Ελληνικά Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και Ψηφιακά Κοινωνικά Δίκτυα Υποβληθείσα στον Καθηγητή Δρ. Θεοδοσίου Θεοδόσιο

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Ελληνικά Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και Ψηφιακά Κοινωνικά Δίκτυα Υποβληθείσα στον Καθηγητή Δρ. Θεοδοσίου Θεοδόσιο από την σπουδάστρια ΓΚΟΛΝΑ ΕΛΕΝΗ Καβάλα 2011

Εγκρίνεται για παρουσίαση Δρ. Θεοδοσίου Θεοδόσιος

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Θέμα πτυχιακή εργασίας: Ελληνικά Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και Ψηφιακά Κοινωνικά Δίκτυα Υποβληθείσα στον Καθηγητή Δρ. Θεοδοσίου Θεοδόσιο από την σπουδάστρια ΓΚΟΛΝΑ ΕΛΕΝΗ Καβάλα 2011

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κ ε φ ά λ α ιο 1 ο : Ε ισ α γ ω γ ή σ ε λ.1 1.1 Ψ η φ ια κ ά Κ ο ιν ω ν ικ ά Δ ίκ τ υ α σ ε λ.1 1.2 Τ α π ρ ώ τ α ψ η φ ια κ ά κ ο ιν ω ν ικ ά δ ίκ τ υ α σ ε λ.2 1.2.1 MSN σ ε λ.2 1.2.2 M y s p a c e σ ε λ.4 1.2.3 S k y p e σ ε λ.5 1.3 Σ ύ γ χ ρ ο ν α ψ η φ ια κ ά κ ο ιν ω ν ικ ά δ ίκ τ υ α σ ε λ.5 1.3.1 F a c e b o o k σ ε λ.6 1.3.2 T w itte r σ ε λ.7 1.4 Τ ε χ ν ο λ ο γ ία w e b 2.0 σ ε λ.8 Κ ε φ ά λ α ιο 2 ο : Η π α ρ ο υ σ ία τ ω ν ε κ π α ιδ ε υ τ ικ ώ ν ιδ ρ υ μ ά τ ω ν σ τ α ψ η φ ια κ ά κ ο ιν ω ν ικ ά δ ίκ τ υ α σ ε λ.9 Κ ε φ ά λ α ιο 3 ο : Α ρ χ ές κ α ι μ ε θ ο δ ο λ ο γ ία τ η ς έ ρ ε υ ν α ς σ ε λ.1 7 3.1 Σ κ ο π ό ς σ ε λ.1 7 3.2 Σ τό χ ο ι σ ε λ.1 7 3.3 Ε ίδ ο ς μ ε λ έ τ η ς σ ε λ.1 7 3.4 Ε ρ ε υ ν η τ ικ ό π ε δ ίο σ ε λ.1 7 3.5 Ε ρ ε υ ν η τ ικ ά ε ρ γ α λ ε ία σ ε λ.1 7 3.6 Δ ε ο ν τ ο λ ο γ ία τ η ς έ ρ ε υ ν α ς σ ε λ.1 8 3.7 Μ έ θ ο δ ο ς σ τ α τ ισ τ ικ ή ς α ν ά λ υ σ η ς σ ε λ.1 9 Κ ε φ ά λ α ιο 4 ο : Α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α έ ρ ε υ ν α ς σ ε λ.2 0 Π α ρ ά ρ τ η μ α σ ε λ.3 3 Β ιβ λ ιο γ ρ α φ ία σ ε λ.3 7

Κεφάλαιο 1ο: Εισαγωγή 1.1 Ψηφιακά Κοινωνικά Δίκτυα Τα κοινωνικά ψηφιακά δίκτυα και οι δυνατότητες που προσφέρουν, έχουν μεταβάλει ριζικά τον τρόπο που επικοινωνούμε, συνεργαζόμαστε και διαθέτουμε την πληροφορία. Η δικτύωση αυτού του είδους προσφέρει νέες ευκαιρίες για προσωπική έκφραση, εξέλιξη και συνεργασία. Ειδικά στους νέους ανθρώπους, η κοινωνική δικτύωση τείνει να υπερτερήσει των υπολοίπων πιο παραδοσιακών ενασχολήσεων της καθημερινότητας. Οι Lave και Wenger το 1998 στο έργο τους «Communities o f Practice» (Κοινότητες Πρακτικής) ορίζουν την κοινότητα πρακτικής ως μία οργανική κοινότητα ατόμων με κοινούς στόχους, κοινά ενδιαφέροντα και πρακτικές. Με τη συμμετοχή του ατόμου σε μία τέτοια κοινότητα, επιτυγχάνεται η τόσο πολυπόθητη επικοινωνία, η κοινωνικοποίηση, η διαμόρφωση της ταυτότητας καθώς και σε πολλές περιπτώσεις η μάθηση. Επίσης τονίζουν ότι οι άνθρωποι επιθυμούν να ενταχθούν σε μια τέτοια κοινότητα για λόγους κοινωνικής αποδοχής αλλά ταυτόχρονα αυτοεκτίμησης και διεύρυνσης των ενδιαφερόντων τους. Οι «Διαδικτυακές Κοινότητες Πρακτικής» δημιουργούνται από χρήστες που μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα και χρησιμοποιούν αντί για τη δια ζώσης επικοινωνία, η οποία πολλές φορές είναι δύσκολη ή αδύνατη, έναν εναλλακτικό τρόπο που τους προσφέρεται μέσω του Διαδικτύου. (Παπαδημητρίου, 2010) Μπορούμε να ορίσουμε το κοινωνικό δίκτυο ως μια κοινωνική δομή αποτελούμενη από άτομα, που ονομάζονται κόμβοι, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους με έναν ή περισσότερους τύπους αλληλεξάρτησης, όπως αξίες, οράματα, ιδέες, οικονομικές συναλλαγές, φιλία, συγγένεια, αντιπάθεια, συγκρούσεις ή επαφές μέσω διαδικτύου (web contacts). Η δημοτικότητα των κοινωνικών δικτύων στην σημερινή πραγματικότητα τόσο σε διεθνές όσο και σε ελληνικό επίπεδο είναι ιδιαίτερα υψηλή. Η έμφυτη ανάγκη επικοινωνίας του ατόμου με άλλα άτομα, έχει βρει διέξοδο στην σύγχρονη ηλεκτρονική κοινωνία μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, που αποτελούν πλέον μέρος μιας πραγματικότητας που θα φάνταζε απίθανη πριν από κάποια χρόνια. Και η ανάπτυξη αυτών των δικτύων μεγαλώνει μέρα με την μέρα, ακολουθώντας τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι οι ενεργοί χρήστες στο facebook πλησιάζουν το 1 εκατομμύριο, ενώ σύμφωνα με μελέτη που έχει πραγματοποιηθεί από το Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας τον Μάιο 2009 ένα στα δύο παιδιά ηλικίας 8-15 ετών έχει λογαριασμό σε τουλάχιστον μια από τις δημοφιλής ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης (MSN, Skype, My space, Twitter, Facebook κλπ). Οι χρήστες των κοινωνικών δικτύων ασχολούνται κυρίως με τα εξής: 1

^ Μοιράζονται αρχεία 63,1% ^ Διαβάζουν αναρτήσεις/δημοσιεύσεις 55,7% ^ Εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης 50,2% Οι περισσότεροι χρήστες του Διαδικτύου θεωρούν ότι αυτά που προσφέρονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι θετικά. Σε αυτά περιλαμβάνονται κατά κύριο λόγο η ενημέρωση/πληροφόρηση (50,1%), ακολουθεί η επικοινωνία (25,9%) και τέλος η διασκέδαση/ψυχαγωγία (23,0%). (Τσακαρέστου, 2009) Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης δεν αποτελούν μία νέα μορφή κοινωνικοποίησης και επικοινωνίας, ιδιαιτέρως ανάμεσα στους νέους αλλά όχι μόνο. Ταυτόχρονα όμως, οι υπηρεσίες αυτές αποδίδουν και μια νέα διάσταση στην έννοια του προσωπικού απόρρητου καθώς παρεμβαίνουν σε αυτό δημιουργώντας σοβαρές ανησυχίες για παραβίαση της ελευθερίας της ιδιωτικής ζωής των χρηστών τους, των οποίων τα προσωπικά δεδομένα δημοσιοποιούνται στο Διαδίκτυο με πρωτοφανή τρόπο και ποσότητα. 1.2 Τα πρώτα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα Ας δούμε, όμως, αναλυτικότερα την ταυτότητα της κάθε ιστοσελίδας κοινωνικής δικτύωσης. Τα πρώτα κοινωνικά δίκτυα έκαναν την εμφάνισή τους στην Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας του 90. Έγιναν αμέσως αποδεκτά κυρίως από το νέο κόσμο. Αρχικά ως ένα μέσο επικοινωνίας και έπειτα ως μέσο ψυχαγωγίας. Τα πιο γνωστά κοινωνικά δίκτυα είναι τα MSN, My Space και Skype. 2

1.2.1 M SN Το MSN είναι μια συλλογή από ιστοσελίδες του Διαδικτύου και των υπηρεσιών που παρέχονται από τη Microsoft. Η Microsoft Network έκανε το ντεμπούτο του MSN ως μία online υπηρεσία παροχής υπηρεσιών Internet στις 24 Αυγούστου του 1995, ώστε να συμπέσει με την κυκλοφορία των Windows 95. Το φάσμα των υπηρεσιών που προσφέρονται από το MSN έχει αλλάξει από την αρχική του έκδοση μέχρι σήμερα. Το MSN ήταν κάποτε μια απλή online υπηρεσία για τα Windows 95, ένα πρώιμο πείραμα στο περιεχόμενο των διαδραστικών πολυμέσων στο διαδίκτυο, και μια από τις πιο δημοφιλείς dial-up υπηρεσίες παροχής Internet. Η Microsoft χρησιμοποίησε το εμπορικό σήμα του MSN για την προώθηση πολυάριθμων web-based υπηρεσιών στα τέλη του 1990, κυρίως Hotmail και Messenger. Η Διαδικτυακή πύλη του MSN, το MSN.com, είναι σήμερα η 11η πιο δημοφιλής πύλη στο Διαδίκτυο. Το 1998, το MSN.com επαναπροσδιορίζει τον εαυτό του ως μια πύλη στο Internet αλλά ταυτόχρονα και ως εμπορικό σήμα για μια οικογένεια σελίδων του Microsoft s Interactive Media Group. Το νέο site του MSN θέτει τον εαυτό του σε άμεσο ανταγωνισμό με ιστοσελίδες όπως το Yahoo. Επειδή η νέα μορφή άνοιξε το περιεχόμενο MSN στον κόσμο δωρεάν, ο πάροχος υπηρεσιών Internet και συνδρομητική υπηρεσία μετονομάστηκε σε «MSN Internet Access» εκείνη τη στιγμή. Η εκ νέου MSN.com περιείχε ολόκληρη την οικογένεια των sites, συμπεριλαμβανομένου του αρχικού περιεχομένου, και κανάλια, τα οποία μεταφέρθηκαν από το διαδίκτυο ως μέρος του πειράματος «MSN 2.0». 3

Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, η Microsoft συνεργάστηκε με πολλούς άλλους φορείς παροχής υπηρεσιών, καθώς και άλλες υπηρεσίες της Microsoft, ώστε να διευρύνει το φάσμα των υπηρεσιών του MSN. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν το Microsoft adcenter, MSN Shopping (συνδεδεμένες με το ebay, PriceGrabber και Shopping.com), και την εγκυκλοπαίδεια Encarta MSN με διάφορα επίπεδα πρόσβασης στις πληροφορίες. Από τότε, η MSN.com έχει παραμείνει ένας δημοφιλής προορισμός. Πολλές νέες υπηρεσίες και περιεχόμενα όπως το MSN Hotmail και υπηρεσίες Messenger προήχθησαν από την MSN.com πύλη, η οποία παρείχε μια κεντρική θέση για όλα τα περιεχόμενα του MSN. 1.2.2 My Space S e a rc h Jrv»«te Film Favor «es Forwn G ro up Event» Mufcc Com edy Oaeerfied A J 'ttd v a m t m b e ' C lic k H e re to l o p lo I M Y S I A C I H I H I s ite se e rte r a valid e*m *i add'es*. You eill re e d to oortfirm y o u r e* mail eddies* to activate you ' accourt. r «N * n v Γ W h y Jo in M y S p a c e?» C rea te a Custom Profile» U pload Pictures» Send Mall and IM's» W rite Blogs & C o m m ents» It s F R E E! U ortad S ta le s MySpaca u rd «'»te n d «thee uee * p r e e y * th e * ν t e o p r «g c c n i k. 'e a d v a m e m fc e r ' O Ferm a i O M a i :*ees«re*d cur txv.ecv po**cy. Το My Space (τυποποιημένο ως My και προηγουμένως ως MySpace) είναι μια υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης που ανήκει στην Specific Media LLC και στον ποπ σταρ Justin Timberlake. Το My Space ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2003 και έχει την έδρα του στο Μπέβερλι Χιλς, Καλιφόρνια. Τον Αύγουστο του 2011, το My Space είχε 33.1 εκατομμύρια επισκέπτες. Τον Ιούλιο του 2005, η News Corporation και η μητρική εταιρεία της Intermix Media απέκτησαν το My Space για $ 580 εκατομμυρίων. Από το 2005 μέχρι τις αρχές του 2008, το Myspace ήταν το πιο επισκεφθέν site κοινωνικής δικτύωσης στον κόσμο, και τον Ιούνιο του 2006 ξεπέρασε το Google. Τον Απρίλιο του 2008, το My Space έχει ξεπεραστεί από το Facebook στον αριθμό των επισκεπτών σε παγκόσμιο επίπεδο. Από τότε, ο αριθμός των My Space χρηστών έχει μειωθεί σταθερά, παρά τους αρκετούς ανασχηματισμούς. Από τον Οκτώβριο του 2011, το My Space κατετάγη στην 103η θέση. Τον Ιούνιο του 2009, το My Space απασχολούσε περίπου 1.600 εργαζόμενους. Από τότε η 4

εταιρεία έχει υποβληθεί σε αρκετούς γύρους απολύσεων και τον Ιούνιο του 2011 είχε μειώσει το προσωπικό της σε περίπου 200. 1.2.3 Skype Το Skype είναι μια εξαιρετικά δημοφιλής εφαρμογή VoIP με εκατομμύρια χρήστες από όλον τον κόσμο. Αρχικά ήταν για επικοινωνία από Η/Υ σε Η/Υ. Πλέον προσφέρει κλήσεις σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, σε οποιοδήποτε δίκτυο τηλεφωνίας, σταθερής και κινητής, με χαμηλές χρεώσεις, Instant Messenger, δυνατότητα αποστολής SMS, αποστολής αρχείων και δυνατότητα συνδιάσκεψης. Διατίθεται σε εκδόσεις για Windows, Mac και Linux όπως επίσης και για τις πλατφόρμες φορητών συσκευών Android, ios και Symbian. Παλαιότερα ήταν διαθέσιμο και για Windows Mobile αλλά η έκδοση αυτή έχει διακοπεί. H σύνδεση που παρέχει μεταξύ των χρηστών γίνεται μέσω Peer-to-Peer άμεσων συνδέσεων, χωρίς την διαμεσολάβηση διακομιστών. Για να στείλετε SMS αλλά και για να τηλεφωνήσετε σε κινητά τηλέφωνα χρειάζεται πρώτα να αγοράσετε μονάδες SkypeOut. Η τελευταία έκδοση για Windows είναι η 5.0.0.152 η οποία κυκλοφόρησε στις 14 Οκτωβρίου 2010. Η τελευταία έκδοση για Linux είναι η 2.2 η οποία κυκλοφόρησε στις 6 Απριλίου 2010. Δεν διατίθεται με Ελληνική μετάφραση αλλά μπορείτε να εγκαταστήσετε την ελληνική μετάφραση από το εξής ιστολόγιο. 5

1.3 Σύγχρονα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα Από τα μέσα του 1990 μέχρι σήμερα τα κοινωνικά δίκτυα έχουν αναπτυχθεί και έχουν εισχωρήσει για τα καλά στην καθημερινή μας ζωή. Τα πιο σύγχρονα κοινωνικά δίκτυα είναι τα facebook και twitter. 1.3.1 Facebook Το Facebook είναι ένας ιστοχώρος κοινωνικής δικτύωσης που ξεκίνησε στις 4 Φεβρουαρίου του 2004. Οι χρήστες μπορούν να επικοινωνούν μέσω μηνυμάτων με τις επαφές τους και να τους ειδοποιούν όταν ανανεώνουν τις προσωπικές πληροφορίες τους. Όλοι έχουν ελεύθερη πρόσβαση στο να συμμετάσχουν σε δίκτυα που σχετίζονται μέσω πανεπιστημίου, θέσεων απασχόλησης ή γεωγραφικών περιοχών. Ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ ίδρυσε το Facebook ως μέλος του πανεπιστημίου του Harvard. Αρχικά, δικαίωμα συμμετοχής είχαν μόνο οι φοιτητές του Harvard ενώ αργότερα επεκτάθηκε για την Ivy League. Το όνομα της ιστοσελίδας προέρχεται από τα έγγραφα παρουσίασης των μελών πανεπιστημιακών κοινοτήτων μερικών Αμερικάνικων κολεγίων και προπαρασκευαστικών σχολείων που χρησιμοποιούσαν οι νεοεισερχόμενοι σπουδαστές για να γνωριστούν μεταξύ τους. Το 2005 το δικαίωμα πρόσβασης επεκτάθηκε σε μαθητές συγκεκριμένων λυκείων και μέλη ορισμένων μαθητικών κοινοτήτων, ενώ το 2006 η υπηρεσία έγινε προσβάσιμη σε κάθε άνθρωπο του πλανήτη που η ηλικία του ξεπερνούσε τα 13 χρόνια. 6

Το Facebook σήμερα έχει 500 εκατομμύρια ενεργούς χρήστες, κατατάσσοντας το έτσι στην λίστα ταξινόμησης του Alexa ως ένα από τα δημοφιλέστερα web site του πλανήτη. Επίσης το Facebook είναι ένα από τα δημοφιλέστερα site για ανέβασμα φωτογραφιών με πάνω από 14 εκατομμύρια φωτογραφίες καθημερινά. Με αφορμή την δημοτικότητα του, το Facebook έχει υποστεί κριτική και έχει κατηγορηθεί σε θέματα που αφορούν τα προσωπικά δεδομένα και τις πολιτικές απόψεις των ιδρυτών του. Ωστόσο η συγκεκριμένη ιστοσελίδα παραμένει η πιο διάσημη σελίδα κοινωνικής δικτύωσης σε πολλές χώρες. 1.3.2 Twitter Have an account» f l T Y l t i j * r ~ r ~ * S h a r e a n d d is c o v e r w h a t's happenin g3 S ee w hat people are saying about J o i n t h e c o n v e r s a t i o n S e a r c h S i g n u p n o w... - to -.. ; *., te : - - ' id / :: -? # im a k e e p it1 0 0 G o o d N ig h t T w it te r O v e rw h e lm s H a rr y P o tte r A T & T D o d g e r s # i»» H a r r y P o t t e r A T & T # ir a n e le c t io n # m u s s u m d a y G o o d n ig h t A d a m L a m b e r t B M W A p p le C la im s Ne\ ' Hairy Potter Comc-Con in x i stemo r>d ay Jay-Z Fatow Friday AT&T Sranelectoo Sccmiccan Tray Cyrus Blue M&Ms - e 2 0 0 9 Twitter About Us Contact Blog Status Goodies AM Business Help.lobs Terms Privacy Language Engksl» * Το Twitter είναι μια ιστοσελίδα, η οποία ανήκει στην εταιρία Twitter Inc και λειτουργεί μέσα από αυτήν. Η συγκεκριμένη εταιρία προσφέρει κοινωνική δικτύωση και υπηρεσίες microblogging, που επιτρέπουν στους χρήστες τους να στέλνουν και να διαβάζουν τα μηνύματα που ονομάζεται tweets. Τα Tweets είναι κείμενα μεγέθους μέχρι 140 χαρακτήρες που εμφανίζονται στη σελίδα του προφίλ του χρήστη. Τα Tweets είναι δημόσια ορατά από προεπιλογή ωστόσο, οι αποστολείς μπορούν να περιορίσουν την παράδοση των μηνυμάτων μόνο στους οπαδούς τους. Οι χρήστες μπορούν να εγγραφούν στο προφίλ άλλων χρηστών - αυτό είναι γνωστό ως εξής tweets και οι συνδρομητές είναι γνωστά ως οπαδοί ή tweeps (Twitter + peeps). Όλοι οι χρήστες μπορούν να στέλνουν και να λαμβάνουν tweets μέσω της ιστοσελίδας του Twitter και με συμβατές εξωτερικές εφαρμογές (όπως π.χ. smartphones), ή με την υπηρεσία σύντομων μηνυμάτων (SMS) που διατίθενται σε ορισμένες χώρες. Ενώ η υπηρεσία είναι δωρεάν, η πρόσβαση σε αυτό μέσω SMS μπορεί να συνεπάγεται την καταβολή τέλους στο φορέα παροχής υπηρεσιών τηλεφωνίας. Ο δικτυακός τόπος βρίσκεται στο Σαν Φρανσίσκο, Καλιφόρνια. Το Twitter έχει επίσης κεντρικούς υπολογιστές και γραφεία στο Σαν Αντόνιο του Τέξας και στη Βοστώνη, Μασαχουσέτη. Η Twitter Inc αρχικά 7

είχε ενσωματωθεί στην Καλιφόρνια, αλλά από το 2007 έχει ενσωματωθεί στην δικαιοδοσία του Delaware. Το Twitter δημιουργήθηκε το Μάρτιο του 2006 από τον Jack Dorsey και ξεκίνησε τον Ιούλιο. Από τότε το Twitter έχει αποκτήσει δημοτικότητα σε όλο τον κόσμο και εκτιμάται ότι 200 εκατομμύρια χρήστες, δημιουργούν 65 εκατομμύρια tweets την ημέρα και το χειρίζονται πάνω από 800.000 ερωτήματα αναζήτησης. Μερικές φορές περιγράφεται και ως το «SMS του διαδικτύου". 1.4 Τεχνολογία Web 2.0 Όλα αυτά τα κοινωνικά δίκτυα λειτουργούν χρησιμοποιώντας την τεχνολογία web 2.0. Ο όρος Web 2.0, χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη νέα «έκδοση» του Παγκόσμιου Ιστού η οποία βασίζεται στην όλο και μεγαλύτερη δυνατότητα που παρέχεται στους χρήστες του διαδικτύου να συμμετέχουν ως «παραγωγοί» (σε αντίθεση με τους «καταναλωτές») πληροφορίας και να συνεργάζονται μεταξύ τους. Με τον όρο αυτό υπονοείται μια δυναμική διαδικτυακή πλατφόρμα στην οποία μπορούν να αλληλεπιδρούν χρήστες χωρίς εξειδικευμένες γνώσεις σε θέματα υπολογιστών και δικτύων. Η ανάπτυξη ψηφιακών κοινωνικών δικτύων είναι αποτέλεσμα των νέων δυνατοτήτων που παρέχει το Web 2.0. Αποτελούν ίσως την πλέον μαζική εφαρμογή της νέας ιδέας στην οποία μας εισάγει το Web 2.0 και έχουν τύχει ευρείας αποδοχής στις μέρες μας, σε όλα τα κοινωνικά και ηλικιακά στρώματα της κοινωνίας. Αν και ο όρος Web 2.0 δίνει την αίσθηση ότι αποτελεί μια καινούργια πιο εξελιγμένη έκδοση του Web, στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για κάποιο καινούργιο πρωτόκολλο αλλά αναφέρεται στις αλλαγές του τρόπου που αξιοποιούνται οι ήδη υπάρχουσες τεχνολογίες και στον τρόπο που οι σχεδιαστές πληροφοριακών συστημάτων καθώς και οι χρήστες χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο. Ο όρος αυτός λοιπόν χρησιμοποιείται για να περιγράψει την δεύτερη γενιά υπηρεσιών διαδικτύου που εστιάζουν στην δυνατότητα των χρηστών να διαμοιράζονται πληροφορίες και να συνεργάζονται online ώστε ο χρήστης να μην θεωρείται απλά ως ένας θεατής, ένας πελάτης, ένας καταναλωτής αλλά να συμμετέχει ενεργά, και συχνά αλτρουιστικά στην διαμόρφωση και διαχείριση των πληροφοριών του παγκόσμιου ιστού. 8

Κεφάλαιο 2ο : Η παρουσία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στα κοινωνικά δίκτυα Όπως αναφέραμε και παραπάνω τα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα είναι πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Έτσι δεν θα μπορούσαν να λείπουν από αυτά τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, η παρουσία των οποίων είναι πολύ έντονη. 2.1 Τ.Ε.Ι. Π ροσχολικής Αγω γής Αθήνας Το προφίλ του ΤΕΙ στο facebook έχει έντονη δραστηριότητα. Διαχειριστής της ομάδας είναι η γραμματεία του τμήματος. Στον τοίχο της ομάδας είναι αναρτημένες εκτός από φωτογραφίες της σχολής, συζητήσεις των φοιτητών για θέματα σχετικά με το ΤΕΙ, δημοσιεύσεις και ανακοινώσεις για καινούργια συγγράμματα και σεμινάρια που αφορούν το αντικείμενο σπουδών των φοιτητών καθώς επίσης και link που παραπέμπουν στην ιστοσελίδα του ΤΕΙ. 9

2.2 Τ.Ε.Ι. Καστοριάς Από τα πρώτα facebook group (ίσως το πρώτο) που σαν σκοπό έχει να φέρει κοντά όλους τους φοιτητές που σπούδασαν και σπουδάζουν στο ΤΕΙ Καστοριάς. Παλαιοί, Νέοι ή Αιώνιοι Φοιτητές...όλοι έχουν τη θέση τους στο group. Η ομάδα μετράει 1154 μέλη και κάθε μέρα αυξάνονται. Οι συζητήσεις των φοιτητών είναι κυρίως για θέματα που αφορούν τα μαθήματα ανά εξάμηνο, διάφορες ανακοινώσεις της γραμματείας και προβλήματα που πιθανόν αντιμετωπίζουν οι φοιτητές με το ηλεκτρονικό σύστημα της σχολής για τις δηλώσεις των μαθημάτων τους. 2.3 Τ.Ε.Ι. Πάτρας Ένα από τα σχετικά καινούργια group που έχουν δημιουργηθεί στο facebook. Έχει 3003 μέλη στα οποία συμπεριλαμβάνονται και άτομα που έχουν αποφοιτήσει από το ΤΕΙ. Στις αναρτήσεις στον τοίχο της ομάδας ανήκουν συζητήσεις φοιτητών που μεταξύ άλλων τα θέματα που συζητούνται περισσότερο είναι η έναρξη του εξαμήνου, οι δηλώσεις των μαθημάτων, η ανάληψη θεμάτων πτυχιακών εργασιών και πρακτικής άσκησης. 10

2.4 Τ.Ε.Ι. Κρήτης Η ομάδα του ΤΕΙ έχει μόνο 75 μέλη χωρίς καμία δραστηριότητα. Στον τοίχο της ομάδας είναι αναρτημένη μόνο η ιστορία του ΤΕΙ. facebook ΤΕΙ o f C rete κϋι Μ ου αρέσει! Πανεπιστήμιο * Did you mean Tei Crete 1 Περιγραφ ή Από Wikipedia, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Δ ρ ασ τηρ ιό τητα φ ίλω ν Ιίτ~ R e la te d Posts \ ί / W ikipedia Αρέσει σε 4 5 άτομα 1 κάνουν σχετικές αναφορές Δ ημιουργήστε Σελίδα Α ν α φ έρ ετε τ η ν Σελίδα Κοινοποιήστε The tech n olo gica l Educational In s titu te o f C re te, w as founded in 1983 in o rd e r to pro vide H igher Technological E ducation to th e s tu d e n ts o f Greece and according w ith Law s (N. 2 9 16/2001, N.3 549/2 0 0 7, N.3 685/2 0 0 8, N.3794/2 009) is a H igher E ducational In s titu te (G re e k :A.E.I.). Since then it has expanded and developed considerably, and now comprises the following Schools: Applied Technology (also in Chania and Rethimno) Health & W elfare Services M anagem ent &. Economics (also in Agios Nikolaos and Ie ra p e tra ) and Agricultural Technology T h e y a re assisted b y th e D e pa rtm e n ts o f G eneral Sciences, F oreign Languages and Physical E ducation. S tu d ents a t the T E I follow courses fo r 4 years including lectures a nd practical w o rk in laboratories. In addition, the y complete a w ork placem ent and dissertation before graduating. In s tru c tio n a t th e T E I in dudes tra in ing in technological su bje cts a nd aim to p re pare s tu d e n ts to develop in to skilled, responsible and qualified m em bers o f so ciety. W ith a p e rm a n e n t teaching s ta ff o f 200 and appro xim a tely 10,000 s tu d e n ts th e T E I o f Heraklion is a thrivin g academ ic com m unity w ith an e xte n sive lib ra ry, s tu d e n t halls o f residence, s p o rt fa d litie s and a h ea lth center. L a n g u a g e o f in s tru c tio n The language o f in stru ction a t the TEI o f C rete is Greek. T h e re fo re, a good know ledge o f G reek is essential fo r re g ula r s tu d e n ts. H o w e ve r, special arra ngem e nts are m ade fo r ce rtain num ber o f courses fo r Erasm us s tu d e n ts w h o wish to follow re g ula r courses. A fte r co nsu ltatio n w ith the teaching s ta ff, stud e nts can re g is te r fo r a ce rtain course and will h ave to s tu d y fro m English lite ra tu re and be g iven a se pa ra te exam ination a t th e end o f th e term. A dditio nally, a fe w courses are taught in English and there are plans for some more. 11

2.5 Τ.Ε.Ι. Ζακύνθου Σελίδα κοινότητας με 7 μέλη Αρεσα σε 7 άτομα 1 κάνουν σχετικές αναφορές ΠΠΥΠ Οι Σελίδες Κοινότητας δεν σχετίζονται με, ή δεν επιδοκιμάζονται από κανέναν που συνδέεται με αυτό το θέμα. Δημιουργήστε Σελίδα Αναφέρετε τη ν Σελίδα Κοινοποιήστε 2.6 Τ.Ε.Ι. Χαλκίδας Διαθέτει δύο προφίλ στο facebook. Το ένα προφίλ ανήκει στις εφαρμογές και σε παραπέμπει στην αρχικά σελίδα της ηλεκτρονικής γραμματείας του ΤΕΙ και το άλλο στις σελίδες κοινότητας. Έχει 640 μέλη. Αρέσει σε 8 2 0 οτομα 22 κάνουν σχετικές αναφορές Π ηγή Οι Σελίδες Κοινότητας δεν σχετίζονται με, ή δεν επιδοκιμάζονται από κανέναν που συνδέεται με αυτό το θέμα. Δημιουργήστε Σελίδα Α να φ έρ ετε τ η ν Σελίδα Κοινοποιήστε 12

2.7 Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης Η ομάδα αυτή έχει 1383 μέλη. Στον τοίχο της υπάρχουν κατά κύριο λόγο ανακοινώσεις για κενές θέσεις εργασίας και διάφορες διαφημίσεις. Α να ϊη τπ η σ η Τ Ε Ι T h e s s a lo n ik is Α ν ο ικ τ ή ο μ ά δ α Ι α. 1.383 μ έ λ η @ 11 φ ω τ ο γ ρ α φ ίε ς I Έ γ γ ρ α φ α Ο χ ρ ή σ τ η ς L a z a r o s C h r is κ α ι 3 α κ ό μ α μ έ λ η π ρ ο σ τ έ θ η κ α ν α π ό τ ο χ ρ ή σ τ η C h ris to s G ia rm e n itis. e n 3 ώ ρ ε ς π ριν τιο χ ρ ή σ τ η ς D im itr is M a t k o s π ρ ο σ τ έ θ η κ ε α π ό τ ο χ ρ ή σ τ η A le x io s S y la id o s. S 3 18 ώ ρ ε ς π ριν 4 JE] 2 0 ώ ρ ε ς π ριν Ο χ ρ ή σ τ η ς D e s p o i n a F v a π g e* Ιο 11 π ρ ο σ τ έ θ η κ ε α π ό τ ο χ ρ ή σ τ η A tr in ia N Y. u n 2 3 ώ ρ ε ς π ριν 13

2.8 Τ.Ε.Ι. Σπάρτης Μία από τις καινούργιες ομάδες που έχουν δημιουργηθεί στο ίοοπ^ο^ Έχει 37 φίλους και για να μπορέσει κάποιος να έχει πρόσβαση στο περιεχόμενο της ομάδας αυτής θα πρέπει να είναι φίλος. facebook Tei S partis Τοίχος Πρόσφατη δραστηριότητα J^rij O Tei είναι πλέον φίλος με τον Dimitris Drakopoulos και 6 ακόμη άτομα. 3 ακόμα παρόμοιες δραστηριότητες Ρ Τοίχος H i] Πληροφορίες 0x1 Φωτογραφίες Φίλοι Φίλοι (37) Frinta Kleisiari β ] Αρέσει στον Tei: TEI SPARTIS. Αυτή η σελίδα μού αρέσει Πρόσφατη δραστηριότητα & Ο Tei άλλαξε την Ιστοσελίδα του. [fx l Ο Tei άλλαξε τη φωτογραφία προφίλ του. Δεν υπάρχουν άλλες δημοσιεύσεις. Dimitris Mavridis Penny Vorvi 2.9 Τ.Ε.Ι. Π ειραιά Σελίδα κοινότητας με 1937 μέλη. Αρέοε. οε 1.952 άτομα 30 κάνουν σχετικές αναφορές πηγή Οι Σελίδες Κοινότητας δεν σχετίζονται με, ή δεν επιδοκιμάζονται από κανέναν που συνδέεται με αυτό το θέμα. Δημιουργήστε Σελίδα Α ναφέρετε τη ν Σελίδα Κοινο ποιήστε 14

2.10 Τ.Ε.Ι. Μουδανιών Μία καινούργια ομάδα στο ίποο^ο^ Οι περισσότερες αναρτήσεις αφορούν ερωτήσεις σχετικά με τη δημιουργία της ομάδας και τη διαμόρφωση του περιεχομένου της. Έχει 113 μέλη και για να μπορέσει κάποιος να έχει πρόσβαση στον τοίχο της ομάδας θα πρέπει να είναι μέλος της ομάδας αυτής. Τ Ε Ι Μ Ο υϋα Ν ΙΟ Ν 13 Τοίχος Πληροφορίες Συζητήσεις Φωτογραφίες Πληροφορίες Κοινοποιήστε: Δημοσίευση ξ ι] Φωτογραφία 0 Σύνδεσμο Βίντεο Γράψτε κάτι... Κατηγορία: Ομάδες ΦοΓΓητών/Μαθητών - Γενικά Περιγραφή: Gia osous perasan mesa apo auto to Τ Ξ kai ezisan kapoia xronia apo ti zoi tous... (apofbitous kai mi!!!) www. aqua. teithe. gr Τύπος απορρήτου: Ανοιχτή ομάδα: Το περιεχόμενο μπορούν να το δουν όλοι. Διαχειριστές Georgiadou Giota (δημιουργός) Υπεύθυνοι Dimitra Daskalopoulou Emrrveross Μέλη 2.11 Αριστοτέλειο Π ανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Μία ομάδα με 1682 μέλη, των οποίων τα θέματα των συζητήσεων δεν είναι θέματα που αφορούν τη φοίτησή του στο πανεπιστήμιο. Υπάρχουν όμως και ξένοι φοιτητές στην ομάδα αυτή οι οποίοι ζητούν πληροφορίες για τα προγράμματα και τα μαθήματα. 15

2.12 Τ.Ε.Ι. Καβάλας Η ομάδα του ΤΕΙ Καβάλας δημιουργήθηκε το Σεπτέμβριο 2010 και έχει 1597 μέλη. Οι αναρτήσεις στον τοίχο της ομάδας αυτής αφορούν θέματα του ΤΕΙ, δηλαδή, ανακοινώσεις της γραμματείας, αποφάσεις των συνελεύσεων ξεχωριστά για κάθε σχολή, ανακοινώσεις εκδηλώσεων, ημερίδων και συνεδρίων. facebook Τ ε χ ν ο λ ο γ ικ ό Εκπ α ιδευτικό Ίδ ρ υ μ α ( Τ Ε Ι ) Καβάλας (O fficia l) Εκπαίδευση K av la, Greece Τοίχος Τοίχος Γ ~ 1 Π λ η ρ ο φ ο ρ ίες! > Δ ρ α σ τη ρ ιό τη τα φ ίλ ω ν a Φ ω το γ ρ α φ ίες Σ υζητήσ εις «ΠΊ Σ ύνδεσμοι Σ χ ε τ ι κ έ ς π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς Η επίσημη σ ελίδα τ ο υ Τ ε χ ν ο λ ο γ ικ ο ύ Ε κπ α ιδευτικού Ιδρύματος (ΤΕΙ) Καβάλας ΤΤι... Π ερισσότερα Α ρ εσ α σε 1 Τεχνο λο γικό Εκπαιδευτικό Ίδ ρ υμ α ( Τ Ε Ι ) Καβάλας (Official) Σ το έ κ τα κ το Δ.Σ. ΣΤΈΦ/ΣΔΟ ο ρ ίσ τη κ ε Σ υ ν έλ ευ σ η Τ Ε Ι (Π ρόεδρ ος Τ Ε Ι, Κ α θη γητές, Φ ο ιτη τές) τ η ν Τ ε τά ρ τη 26-10-11 σ τις 11:00 σ το φ ο υ α γ ιέ (δίπλα σ το μ εγ ά λ ο α μ φ ιθ έα τρ ο ). Επίσης ο ρ ίσ τη κ ε Έ κ τ α κ τη Γ ενική Σ υ ν έλ ευ σ η Φ ο ιτη τώ ν τ η ν Τ ετά ρ τη 2-1 1-1 1 σ τις 11:00 σ το μ εγ ά λ ο α μ φ ιθ έα τρ ο με θ εμ α το λ ο γ ία τ ις ε ξελ ίξεις σ τη ν παιδεία και το ΤΕΙ. Η παρουσία σας θα καθορίσει τ ις εξελίξεις... Μου αρέσει! Σχολιάστε Κοινοποιήστε Παρασκευή στις 9 :32 μ.μ. Αρέσει σε 4 άτομα. Γ ρ ά ψ τε έν α σ χ ό λ ιο... Τεχνο λο γικό Εκπαιδευτικό Ίδ ρ υμ α ( Τ Ε Ι ) Καβάλας (Official) Σήμερα Π α ρασκευή 21-10-11 θα πραγματοποιηθώ Δ.Σ σ τη ν αίθουσα α π ένα ντι απο τ ο κ υ λ ικ είο σ τις 14:00 όπου μπ ορούν όσοι φ ο ιτη τέ ς θ έλ ο υ ν ν α π αραβρεθούν να α κ ο ύ σ ο υ ν τ α όσα θα α π ω θούν. Από σ ήμερα κα ι μέχρι ν ε ο τ έ ρ α ς τ α μ αθήμα τα θα διεξάγονται κανονικά. Μου αρέσει! Σχολιάστε Κοινοποιήστε Παρασκευή στις 12:07 μ.μ. 16

Κεφάλαιο 3ο : Α ρχές και μεθοδολογία της έρευνας 3.1 Σκοπός Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η μελέτη της γνώσης των φοιτητών ως προς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και την παρουσία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων σε αυτά. 3. 2 Στόχοι Στόχοι της έρευνας είναι : ^ Ανάλογα με τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των φοιτητών (φύλο, τόπος μόνιμης κατοικίας και οικονομική κατάσταση) να δούμε ποίες είναι οι γνώσεις τους σε σχέση με το Διαδίκτυο και τα κοινωνικά ψηφιακά δίκτυα. ^ Να ανακαλύψουμε τον λόγο που θα έκανε τους φοιτητές να γίνουν μέλη των ομάδων των πανεπιστημίων και ΤΕΙ. ^ Τέλος να καταλήξουμε σε μια γενική εικόνα για την παρουσία ιδρυμάτων στα κοινωνικά ψηφιακά δίκτυα. 3.3 Είδος μελέτης Για να απαντηθούν τα ερευνητικά ερωτήματα επιλέχτηκε ως καταλληλότερο είδος μελέτης η περιγραφική μελέτη συσχέτισης, η οποία αποτελεί είδος ποσοτικής μελέτης και καλύπτει μεθόδους για οργάνωση και περίληψη μιας σειράς δεδομένων με εύκολο και σύντομο τρόπο μέσω πινάκων, γραφημάτων και/ή προσδιορισμού μιας ή περισσοτέρων αντιπροσωπευτικών τιμών. 3.4 Ερευνητικό πεδίο - Χρόνος διεξαγω γής της μελέτης Η έρευνα διεξήχθη στο ΤΕΙ Καβάλας και στα παραρτήματά του στο Διδυμότειχο και στη Δράμα σε σύνολο 150 φοιτητών. Η συλλογή διήρκησε 1 μήνα και έγινε το Σεπτέμβριο 2011. 3.5 Ερευνητικό εργαλείο Στην παρούσα μελέτη κατασκευάστηκε ένα ερωτηματολόγιο αυτοαναφοράς. Το συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει 20 ερωτήσεις. Η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε κατά τη σύνταξη του ερωτηματολογίου επιλέχθηκε έτσι ώστε να είναι απλή, σαφής, ακριβής και κατανοητή από τον αποκρινόμενο και οι όροι που περιελάμβανε να είναι σαφής και κατανοητοί. Το είδος, η συχνότητα και η σειρά των ερωτήσεων διαμορφώθηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να απαντηθούν χωρίς να αποπροσανατολίσουν από το θέμα της έρευνας. Επιπρόσθετα, κατά το σχεδιασμό του ερωτηματολογίου ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε ώστε η εμφάνιση του να προκαλεί το ενδιαφέρον του αποκρινόμενου. Καταβλήθηκε προσπάθεια ώστε το μέγεθος 17

του ερωτηματολογίου να μην κουράζει τον αποκρινόμενο και να αποφεύγεται η προσπάθεια να μην απαντηθεί. Για την συγκέντρωση πληροφοριών έγιναν επισκέψεις στο ΤΕΙ Διδυμοτείχου, στο ΤΕΙ Καβάλας καθώς και στο ΤΕΙ Δράμας. Μέσω της προσωπικής επαφής έγινε μια προσπάθεια για να επιτευχθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επιστροφή ερωτηματολογίων, ενώ παράλληλα δόθηκε η ευκαιρία στην περίπτωση που υπήρχε κάποια απορία σχετικά με τις ερωτήσεις να γίνουν οι απαραίτητες διευκρινήσεις. 3.6 Δεοντολογία της έρευνας Σε κάθε επιστημονική μελέτη για να αποτραπεί κάθε πιθανότητα εμφάνισης χειρισμών που θα μπορούσαν να βλάψουν τα υποκείμενα που λαμβάνουν μέρος σε αυτή, θα πρέπει να εφαρμόζονται και να τηρούνται αυστηρά οι αρχές δεοντολογίας, οι οποίες διασφαλίζουν και καθορίζουν τους ηθικούς άξονες μέσα στους οποίους αναπτύσσεται και ολοκληρώνεται μια μελέτη. Τρείς είναι οι αρχές που θεσπίστηκαν από την αναφορά του Belmont όπως αναφέρονται στο βιβλίο της Σαχίνη (1997), μεθοδολογία έρευνας, οι οποίες καθορίζουν τους ηθικούς άξονες πάνω στους οποίους βασίστηκε και σχεδιάστηκε η παρούσα μελέτη: Η αρχή του οφέλους και μη βλάβης, η αρχή του σεβασμού για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και η αρχή της δικαιοσύνης. Πάνω σε αυτές τις αρχές στηρίζονται τα κριτήρια ηθικής συμπεριφοράς στην έρευνα, καθώς και τα βασικά δικαιώματα των υποκειμένων της έρευνας τα οποία είναι: Δικαίωμα να μην υποστεί βλάβη. Αναφαίρετο δικαίωμα των υποκειμένων μιας έρευνας είναι να μην υπόκεινται από τους ερευνητές σε ερωτήσεις που μπορεί να προκαλέσουν βλάβη στον ψυχικό τους κόσμο σε φυσικό, συγκινησιακό, νομικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Στην συγκεκριμένη έρευνα ζητήθηκε από τους φοιτητές να συμπληρώσουν ένα συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο χωρίς να ασκηθεί οποιουδήποτε είδους πίεση. Ο απαιτούμενος χρόνος ήταν ελάχιστος και οι ερωτήσεις ήταν κατανοητές και δεν προσέβαλαν την προσωπικότητα των ατόμων. 18

Δικαίωμα για πλήρη διαφάνεια. Η αρχή για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια περιλαμβάνει το δικαίωμα των ατόμων να λάβουν εκούσιες αποφάσεις μετά από ακριβή πληροφόρηση για τη συμμετοχή τους σε μια μελέτη. Στην έρευνά μας οι φοιτητές πριν την συμπλήρωση του ερωτηματολογίου ενημερώθηκαν πλήρως για τον σκοπό της μελέτης, την μέθοδο και την διαδικασία που θα χρησιμοποιηθεί για την συλλογή των ερωτηματολογίων. Επισημάνθηκε βέβαια ότι τα προσωπικά τους στοιχεία θα παραμείνουν ανώνυμα και ότι έχουν το δικαίωμα να αρνηθούν να συμμετάσχουν. Δικαίωμα αυτοαπόφασης. Το δικαίωμα αυτοαπόφασης σημαίνει ότι τα δυνητικά υποκείμενα έρευνας έχουν το δικαίωμα να παίρνουν εκούσια απόφαση για τη συμμετοχή τους η μη στην τελετή, χωρίς εξαναγκασμό, πίεση ή ανεπίτρεπτη επίδραση οποιουδήποτε είδους. Στην παρούσα μελέτη αφού δόθηκαν όλες οι απαραίτητες πληροφορίες για τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου οι φοιτητές βασιζόμενοι στην δική τους κρίση αποφάσισαν για την συμπλήρωσή του ή όχι. Δικαίωμα για ιδιωτικότητα, ανωνυμία και εμπιστευτικότητα. Η ιδιωτικότητα δίνει το δικαίωμα σε κάθε άνθρωπο να συμπεριφέρεται χωρίς παρεμβάσεις και χωρίς την πιθανότητα της εισβολής στην προσωπική του ζωή ώστε να το φέρουν σε αμηχανία ή να το μειώσουν αργότερα. Επισημάνθηκε λοιπόν στους φοιτητές ότι οι απαντήσεις τους θα μεταχειριστούν με απόλυτη εχεμύθεια. Τα δεδομένα θα διαφυλαχθούν με κάθε ευσυνειδησία και δεν θα γίνει καμία αναφορά που να διευκολύνει την αναγνώριση προσώπων από τα αποτελέσματα που θα προκύψουν από την ανάλυση της έρευνας. 3. 7 Μ έθοδος στατιστικής ανάλυσης Για την ανάλυση των δεδομένων της μελέτης, τα αποτελέσματα των ερωτηματολογίων μετά την κωδικοποίησή τους καταχωρήθηκαν σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων. Για την στατιστική επεξεργασία και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS Statistic Data Document (19.0) και εφαρμόστηκε περιγραφική στατιστική ανάλυση. 19

Κεφάλαιο 4ο Αποτελέσματα Έρευνας Παρακάτω παρουσιάζονται τα δεδομένα από τη συμπλήρωση των ερωτηματολογίων όπως υπολογίστηκαν, με το στατιστικό πρόγραμμα SPSS (version 19.0) και οι πίνακες και τα γραφήματα των δεδομένων. Από τα 151 ερωτηματολόγια που συγκεντρώθηκαν τα 77 (51%) απαντήθηκαν από γυναίκες και τα 74 (49%) από άντρες. Το ηλικιακό εύρος κυμαινόταν από 18 έως 32 ετών λόγω του περιορισμού που υπήρχε ως προς το δείγμα που επιλέξαμε να είναι αποκλειστικά φοιτητές. Ο μέσος όρος ηλικίας είναι 21,08 και η τυπική απόκλιση είναι 1,489. Ο τόπος μόνιμης κατοικίας της πλειοψηφίας των φοιτητών είναι από την περιοχή της Μακεδονίας και της Αθήνας. Οι πόλεις με τα μεγαλύτερα ποσοστά είναι η Κοζάνη, η Καστοριά, η Δράμα και η Αθήνα. Όλοι οι φοιτητές σπουδάζουν στο ΤΕΙ Καβάλας ή στα παραρτήματά του, ΤΕΙ Διδυμοτείχου και ΤΕΙ Δράμας. Σύμφωνα με τα ερωτηματολόγια που απαντήθηκαν, τα τμήματα σπουδών που συγκεντρώνουν τους περισσότερους φοιτητές είναι η Λογιστική και η Ηλεκτρολογία. Για να μπορέσουμε να ομαδοποιήσουμε την οικονομική κατάσταση των ερωτηθέντων την διαιρέσαμε σε τρείς πιθανές κατηγορίες, οι οποίες είναι «μέχρι 200 ευρώ» μηνιαίο χαρτζιλίκι που αντιπροσωπεύει 29 φοιτητές (19,2%), «από 201 έως 400 ευρώ» με την πλειοψηφία, 65 φοιτητές (43%) και τέλος «πάνω από 400 ευρώ» με 57 φοιτητές (37,7%) Στην ερώτηση για τις γνώσεις των φοιτητών όσον αφορά την χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή οι περισσότεροι (37,7%) χαρακτήρισαν τις γνώσεις τους πολύ καλές, γεγονός που αποδεικνύει πως οι φοιτητές ασχολούνται αρκετά με τους υπολογιστές και δεν μένουν μόνο στις βασικές γνώσεις. (Πίνακας 1). Πίνακας 1 :Δυνατότητες χρή σης Η/Υ Συχνότητα Ποσοστό Έ γκυρα π οσοστά Α θροιστικά π οσοστά Μ έτριες 11 7.3 7.3 7.3 Καλές 40 26.5 26.5 33.8 Πολύ καλές 57 37.7 37.7 71.5 Ά ριστες 43 28.5 28.5 100.0 Σύνολο 151 100.0 100.0 20

Αυτό δικαιολογεί και την επόμενη απάντηση καθώς 59 (39,1%) φοιτητές από το σύνολο έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο από το σπίτι τους και 46 (30,5%) από κάποιο internet cafe. Οι απαντήσεις αυτές αποδεικνύουν λοιπόν και την συχνή χρήση των υπολογιστών. (Γράφημα 1) Η εξοικείωση που έχουν οι φοιτητές με το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δικαιολογεί και ότι οι 66 από τους 151 δήλωσαν πως έχουν περισσότερους από έναν λογαριασμούς, ενώ το υπόλοιπο 56,3% μοιράζεται στις υπόλοιπες απαντήσεις. (Πίνακας 2) Λογαριασμός σε ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης Συχνότητα Ποσοστό Έ γκυρα π οσοστά Α θροιστικά π οσοστά Ό χι 1.7.7.7 Όχι, αλλά θα 12 7.9 7.9 8.6 δημιουργήσω Δ εν με ενδιαφέρει 21 13.9 13.9 22.5 Ναι, αλλά δεν τον 9 6.0 6.0 28.5 χρησιμοπ οιώ Ναι 42 27.8 27.8 56.3 Έ χω περισσότερο από 66 43.7 43.7 100.0 ένα λογαριασμό Σύνολο 151 100.0 100.0 21

Η κατάταξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από την χρήση των φοιτητών έφερε στην No1 θέση το Facebook με 99 άτομα, ενώ αξίζει να αναφερθεί ότι αμέσως μετά ακολούθησε το MySpace και τέλος το Twitter. (Πίνακας 3) Στην επιλογή άλλο που δόθηκε για την ερώτηση αυτή οι 23 φοιτητές απάντησαν πως έχουν Msn, οι 18 πως έχουν Skype. Πίνακας 3: Λογαριασμό που έχετε Συχνότητα Ποσοστό Έ γκυρα Αθροιστικά π οσοστά π οσοστά facebook 99 65.6 69.7 69.7 tw itter 10 6.6 7.0 76.8 m yspace 12 7.9 8.5 85.2 άλλο 21 13.9 14.8 100.0 Σύνολο 142 94.0 100.0 Χαμένες Τιμές 9 6.0 Σύνολο 151 100.0 Επόμενη ερώτηση είναι, δεδομένου ότι υπάρχουν πολλοί λογαριασμοί, ποιό χρησιμοποιούν πιο συχνά οι φοιτητές. 75 άτομα από τα 151 δήλωσαν πως πιο συχνά χρησιμοποιούν το Facebook, (Πίνακας 4) 20 άτομα δήλωσαν πως πιο συχνά χρησιμοποιούν τον λογαριασμό του Twitter,(Πίνακας 5), ενώ μόνο 14 άτομα χρησιμοποιούν πιο συχνά τον λογαριασμό τους στο MySpace (Πίνακας 6). Τα υπόλοιπα 42 άτομα είτε δήλωσαν κάποιον άλλον λογαριασμό, είτε δεν απάντησαν καθόλου. Πίνακας 4: Πόσο συχνά χρησιμοποιείται το facebook Συχνότητα Ποσοστό Έ γκυρα Αθροιστικά ποσοστά π οσοστά πιο 75 49.7 76.5 76.5 συχνά συχνά 22 14.6 22.4 99.0 σπάνια 1.7 1.0 100.0 Σύνολο 98 64.9 100.0 Χαμένες 53 35.1 Τιμές Σύνολο 151 100.0 22

Πίνακας 5: Πόσο συχνά χρησιμοποιείτε το twitter Συχνότητα Ποσοστό Έ γκυρα π οσοστά Α θροιστικά π οσοστά πιο 20 13.2 66.7 66.7 συχνά συχνά 8 5.3 26.7 93.3 σπάνια 2 1.3 6.7 100.0 Σύνολο 30 19.9 100.0 Χαμένες 121 80.1 τιμές Σύνολο 151 100.0 Πίνακας 6: Πόσο συχνά χρησιμοποιείτε το ηγβρβοβ Συχνότητα Ποσοστό Έ γκυρα Αθροιστικά π οσοστά π οσοστά πιο συχνά 14 9.3 63.6 63.6 συχνά 3 2.0 13.6 77.3 σπάνια 4 2.6 18.2 95.5 καθόλου 1.7 4.5 100.0 Σύνολο 22 14.6 100.0 Χ αμένες 129 85.4 τιμές Σύνολο 151 100.0 Στην ερώτηση για το πόσο χρονικό διάστημα έχουν οι φοιτητές τους λογαριασμούς κοινωνικής δικτύωσης, το μεγαλύτερο ποσοστό 28,16% απάντησε «1 με 2 χρόνια», και με μικρή διαφορά ακολούθησε το 23,94% που είχε τον λογαριασμό για διάστημα «περισσότερο των 2 χρόνων». Μόνο το 8,4% ήταν καινούργιοι όσον αφορά τον χρόνο αφού συμπλήρωναν «λιγότερο από 1 μήνα.» (Γράφημα 2) 23

Γρόφ η μ α 2: Χ ρ ό νο ς π ο υ έχετε το Λογαριασμό Λ λ ιγ ό τ ερ ο 1 μ ή ν α - 6 6 μ ή ν ε ς - 1 2 1 χ ρ ό ν ο - 2 π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο β οπτό ένα μήνες μήνες χρόνια απ ό 2 χρόνια μ ή να χ ρ ό ν ο ς λο γ α ρ ια σ μ ο ύ Το Διαδίκτυο έχει μπει για τα καλά στην ζωή μας και αυτό αποδεικνύεται και από την επόμενη ερώτηση για το πόσο συχνά χρησιμοποιείται το ίηυτηοί, καθώς το 41,3% απάντησαν «καθημερινά». Επόμενη απάντηση για το 29,3% ήταν «3-5 φορές την εβδομάδα» και ακολουθεί το 24% με «1-2 φορές την εβδομάδα». (Γράφημα 3) Γ ράφημα 3: Χρήση διαδικτύου Περνώντας στην επόμενη ερώτηση θέλαμε να δούμε πόσες ώρες περνούσαν οι φοιτητές χρησιμοποιώντας τον λογαριασμό τους αφού αφιερώνουν πολύ χρόνο σερφάροντας στο Διαδίκτυο. Στην ερώτηση λοιπόν για το πόσο συχνά χρησιμοποιούν το λογαριασμό τους, με ίδιο σχεδόν ποσοστό 26,95% απάντησαν «1 φορά την εβδομάδα» και «1 φορά την ημέρα», ενώ μόνο 14,18% απάντησαν πως τον χρησιμοποιούν «1 φορά τον μήνα». Εκείνοι που δεν απάντησαν καθόλου την ερώτηση ήταν 28. (Γράφημα 4) 24

Γρόφημα 4: Χρήση λογαριασμού Στην 14η ερώτηση για το πόσες ώρες κατά μέσο όρο χρησιμοποιείται το λογαριασμό σας καθημερινά και με βάση την διαβάθμιση των απαντήσεων φαίνεται ότι οι φοιτητές δεν είναι των άκρων καθώς οι περισσότεροι 33,2% επέλεξαν την μέση απάντηση «μέχρι 2 ώρες». Ενώ οι λιγότεροι 3,2% επέλεξαν την απάντηση καθόλου. 28 φοιτητές δεν απάντησαν αυτήν την ερώτηση. (Γράφημα 5) Γράφημα 5: Μ.Ο ωρών χρήσης λογαριασμού καθημερινά. >6 3 Μ Καθόλου μέχρι 1 ώρα μέχρι 2 ώρες μέχρι 3 ώ ρεςπ άνω απ ό 3 ώ ρ ες Μ.Ο ω ρ ώ ν χρήσης Η επόμενη ερώτηση που έγινε στους φοιτητές ήταν για το αν γνωρίζουν ότι το ΤΕΙ Καβάλας έχει προφίλ και στο facebook και στο twitter. Δυστυχώς οι μισοί φοιτητές (51%) απάντησαν ότι δεν το γνωρίζουν, ενώ το γνωρίζει μόνο το 47,7%. 25

Γ ρ ό φ η μ α 6 : Π ρ ο φ ίλ Τ Ε Ι 00- / ΝΑΙ ΟΧΙ 3 π ρ ο φ ίλ ΤΕ Ι Στη συνέχεια οι φοιτητές ερωτήθηκαν αν θα ήθελαν να γίνουν φίλοι του ΤΕΙ στο facebook και αν θα παρακολουθούσαν το ΤΕΙ στο twitter. Οι απαντήσεις όμως δεν ήταν πολύ ενθαρρυντικές καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό 57% επέλεξαν την απάντηση «όχι» για το facebook. Ενώ η αντίστοιχη απάντηση για το twitter ανέρχεται στο ποσοστό του 56,3%. (Πίνακες 7 και 8) Πίνακας 7 Θα θέλατε να γίνετε φίλοι του ΤΕΙ στο facebook; Συχνότητα Ποσοστό Έ γκυρα Αθροιστικά π οσοστά π οσοστά ΝΑΙ 65 43.0 43.0 43.0 ΟΧΙ 86 57.0 57.0 100.0 Σύνολο 151 100.0 100.0 Πίνακας 8: Θα παρακολουθούσατε το ΤΕΙ στο twitter; Συχνότητα Ποσοστό Έ γκυρα Αθροιστικά π οσοστά π οσοστά ΝΑΙ 66 43.7 43.7 43.7 ΟΧΙ 85 56.3 56.3 100.0 Σύνολο 151 100.0 100.0 26

Στην επόμενη ερώτηση για το αν θα προτιμούσαν κάθε τμήμα του ΤΕΙ να έχει ξεχωριστή παρουσία στο facebook και στο twitter το 37,7% απάντησε «ναι» και το 62,3% «όχι». Πίνακας 9: Θα προτιμούσατε κάθε τμήμα του ΤΕΙ να έχει ξεχωριστή παρουσία; Συχνότητα Ποσοστό Έ γκυρα Αθροιστικά π οσοστά π οσοστά ΝΑΙ 57 37.7 37.7 37.7 ΟΧΙ 94 62.3 62.3 100.0 Σύνολο 151 100.0 100.0 Μια ακόμη ερώτηση με πολλές επιλογές είναι το τι θα σας ενδιέφερε πιο πολύ να είναι αναρτημένο στον τοίχο του ΤΕΙ στο facebook. Οι επιλογές εδώ είναι επτά. Η πρώτη επιλογή είναι συζητήσεις των φοιτητών μεταξύ τους για θέματα που αφορούν τα μαθήματα. Σύμφωνα με τις απαντήσεις των φοιτητών είναι ένα ενδιαφέρον ζήτημα καθώς οι περισσότεροι 31,12% απάντησαν πως θα τους ενδιέφερε πάρα πολύ. (Γράφημα 7) Γ ρ ό φ η μ α 7: Σ υ ζη τή σ ε ις για μα θ ήμα τα Καθόλου Λ ίγο Μέτρια Πολύ Πάρα ττολύ συζητήσεις για μαθήματα 27

Επόμενη επιλογή ήταν οι ανακοινώσεις της γραμματείας. Οι περισσότερες απαντήσεις που δόθηκαν ήταν πάρα πολύ 27,81%. (Γράφημα 8) Γρ ά φ η μ α 8: Α να κ ο ινώ σ ε ις γραμματείας Συνεχίζοντας έχουμε την επιλογή για τις ανακοινώσεις των μαθημάτων. Ανησυχητικό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το γεγονός πως οι περισσότεροι φοιτητές δεν ενδιαφέρονται και τόσο για τις ανακοινώσεις αυτές καθώς η επικρατέστερη απάντηση ήταν το «μέτρια» με ποσοστό 26,49%. (Γράφημα 9) Γ ρ ό φ η μ α 9: Α ν α κ ο ιν ώ σ ε ις μ α θ η μ ά τ ω ν 3 0 - Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα π ολύ ανακοινώ σεις μαθημάτων 28

Αμέσως επόμενη επιλογή είναι οι ανακοινώσεις των παρατάξεων. Εδώ το μεγαλύτερο ποσοστό συγκέντρωσε η επιλογή «καθόλου» με 31,12%, ενώ το μικρότερο ποσοστό συγκέντρωσε η απάντηση «πολύ» με 13,24%. (Γράφημα 10) Γρόφημα 10: Ανακοινώσεις παρατάξεων Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα π ολύ ανακοινώσεις παρατάξεων Δυο επόμενες επιλογές είναι οι ανακοινώσεις των συνεδρίων και οι ανακοινώσεις των συγγραμμάτων. Όπως φαίνεται και οι δύο επιλογές έχουν συγκεντρώσει το μεγαλύτερο ποσοστό στην απάντηση «καθόλου» 30.46% και 25,16% αντίστοιχα. (Γράφημα 11 και Γράφημα 12) Γ ρόφημα 11: Ανακοινώσεις συνεδρίων Καθόλου Λ ίγ ο Μέτρια Πολύ Πάραττολύ ανακοινώσεις συνεδρίων 29

Γράφημα 12: Ανακοινώσεις για συγγράμματα Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα π ολύ ανακοινώσεις συγγραμμάτων Η τελευταία επιλογή που δόθηκε ήταν οι ανακοινώσεις για σίτιση και στέγαση. Οι απαντήσεις σε αυτήν την επιλογή μοιράστηκαν ανάμεσα στο «καθόλου» και το «λίγο» με ποσοστά 26,49% και 23,84%. (Γράφημα 13) Γράφ ημα 13: Ανα κοινώ σεις για σίτιση και στέγαση Οι ίδιες επιλογές δόθηκαν στους φοιτητές και για ότι αφορά και το προφίλ του ΤΕΙ στο twitter. Οι απαντήσεις που δόθηκαν φαίνονται στα παρακάτω γραφήματα. (Γράφημα 14, Γράφημα 15, Γράφημα 16, Γράφημα 17, Γράφημα 18, Γράφημα 19 και Γράφημα 20) Γράφ ημα 14: Συζητήσεις μαθημάτω ν Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα π ο λύ συζητήσεις μαθημάτων 30

Γράφημα 15: Ανακοινώσεις γραμματείας 4 Γράφημα 16: Ανακοινώσεις Εργαστηρίων ανακοινώσεις εργαστηρίων Γράφημα 17: Ανακοινώσεις παρατάξεων Καθόλου Λ γ/ ο Μέτρια Πολύ Πάρα πολύ ανακοινώσεις παρατάξεων 31

Γρόφημα 18: Ανακοινώσεις συνεδρίων Γρόφημα 19: Ανακοινώσεις για σίτιση και στέγαση ανακοινώσεις σίτιση-στεγαση Γράφημα 20: Ανακοινώσεις συγγραμμάτων 32

Παράρτημα ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Λογιστικής Η κοινωνική δικτύωση των φοιτητών - στατιστική ανάλυση των χρηστών. Στα πλαίσια της πτυχιακής μου εργασίας, έχω ως κύριο σκοπό να διερευνήσω στοιχεία που αφορούν την κοινωνική δικτύωση των φοιτητών. Η συμμετοχή σας είναι πολύ σημαντική και σας ευχαριστώ εκ των προτέρων γι αυτήν. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 1) Ηλικία: 2) Φύλο: Άντρας Γυναίκα 3) Τόπος μόνιμης κατοικίας: 4) Τμήμα σπουδών:... 5) Μηνιαίο χαρτζιλίκι: έως 200 ευρώ 201 έως 400 ευρώ Πάνω από 400 ευρώ 6) Οι δυνατότητές σας στη χρήση του Η/Υ θεωρείτε ότι είναι: Μέτριες Καλές Πολύ καλές Άριστες 7) Ο υπολογιστής με τον οποίο συνήθως μπαίνετε στο Ιηυτηοί βρίσκεται στο/η: Σπίτι Δουλειά Internet cafe Πανεπιστήμιο-ΤΕΙ Άλλο 33

8) Έχετε λογαριασμό σε κάποια ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης (facebook, twitter, my space κλπ.); Όχι Όχι, αλλά θα δημιουργήσω Δεν με ενδιαφέρει Ναι, αλλά δεν τον χρησιμοποιώ Ναι Έχω περισσότερο από ένα λογαριασμό 9) Ποιόν/ποιούς λογαριασμούς κοινωνικής δικτύωσης έχετε (facebook, twitter, my space κλπ.); facebook twitter my space Άλλο... 10) Αν έχετε περισσότερους από ένα λογαριασμό, ποιον χρησιμοποιείτε πιο συχνά (συμπληρώστε το 1 για το πιο συχνά, το 2 για το συχνά, κ.ο.κ.); facebook twitter my space Άλλο... 11) Εδώ και πόσο χρονικό διάστημα έχετε λογαριασμό κοινωνικής δικτύωσης; λιγότερο από ένα μήνα 1 μήνα - 6 μήνες 6 μήνες - 12 μήνες 1 χρόνο - 2 χρόνια περισσότερο από 2 χρόνια 12) Πόσο συχνά χρησιμοποιείτε το διαδίκτυο; καθημερινά 3-5 φορές την εβδομάδα 1-2 φορές την εβδομάδα Λιγότερο συχνά 13) Πόσο συχνά χρησιμοποιείτε το λογαριασμό κοινωνικής δικτύωσης που έχετε; Καθόλου, απλά έχω 1 φορά το μήνα 1 φορά την εβδομάδα 1 φορά την ημέρα Περισσότερο από 1 φορά την ημέρα 34

14) Πόσες ώρες κατά μέσο όρο χρησιμοποιείτε το λογαριασμό σας καθημερινά; Καθόλου Μέχρι 1 ώρα Μέχρι 2 ώρες Μέχρι 3 ώρες Πάνω από 3 ώρες 15) Γνωρίζετε ότι το ΤΕΙ Καβάλας έχει προφίλ στο Facebook και στο Twitter; Ναι Όχι 16) Θα θέλατε να γίνετε φίλοι στο Facebook με το ΤΕΙ Καβάλας; Ναι Όχι 17) Θα θέλατε να παρακολουθείτε στο Twitter το ΤΕΙ Καβάλας; Ναι Όχι 18) Θα προτιμούσατε κάθε Τμήμα του ΤΕΙ Καβάλας να έχει ξεχωριστή παρουσία στο Facebook και στο Twitter; Ναι Όχι 19) Πόσο θα σας ενδιέφερε τα παρακάτω να είναι αναρτημένα στο τοίχο του ΤΕΙ στο ΡποοΡοο^ Συζητήσεις για μαθήματα Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα πολύ Ανακοινώσεις γραμματείας Ανακοινώσεις μαθημάτων Ανακοινώσεις παρατάξεων Ανακοινώσεις συνεδρίων Ανακοινώσεις για σίτιση-στέγαση Ανακοινώσεις για συγγράμματα Άλλο... 35

20) Πόσο θα σας ενδιέφερε τα παρακάτω να είναι αναρτημένα στο προφίλ του ΤΕΙ στο Twitter; Συζητήσεις για μαθήματα Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα πολύ Ανακοινώσεις γραμματείας για αναβολή μαθημάτων Ανακοινώσεις μαθημάτων εργαστηριακών Ανακοινώσεις παρατάξεων Ανακοινώσεις συνεδρίων Ανακοινώσεις για σίτιση-στέγαση Ανακοινώσεις για συγγράμματα Άλλο... Ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας. 36

Βιβλιογραφία ΠΗΓΕΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Παπαδημητρίου, Σ. (2010), «Μια Μελέτη περίπτωσης στο Facebook: το κοινωνικό δίκτυο Hellenes Educators», Εκπαιδευτική Ραδιοτηλεόραση, 29-11-2010, Ανακτήθηκε στις 28-5-2011, από http://blogs.sch.gr/dertv/2010/11/29/%ce%bc%ce%b9%ce%b1 - %CE%BC%CE%B5%CE%BB%CE%AD%CF%84%CE%B7- %CF%80%CE%B5%CF%8 %CE%AF%CF%80%CF%84%CF%89%CF%83%CE% B7%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%BF-facebook-%CF%84%CE%BF- %CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD Τσακαρέστου, M. (2009), «Τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης δημοφιλή μεταξύ Ελλήνων χρηστών του Διαδικτύου», Ανακτήθηκε στις 20-6-2011, από http://news.in.gr/sciencetechnology/article/?aid=988250 Γκούσκος, Δ. (2005), «Ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα», Ανακτήθηκα στις 18-4-2011, από http://users.uop.gr/~gouscos/ptyxiakes/digital_social_networks.pdf 37