίες των μετατοπισμένων από τα ρήγματα αυτά σχηματισμών ότι η ηλικία τους είναι Πλειστόκαινο-Ολόκαινο. Σύμφωνα με τα παραπάνω στην ευρύτερη περιοχή επικρατεί ένα σύστημα κανονικών ρηγμάτων ΔΒΔ και ΒΔ διεύθυνσης ενώ στα Νότια του οικισμού της 22

Βάλμης συναντάται το ομώνυμο κανονικό ρήγμα της Βάλμης ΔΒΔ διεύθυνσης. Κάποια από τα ρήγματα αυτά ενεργοποιήθηκαν από τον σεισμό της 8ης Ιουνίου 2008. (εικόνα 2.11). Η παραπάνω τεκτονική θεώρηση δικαιολογεί και την δημιουργία της μορφολογικής «κοιλάδας» στην οποία αναπτύσσεται ο οικισμός της Βάλμης. Εικόνα 2.11: Γεωλογικός Χάρτης της ΒΔ Πελοποννήσου, με τα ενεργά ρήγματα της λεκάνης της Δάφνης και τα ενεργοποιημένα ρήγματα από το σεισμό της 8ης Ιουνίου 2008. Zelilidis et al. (1988), Kamperis et al. (2000, 2005). 23

2.6.ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ Σύμφωνα με τις γεωλογικές συνθήκες που αναφέρθηκαν σε προηγούμενο κεφάλαιο, στον οικισμό της Βάλμης και από την μελέτη των τομών των γεωτρήσεων συμπεραίνουμε ότι κυριαρχούν αργιλικά πετρώματα, πράγμα που πιθανώς συνεπάγεται με μία ζώνη χαμηλής μεταβιβαστικότητας. Παρ όλα αυτά η ύπαρξη άμμων ή ακόμα ποσοστού άμμου στις αργίλους δηλώνει απόθεση υλικών διαφορετικής κοκκομετρίας με αποτέλεσμα διαφορετικά υδροφόρα στρώματα να μπορούν να επικοινωνούν κατά θέσεις. Επιπλέον αδιαπέρατοι σχηματισμοί, οι οποίοι μπορεί να αποτελούν και όρια των επί τόπων υδροφόρων στρωμάτων, είναι ο φλύσχης, o οποίος εμφανίζεται σε μικρή απόσταση ΒΔ/ικά του οικισμού. 24

3.ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΝ ΟΙΚΙΣΜΟ ΤΗΣ ΒΑΛΜΗΣ 3.1. ΓΕΝΙΚΑ Προκειμένου να διερευνηθούν οι γεωλογικές και γεωτεχνικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή έρευνας αλλά και να καθορισθούν τα φυσικά και μηχανικά χαρακτηριστικά των γεωλογικών σχηματισμών, εκτελέσθηκαν κατά τη χρονική περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου 2008 (από 10/7/2008 μέχρι 7/8/2008) πέντε (5) δειγματοληπτικές γεωτρήσεις στον οικισμό της Βάλμης (Γ 1 μέχρι Γ5). Η επιλογή των θέσεων των γεωτρήσεων έγινε μετά από λεπτομερή επιτόπου παρατήρηση των εδαφικών αστοχιών και των βλαβών στα κτίρια λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τις τοπικές γεωλογικές συνθήκες, όπως αυτές αρχικά εκτιμήθηκαν κατά τη διάρκεια της τεχνικογεωλογικής χαρτογράφησης Στα συσκευασμένα δείγματα όλων των γεωτρήσεων έγινε φωτογράφηση και στη συνέχεια λεπτομερής μακροσκοπική εξέταση και αναλυτική περιγραφή τους. Στη συνέχεια, τα κιβώτια με τα δείγματα στάλθηκαν στο Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, όπου έγινε επιλογή των κατάλληλων δειγμάτων για την εκτέλεση των απαραίτητων εργαστηριακών δοκιμών. Τέλος, μετά την αναγνώριση και ταξινόμηση των δειγμάτων συντάχθηκαν οι Γεωτεχνικές τομές (Borehole Logs) όλων των γεωτρήσεων οι οποίες περιλαμβάνουν όλη τη σχετική πληροφόρηση (λιθολογική περιγραφή, αποτελέσματα επιτόπου δοκιμών πρότυπης διείσδυσης, αποτελέσματα εργαστηριακών δοκιμών κ.λπ.).(βλ Παράρτημα 1) 25

3.2. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ Με σκοπό την ταξινόμηση και τον προσδιορισμό των φυσικών και μηχανικών χαρακτηριστικών των εδαφικών οριζόντων που συναντήθηκαν στις γεωτρήσεις, αμέσως μετά την αποστολή των κιβωτίων συσκευασίας των δειγμάτων στο Εργαστήριο, έγινε επιλογή αντιπροσωπευτικών δειγμάτων, για την εκτέλεση των απαραίτητων εργαστηριακών δοκιμών. Οι εργαστηριακές δοκιμές εκτελέστηκαν σύμφωνα με τις ισχύουσες «Προδιαγραφές Εργαστηριακών Δοκιμών Εδαφομηχανικής» (Ε105 1986 ΥΠΕΧΩΔΕ/ΚΕΔΕ) και το είδος τους αναφέρεται παρακάτω: Δοκιμές ταξινόμησης εδαφών και συγκεκριμένα κοκκομετρική διαβάθμιση και προσδιορισμός των ορίων συνεκτικότητας (Atterberg) με βασικό σκοπό την ταξινόμηση των εδαφών κατά USCS (Ενοποιημένο Σύστημα Ταξινόμησης Εδαφών). Τα αποτελέσματα των δοκιμών ταξινόμησης φαίνονται στις Γεωτεχνικές Τομές Γεωτρήσεων και δίνονται συγκεντρωτικά στον παρακάτω πίνακα. Πίνακας 3.1: Ταξινόμηση εδαφών με βάση το δείκτη πλαστικότητας Έδαφος μη πλαστικό PL <1 Έδαφος χαμηλής πλαστικότητας 1<PL<7 Έδαφος μέσης πλαστικότητας 7<PL<17 Έδαφος υψηλής πλαστικότητας 17<PL<35 Έδαφος εξαιρετικά υψηλής πλαστικότητας PL>35 26

Πίνακας 3.2: Δοκιμές ταξινόμησης εδαφικών δειγμάτων γεωτρήσεων ΒΑΘΟΣ ΒΑΘΟΣ ΚΟΚΚΟΜΕΤΡΙΚΗ ΟΡΙΑ ΟΡΙΖΟΝΤΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ATTERB ERG ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΕΙΔΟΣ ΕΔΑΦΩΝ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ USCS ΑΡΓΙ ΧΑΛΙ W L W P PL ΑΠΟ ΕΩΣ ΑΠΟ ΕΩΣ ΛΟΣ + ΑΜΜΟΣ ΚΕΣ ΙΛΥΣ m m m m % % % % % % ΓΕΩΤΡΗΣΗ 1 0,40-22,25 1,00-1,60 shelby 67,99 31,32 0,69 31 26 5 CL-ML 0,40-22,25 3,20-3,80 shelby 80,51 19,49 0,00 30 22 8 CL 0,40-22,25 4,25-5,50 ΦΡΑΓΜΟΣ 73,96 23,83 2,22 30 21 9 CL 0,40-22,25 5,50-6,10 shelby 76,00 23,00 1,00 41 26 16 CL 0,40-22,25 6,55-7,00 ΦΡΑΓΜΟΣ 80,16 19,18 0,66 Μη πλαστικό ML 0,40-22,25 7,50-8,10 shelby 96,60 3,40 0,00 43 34 10 CL 0,40-22,25 9,00-9,70 ΦΡΑΓΜΟΣ 78,26 21,74 0,00 47 26 21 CL 0,40-22,25 12,30-12,90 Shelby 88,1 11,19 0,00 40 32 8 CL 0,40-22,25 13,35-14,50 ΦΡΑΓΜΟΣ 75,56 23,08 1,35 41 26 15 CL 27

0,40-22,25 19,00-19,60 Shelby 77,82 20,52 1,66 32 27 5 ML 0,40-22,25 21,20-21,80 Shelby 59,42 40,12 0,46 Μη πλαστικό ML 22,25-39,75 23,65-24,30 ΦΡΑΓΜΟΣ 57,78 36,39 5,83 24 19 4 ML 22,25-39,75 24,30-25,10 ΦΡΑΓΜΟΣ 90,89 8,67 0,43 31 26 5 CL-ML 22,25-39,75 26,00-26,20 ΦΡΑΓΜΟΣ 76,90 23,10 0,00 36 32 4 CL-ML 22,25-39,75 28,75-29,90 ΦΡΑΓΜΟΣ 60,94 37,71 1,35 19 17 2 ML 22,25-39,75 35,15-35,40 ΦΡΑΓΜΟΣ 91,36 8,64 0,00 32 30 2 ML 22,25-39,75 35,70-36,70 ΦΡΑΓΜΟΣ 90,04 9,96 0,00 38 29 8 CL-ML 22,25-39,75 36,40-36,60 ΦΡΑΓΜΟΣ 84,39 15,61 0,00 37 28 8 CL-ML 22,25-39,75 38,70-39,30 ΦΡΑΓΜΟΣ 70,70 29,30 0,00 25 19 6 CL-ML ΓΕΩΤΡΗΣΗ 2 1,30-10,85 1,30-1,90 Shelby 68,06 29,12 2,82 28 25 3 ML 1,30-10,85 2,35-3,20 ΦΡΑΓΜΟΣ 86,97 12,84 0,19 39 28 11 CL 1,30-10,85 3,20-3,70 Shelby 85,14 14,84 0,02 35 25 10 CL 1,30-10,85 4,15-4,50 ΦΡΑΓΜΟΣ 69,43 29,89 0,68 27 21 6 CL-ML 1,30-10,85 8,30-8,70 Shelby 67,64 32,00 0,36 25 19 6 CL-ML 10,85-35,35 10,85-12,20 ΦΡΑΓΜΟΣ 92,62 7,38 0,00 35 25 10 CL 10,85-35,35 12,20-12,80 Shelby 83,98 16,02 0,00 36 27 9 CL 10,85-35,35 13,25-14,40 ΦΡΑΓΜΟΣ 63,53 36,47 0,00 25 23 2 ML 10,85-35,35 22,50-23,60 ΦΡΑΓΜΟΣ 87,42 12,58 0,00 24 19 5 CL-ML 10,85-35,35 26,05-26,90 ΦΡΑΓΜΟΣ 62,39 37,61 0,00 31 26 5 CL-ML 10,85-35,35 27,35-29,15 ΦΡΑΓΜΟΣ 70,16 28,40 1,45 24 19 4 CL-ML 10,85-35,35 30,10-31,10 ΦΡΑΓΜΟΣ 43,92 56,08 0,00 26 21 5 SM-SC 10,85-35,35 33,00-33,20 ΦΡΑΓΜΟΣ 44,45 55,55 0,00 Μη πλαστικό SM 10,85-35,35 33,85-34,90 ΦΡΑΓΜΟΣ 81,70 18,30 0,00 34 29 5 CL-ML ΓΕΩΤΡΗΣΗ Γ3 1,60-11,40 1,80-2,00 ΦΡΑΓΜΟΣ 75,63 24,26 0,11 29 22 7 CL-ML 1,60-11,40 2,65-3,80 ΦΡΑΓΜΟΣ 25,29 67,86 6,85 23 17 6 SM-SC 1,60-11,40 3,80-4,40 Shelby 61,13 38,56 0,31 21 15 6 CL-ML 1,60-11,40 5,60-6,20 Shelby 57,45 42,07 0,48 25 19 6 CL-ML 1,60-11,40 7,80-8,40 Shelby 70,96 28,94 0,10 32 26 5 CL-ML 28

1,60-11,40 8,85-9,50 ΦΡΑΓΜΟΣ 66,26 33,03 0,71 31 23 8 CL-ML 1,60-11,40 10,20-10,80 Shelby 76,25 23,63 0,12 31 22 9 CL 11,40-27,15 15,75-16,75 ΦΡΑΓΜΟΣ 97,67 2,27 0,06 32 28 4 CL-ML 11,40-27,15 24,50-24,70 ΦΡΑΓΜΟΣ 84,24 15,76 0,00 34 26 8 CL-ML ΓΕΩΤΡΗΣΗ Γ4 2,00-30,65 3,20-3,80 Shelby 96,22 3,76 0,02 38 29 9 CL 2,00-30,65 5,50-6,10 Shelby 90,78 9,22 0,00 32 22 10 CL 2,00-30,65 11,30-11,50 Shelby 87,73 12,27 0,00 32 27 5 CL-ML 2,00-30,65 12,50-12,60 ΦΡΑΓΜΟΣ 71,84 25,66 2,50 39 31 8 CL-ML 2,00-30,65 13,60-13,80 ΦΡΑΓΜΟΣ 81,42 18,58 0,00 38 28 10 CL 2,00-30,65 14,80-15,00 ΦΡΑΓΜΟΣ 84,68 15,32 0,00 31 27 4 CL-ML 2,00-30,65 17,80-18,00 ΦΡΑΓΜΟΣ 89,11 9,60 1,29 38 24 14 CL 2,00-30,65 24,40-24,60 ΦΡΑΓΜΟΣ 78,88 21,12 0,00 32 28 4 CL-ML 2,00-30,65 25,80-26,05 ΦΡΑΓΜΟΣ 59,08 40,92 0,00 20 17 3 ML 2,00-30,65 29,80-30,00 ΦΡΑΓΜΟΣ 71,90 28,10 0,00 21 18 3 ML ΓΕΩΤΡΗΣΗ Γ5 1,00-12,75 5,00-5,20 ΦΡΑΓΜΟΣ 58,26 41,69 0,05 25 18 8 CL 1,00-12,75 9,20-9,30 ΦΡΑΓΜΟΣ 66,65 33,11 0,24 29 20 9 CL 1,00-12,75 12,00-12,20 ΦΡΑΓΜΟΣ 60,73 39,27 0,00 25 19 6 CL-ML 29

Δοκιμές αντοχής σε ανεμπόδιστη θλίψη για τον προσδιορισμό της αντοχής των εδαφικών υλικών και την εκτίμηση της σχέσης τάσεων -παραμορφώσεων. Οι δοκιμές έγιναν σε εδαφικά δείγματα που λήφθηκαν με «φραγμό» και τα οποία στη συνέχεια παραφινώθηκαν καθώς επίσης και σε ημιδιαταραγμένα δείγματα που λήφθηκαν κατά την εκτέλεση των επιτόπου δοκιμών Πρότυπης Διείσδυσης με τη χρήση του πρότυπου δειγματολήπτη Terzaghi. Είναι προφανές, ότι τιμές της αντοχής που εκτιμώνται με τον τρόπο αυτό δεν θεωρούνται αντιπροσωπευτικές, λόγω του είδους των δειγμάτων και απλά αποτελούν μια «ενδεικτική» προσέγγιση της αντοχής αυτών σε ανεμπόδιστη θλίψη. Επιπρόσθετα, μερικές αντιπροσωπευτικές δοκιμές έγιναν σε αδιατάρακτα δείγματα SHELBY. Τα αποτελέσματα δίνονται συγκεντρωτικά στον Πίνακα 3.3 καθώς επίσης και στα επιμέρους έντυπα - διαγράμματα της συγκεκριμένης δοκιμής στο Παράρτημα 2. Πίνακας 3.3: Δοκιμές αντοχής σε ανεμπόδιστη θλίψη εδαφικών δειγμάτων γεωτρήσεων. Θέση Βάθος ( είδος δείγματος) W ( % ) γb ( KN/m 3 ) qu ( kpa) ΒΑΛΜΗ ΓΕΩΤΡΗΣΗ Γ1 Γ1 1,00-1,60 (Shelby) 13,01 19,37 274,74 Γ1 3,20-3,80 (Shelby) 20,4 19,5 Γ1 4,25-5,50 (Φραγμός) 18,96 20,17 271,59 Γ1 7,50-8,10 (Shelby) 24,00 20,1 Γ1 8,10-8,55 (Terzaghi) 22,29 19,80 Γ1 9,00-9,70 (Φραγμός) 23,73 19,25 Γ1 10,30-10,75 (Terzaghi) 24,72 19,12 193,38 Γ1 12,30-12,90 (Shelby) 26,35 19,54 137,80 Γ1 12,90-13,35 (Terzaghi) 25,45 19,41 204,69 Γ1 13,35-14,50(Φραγμός) 20,08 19,38 Γ1 19,00-19,60 (Shelby) 15,00 20,00 Γ1 19,60-20,05 (Terzaghi) 22,93 19,31 278,52 Γ1 21,20-21,80 (Shelby) 17,96 19,99 107,72 Γ1 23,65-24,30 (Φραγμός) 17,27 Γ1 24,30-25,10 (Φραγμός) 19,90 19,84 322,30 Γ1 25,10-25,55 (Terzaghi) 23,55 19,12 607,25 Γ1 28,75-29,90 (Φραγμός) 16,06 20,36 154,19 Γ1 31,60-32,05 (Terzaghi) 17,58 22,29 671,38 Γ1 35,70-36,70 (Φραγμός) 19,03 19,65 694,79 Γ1 38,70-39,30 (Φραγμός) 14,77 20,36 638,74 Γ1 39,30-39,75 (Terzaghi) 15,25 21,77 482,20 30

ΓΕΩΤΡΗΣΗ Γ2 Γ2 1,30-1,90 (Shelby) 16,00 20,00 Γ2 1,90-2,35 (Terzaghi) 17,39 Γ2 2,35-3,20 (Φραγμός) 19,31 Γ2 4,15-4,50 (Φραγμός) 15,58 19,92 279,83 Γ2 5,50-6,10 (Shelby) 17,7 20,0 Γ2 8,30-8,70 (Shelby) 22,8 20,0 Γ2 10,40-10,85 (Terzaghi) 20,93 19,52 Γ2 10,85-12,20 (Φραγμός) 15,81 20,60 423,83 Γ2 12,20-12,80 (Shelby) 14,56 20,37 445,23 Γ2 12,80-13,25 (Terzaghi) 18,51 20,58 488,63 Γ2 13,25-14,40 (Φραγμός) 15,26 20,83 469,77 Γ2 22,50-23,60 (Φραγμός) 15,83 20,78 541,26 Γ2 23,60-24,05 (Terzaghi) 15,02 21,49 598,21 Γ2 26,05-26,90 (Φραγμός) 18,39 20,09 321,83 Γ2 27,35-29,15 (Φραγμός) 18,73 20,45 383,83 Γ2 28,70-29,15 (Terzaghi) 18,27 Γ2 33,40-33,85 (Terzaghi) 19,73 19,82 395,32 Γ2 33,85-34,90 (Φραγμός) 16,83 20,71 774,00 ΓΕΩΤΡΗΣΗ Γ3 Γ3 3,80-4,40 (Shelby) 16,00 20,1 Γ3 7,80-8,40 (Shelby) 19,50 20,5 Γ3 10,20-10,80 (Shelby) 25,92 25,92 19,42 141,28 Γ3 15,75-16,75 (Φραγμός) 15,94 20,24 316,29 Γ3 16,60-17,05 (Terzaghi) 17,60 20,45 391,16 Γ3 23,10-23,55 (Terzaghi) 16,72 19,89 666,82 Γ3 24,50-24,70 (Φραγμός) 18,79 20,23 267,9 ΓΕΩΤΡΗΣΗ Γ4 Γ4 3,20-3,80 (Shelby) 19,5 Γ4 5,50-6,10 (Shelby) 17,00 21,00 Γ4 7,80-8,25 (Terzaghi) 16,42 21,44 691,23 Γ4 11,30-11,50 (Shelby) 18,42 Γ4 11,70-11,95 (Terzaghi) 11,06 19,53 480,3 Γ4 13,60-13,80 (Φραγμός) 16,20 20,62 608,77 Γ4 14,80-15,00 (Φραγμός) 18,44 19,69 260,58 Γ4 20,70-21,15 (Terzaghi) 14,23 499 Γ4 24,40-24,60 (Φραγμός) 18,19 20,3 430,17 Γ4 24,60-25,05 (Terzaghi) 16,65 21,47 451,19 Γ4 25,80-26,05 (Φραγμός) 15,63 20,91 255,1 Γ4 29,80-30,00 (Φραγμός) 17,22 20,3 310,91 ΓΕΩΤΡΗΣΗ Γ5 Γ5 1,80-2,00 (Φραγμός) 17,98 20,10 225,80 Γ5 2,00-2,45 (Terzaghi) 15,74 19,77 165,66 Γ5 5,00-5,20 (Φραγμός) 16,25 20,55 231,37 Γ5 7,50-7,95 (Terzaghi) 18,36 20,3 225,56 Γ5 9,20-9,30 (Φραγμός) 14,42 20,50 239,61 Γ5 10,70-11,15 (Terzaghi) 19,56 20,91 193,64 Γ5 12,00-12,20 (Φραγμός) 16,90 20,67 210,32 31

Ταχείες τριαξονικές δοκιμές(uu) (Πίν. 3.4) και δοκιμές στερεοποίησης (Πιν. 3.5 ) σε μερικά αντιπροσωπευτικά αδιατάρακτα δείγματα SHELBY. Τα αποτελέσματα όλων των δοκιμών φαίνονται στις Γεωτεχνικές Τομές Γεωτρήσεων (Παράρτημα 1) και δίνονται συγκεντρωτικά στους επιμέρους συγκεντρωτικούς Πίνακες καθώς επίσης και στα επιμέρους διαγράμματα του Παραρτήματος 2. Πίνακας 3.4: Τριαξονικές δοκιμές σε συνθήκες ταχείας φόρτισης (UU) σε αδιατάρακτα εδαφικά δείγματα γεωτρήσεων. Βάθος (m) Είδος Δείγματος γb (kn/m3) cu (kpa) Γ1 (3,20 3,80) SHELBY 19,5 33 27 Γ1 (7,50 8,00) SHELBY 20,1 98 13 Γ2 (1,30 1,90) SHELBY 20,8 41 26 Γ2 (5,60 6,20) SHELBY 20,5 37 22 Γ2 (8,30 8,70) SHELBY 20,2 33 13 Γ3 (3,80 4,40) SHELBY 20,1 47 16 φ(ο) Πίνακας 3.5: Δοκιμή στερεοποίησης σε αδιατάρακτα εδαφικά δείγματα γεωτρήσεων. Βάθος (m) Είδος δείγματος γb (kn/m 3 ) w (%) C c e o P c (kpa) Γ4 (5,50 6,10) SHELBY 19,10 17,26 0.010 0,62 220 32

3.3 ΣΥΝΤΑΞΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΤΟΜΩΝ ΓΕΩΤΡΗΣΕΩΝ Η απλούστερη παρουσίαση μιας γεωτεχνικής τομής γεώτρησης είναι αυτή που αποτελείται από την περιγραφή των σχηματισμών που συναντώνται κατά την προχώρηση της γεώτρησης και από τον ακριβή εντοπισμό των ορίων μεταξύ των διαφόρων λιθολογικών μονάδων. Μια τέτοια παρουσίαση δεν δίνει προφανώς στοιχεία για τα ιδιαίτερα φυσικάμηχανικά χαρακτηριστικά των σχηματισμών και οπωσδήποτε είναι ανεπαρκής για γεωτεχνικούς σκοπούς. Για το λόγο αυτό η πληροφορίες που προκύπτουν από την εξέταση των δειγμάτων της γεώτρησης περιλαμβάνουν, εκτός της γεωλογικής περιγραφής, και όλες τις άλλες παραμέτρους και τα χαρακτηριστικά των σχηματισμών όπως αυτά προσδιορίζονται από τις εργαστηριακές αλλά και τις επί τόπου δοκιμές στη θέση της γεώτρησης. Η μεθοδολογία που ακολουθείται για τη σύνταξη των γεωτεχνικών τομών γεωτρήσεων είναι λίγο πολύ τυποποιημένη και προφανώς διαφέρει ανάλογα με το είδος του γεωλογικού υλικού που συναντάται ( εδαφικό ή βραχώδες ) καθώς επίσης και από την πληρότητα των διαθέσιμών στοιχείων. Στα εδάφη η περιγραφή του υλικού πρέπει να είναι σχετικά ελεύθερη, να μην περιορίζεται μόνο στα οριζόμενα από το σύστημα ταξινόμησης εδαφών USCS και να εμπεριέχει την υποκειμενική μακροσκοπική παρατήρηση. Στην εικόνα 3.1 δίνεται μια τυπική πλήρης γεωτεχνική τομή γεώτρησης, όπως συνήθως συντάσσεται στα πλαίσια των γεωτεχνικών μελετών των τεχνικών έργων, η οποία περιέχει τη δοκιμή πρότυπης διείσδυσης (SPT) και τις εργαστηριακές δοκιμές ταξινόμησης και προσδιορισμού των φυσικών και μηχανικών παραμέτρων. Επίσης θα πρέπει να δίνονται ακριβείς πληροφορίες σχετικά με το βάθος λήψης των διαταραγμένων και αδιατάρακτων δειγμάτων καθώς και για τις στάθμες των υπόγειων νερών που συναντώνται. Στους βραχώδεις σχηματισμούς εκτός της περιγραφής, αναφέρεται ο βαθμός πυρηνοληψίας, ο δείκτης ποιότητας του πετρώματος ( RQD ) καθώς και τα αποτελέσματα των εργαστηριακών δοκιμών. Η λεπτομερής γεωλογική περιγραφή των πετρωμάτων που διατρήθηκαν (λιθολογικός τύπος, χρώμα, δομή, μέγεθος κόκκων, βαθμός αποσάθρωσης, περιγραφή των ασυνεχειών ) γίνεται με την εξέταση των πυρήνων γεώτρησης που έχουν τοποθετηθεί σε κιβώτια μετά την εξαγωγή τους από τον δειγματολήπτη του γεωτρύπανου και αφού έχουν ταξινομηθεί κατά γεώτρηση και βάθος. Ο βαθμός πυρηνοληψίας αναφέρεται σαν ολική πυρηνοληψία και στερεή πυρηνοληψία 33

Ολική πυρηνοληψία (total core recovery) καλείται το συνολικό πραγματικό μήκος των πυρήνων και θραυσμάτων του πετρώματος και εκφράζεται σε εκατοστιαία αναλογία του συνολικού μήκους της δειγματοληψίας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην περίπτωση που τα θραύσματα του πετρώματος αποτελούν μεγάλο ποσοστό της πυρηνοληψίας, πλησιάζεται το ένα δίπλα στο άλλο ώστε να σχηματίσουν ισοδύναμη διάμετρο πυρήνα και μετριέται το ολικό μήκος τους. Στερεή πυρηνοληψία (solid core recovery) καλείται το συνολικό μήκος των πυρήνων ( χωρίς να περιέχονται τα θραύσματα του πετρώματος ) και εκφράζεται σε εκατοστιαία αναλογία του συνολικού μήκους της δειγματοληψίας. Στην περίπτωση που δεν υπάρχουν θραύσματα του πετρώματος η ολική και στερεή πυρηνοληψία συμπίπτουν. 34

Εικόνα 3.1 :παράδειγμα γεωτεχνικής τομής γεώτρησης εδαφικών σχηματισμών (περιοχή Αγίας Τριάδας Πατρών) 35

Δείκτης ποιότητας πετρώματος (Rock Quality Designation-RQD) καλείται το συνολικό μήκος των πυρήνων μήκους μεγαλύτερου των 10 cm και εκφράζεται σαν εκατοστιαία αναλογία του συνολικού μήκους δειγματοληψίας. Ο βαθμός πυρηνοληψίας (ολική και στερεή) καθώς επίσης και ο δείκτης ποιότητας πετρώματος, στη γεωτεχνική τομή της γεώτρησης παρουσιάζονται γραφικά σαν μεταβολές των τιμών αυτών με το βάθος διάτρησης. Επίσης γραφικά μπορούν να παρουσιαστούν και άλλες παράμετροι (όπως ο δείκτης σημειακής φόρτισης κ.λπ.). Μια χαρακτηριστική γεωτεχνική τομή γεώτρησης δίνεται στην εικόνα 3.2 στο πάνω μέρος της γεωτεχνικής τομής αναγράφονται πληροφορίες σχετικά με το έργο, το φορέα που εκτελεί τη γεώτρηση, τον αριθμό της γεώτρησης, τη διεύθυνση και το υψόμετρο αυτής. Η πληροφόρηση δίνεται συνήθως σε στήλες με αναφορά πάντα στο βάθος διάτρησης. Αναλυτικά η κάθε στήλη μπορεί να περιλαμβάνει τις παρακάτω πληροφορίες (αναφέρονται για τους βραχώδεις κυρίως σχηματισμούς ενώ για τους εδαφικούς ισχύουν τα αντίστοιχα, ανάλογα με το είδος των δοκιμών): Αναγράφεται η κλίμακα βάθους της γεώτρησης ανά 2 μέτρα. Αναφέρεται το είδος της καροταρίας και του κοπτικού άκρου καθώς και τα βάθη όπου γίνεται αλλαγή αυτών. Δίνεται η τομή της γεώτρησης με τη συμβολική παρουσίαση των γεολογικών σχηματισμών, τη γραφική παρουσίαση του βάθους της σωλήνωσης της γεώτρησης καθώς επίσης και ενδείξεις για το βάθος που γίνεται η δειγματοληψία αδιατάρακτων δειγμάτων των εδαφικών σχηματισμών ή η εκτέλεση των επιτόπου δοκιμών υδροπερατότητας. Δίνεται η λεπτομερής γεωλογική περιγραφή των σχηματισμών και τα όρια αυτών. Ο κύριος τύπος των πετρωμάτων γράφεται με κεφαλαία γράμματα και τα όρια των διαφόρων σχηματισμών σχεδιάζονται με μία οριζόντια γραμμή πάνω στην οποία σημειώνεται το ακριβές βάθος. Αναφέρεται το ποσοστό της πυρηνοληψίας (ολική πυρηνοληψία) στους βραχώδεις σχηματισμούς. Εκφράζεται γραφικά ή αριθμητικά. Αναφέρεται ο δείκτης ποιότητας του πετρώματος (RQD) που εκφράζεται γραφικά ή αριθμητικά. Δίνεται η κλίση των ασυνεχειών των πετρωμάτων ως προς τον άξονα της γεώτρησης καθώς επίσης και το είδος αυτών των ασυνεχειών (στρώση, σχιστότητα κ.λπ.). Δίνεται η καθημερινή προχώρηση της γεώτρησης (βάθος γεώτρησης στο τέλος της ημερήσιας βάρδιας). 36

Δίνεται συμβολικά η στάθμη του νερού της γεώτρησης στην αρχή και το τέλος της ημερήσιας βάρδιας, καθώς και η ημερομηνία που έγινε η κάθε μέτρηση. Δίνεται ο δείκτης σημειακής φόρτισης Ι S(50) δοκιμίων πετρωμάτων που υποβλήθηκαν σε δοκιμή με τη συσκευή σημειακής φόρτισης, για διάφορα βάθη. Δίνεται η σκληρότητα δειγμάτων πετρωμάτων, όπως μετρήθηκε με το σφυρί Schmidt τύπου L. Αναφέρεται ο συντελεστής υδροπερατότητας k, όπως υπολογίστηκε από τα αποτελέσματα δοκιμών τύπου LEFRANG, MAAG και LOUGEON σε διάφορα βάθη της γεώτρησης. Αναφέρεται κάθε πρόσθετη πληροφορία που δεν συμπεριλαμβάνεται στις βασικές στήλες και δίνονται επίσης διάφορες επεξηγήσεις των συμβολισμών που χρησιμοποιήθηκαν στη σύνταξη του πίνακα. 37

Εικόνα 3.2: παράδειγμα γεωτεχνικής τομής γεώτρησης (περιοχή Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών. 38

Όλες οι πληροφορίες που προέκυψαν από την μακροσκοπική περιγραφή των δειγμάτων, τα αποτελέσματα των εργαστηριακών δοκιμών εδαφών και των αποτελεσμάτων των επί τόπου δοκιμών πρότυπης διείσδυσης, δίνονται συγκεντρωτικά στις γεωτεχνικές τομές γεωτρήσεων. Επίσης, στις γεωτεχνικές τομές γεωτρήσεων, αναφέρονται συμπληρωματικά στοιχεία σχετικά με τον τρόπο διάτρησης, το είδος των σωλήνων επένδυσης που χρησιμοποιήθηκαν καθώς επίσης και τα ενδεικτικά βάθη της στάθμης των υπόγειων νερών. Επίσης, πέραν από την τυποποιημένη περιγραφή των εδαφικών στρώσεων, δίνεται και η ένταξη των στρώσεων αυτών στις κύριες Τεχνικογεωλογικές - Γεωτεχνικές Ενότητες στις οποίες διαχωρίστηκαν οι γεωλογικοί σχηματισμοί και οι οποίες αποτυπώνονται στον αντίστοιχο Τεχνικογεωλογικό Χάρτη, όπως λεπτομερειακά αναλύονται στο Κεφάλαιο 4 της παρούσας Πτυχιακής εργασίας. Οι Γεωτεχνικές Τομές των γεωτρήσεων δίνονται στο Παράρτημα 1 ενώ οι φωτογραφίες των δειγμάτων των γεωτρήσεων αυτών, όπως αυτά είναι συσκευασμένα σε ξύλινα κιβώτια, δίνονται στο Παράρτημα 3. 39

4. ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ - ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΒΑΛΜΗΣ Διαχωρίστηκαν οι παρακάτω τρείς (3) κύριες ενότητες: Ενότητα 1 η Πρόσφατες χαλαρές αποθέσεις που κυρίως αποτελούνται από καστανότεφρες αμμώδεις αργίλους και αργιλώδεις άμμους με χαλίκια και θραύσματα από κεραμίδια. Στην ενότητα αυτή συμπεριλαμβάνονται και τα φερτά υλικά επιχωμάτωσης (μπάζα) που συναντώνται τοπικά σε διάφορες μεμονωμένες θέσεις. Καλύπτουν τις χαμηλές περιοχές κατά μήκος του άξονα της μορφολογικής κοιλάδας όπου έχει εδραστεί το μεγαλύτερο τμήμα του οικισμού. Το πάχος της ενότητας δεν υπερβαίνει τα 2 μέτρα. Ενότητα 2 η Κροκαλοπαγή(εικόνα 4.1) χαλαρά μέχρι μέτρια συγκολλημένα, με ψαμμιτομαργαϊκή συνδετική ύλη, με κροκάλες ψαμμιτικής κυρίως σύστασης και με ενστρώσεις καστανοκίτρινων αργιλικών μαργών και πυκνών αμμοϊλύων. Αποτελούν τους ανώτερους ορίζοντες των Πλειστοκαινικών αποθέσεων, καλύπτουν τα ανώτερα τμήματα της μορφολογικής κοιλάδας και δεν συναντώνται στις γεωτρήσεις, οπότε δεν «συμμετέχουν» στο έδαφος θεμελίωσης του οικισμού. 40

Εικόνα 4.1: Κροκαλοπαγή (α) μέτρια συγκολλημένα (β) χαλαρά. 41

Ενότητα 3 η Πλειστοκαινικές αποθέσεις που αποτελούνται από καστανές - καστανοκίτρινες - καστανότεφρες - τεφρές, αμμώδεις αργίλους με λεπτά χαλίκια και με οργανικά κατά θέσεις και από κυανότεφρες - τεφροπράσινες - καστανότεφρες, ιλυώδεις και ψαμμιτικές μάργες. Το συνολικό πάχος της ενότητας είναι πολύ μεγάλο (>150 μέτρων). Οι επιμέρους εδαφικοί ορίζοντες (Υποενότητες) από τους οποίους αποτελείται η συγκεκριμένη ενότητα, περιγράφονται παρακάτω: Υποενότητα 3α Καστανή - καστανοκίτρινη - καστανότεφρη -τεφρή, αμμώδης ΑΡΓΙΛΟΣ με λεπτά χαλίκια και με οργανικά (CL) (CL-ML). Το μέγιστο πάχος της υποενότητας φτάνει τα 20 περίπου μέτρα στον άξονα του οικισμού, ενώ στα υψηλότερα τμήματα στα νότια περιθώρια του οικισμού, το πάχος της σχεδόν μηδενίζεται. Φυσικά-Μηχανικά Χαρακτηριστικά N SPT 10-30 (25) γ b 19,10-20,90 kn/m3 (20,0 kn/m3 ) w 14-26% q u 108-280 kpa (200 kpa) c u 433-97 kpa, (50 kpa) φ u 13 27ο (20ο ) 42

Υποενότητα 3β Κυανότεφρη - τεφροπράσινη - καστανότεφρη, ιλυώδης - ψαμμιτική ΜΑΡΓΑ (CL-ML) (ML). Αποτελεί το σεισμικό υπόβαθρο της περιοχής του οικισμού. Φυσικά-Μηχανικά Χαρακτηριστικά N SPT 30 - >50 γ b 19,10-22,30 kn/m3 (20,50 kn/m3 ) w 11-23% q u 154-747 kpa (470 kpa) 43

5.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ H σύνθεση των αποτελεσμάτων της γεωλογικής και γεωτεχνικής έρευνας οδήγησε στο διαχωρισμό των γεωλογικών σχηματισμών σε τρεις (3) τεχνικογεωλογικές ενότητες, με βάση την ηλικία και τη σχετική δυσκαμψία τους. α)πρόσφατες χαλαρές αποθέσεις, β) κροκαλοπαγή και γ) πλειστοκαινικές αποθέσεις, οι οποίες αποτελούνται από τις υποενότητες (γ1) καστανή καστανοκίτρινη καστανότεφρη τεφρή, αμμώδης ΑΡΓΙΛΟΣ με λεπτά χαλίκια και με οργανικά (CL) (CL-ML) και (γ2) κυανότεφρη τεφροπράσινη καστανότεφρη, ιλυώδης ψαμμιτική ΜΑΡΓΑ (CL-ML) (ML) που αποτελεί το σεισμικό υπόβαθρο της περιοχής του οικισμού. Με βάση τις δοκιμές αντοχής των δειγμάτων σε ανεμπόδιστη θλίψη, οι μέγιστες τιμές είναι: α) γεώτρηση Γ1: qu = 694,79 kpa, β) γεώτρηση Γ2: qu = 774 kpa, γ) γεώτρηση Γ3: qu = 666,82 kpa, δ)γεώτρηση Γ4: qu = 691.23 kpa και τέλος ε) γεώτρηση Γ5: qu = 239,61 kpa. 44

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ελληνική Γ.Υ.Σ. Απόσπασμα από Τοπογραφικό Χάρτη, Φύλλο «Γούμερο», κλίμακα 1:50.000 Δούτσος Θ., 2001. Σημειώσεις από το μάθημα «Γεωλογία της Ελλάδος». Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Γεωλογίας. Έκθεση Ινστιτούτου Τεχνικής Σεισμολογίας & Αντισεισμικών Κατασκευών (ΙΤΣΑΚ) για τον σεισμό Αχαΐας-Ηλείας, Μ=6,5, 8/6/2008, Θεσσαλονίκη, 28/Ιουνίου/2008. Ελληνικός Αντισεισμικός Κανονισμός (Ε.Α.Κ) 2000. Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (Ο.Α.Σ.Π) Αθήνα, Απρίλιος 2001. Ελληνικός Αντισεισμικός Κανονισμός (Ε.Α.Κ) 2003. Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (Ο.Α.Σ.Π) Αθήνα, 2003. Ευρωκώδικας 8 (EC8). Αντισεισμικός Σχεδιασμός των κατασκευών-μέρος 1ο. Γενικοί κανόνες, σεισμικές δράσεις και κανόνες για κτίρια. EN 1998-1, ΕΛΟΤ 2004. Ι.Γ.Μ.Ε. Απόσπασμα από γεωλογικό χάρτη Φύλλο «Γούμερο», κλίμακα 1:50.000. Καλλέργης Γ., 1999. Εφαρμοσμένη-Περιβαλλοντική Υδρογεωλογία. 2η έκδοση. ΕΚΔΟΣΗ Τ.Ε.Ε, Αθήνα. Καμπέρης Ε., 1987. Γεωλογική και πετρελαιογεωλογική μελέτη ΒΔ Πελοποννήσου. Διδακτορική Διατριβή. Ε.Μ.Π. Τμήμα Μηχ. Μεταλλ Μεταλλουργών, Αθήνα. Κούκης Γ., 2008(Επιστημονικός Υπεύθυνος). Γεωλογικές και γεωτεχνικές έρευνες σε πυρόπληκτους Δήμους του Νομού Ηλείας, για την αναγνώριση και αντιμετώπιση των κατολισθητικών φαινομένων Σχεδιασμός μέτρων προστασίας. Ερευνητικό Πρόγραμμα Πανεπιστημίου Πατρών. Κούκης Γ., 2009(Επιστημονικός Υπεύθυνος). Εκπόνηση ειδικών τεχνικογεωλογικών γεωτεχνικών ερευνών και δυναμικών αναλύσεων για την αποτίμηση της σεισμικής απόκρισης του εδάφους και των κατασκευών στις σεισμόπληκτες περιοχές των οικισμών Βάλμης και Νησίου Νομού Ηλείας. Ερευνητικό Πρόγραμμα Πανεπιστημίου Πατρών. Κούκης Γ., Σαμπατακάκης Ν., 2002. Τεχνική Γεωλογία. Εκδόσεις Παπασωτηρίου, Αθήνα. Λαμπράκης Ν., Soren J., Παναγόπουλος Γ., Πυτικάκης Ε., 2004. Υδροχημικές συνθήκες και ποιότητα υπόγειων νερών της πεδινής ζώνης της λεκάνης του ποταμού Πηνειού, ν. Ηλείας. Δελτίο Ελλημικής Γεωλογικής Εταιρίας XXXVI. Πρακτικά 10 ου Διεθνούς Συνεδρίου, Θες/νίκη, Απρίλιος 2004. Μουντράκης Δ. Συνοπτική γεωτεκτονική εξέλιξη του ευρύτερου Ελληνικού χώρου. Μουντράκης Δ., 1985.Γεωλογία της Ελλάδας, University Studiopress, Θεσσαλονίκη. Παπαζάχος Β., 1989. Μέτρα της ισχύος των σεισμών στην Ελλάδα. Πρακτ. 1ου συν. Συλλόγου Ελλήνων Γεωφυσικών. Αθήνα, Απρίλιος 1989, 437-447. Παπαζάχος Β.Κ και Κ.Β Παπαζάχου., 2003. Σεισμοί της Ελλάδας, Εκδόσεις Ζήτη,Θεσσαλονίκη, σελ 286. Σταυρόπουλος Ξ.Δ., 1992. Υδρογεωλογικές συνθήκες ευρείας περιοχής κάτω Αχαίας Μανωλάδος (ΒΔ Πελοπόννησος). Διδακτορική Διατριβή. Ε.Μ.Π. σελ.234. Στρατικόπουλος Κ., 2007. Υδρογεωλογική και υδοχημική μελέτη των θερμομεταλλικών πηγών της Δυτικής Πελοποννήσου με τη χρήση σταθερών ισοτόπων. Διπλωματική Εργασία. Πανεπιστήμιο Πατρών. Φ.Ε.Κ. 1154Β/2003: Τροποποίηση των διατάξεων του «Ελληνικού Αντισεισμικού Κανονισμού ΕΑΚ-2000» λόγω αναθεώρησης του χάρτη Σεισμικής Επικινδυνότητας. (Αριθ. Δ17α/115/9/ΦΝ275). Φ.Ε.Κ. 781Β/2003:Τροποποίηση και συμπλήρωση της απόφασης έγκρισης του «Ελληνικού Αντισεισμικού Κανονισμού ΕΑΚ-2000». (Απόφαση2-Αριθ. Δ17α/67/1/ΦΝ275) Φ.Ε.Κ. 955Β/1986: Προδιαγραφές εργαστηριακών (Ε105-86) και επί τόπου δοκιμών Εδαφομηχανικής (Ε106-86). Φ.Ε.Κ. 363Β/1983: Τεχνικές Προδιαγραφές Δειγματοληπτικών Γεωτρήσεων Ξηράς για γεωτεχνικές έρευνες. (Ε101-83) 45

Ξενόγλωσση Kafteziotis N., Koukis G., Tsiambaos G., Sabatakakis N., Zervogiannis H.,1991. Structural damage in a populated area due to an active fault. Proceedings 2nd Int. Conference on Recent Advances in Geotechnical Earthquake Engineering and Soil Dynamics. St.Louis, Missouri. Kalogeras I., Loukatos D., Stavrakakis G. 2008. Preliminary report for the strong motion data of the 8 June 2008 Earthquake (Mw 6.4) in Achaia-Elia, western Greece. Kamberis E., Sotiropoulos S., Aximniotou O., Tsaila-Monopoli S., Ioakim C., 2000, Late Cenozoic deformation of the Gavrovo and Ionian zones in NW Peloponnesos (Western Greece): Annali di Geofisica, v. 43, p. 905-919. Koukouvelas I., Kokkalas S., Xypolias P., 2008. Surface deformation during the Mw 6.4(8 June 2008) Movri Mountain earthquake in Peloponnese, and its applications for the seismotectonics of western Greece. Department of Geology, University of Patras, Greece. Koukouvelas I., Mpresiakas A., Sokos E., Doutsos T., 1996. The tectonic settings and earthquake ground hazards of the 1993 Pyrgos earthquake, Peloponnese,Greece. Journal of the Geological Society, London 153, 39-49. Lekkas E., Fountoulis I., Papanikolaou D., 2000. Intensity distribution and neotectonic macrostructure Pyrgos earthquake data (26 March 1993, Greece). Natural Hazards 21, 19-33. Sabatakakis N., Koukis G., Mourtas D., 2005.Composite slides indused by heavy rainfalls in suburban areas: City of Patras and surrounding area, western Greece. In press. Terzaghi K. and Peck B.R., 1968. Soil mechanics in Engineering Practice. J Wiley, INC. New York, 2nd edition, 729 pp. Zelilidis A., Koukouvelas I., Doutsos T., 1988. Neogene paleostress changes behind the forearc fold belt in the Patraikos Gulf area, Western Greece: Neues Jahrbuch fur Gologie und Palaontologie Monatshefte, v. 1988, p. 311-325. 46