ωστέα Πρόγραμμα ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ 2012-2013 ικά είτονα ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2013
ΤΟ ΝΕΡΟ, Η ΖΩΗ ΜΑΣ! Περιεχόμενα: 3 Υδωρ Αρχή της Φύσης 4 Οικολογικά Σχολεία 2013 5Βάλαμε το νερό στο αυλάκι...και εργαστήκαμε ομαδοσυνεργατικά 6-7 Ερευνήσαμε... για να να μην πούμε το νερό, νεράκι - Ερωτηματολόγια 8-9 Τα μάθαμε νεράκι. Νερό και Φύση 10-11 Νερό και άνθρωπος 12-13 Νερό και Πολιτισμός 14 Η ρύπανση του νερού 15 Βιολογικός Καθαρισμός 16-17 Ταράξαμε τα λιμνάζοντα νερά 18-19 Νερό και οικονομικές δραστηριότητες 20-21 Δημιουργήσαμε 22Οικοκώδικας 23-25 Πως γεννιέται μία σταγόνα 26 Παγκόσμια Ημέρα Νερού 2013 27 The Water project Υπεύθυνη Εντύπου Τσαπόγα Τάνια Υπεύθυνη Κοινωνικής Προσφοράς ΤΕΥΧΟΣ 2 - ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ Σελίδα 2 ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2 Όταν οι επιστήμονες αναζητούν ίχνη ζωής σε άλλους πλανήτες, αυτό που αναζητούν στην πραγματικότητα είναι ίχνη νερού. Η ζωή στη γη εμφανίστηκε πριν 3,2 τρισεκατομμύρια χρόνια μέσα στο νερό και είναι απόλυτα συνυφασμένη με αυτό. Ακόμα κι εμείς οι άνθρωποι, παρότι θεωρούμαστε χερσαίοι οργανισμοί, αποτελούμαστε από κύτταρα που είναι υδρόβια! Τα κύτταρά μας δηλαδή, όχι μόνο εμπεριέχουν νερό, αλλά έχουν ανάγκη και να περιβάλλονται από νερό. Έτσι, όλα τα κύτταρα του δέρματος που είναι εκτεθειμένα στον αέρα είναι νεκρά, ενώ τα κύτταρα του οφθαλμού χρειάζεται να υγραίνονται κάθε 15 δευτερόλεπτα, μέσω της κίνησης των βλεφάρων, για να παραμείνουν ζωντανά! Ο πλανήτης μας διαθέτει πράγματι τεράστιες ποσότητες νερού, από τις οποίες όμως μόνο το 3% είναι πόσιμο. Η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού της γης, σε συνδυασμό με την αλόγιστη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων μέσα στον τελευταίο αιώνα, έχουν ήδη στερήσει από χιλιάδες ανθρώπους το πιο βασικό και πιο αυτονόητο όλων: την πρόσβαση σε πόσιμο νερό! Η εμμονή σε αυτήν την αλαζονική στάση απέναντι στη φύση, απειλεί να δώσει εφιαλτικές διαστάσεις στο πρόβλημα. Πως θα μπορούσε ένα σχολείο να συμβάλλει στην αντιμετώπιση ενός τέτοιου προβλήματος; Με τον έναν και μόνο τρόπο, που αποτελεί και τη μοναδική εγγύηση για το μέλλον: με την ευαισθητοποίηση των πολιτών του μέλλοντος για τα παγκόσμια προβλήματα, με το άνοιγμα των οριζόντων πέρα από το στενό ατομικό συμφέρον και πάνω από όλα με την ανάπτυξη ενδιαφέροντος για τον πόνο και την ανάγκη του συνανθρώπου. Έχουμε την τύχη να ζούμε πάνω σε έναν υδάτινο πλανήτη, το μοναδικό γαλάζιο πλανήτη που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Μόνο μέσα στην υγρή αγκαλιά του ξέρουμε να ζούμε! Το νερό του είναι η ζωή μας! Ζουδίου Δήμητρα Καθηγήτρια Βιολογίας
«Ύδωρ αρχή της φύσης» (Θαλής) Η λέξη νερό προέρχεται από την έκφραση «νήρον ύδωρ», που σημαίνει φρέσκο νερό. Αργότερα όμως παραλείφθηκε το ύδωρ και η λέξη νερό αντιπροσώπευε πια το νόημα και των δύο λέξεων. Το νερό είναι το πολυτιμότερο δώρο που μας παρέχει η φύση, βασικό και κυρίαρχο στοιχείο της ζωής. Κατέχει τα 7/10 της γήινης επιφάνειας. Το 97,5% είναι αλμυρό νερό, το 2,5% είναι «γλυκό», αλλά μόνο το 1% είναι πόσιμο. Πρόκειται για ένα φυσικό πόρο, που ανήκει σε όλους τους ανθρώπους και οφείλουμε να τον διαχειριστούμε ανάλογα. Δυστυχώς αυτή η πηγή ζωής αποτελεί πλέον στοιχείο σε ανεπάρκεια. Η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού της γης, η κατάχρηση των φυσικών πόρων και η μόλυνση του νερού οδηγούν στη μείωση των αποθεμάτων του πόσιμου νερού. Το ζήτημα της μείωησς των υδάτινων πόρων απασχολεί και απειλεί ολόκληρο τον πλανήτη. Σύμφωνα με την έρευνα της UNESCO, η οποία πραγματοποιήθηκε το 2003 για τα παγκόσμια αποθέματα νερού, στα επόμενα 20 χρόνια η ποσότητα του νερού που αναλογεί στον καθένα μας προβλέπεται να μειωθεί κατά 30%. Εάν γνωρίζουμε το μέγεθος του προβλήματος θα μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά. Πολλοί έχουν προβλέψει ότι το καθαρό νερό θα γίνει το πετρέλαιο του μέλλοντος και η λειψυδρία είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα αποτελέσει αιτία πολέμων. Είναι λοιπόν επιτακτική η ανάγκη να ευαισθητοποιηθούμε και να δραστηριοποιηθούμε, ώστε τόσο σε συλλογικό όσο και σε ατομικό επίπεδο να υιοθετηθούν κάποιοι τρόποι εξοικονόμησης νερού για να μπορούν και οι επόμενες γενιές να απολαμβάνουν αυτό το πολύτιμο δώρο. Ο Ν. Καζαντζάκης στο βιβλίο του «Ασκητική» αναφέρει: «Ν αγαπάς την ευθύνη. Να λες : Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω». Κομινάκη Φρύνη Χρυσίνα Ματίνα ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2 Σελίδα 3
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ» 2012-2013 Το σχολείο μας, για δεύτερη συνεχή χρονιά, συμμετέχει στο διεθνές πρόγραμμα Οικολογικά Σχολεία. Στόχος του προγράμματος είναι η ενημέρωση των μαθητών σε θέματα αειφορίας και η ευαισθητοποίησή τους σε ζητήματα που αφορούν στο περιβάλλον. Ολόκληρη η σχολική κοινότητα ενθαρρύνεται να κινητοποιηθεί και να αναλάβει δράση για το περιβάλλον. Τη σχολική χρονιά 2012-2013 επιλέξαμε να ασχοληθούμε με τη θεματική ενότητα το ΝΕΡΟ ΤΑ 7 ΒΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΑΣ ΟΜΑΔΑ Φέτος η περιβαλλοντική μας επιτροπή, αποτελείται από τους: 1. Κωνσταντίνος Σκουτέλας (Γυμνασιάρχης) 2. Ελένη Βασιλείου (MYP COORDINator) 3. Μαρία Πλανά (Υποδιευθύντρια Γυμνασίου- Humanities Coordinator) 4. Τάνια Τσαπόγα (Υπεύθυνη Κοινωνικής Προσφοράς) 5. Μαρία Ιατρίδου (Art Coordinator) 6. Κατερίνα Μπολουδάκη (Καθηγήτρια Οικιακής Οικονομίας) 7. Δήμητρα Ζουδίου (Καθηγήτρια Βιολογίας) 8. Σοφία Δεληγιάννη (Υπεύθυνη Καθαριότητας) 9. Βασίλης Μηλιώνης (μαθητής του Α 3 ) 10. Διονύσης Κυριάκου (μαθητής του Α 3 ) 11. Γιάννης Αβραντίνης (μαθητής του Β 1 ) 12. Εμμανουέλα Ζερβακάκη (μαθήτρια του Γ 1 ) 13. Ισίδωρος Παπαχρίστου (μαθητής του Γ 1 ) 14. Αλεξάνδρα Βολτέα (μαθήτρια του Γ 2 ) Σελίδα 4 ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2
ΒΑΛΑΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΟ ΑΥΛΑΚΙ... ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΜΕ ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΑ Το πλαίσιο μέσα στο οποίο υλοποιήσαμε το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι η ομαδοσυνεργατική εργασία. Στόχος μας η εκπαίδευση των μαθητών στο διάλογο, η ενεργός συμμετοχή τους στη λήψη αποφάσεων, η ενδυνάμωση της αυτοπεποίθησής τους και η ανάπτυξη επικοινωνιακών δεξιοτήτων και συνεργατικής συνείδησης. Οι ομάδες εργασίας ήταν: Α. ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΦΥΣΗ ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Β. ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ - ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΝΕΡΟΥ ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Γ. ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΟΙΚΟΚΩΔΙΚΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΡΟ ΑΦΙΣΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΝΕΡΟΥ Α. ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΦΙΣΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2 Σελίδα 5
ΕΡΕΥΝΗΣΑΜΕ...ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΠΟΥΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ, ΝΕΡΑΚΙ - ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΈΝΑΣ ΚΌΣΜΟΣ ΧΩΡΊΣ ΝΕΡΌ ΘΑ ΉΤΑΝ ΈΝΑΣ ΚΌΣΜΟΣ ΧΩΡΊΣ ΖΩΉ. Με αυτή τη σκέψη στο μυαλό μας ξεκινήσαμε την έρευνά μας για την οικιακή χρήση του νερού, με στόχο να αποφύγουμε την άσκοπη και υπερβολική χρήση του. Δημιουργήσαμε ερωτηματολόγιο, στο οποίο αποτυπώνονταν οι κυριότερες - στην οικιακή χρήση - καθημερινές ανάγκες σε νερό. Στη συνέχεια επεξεργαστήκαμε στατιστικά τα αποτελέσματα της έρευνας και διαμορφώσαμε σχέδιο δράσης. Ολες οι δραστηριότητες μας ήταν ενταγμένες στα μαθήματα του σχολείου μας, ώστε να επιτευχθεί η διαθεματική προσέγγιση του θέματος Σελίδα 6 ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2 Σελίδα 7
ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΦΥΣΗ Το νερό είναι η διαδεδομένη χημική ένωση που είναι απαραίτητη σε όλες της γνωστές μορφές ζωής του πλανήτη μας. Το μόριο του νερού αποτελείται από δύο άτομα υδρογόνου και ένα άτομο H 2 O οξυγόνου. Γι αυτό άλλωστε ο χημικός τύπος του είναι H2O. Το υδρογόνο σχηματίζεται από τις λέξεις «ύδωρ» και «γένεση» και είναι το ελαφρύτερο χημικό στοιχείο. Το οξυγόνο σχηματίζεται από τις λέξεις «οξύς» και «γίνομαι» και είναι το δεύτερο πιο απλό στοιχείο της ατμόσφαιρας. Το μεγαλύτερο μέρος της γης αποτελείται από νερό. Το 97,2% του νερού αυτού βρίσκεται στους ωκεανούς, είναι δηλαδή αλμυρό. Μόλις το 2% βρίσκεται στους πόλους και στους παγετώνες, είναι δηλαδή πάγος και χιόνι, ενώ ακόμα μικρότερο ποσοστό το 0,6% βρίσκεται στις λίμνες, στα ποτάμια και στα υπόγεια ύδατα γλυκού νερού. Αν παρατηρήσουμε τον πλανήτη Γη από το διάστημα θα δούμε ότι φαίνεται σαν μια γαλάζια σφαίρα, γι αυτό λέγεται και «Γαλάζιος Πλανήτης». Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Ο κύκλος του νερού, γνωστός και ως υδρολογικός κύκλος, είναι η συνεχής ανακύκλωση του νερού της Γης μέσα στην υδρόσφαιρα και στην ατμόσφαιρα. Ποια είναι η κινητήριος δύναμη σε αυτό το ταξίδι του νερού; Ο ήλιος! Το νερό του πλανήτη αλλάζει συνεχώς φυσική κατάσταση, από τη στερεά μορφή των πάγων στην υγρή μορφή των ποταμών, των λιμνών και της θάλασσας και την αέρια κατάσταση των υδρατμών. Πιο συγκεκριμένα, λόγω της ηλιακής ακτινοβολίας και των ανέμων, τα επιφανειακά νερά της γης (θάλασσες, λίμνες, ποτάμια) εξατμίζονται και μαζεύονται ως υδρατμοί, δημιουργώντας τα σύννεφα. Έτσι το νερό από υγρό μετατρέπεται σε αέριο. Οι υδρατμοί κινούνται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, έρχονται σε επαφή με ψυχρές αέριες μάζες, συμπυκνώνονται και σχηματίζουν τα σύννεφα. Οι υδρατμοί με το βάρος που αποκτούν υγροποιούνται και στη συνέχεια πέφτουν ως βροχή ή άλλες μορφές υετού, εμπλουτίζοντας έτσι τις αποθήκες νερού της γης, είτε είναι αυτές επιφανειακές, όπως Σελίδα 8 ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2
οι θάλασσες και οι λίμνες, είτε είναι υπόγειες. Το νερό είναι ένας ανανεώσιμος, αλλά περιορισμένος πόρος. Ο υδρολογικός κύκλος ανανεώνει τα αποθέματα γλυκού νερού στην επιφάνεια της γης και στους υπόγειους υδροφορείς. ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑ Το νερό καθορίζει το κλίμα κάθε περιοχής, αλλά και καθορίζεται από αυτό. Τα πάντα στο περιβάλλον αλληλεπιδρούν. Οποιαδήποτε αλλαγή στα υδάτινα οικοσυστήματα, όπως η αποξήρανση μιας λίμνης, αλλάζει πολύ το κλίμα μιας περιοχής. Αλλά και κάθε αλλαγή του κλίματος επηρεάζει οπωσδήποτε τα νερά μιας περιοχής ή και ολόκληρου του πλανήτη. Τα αέρια που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα επιτρέπουν σε κάποιο μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας να φθάσει στην επιφάνεια της γης, εμποδίζοντάς την όμως ταυτόχρονα να επιστρέψει όλη στο διάστημα. Έτσι ο πλανήτης μας είναι όσο ζεστός χρειάζεται για την ανάπτυξη της ζωής. Αλλιώς η θερμοκρασία θα ήταν γύρω στους - 18ο C, όσο δηλαδή είναι η θερμοκρασία στην κατάψυξη του σπιτιού μας. Το πρόβλημα ξεκινά με την απελευθέρωση κάθε λογής βλαβερών αερίων, που απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα από τις ανθρώπινες δραστηριότητες (καύση πετρελαίου, βενζίνης ή λιγνίτη). Τα αέρια αυτά συσσωρεύονται στην ατμόσφαιρα, κρατούν πολύ περισσότερη ζέστη κοντά στην επιφάνεια της γης και η θερμοκρασία ανεβαίνει. Η αύξηση της θερμοκρασίας έχει σαν αποτέλεσμα να λιώνουν οι πάγοι στους πόλους, να αυξάνονται οι βροχές το χειμώνα και να μειώνονται το καλοκαίρι, με αποτέλεσμα να έχουμε πλημμύρες ή έντονες ξηρασίες. Στην περιοχή της Μεσογείου προβλέπεται ότι η άνοδος της θερμοκρασίας θα οδηγήσει σε μεγάλη μείωση των αποθεμάτων του νερού ή υφαλμύρωσή τους και σε αύξηση της ξηρασίας. Οι προβλέψεις των επιστημόνων μιλάνε για ξηρασίες στις Μεσογειακές χώρες και για πλημμυρικά φαινόμενα στις βορειότερες. Κανείς βέβαια δεν μπορεί να προβλέψει το μέλλον με ακρίβεια, αλλά τα γεγονότα δείχνουν ότι τα δυσοίωνα σενάρια τείνουν να γίνουν πραγματικότητα πολύ συντομότερα από το αναμενόμενο. Βαλλίνα Χριστίνα (Α 3 ) Γεωργίου Καλλιόπη (Α 3 ) Καραφωτάκης Κωνσταντίνος (Α 3 ) Κοκλιώτη Νεφέλη (Α 3 ) Μηλιώνης Βασίλης (Α 3 ) Παρασκευοπούλου Βασιλική (Α 3 ) Υψηλοπάτη Κωνσταντίνα (Α 3 ) ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2 Σελίδα 9
ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΣΩΜΑ Η ζωή των ανθρώπων είναι άμεσα συνδεδεμένη με το νερό. Το νερό συντελεί στη σωστή και ομαλή λειτουργία του ανθρώπινου από νερό. οργανισμού, αλλά και στη σωματική καθαριότητα και υγιεινή. Περίπου τα 2/3 του ανθρώπινου οργανισμού αποτελούνται η µαλάρια, ο τύφος, η δυσεντερία, η ηπατίτιδα µπορεί να οφείλονται σε νερό µολυσµένο από βακτηρίδια ή από παθογόνους οργανισµούς. Η µακροχρόνια κατανάλωση νερού, που περιέχει επικίνδυνες ή τοξικές ουσίες οδηγεί σε σοβαρές βλάβες της υγείας ή ακόμα και σε καρκίνο. Παναγόπουλος Μιχαήλ (Α 3 ) Το νερό βοηθά στη μεταφορά και τη διάλυση όλων των θρεπτικών συστατικών στα κύτταρα και τα όργανα του σώματος, αλλά αποτελεί και το μέσο απομάκρυνσης άχρηστων ουσιών. Η παρουσία του νερού στους ιστούς του σώματος συμβάλλει στην αποφυγή κραδασμών. Το νερό προστατεύει ευαίσθητες περιοχές του σώματος, όπως το μυαλό, τα μάτια και τη σπονδυλική στήλη. Το καθαρό πόσιµο νερό είναι απαραίτητο για τη διατήρηση της υγείας. Η κατανάλωση µολυσµένου νερού µπορεί να αποβεί µοιραία ή µε δυσάρεστες συνέπειες για τον ανθρώπινο οργανισµό. Ασθένειες, όπως η διάρροια, ΝΕΡΟ, ΤΟ ΛΙΚΝΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Το νερό είναι απαραίτητο για τη ζωή των ανθρώπων, μιας και καθορίζει τη σωστή και ομαλή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού. Έχει χαρακτηριστεί ως το λίκνο της ζωής, διότι είναι απαραίτητο σε όλες τις βιοχημικές διεργασίες. Αποτελεί συστατικό όλων των ιστών του σώματος π.χ. 90% στο αίμα, 75% στο μυϊκό ιστό, 20% στο λιπώδη ιστό. Συνολικά αποτελεί το 98% του βάρους στο έμβρυο, περίπου το 75% στα παιδιά και Σελίδα 10 ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2
το 50-65% στο ανθρώπινο σώμα των ενηλίκων. Η ποσότητα του νερού που αποβάλλει ο οργανισμός μας καθημερινά φθάνει τα 3 με 3,5 λίτρα. Ένας μέσος άνθρωπος μπορεί να αντέξει χωρίς τροφή περίπου 2 μήνες, ενώ χωρίς νερό μόνο για 2-3 ημέρες. Εάν ο ανθρώπινος οργανισμός χάσει το 1/5 του νερού, πεθαίνει. ΕΛΛΕΙΨΗ ΝΕΡΟΥ 1. Στο 5 % αρχίζει πυρετός, στο 8 % οι αδένες σταματούν να παράγουν σάλιο και γινόμαστε μελανοί. 2. Στο 10 % στεγνώνει η γλώσσα, σταματά η λειτουργία των νεφρών και έχουμε σπασμούς. 3. Στο 20 % σπάει το δέρμα, δεν λειτουργεί κανένα όργανο και πεθαίνουμε. 4. Νερό λαμβάνουμε και από τις τροφές, αλλά μόνο το 10-15 %. 5. Πρέπει λοιπόν να πίνουμε 8-10 ποτήρια νερό την ημέρα. Γιακουμάκη Ίλια (Α 1 ) Δαγιάντη Μαριάννα (Α 1 ) ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2 Σελίδα 11
ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Οι σημαντικότεροι πολιτισμοί γεννήθηκαν κοντά στο νερό. Ειδικά στη Μεσόγειο το νερό έπαιξε πολύ σπουδαίο ρόλο στη διαμόρφωση και την ανάπτυξη των πολιτισμών της. Τα ποτάμια και οι θάλασσες έδιναν στον άνθρωπο όχι μόνο τροφή και ευκαιρία για καλλιέργεια, αλλά και εύκολο δρόμο για μετακινήσεις. Εμπόριο, ανταλλαγές προϊόντων, επικοινωνία με άλλους λαούς και πολιτισμούς, όλα αυτά οφείλουν την ανάπτυξή τους στο νερό. Πολλοί πολιτισμοί έχουν συνδεθεί χαρακτηριστικά με ποταμούς και το νερό γενικότερα. Ο Αιγυπτιακός με το Νείλο, της Μεσοποταμίας με τον Τίγρη και τον Ευφράτη, ο Ελληνικός με τα πλούσια παράλια της χώρας μας. ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ Υπάρχουν πολλοί μύθοι που συνδέονται με το νερό. Από την προϊστορική κιόλας εποχή οι άνθρωποι είχαν πλήρη επίγνωση της ζωτικότητας, αλλά και της δύναμής του. Γι αυτόν το λόγο το τιμούσαν σαν να ήταν θεότητα και σ όλους τους μύθους το νερό αποτέλεσε πηγή έμπνευσης και δοξασίας. ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ Το νερό έχει ιδιαίτερη σημασία για τις περισσότερες θρησκείες του κόσμου, καθώς αποτελεί πηγή ζωής και δημιουργίας. Το πέρασμα μέσα από αυτό συμβολίζει την αναγέννηση και την κάθαρση της ψυχής. Από τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής του στη γη ο άνθρωπος κατάλαβε την αξία του για τη ζωή του και τις ζωές των άλλων. ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Το νερό ως βασικό στοιχείο του ανθρώπινου οργανισμού, αλλά και του μεγαλύτερου μέρους της γης, συνδέεται αναπόσπαστα με τη φιλοσοφία, τη νομοθεσία περί υγιεινής και τη θεραπευτική πρακτική των λαών και ιδιαίτερα της ανατολικής Μεσογείου. Η πρόνοια για τη σωστή επιλογή τοποθεσιών για τη θεμελίωση των πόλεων, μακριά από τα λιμνάζοντα ύδατα, υπήρξε βασικό μέλημα των ανθρώπων από τα πανάρχαια χρόνια. Η υδροθεραπεία και η θαλασσοθεραπεία υπήρξαν δημοφιλείς Σελίδα 12 ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2
κατά την διάρκεια του 18ου και 19ου αι. και εξακολουθούν μέχρι σήμερα. ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ Το νερό αποτελεί πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες, στη ζωγραφική, στη γλυπτική, στη μουσική και στη λογοτεχνία. Η μουσική ενός ρυακιού ή ενός χειμάρρου, ο ήχος της βροχής που πέφτει στο έδαφος ή περνάει μέσα από το φύλλωμα ενός δένδρου έχει τη δική του αρμονία, είναι η μουσική της φύσης και έχει εμπνεύσει πολλούς ανθρώπους. Ποιος άραγε δεν έχει καθίσει έστω και για λίγο δίπλα σε ένα ποταμάκι ακούγοντας μαγεμένος το νερό να κυλάει; χρησιμοποιείται μεταφορικά, σε συμβολισμούς, ενώ πολλοί έχουν προσπαθήσει να αποτυπώσουν τις διάφορες μορφές του, τη θάλασσα, τους ποταμούς και τις λίμνες. Πολλοί καλλιτέχνες τόνισαν στα έργα τους την ιερότητα του νερού, τη σημασία του ως πηγή ζωής, δύναμη αλλαγής ή και καταστροφής. Δέμης Ορφέας Ζερβακάκη Εμμανουέλα Κούτσης Πέτρος Κυπρή Αφροδίτη Λαμπρόπουλος Παύλος Παντέκης Φίλιππος Παπαδοπούλου Ιωάννα (Γ 1 ) Σε όλους τους πολιτισμούς υπάρχουν τραγούδια και μουσικές που γράφτηκαν για το νερό ή εμπνεύστηκαν από τους ήχους, τη μελωδία του νερού ή από την ένταση του κύματος που σκάει πάνω στα βράχια. Το νερό ενέπνευσε όμως και πολλούς ζωγράφους και γλύπτες. Πολλές φορές ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2 Σελίδα 13
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΡΥΠΑΝΣΗ : Ρύπανση του νερού είναι ο,τιδήποτε εμποδίζει τη χρήση του νερού. Πολλές φορές συναντάται ως ενεργειακή, βιολογική ή και χημική. Χωρίζεται σε δύο κατηγορίες: 1. Την άμεση, η οποία είναι αυτή που μπορούμε να αντιληφθούμε άμεσα και με γυμνό μάτι. 2. Την έμμεση, η οποία είναι αυτή που δεν αντιλαμβανόμαστε εύκολα, επειδή δεν είναι ορατή. ΠΗΓΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΝΕΡΟΥ : 1. Αστικά λύματα : προέρχονται από τις κατοικίες και διάφορες άλλες δραστηριότητες ανθρώπων σε πόλεις και οικισμούς 2. Βιομηχανικά υγρά απόβλητα :παρόμοια με τα αστικά, που πολλές φορές περιέχουν τοξικά στοιχεία 3. Ρύπανση από πετρελαιοειδή 4. Γεωργικά απόβλητα 5. Κτηνοτροφικά υγρά απόβλητα 6. Διείσδυση θαλασσινού νερού λόγω υπεράντλησης των υπογείων υδάτων 7. Όξινη βροχή εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ. Η ρύπανση των υδάτων έχει μεγάλες επιπτώσεις στη ζωή του ανθρώπου και των υπολοίπων ζωικών και φυτικών οργανισμών. Η κακή ποιότητα του νερού υπονομεύει την υγεία τους, αλλά και καθιστά ακατάλληλο το νερό για άλλες γεωργικές ή βιολογικές χρήσεις. 1. Μείωση οξυγόνου που είναι διαλυμένο στο νερό 2. Μπορεί να σκοτώσει πολλούς υδρόβιους οργανισμούς (πχ. ψάρια, χελώνες δελφίνια ) 3. Η ρύπανση διαταράσσει τη φυσική τροφική αλυσίδα. Τα μεγάλα ψάρια (τα οποία πολλές φορές τρώμε) μπορεί να έχουν φάει μικρότερα, τα οποία έχουν τραφεί με μολυσμένες ουσίες. 4. Είναι δυνατόν να υπάρξουν μεγάλες αλλαγές στα οικοσυστήματα ή ακόμα και να καταστραφούν από ρύπανση. ΛΥΣΕΙΣ : 1. Δεν πετάμε σκουπίδια στη θάλασσα και τις παραλίες 2. Να χρησιμοποιούμε το νερό με σύνεση και να μην αφήνουμε ανοικτές τις βρύσες. 3. Δεν πετάμε χημικά προϊόντα σε δεξαμενές, τουαλέτες ή νεροχύτες 4. Αγοράζουμε υγρά καθαρισμού για χρήση στο σπίτι ή άλλους χώρους, τα οποία είναι πιο φιλικά προς το περιβάλλον 5. Δεν χρησιμοποιούμε πολλά λιπάσματα και φάρμακα. Δημητρόπουλος Νεκτάριος Ζάρρου Μυρτώ Καραγιάννης Άρης Ντούμα Ελισάβετ Πλιάκου Εβάνα (Β 2 ) Σελίδα 14 ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ Κου ΓΕΙΤΟΝΑ ΣΕ ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΑΣ. Μια ηλιόλουστη ημέρα του Απρίλη η ομάδα δημοσιογραφίας του Γ 1 γυμνασίου θέλησε να δει από κοντά το βιολογικό καθαρισμό του σχολείου μας και να μάθει κάποια χρήσιμα στοιχεία για τη λειτουργία του. Ο κύριος Χρήστος Γείτονας, με μεγάλη χαρά, μας ενημέρωσε για τη χρησιμότητα του βιολογικού καθαρισμού και τη συμβολή του στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής. Ο βιολογικός καθαρισμός των Εκπαιδευτηρίων «Κωστέα - Γείτονα» ξεκίνησε να λειτουργεί το 1981 και ήταν ο πρώτος στην Ανατολική Αττική. Από την πρώτη στιγμή παρατηρήσαμε ότι στο χώρο του βιολογικού καθαρισμού δεν υπήρχε δυσοσμία και θόρυβος. Μάθαμε ότι λειτουργεί 24 ώρες και συγκεντρώνει όλα τα λύματα του σχολείου. Αποτελείται από δύο μεγάλες δεξαμενές (βάθους 5 μέτρων), μέσα στις οποίες γίνεται το φιλτράρισμα και ο διαχωρισμός των στερεών από τα υγρά απόβλητα. Το νερό ελευθερώνεται από τις επικίνδυνες ουσίες και επιστρέφει καθαρό στο περιβάλλον. Το καθαρό αυτό νερό, με αγωγό, καταλήγει στο ρέμα της περιοχής και έτσι αποφεύγεται η διάβρωση του εδάφους και η μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα. Ο κύριος Γείτονας μας είπε ότι στην περιοχή γύρω από το ρέμα φύτεψαν καλάμια, τα οποία έχουν την ικανότητα να συγκρατούν και να φιλτράρουν το νερό, λόγω των μικροοργανισμών που υπάρχουν στο ριζικό τους σύστημα. Τέλος ενημερωθήκαμε για τη μηνιαία εξέταση των επεξεργασμένων λυμάτων από πιστοποιημένο χημικό εργαστήριο και για τα εξαιρετικά αποτελέσματα της χημικής ανάλυσής τους. Πριν φύγουμε ευχαριστήσαμε τον κύριο Γείτονα για το χρόνο που μας αφιέρωσε και την τόσο λεπτομερή ενημέρωση που μας προσέφερε. Τον ευχαριστούμε επίσης γιατί μας δίδαξε και αυτός με το δικό του τρόπο το πόσο σημαντικό είναι να σέβεσαι και ν αγαπάς το περιβάλλον. Κοκκινογένη Μαρία Κυρκίτσος Αλέξανδρος Παπαδοπούλου Ιωάννα Παπαχρίστου Ισίδωρος Ρούσσης Απόστολς Σαχλίκη Αγγελική Χρυσίνα Ματίνα (Γ 1 ) ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2 Σελίδα 15
ΤΑΡΑΞΑΜΕ ΤΑ ΛΙΜΝΑΖΟΝΤΑ ΝΕΡΑ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΛΕΙΨΥΔΡΙΑΣ Το «γλυκό νερό» είναι ένας ανανεώσιμος πόρος, αλλά παρόλα αυτά η παγκόσμια προμήθεια καθαρού «γλυκού νερού» σταθερά μειώνεται. Η ζήτηση νερού ήδη ξεπερνά την προσφορά σε πολλά μέρη του κόσμου, καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός συνεχίζει να αυξάνεται και επομένως το ίδιο και η παγκόσμια ζήτηση νερού. Η εγρήγορση για τη διατήρηση του νερού έχει μόλις πρόσφατα αρχίσει να αναπτύσσεται, συγκεκριμένα τον 20ο αιώνα, ενώ πάνω από τους μισούς υγρότοπους της Γης έχουν δυστυχώς χαθεί εξαιτίας: 1. Της ραγδαίας αύξησης του πληθυσμού της Γης 2. Της μαζικής κατανάλωσης 3. Της κατάχρησης του νερού 4. Της ρύπανσης και μόλυνσης του νερού. ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ. 1. Κάθε χρόνο πάνω από δύο εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από ασθένειες, λόγω ακάθαρτου νερού ή από έλλειψη νερού. Σύμφωνα με βρετανική έρευνα του 2004 ένα παιδί πεθαίνει κάθε δεκαπέντε δευτερόλεπτα, εξαιτίας της κατανάλωσης ακάθαρτου νερού. 2. Πάνω από 6.000 παιδιά πεθαίνουν καθημερινά από ασθένειες που σχετίζονται με την έλλειψη ή την κακή ποιότητα του νερού. 3. 1,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν καθαρό νερό να πιουν. 4. Πολλοί άνθρωποι, κυρίως γυναίκες, στην Αφρική και αλλού πρέπει να διανύουν πολλά χιλιόμετρα κάθε μέρα και να κουβαλούν το νερό που πίνουν. 5. Το 43% των θανάτων από νερό οφείλεται σε διάρροια. Ενώ το 20% του πληθυσμού της Γης αναγκάζεται να πίνει μολυσμένο νερό. 6. Περίπου 50 χώρες, των οποίων ο πληθυσμός αποτελεί το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού, υποφέρουν περισσότερο ή λιγότερο από λειψυδρία. Μάλιστα οι 17 από αυτές καταναλώνουν κάθε χρόνο περισσότερο νερό από όσο αναπληρώνεται από τον ετήσιο κύκλο του νερού. 7. Η κατανάλωση του νερού που αντιστοιχεί στον καθένα μας αυτή τη στιγμή είναι περίπου 150-200 λίτρα ημερησίως. Μικρές αλλαγές στις συνήθειές μας μπορούν να ελαττώσουν στο μισό αυτή την κατανάλωση. 8. Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ, εκτιμάται ότι μέχρι το 2030 σχεδόν ο μισός πληθυσμός του πλανήτη θα ζει σε περιοχές με έντονη λειψυδρία, ενώ όπως επισημαίνει η ΟΥΝΕΣΚΟ μέσα στα επόμενα 20 έτη η ποσότητα του νερού που είναι διαθέσιμη στον καθένα θα μειωθεί κατά 30%-40%. 9. Το 50% των υγροτόπων βρίσκεται σε «επικίνδυνη κατάσταση», λόγω της υπερεκμετάλλευσης των υπόγειων υδάτων. 10. Τα υπόγεια ύδατα παρέ- Σελίδα 16 ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2
χουν περίπου το 65% όλου του πόσιμου νερού της Ευρώπης. 11. Το 20% όλων των επιφανειακών υδάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση απειλείται σοβαρά από ρύπανση. 12. Το 60% των ευρωπαϊκών πόλεων κάνουν υπερεκμετάλλευση των πόρων των υπόγειων υδάτων τους. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Το νερό αποτελεί τον πιο πολύτιμο φυσικό πόρο και είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ύπαρξή μας. Αποτελεί βασική ανάγκη για τον άνθρωπο και είναι ένας οικονομικός πόρος που συμβάλλει στην κάλυψη των ποικίλων ανθρώπινων αναγκών. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε το δικαίωμα της πρόσβασης σε καθαρό νερό, αλλά ταυτόχρονα έχουμε και την υποχρέωση να μεριμνούμε για την προστασία και την ορθολογική χρήση του νερού. Σε διεθνές επίπεδο εκείνο που απαιτείται για την εξασφάλιση και την ορθή διανομή των υδάτινων αποθεμάτων και για την αποτροπή των «πολέμων του νερού» είναι η συνεργασία όλων των κρατών και η δημιουργία διεθνών οργανισμών διαχείρισης των πολύτιμων υδάτινων πόρων. Αποστόλου Νίκος Γιακουμάτος Μάριος Γκατσόπουλος Βασίλης Δεδεηλία Κατερίνα Θεοχάρη Στάλια Κωνσταντινίδης Βασίλης Μπουκογιάννης Γιώργος Πετούνης Νίκος Ραβάνης Παναγιώτης Σταματίου Ήρα Χατζή Κωνσταντίνα (Α Λυκείου) ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2 Σελίδα 17
ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Σε κάθε εποχή το νερό είναι απαραίτητο σε όλες τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής του ανθρώπου. Εκτός από την οικιακή χρήση χρησιμοποιείται και στη γεωργία, τη βιομηχανία και τον τουρισμό. ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Από τα αρχαία χρόνια οι πολιτισμοί επιδίωκαν την εγκατάσταση σε περιοχές κοντά σε ποτάμια, για να καλλιεργούν τα χωράφια τους. Ακόμα και σήμερα στην Ελλάδα το 87% του νερού χρησιμοποιείται στη γεωργία. Το πρόβλημα όμως είναι ότι το νερό κατασπαταλάται, λόγω των κακών αρδευτικών δικτύων και της έλλειψης γνώσεων από τους αγρότες. Αυτό οδηγεί σε μείωση της στάθμης των υπόγειων νερών και μακροπρόθεσμα σε ερημοποίηση πολλών εκτάσεων. Επίσης το νερό υποβαθμίζεται και μολύνεται, καθώς γίνεται μεγάλη χρήση χημικών ουσιών και νιτρικών αλάτων. Στις χώρες του εξωτερικού έχουν αρχίσει πρακτικές πιο φιλικές προς το περιβάλλον, οι οποίες περιορίζουν σημαντικά τη σπατάλη του νερού και σκοπεύουν να αντικαταστήσουν ή να εκσυγχρονίσουν τους παλιούς τρόπους άρδευσης. Γίνεται επίσης εκπαίδευση των αγροτών, έτσι ώστε να γνωρίζουν τον αναγκαίο χρόνο άρδευσης, την ποσότητα του νερού που απαιτείται και ποιο είδος καλλιέργειας ενδείκνυται για τα εδάφη τα οποία καλλιεργούν. ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Στη βιομηχανία το νερό χρησιμοποιείται με διάφορους τρόπους: για να ψυχράνει, να θερμάνει, να μεταφέρει ή ακόμα αποτελεί συστατικό ενός προϊόντος. Το νερό που χρησιμοποιείται στη βιομηχανία, σε παγκόσμιο επίπεδο, αντιστοιχεί στο 20% της κατανάλωσης γλυκού νερού. Οι πιο σημαντικοί καταναλωτές νερού είναι: 1. Οι χημικές και πετρελαϊκές εγκαταστάσεις. 2. Η μεταλλουργία. Σελίδα 18 ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2
3. Η βιομηχανία κατασκευής χαρτοπολτού και χαρτιού. 4. Η βιομηχανία κατασκευής μηχανημάτων. 5. Στην Ελλάδα ο τομέας χαρτιού καταναλώνει το 3% της συνολικής ποσότητας νερού. Υπάρχουν και κάποια πράγματα που συμβάλλουν σημαντικά στον περιορισμό της σπατάλης νερού σε επίπεδο βιομηχανικό. Αυτά είναι: 1. Η ανακύκλωση 2. Η μείωση της κατανάλωσης επικίνδυνων χημικών. 3. Η αντικατάσταση των χημικών από άλλα οικολογικά προϊόντα 4. Κλειστά συστήματα καθαρισμού και επαναχρησιμοποίηση νερού. ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Το νερό αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πόρους για την άνθιση του τουρισμού. Οι ανάγκες σε νερό αυξάνονται στις τουριστικές περιοχές, καθώς ο αριθμός των ατόμων που διαμένουν σε αυτές αυξάνεται κατά τους τουριστικούς μήνες. Το νερό αποκτά κυρίαρχο ρόλο στον τουριστικό τομέα, είτε ως πηγή εισοδημάτων, είτε ως φυσικός πόρος, που καταναλώνεται μέσω διαφόρων μέσων πολυτελείας (πισίνες, γκολφ). Η κατανάλωση νερού στα ελληνικά νησιά αυξάνεται ραγδαία, σπαταλώντας νερό που δεν έχουν περιθώρια να αντικαταστήσουν, επιτείνοντας την έλλειψη νερού. Έρευνες έχουν δείξει ότι 20 νησιά των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου αναμένεται να αντιμετωπίσουν αύξηση ελλειμμάτων νερού από 25-40% στα επόμενα χρόνια. Αρτικοπούλου Αγγέλικα Γουρνιζάκης Μενέλαος Ζεϊμπέκης Παναγιώτης Καραλή Όλια Μοσχοβίτης Ανδρέας Ντούβαλης Χρήστος Πλέτσας Νικόλας (Α Λυκείου) ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2 Σελίδα 19
Οι μαθητές της Α Γυμνασίου δημιούργησαν έντυπα για την εξοικονόμηση νερού στο σπίτι, με σκοπό να υιοθετήσουν οι ίδιοι, αλλά και η υπόλοιπη οικογένεια, συνήθειες εξοικονόμησης νερού. Ανέλαβαν μάλιστα την πρωτοβουλία να ευαισθητοποιήσουν και άλλους παρουσιάζοντας τις συμβουλές τους σε όσους επισκέφθηκαν το σχολείο μας κατά τη διάρκεια της «Ελεύθερης Μέρας». Οι μαθητές της Β Γυμνασίου δημιούργησαν έντυπα για την εξοικονόμηση νερού στο σχολείο και τοποθέτησαν αυτοκόλλητα σήματα κοντά στις βρύσες του σχολείου, με στόχο να παρακινήσουν και τους υπόλοιπους μαθητές να καταναλώνουν λιγότερο νερό. Επίσης δημιούργησαν videos με θέμα το νερό και τη σημασία του για τη ζωή μας. Σελίδα 20 ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2
Οι μαθητές της Γ Γυμνασίου σχεδίασαν αφίσες με θέμα την εξοικονόμηση νερού και την προστασία των υδάτινων πόρων του πλανήτη μας. Στα πλαίσια των εκδηλώσεων της «Ελεύθερης Μέρας» έγινε διαγωνισμός για να επιλεγεί η καλύτερη αφίσα. ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2 Σελίδα 21
ΣΥΝΤΑΞΑΜΕ ΟΙΚΟΚΩΔΙΚΑ... ΟΙΚΟΚΩΔΙΚΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΡΟ 1. Μην αφήνεις το νερό να τρέχει όταν πλένεις τα δόντια σου. 2. Μην κάνεις μπάνιο, αλλά μόνο ντους. 3. Μην αφήνεις το νερό να τρέχει όταν ποτίζεις, πάρε αυτόματο πότισμα. 4. Μην πλένεις τα πιάτα στο νεροχύτη, αλλά στο πλυντήριο πιάτων. 5. Χρησιμοποίησε το νερό από το μπάνιο για πότισμα. 6. Τοποθέτησε καζανάκι διπλής ροής. 7. Χρησιμοποίησε το πλυντήριο μόνο όταν έχει γεμίσει. 8. Μην ποτίζεις υπερβολικά τον κήπο σου. 9. Μην χρησιμοποιείς λιπάσματα, τα οποία αυξάνουν τις ανάγκες για νερό. 10. Μην χρησιμοποιείς το νερό για απόψυξη τροφίμων. 11. Προτίμησε τα πλυντήρια αυτοκινήτων. Καραγιάννης Άλκις Νομικός Νίκος Πανσεληνάς Ιωάννης Πότσιος Φίλιππος Σπίνος Φώτης Συκινιώτης Παναγιώτης Τουρής Διονύσης (Γ 2 ) Σελίδα 22 ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2
Μία σταγόνα Γεννιέται... Γεια σας παιδιά. Είμαι μία νεράιδα, η Waterfly! Ξέρω, είναι περίεργο όνομα, αλλά με λένε έτσι γιατί κατάγομαι από την οικογένεια των Butterfly και επειδή είμαι νεράιδα του νερού, με ονόμασαν Waterfly. Βασικά, είμαι νεραϊδοπεταλούδα και όπως όλα τα μαγικά πλάσματα έχω μαγικές δυνάμεις. Και αφού το στοιχείο μου είναι το νερό, η δύναμη μου σχετίζεται με αυτό. Μπορώ να δημιουργήσω σταγόνες νερού. Κάθε φορά που κάποιο παιδί κάνει μία ευχή, ενώ ένα αστέρι πέφτει τη νύχτα, εγώ μετατρέπω την κάθε ευχή σε σταγόνα νερού. Το νερό υπήρχε από παλιά στη γη, μα σε μία συγκεκριμένη ποσότητα. Με τον καιρό λιγοστεύει και εγώ βοηθώ στο να μη γίνει αυτό. Το νερό γεννιέται ξανά, σταγόνα-σταγόνα. Δε γνωρίζω αν η ευχή πραγματοποιείται, όμως γνωρίζω πως σίγουρα καταλήγει σε κάτι σημαντικό για τις ζωές όλων μας. Γι αυτό άλλωστε μόνο οι ευχές των παιδιών μετατρέπονται σε νερό. Γιατί οι ψυχές τους είναι αγνές και πολύτιμες, κρυστάλλινες σαν το νεράκι. Όμως, δεν είναι εύκολο να ανακαλύψεις τη μαγική σου δύναμη. Γεννιέσαι με ένα ταλέντο που πρέπει να ψάξεις βαθιά μέσα σου για να το βρεις. Όταν το βρεις πρέπει να το εξασκήσεις για να αναπτυχθεί και να γίνει χάρισμαμαγική δύναμη. Θα θέλατε να σας διηγηθώ πώς απέκτησα το χάρισμά μου και πώς γεννήθηκε η πρώτη σταγόνα νερού; Λοιπόν... Ήταν τα 16α γενέθλιά μου, η μέρα που θα ανακάλυπτα τη δύναμή μου! Ήμουν τόσο χαρούμενη... και τόσο αγχωμένη... Φοβόμουν μήπως κάτι δεν πήγαινε καλά. Μήπως δεν έβρισκα το χάρισμά μου. Όλη μέρα τριγυρνούσα σε κάθε γωνιά της Μαγικούπολης και τίποτα δεν γινόταν. Όλοι μου έλεγαν πως αυτή θα ήταν η πιο υπέροχη μέρα του κόσμου, αλλά εγώ έβλεπα το ακριβώς αντίθετο. «Και αν δεν έχω χάρισμα; Και αν είμαι το μόνο μαγικό πλάσμα που δεν έχει μαγική δύναμη; Κανείς δε θα θέλει να με κάνει παρέα. Όλοι θα με μισούν, γιατί θα είμαι άχρηστη. Θα με διώξουν και από το σπίτι μου. Αυτό σκεφτόμουν συνέχεια. Όταν ο ήλιος άρχισε να δύει, επέστρεψα στο σπίτι μου απογοητευμένη. Δεν είχε πια νόημα να ψάχνω να βρω κάτι που ποτέ δεν θα έβρισκα! Βγήκα έξω στο μπαλκόνι μου και καθόμουν κουλουριασμένη στο πάτωμα κλαίγοντας και θαυμάζοντας τον πανέμορφο και ατελείωτο ουρανό με τα αστραφτερά και χαριτωμένα του αστέρια. Τα αστέρια ξέρετε είναι αληθινά! Ζουν όπως εμείς και εσείς! Έτσι ξαφνικά όπως τα χάζευα, ένα από αυτά μου έκλεισε το μάτι και αμέσως έπεσε από τον ουρανό. Ήταν τόσο όμορφο να το βλέπεις να πέφτει προς τη γη διασχίζοντας τον απέραντο ουρανό. Καθώς λοιπόν παρακολουθούσα την πτώση του αστεριού, άκουσα κάτι. Ακουγόταν σαν να ήταν μακρινός ψίθυρος μικρού παιδιού. Μου φάνηκε πως ευχόταν κάτι και έμεινα έκπληκτη. Το παιδάκι είδε το αστέρι να πέφτει και πίστεψε πως ήταν κάτι μαγικό, κάτι που θα μπορούσε να εκπληρώσει αυτό που επιθυμούσε. Ήταν η πρώτη ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2 Σελίδα 23
φορά που συνέβη αυτό. Ποτέ κανένας άλλος δεν ευχήθηκε κάτι βλέποντας ένα πεφταστέρι. Αυτό που ζητούσε το παιδάκι ήταν να αποκτήσει και εκείνο ένα σπίτι γεμάτο όμορφα λουλούδια και φυτά σαν εκείνα των συμμαθητών του. Δεν του άρεσε ο κήπος από ξερά χορτάρια που είχαν. Ήταν το μόνο παιδί από την τάξη του που δεν είχε κήπο και αναγκαζόταν να μένει κλεισμένο μέσα σε ένα σπίτι. Όταν λοιπόν κατάλαβα ποια ήταν η ευχή του, συγκινήθηκα και δεν μπόρεσα να κρατήσω τα δάκρυά μου και ένα από αυτά έπεσε και πήγε κάτω στη γη. Άρχισα να το ακολουθώ για να δω πού θα πάει. Πλησίασα πολύ τη γη και κρύφτηκα πίσω από τα φύλλα ενός δέντρου, για να μη δει κανείς τα λαμπερά φτερά μου και τη νεραϊδόσκονη, που άφηνα στο πέρασμά μου. Και ξαφνικά είδα το δάκρυ μου να πέφτει στον κήπο ενός σπιτιού, γεμάτο ξεραμένα χόρτα και φυτά. Ήταν παράξενο! Μία τόσο μικρή σταγόνα νερό έπεσε πάνω σε ένα τόσο μικρό κομμάτι του κήπου και εξάπλωσε παντού τόνους νεραϊδόσκονης. Ο κήπος έλαμπε πιο πολύ και από εμένα. Έμεινα όλο το βράδυ εκεί, ώσπου με πήρε ο ύπνος πάνω στα φύλλα. Ώρες μετά, ένιωσα τις ακτίνες του ήλιου να ρίχνονται γλυκά πάνω στα μάτια μου, όμως δεν τα άνοιξα, χουζούρεψα λιγάκι! Ξύπνησα λίγα λεπτά αργότερα όταν άκουσα τις φωνές ενός παιδιού να φωνάζει: «Μαμά, ο κήπος, άνθισε, έχει λουλούδια»!. Πετάχτηκα για να δω τι συνέβαινε και αυτό που είδα με χαροποίησε τόσο πολύ. Ένα αγοράκι έτρεχε γεμάτο χαρά μέσα στον κήπο γελώντας δυνατά, ενώ η μητέρα του δεν πίστευε στα μάτια της. Τότε κατάλαβα ποιο ήταν το χάρισμά μου. Κάθε φορά που τα παιδιά έκαναν όμορφες ευχές, εγώ δάκρυζα και τα δάκρυά μου γίνονταν νερό που έπεφτε στη γη. Άλλες φορές σε λίμνες, άλλες φορές σε κήπους, σε θάλασσες και ποτάμια. Έτσι λοιπόν, χάρη στην ευχή ενός μικρού παιδιού, γεννήθηκε η πρώτη σταγόνα νερού. Για κάποιους το χάρισμα που έχω δεν έχει αξία. Είναι αυτοί που δεν γνωρίζουν πόσο σημαντικό είναι το νερό για τη ζωή. Για άλλους όμως είναι σημαντικό. Δυστυχώς, το νερό που υπάρχει στη γη λιγοστεύει. Πολλοί άνθρωποι υποφέρουν από την έλλειψη νερού και όσο ο καιρός περνά αυτοί αυξάνονται. Και το χειρότερο είναι πως πια είναι λίγα τα παιδιά που εύχονται όταν βλέπουν ένα πεφταστέρι. Δεν ξέρω γιατί, αλλά δεν ακούω πια τόσες ευχές όσες άκουγα κάποτε και γι αυτό δεν μπορώ πια να γεμίσω τις λίμνες, τις θάλασσες και τα ποτάμια. Δεν κάνετε πια ευχές και εγώ δεν γεμίζω τη γη με νερό, δηλαδή ζωή. Ξέρω όμως ότι πάντα θα υπάρχουν παιδιά που δεν θα πάψουν να ελπίζουν και να εύχονται. Και εσύ που διαβάζεις τώρα αυτό το περιοδικό, προσπάθησε να μην σταματήσουν τα παιδιά να εύχονται. Μην αφήσεις να χα- Σελίδα 24 ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2
θεί ένα πολύτιμο μέρος της ζωής μας. Αν είσαι παιδί, ευχήσου... μην αφήσεις ποτέ κάποιο αστέρι να πάει χαμένο. Ευχήσου ακόμα και αν δεν θέλεις κάτι εσύ, ευχήσου για κάποιον άλλον. Και αν είσαι γονιός, πες στο παιδί σου να εύχεται, όχι μόνο για να μπορώ εγώ να αναπληρώνω το χαμένο νερό, αλλά και για να μπορεί αυτό να ονειρεύεται, γιατί κάθε ευχή είναι ένα όνειρο, ακόμα και αν δεν πραγματοποιείται. Ζερβακάκη Εμμανουέλα Γ1 ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2 Σελίδα 25
22 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013 - ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΡΟΥ Στα πλαίσια του προγράμματος «Οικολογικά Σχολεία» οι μαθητές και οι μαθήτριες του Γυμνασίου και του Λυκείου του Σχολείου μας συμμετείχαν στην εκστρατεία ευαισθητοποίησης της UNESCO για την προστασία του Νερού. Δήλωσαν συμμετοχή στο διαγωνισμό που διοργανώνεται από την UNESCO και δημιούργησαν το δικό τους σύνθημα για το Νερό με θέμα : «Διεθνές Έτος Συνεργασίας για το Νερό και Παγκόσμια Ημέρα Νερού 2013» - «International Year of Water Cooperation and World Water Day 2013». Σελίδα 26 ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2
Συνεργαστήκαμε με τον παγκόσμιο μη κερδοσκοπικό οργανισμό, The Water Project, ο οποίος ευαισθητοποιείται και βοηθά κοινότητες που δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό και πόσιμο νερό. Επιθυμία μας είναι η ενσυνείδητη συμμετοχή των μαθητών μας σε δράσεις που βοηθούν στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών και των κοινωνικών προβλημάτων. «Το περιβάλλον είναι η προβολή της ψυχής ενός λαού επάνω στην ύλη». (Οδυσσέας Ελύτης) ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2 Σελίδα 27
Σελίδα 28 ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΕΥΧΟΣ 2