Su-35BM Bolshaya Modernizatsiya. Ο «Βαθύς Εκσυγχρονισµός» το καλύτερο Flanker. ƒ À π

ƒ À π Ο «Βαθύς Εκσυγχρονισµός» το καλύτερο Flanker Στις 22 Φεβρουαρίου πέταξε για πρώτη φορά το πρωτότυπο του νέου Flanker το Su- 35BM. To «-ΒΜ» αποτελεί την πιο πρόσφατη έκδοση της οικογένειας των Su-27 ενσωµατώνοντας νέα σχεδίαση και νέα προηγµένα ηλεκτρονικά συστήµατα, καθιστώντας το καλύτερο Flanker σήµερα. Στο κείµενο που ακολουθεί επιχειρούµε µια πρώτη γνωριµία µε το νέο «αστέρι» της ρωσικής αεροπορικής βιοµηχανίας. Του Πάνου Σπαγόπουλου και Κώστα Πανιτσίδη www.redstar.gr Su-35BM Bolshaya Modernizatsiya

T Το ρωσικό µαχητικό αεροσκάφος Su-35 ξεκίνησε την «επιχειρησιακή» του πορεία ως Su-27M πετώντας για πρώτη φορά το 1988. Το «-Μ» αποτελούσε µια προσπάθεια της Sukhoi για ένα αναβαθ- µισµένο Su-27, βάση προδιαγραφών που είχαν τεθεί από τη Ρωσική Αεροπορία (VVS). Το πρώτο πρωτότυπο T-10-M-1 (Αριθµός Πλαισίου (ΑΠ 701) σύµφωνα µε την εργοστασιακή ονοµασία του, κατασκευάστηκε στις εγκαταστάσεις της Sukhoi. Στη συνέχεια η παραγωγή των υπολοίπων αεροσκαφών µεταφέρθηκε στο εργοστάσιο της KnAAPO στο Komsomolskim-na- Amure, µε την κατασκευή 11 συνολικά αεροσκαφών επίδειξης τεχνολογίας. Το 1992 αποφασίζεται από τη Sukhoi καθώς η VVS To Su-35BM αναµένεται να αποτελέσει κατά πάσα πιθανότητα και την τελευταία κύρια προσπάθεια αναβάθµισης του αεροσκάφους µέχρι την έλευση του νέου PAK-FA πέµπτης γενιάς Το «901» κατά την τροχοδρόµηση στην αεροπορική βάση του Κοµσοµόλσκ όπου βρίσκεται και το εργοστάσιο της KnAAPO εξακολουθούσε να το αναφέρει ως Su-27M- η µετονοµασία του σε Su-35 προορίζοντάς το για εξαγωγές. Την πρώτη Απριλίου του 1992 πετά το δεύτερο πρωτότυπο το T-10-M-3 µε ΑΠ 703, και το Σεπτέµβριο της ίδιας χρονιάς παρουσιάζεται για πρώτη φορά διεθνώς στην αεροπορική έκθεση του Farnborough όχι ως Su- 27M αλλά ως Su-35. Από το 1993 έως και το 1995 κατασκευάζονται ακόµη τρια πρωτότυπα Su-27M, καθώς αυτά δεν επιδείχθηκαν στο εξωτερικό ως Su-35 τα T-10-M-5/6 και 7 µε αντίστοιχους ΑΠ 705/706/707. Τα συγκεκριµένα αεροσκάφη δεν παραδόθηκαν ποτέ στην VVS αλλά χρησιµοποιήθηκαν για δοκιµές από το γραφείο της Sukhoi. Το 1996 ξεκινά η κατασκευή πέντε αεροσκαφών προ-παραγωγής των 708 έως και 712 ως Su-27M. Από τα συγκεκριµένα αεροσκάφη τρία τελικά καταλήγουν στην VVS για αξιολόγηση ενώ τα υπόλοιπα δύο, τα 711 και 712 παραµένουν στην ιδιοκτησία της Sukhoi. Τα συγκεκριµένα αεροσκάφη χρησιµοποιήθηκαν για ένα διάστηµα στη δοκιµή προηγµένων συστηµάτων ραντάρ όπως τα Ν011Μ, Ν0011 Bars και το Zhuk-PH συστήµατα τα οποία χρησιµοποιήθηκαν αργότερα στα Su-30MKI και MKK. Μετά την περάτωση αυτών των δοκιµών το 711 υπέστη συγκεκριµένες µετατροπές και βαφτίστηκε ως Su-37 Το Su-37 διέθετε το ραντάρ Bars και τους κινητήρες AL-31FP εφοδιασµένους µε σύστη- 34 ª -π À π 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

ƒ À π Το Su-35BM κατά τη διάρκεια της πρώτης του πτήσης που πραγµατοποιήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου µα κατευθυνόµενης ώσης σε δύο άξονες στον κάθετο µε περιθώριο κίνησης +/- 15 µοίρες και στον οριζόντιο µε εύρος κίνησης 12 µοιρών και µέγιστη ώση ο καθένας 32.000 λιβρών (14500 Kgr). Το αεροσκάφος περιόδευε ανά τις αεροπορικές εκθέσεις στον κόσµο από το 1996 έως το 2000 σε µια προσπάθεια της εταιρείας για απόσπαση παραγγελιών από το εξωτερικό χωρίς όµως αποτέλεσµα. Το δεύτερο αεροσκάφος προ-παραγωγής που ήταν σε πτήσιµη κατάσταση και βρισκόταν στα χέρια της Sukhoi το 712 µετατράπηκε σε διθέσιο Su-35UB µε νέο ΑΠ 801 αποτελώντας πρακτικά τη βάση για την ανάπτυξη των Su-30MKK και Su-30MKI. Τα δύο άλλα πρωτότυπα τα 702 και 704 δεν πέταξαν ποτέ αλλά χρησιµοποιήθηκαν µόνο για στατικές δοκιµές. [ Το Su-27M Στο Su-27M/Su-35 εφαρµόστηκε µια σειρά από τεχνολογικές προσθήκες που θα το καθιστούσαν σύµφωνα µε τον κατασκευαστή του «ικανό να πετυχαίνει εναέρια επικράτηση καταστρέφοντας εναέριους στόχους µε προηγµένα βλήµατα σε µέσες, µεγάλες και µικρές αποστάσεις κατά τη διάρκεια κλειστών εµπλοκών, την προσβολή εδαφικών στόχων και στόχων επιφανείας όπως και στρατηγικών στόχων βαθιά στην ενδοχώρα του αντιπάλου µε ισχυρή αντιαεροπορική άµυνα». Για να εξυπηρετηθούν οι οµολογουµένως αυτοί φιλόδοξοι στόχοι το αεροσκάφος έπρεπε να εξοπλιστεί µε ισχυρότερους κινητήρες και νέο ραντάρ. Οι κύριες εξωτερικές διαφορές ήταν οι µεγαλύτερου εκπετάσµατος πτέρυγες, το επανασχεδιασµένο ρύγχος για τη φιλοξενία νέου ραντάρ, αντικαθιστώντας το Ν001 και το σύστηµα ελέγχου πυρός RLPK-27 των προηγούµενων εκδόσεων του Su-27, τοποθέτηση πτερυγίων κάναρντς και ανθεκτικότερο σύστηµα προσγείωσης. Επειδή το αεροσκάφος ήταν βαρύτερο, παρά τις εκτεταµένες προσθήκες σε σύνθετα υλικά από κράµατα λιθίου-αλουµινίου επιλέχθηκε ο ισχυρότερος κινητήρας Lylka AL-31FM µέγιστης ώσης 28.219 λιβρών (12.800 kgr).ως κύριος αισθητήρας προτιµήθηκε το ηλεκτρονικής σάρωσης Ν-011Μ της ΝΙΙΡ σε σχέση µε το παθητικό ηλεκτρονικής σάρωσης Zhuk-PH της Phazatron αν και θεωρείται απόλυτα βέβαια πως και τα δύο συστήµατα δοκιµάστηκαν εκτεταµένα στο Su-37. To N-011 θεωρείται πως έχει τη δυνατότητα παρακολούθησης 20 στόχων και της εµπλοκής ταυτόχρονα 6 εξ αυτών µε µια µέγιστη ακτίνα εντοπισµού της τάξης των 160 km. To Zuhk-PH αντίθετα φαίνεται να διαθέτει αυξηµένες δυνατότητες όπως η παρακολούθηση 24 στόχων και η ταυτόχρονη εµπλοκή 8 από αυτούς. Μια άλλη προσθήκη στο Su-35 ήταν η τοποθέτηση ενός ουραίου ραντάρ σε ειδική προεξοχή ανάµεσα στα δύο κάθετα σταθερά. Το ραντάρ αυτό είναι το Ν-012 µε εµβέλεια περίπου 50 km και τη δυνατότητα να κατευθύνει βλήµατα τα οποία ANAXAITI H/INTERCEPTION ª -π À π 2008 35

Τεχνικό προσωπικό στη διάρκεια της προετοιµασίας πριν το Su-35 βρεθεί για πρώτη φορά στον αέρα, σε πολικές συνθήκες. εκτοξεύονται αντίθετη κατεύθυνση από αυτή του αεροσκάφους. Το σύστηµα θεωρείται επιχειρησιακό και µάλιστα έχει πραγµατοποιηθεί σειρά δοκιµών µε ειδικά τροποποιηµένα βλήµατα R- 73R+. Ο µικρός αριθµός των Su-27M που παραγγέλθηκαν από τη Ρωσική Αεροπορία και στο τέλος αποκτήθηκαν µόνο τρίαυποδήλωνε καθαρά πως η συγκεκριµένη έκδοση είχε το χαρακτήρα του αεροσκάφους επίδειξης τεχνολογίας και αξιολόγησης προηγµένων συστηµάτων. Ταυτόχρονα όµως το αεροσκάφος ήταν διαθέσιµο και για εξαγωγές. Στο ίδιο πλαίσιο κινήθηκε και η ανάπτυξη µιας άλλης έκδοσης αυτής του Su-37 Terminator. Η τύχη των άλλων τριών πρωτοτύπων των 705/6 και 7 θεωρείται άγνωστη Το Su-35/703 επιχειρήθηκε να συµµετάσχει σε αρκετούς διεθνείς διαγωνισµούς όπως αυτός της Νότιας Κορέας, των Ηνωµένων Αραβικών Εµιράτων, της Μαλαισίας και στον διαγωνιµό FX για το µελλοντικό µαχητικό της Βραζιλιανής Αεροπορίας χωρίς όµως επιτυχία. Ειδικότερα στο διαγωνισµό που αφορούσε την προµήθεια για τη Βραζιλία η Sukhoi είχε φτάσει πολύ κοντά στο να κατορθώσει να πουλήσει 24 Su-35 έναντι 700 εκατ. $ αλλά τελικά η υπόθεση ναυάγησε καθώς ο διαγωνισµός ακυρώθηκε, µέχρι το 2011, όπου δυνητικά το Su-35 παραµένει διεκδικητής αλλά αυτό αναµένεται να συµβεί µε την επόµενη έκδοση αυτή του «-ΒΜ». [ Ο ύστατος εκσυγχρονισµός το καλύτερο Flanker Αναµφίβολα το Su-35BM φαίνεται πως συνιστά την τελευταία προσπάθεια για το καλύτερο Flanker, πριν την έλευση του νέου µαχητικού πέµπτης γενιάς η τύχη όµως της εξέλιξης του οποίου αποτελεί άλλο ένα δυσεπίλυτο γρίφο. Η φιλοσοφία γύρω από την δηµιουργία του ΒΜ είναι η συγκέντρωση όλων εκείνων των προηγµένων χαρακτηριστικών της οικογένειας Flanker γύρω από ένα µονοθέσιο τουλάχιστον στην αρχή- αεροσκάφος και των διδαγµάτων που έχουν αντληθεί από την πολυετή επιχειρησιακή χρησιµοποίηση των προηγούµενων εκδόσεων. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά του αεροσκάφους, έτσι όπως αυτά µπορούν να διατυπωθούν είναι: Αυξηµένη ευελιξία, συστήµατα αποκάλυψης στόχου µακράς εµβέλειας, ραδιόζευξη ανταλλαγής πακέτων πληροφοριών υψηλής ανθεκτικότητας σε αντίµετρα, βλήµατα µέσης και µεγάλης εµβέλειας έναντι στόχων στον αέρα και στο έδαφος/επιφάνεια, προηγµένο σύστηµα ηλεκτρονικού πολέµου, ελαχιστοποίηση της ηλεκτροµαγνητικής «υπογραφής» του αεροσκάφους, συστήµατα υψηλής απόδοσης µε τεχνική συγχώνευσης δεδοµένων και επαρκής υπολογιστικής ικανότητας, πλήρως ψηφιακό κόκπιτ και δυνατότητα ανεφοδιασµού εν πτήση. Αν και το όνοµα παραπέµπει στο Su-35, το νέο «-ΒΜ» διαθέτει αρκε- Τα κυριότερα σηµεία βελτίωσης του Su-35BM σε σχέση µε τις υπάρχουσες εκδόσεις 36 ª -π À π 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

ƒ À π ANAXAITI H/INTERCEPTION ª -π À π 2008 37

Το Su-35BM στον αέρα. Στο ακροπτερύγιο διακρίνεται το ατρακτίδιο που φιλοξενεί µέρος του συστήµατος αυτοπροστασίας L175M Το κόκπτι του Su-35BM. Κυριαρχούν οι δύο µεγάλες οθόνες LCD. Στην δεξιά οθόνη παρουσιάζεται απεικόνιση του ηλεκτοοπτικού συστήµατος OLS-35 τές σε σχέση µε αυτό. Μία από τις κυριότερες εξωτερικές διαφορές είναι η απουσία πτερυγίων κάναρντς, ο µικρότερος κώνος που φιλοξενεί το ραντάρ οπίσθιας παρακολούθησης, η µείωση της επιφάνειας των ουραίων διατάξεων, µεγαλύτερες αεροεισαγωγές, επανασχεδιασµένη καλύπτρα, και µεγαλύτερες υπεραντωτικές διατάξεις. 38 ª -π À π 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

ƒ À π Τρεις απεικονίσεις λειτουργιών του ραντάρ IRbis-E. Στην πρώτη οθόνη παρουσιάζεται η διαµόρφωση αέρος-αέρος µε δυνατότητα παρακολούθησης 30 στόχων ταυτόχρονα, στη δεύτερη εγκλωβισµός στόχου στο έδαφος και στην Τρίτη η λειτουργία όξυνσης της δέσµης ντόπλερ για προσβολή γέφυρας. Η ώση του νέου 117S ανέρχεται, η µέγιστη, µε τη χρήση µετακαυστήρα στις 31.900 lb (14.500 kgr) για τον καθένα, ενώ η ξηρή του ώση ανέρχεται στις 19.400 lb (8.800 kgr). Οι παραπάνω αριθµοί δίνουν στο αεροσκάφος ένα λόγο ώσης προς βάρους στο 0,84 για το µέγιστο βάρος απογείωσης και στο 1,14 για το τυπικό βάρος απογείωσης. Ενδεικτικά οι αντίστοιχες τιµές για το αµερικανικό F/A-22 Raptor είναι 0, 86 και 1,13 αντίστοιχα. Οι κινητήρες είναι προϊόν της NPO Saturn και οι πρώτοι δύο παραδόθηκαν στο εργοστάσιο της KnAAPO για να τοποθετηθούν στο πρώτο Su-35BM στις αρχές του 2007. Η καινοτοµία που εισάγουν οι 117S εκτός του νέου κεντρικού τµήµατος και της αυξηµένης ώσης είναι η δυνατότητα του κατευθυνόµενου ελέγχου της ώσης σε τρείς, αντί για δύο στον AL-31FΜ, άξονες. Αυτό µεταφράζεται σε κίνηση στο κάθετο, στο οριζόντιο και στο περιµετρικό επίπεδο. Είναι η πρώτη φορά που επιχειρησιακά δοκιµάζεται ένα τέτοιο σύστηµα. Το F-22 διαθέτει κίνηση +/- 20 µοιρών µόνο στον κάθετο άξονα. Κάτι τέτοιο αναµένεται να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στην εξερεύνηση του φακέλου πτήσεως και ελιγ- µών κατά τη διάρκεια κλειστής εµπλοκής δίνοντας στο ρωσικό Flanker ένα σηµαντικό προβάδισµα στο συγκεκριµένο τοµέα κάτι που επιβεβαιώνεται και από το γεγονός πως το σύστηµα µπορεί να χρησιµοποιηθεί και σε υπερηχητικές ταχύτητες κάτι που καταδεικνύει και το προηγµένο λογισµικό του συστήµατος ελέγχου πτήσης. Οι 117S πρόκειται να είναι οι κινητήρες που θα προωθήσουν και το νέο µαχητικό πέµπτης γενιάς του προγράµµατος PAK-FA. [ Ραντάρ [ Κινητήρες Οι κινητήρες που προωθούν το νέο Flanker αποτελούν εξέλιξη της οικογένειας AL-31F πρακτικά όµως πρόκειται για µια νέα κατασκευή. Ο νέος κινητήρας ονοµάζεται 117S και διαθέτει σε σχέση µε τους AL-31 νέο ανεµιστήρα, νέο τµήµα χαµηλής και υψηλής συ- µπίεσης και νέο σύστηµα ψηφιακού ελέγχου λειτουργίας. Όλες αυτές οι αλλαγές αλλά και η εφαρµογή νέων υλικών στην κατασκευή τους οδήγησαν στη µείωση του βάρους σε σχέση µε τους «-31F» κατά 20% αλλά και στην αύξηση του µεσοδιαστήµατος µεταξύ δύο επιθεωρήσεων από τις 500 στις 1000 ώρες λειτουργίας, ενώ ο χρόνος πριν την πρώτη γενική επιθεώρηση έχει ανέλθει στις 1500 ώρες. Ο κύριος ηλεκτρονικός αισθητήρας του Su-35BM πρόκειται να είναι το νέο ραντάρ της ΝΙΙΡ IRbis-E. Το συγκεκριµένο ραντάρ αποτελεί εξέλιξη του Ν0011 Bars που βρίσκεται στα Su-30MK προσφέροντας σηµαντικά καλύτερες επιδόσεις και επιπλέον λειτουργίες. Πρόκειται για σύστηµα εκποµπής στη µπάντα Χ µε παθητική κεραία διάταξης φάσης και ηλεκτρονικής σάρωσης η διάµετρος της οποίας ανέρχεται στα 900 mm. Η κεραία έχει τη δυνατότητα και µηχανικής κίνησης µέσω υδραυλικού µηχανισµού τόσο στο κάθετο επίπεδο όσο και στο αζιµούθιο. Η δυνατότητα εύρους κάλυψης µέσω της ηλεκτρονικής σάρωσης ανέρχεται στις +/- 60 µοίρες (συνολικά 120 µοίρες) για κάθε από τους δύο τοµείς έρευνας, ενώ µε τη µηχανική µετακίνησή αυτή αυξάνεται στις 120 µοίρες (συνολικά 240 µοίρες). Στο κάθετο επίπεδο το εύρος έρευνας ανέρχεται στις +/- 60 µοίρες. Με τη χρήση του σκοπευτικού επί κράνους το ραντάρ µπορεί να ελέγξει ένα τοµέα 120 µοιρών σε πλάτος και 60 µοιρών σε ύψος, ενώ µε τη χρήση µόνο του HUD και κατά τη διάρκεια κλειστής εµπλοκής το ραντάρ µπορεί να παρακολουθήσει ένα στόχο στο παράθυρο 10 µοιρών σε πλάτος και 60 µοιρών σε ύψος, σε διαµόρφωση κάθετης σάρωσης και 15 µοίρες σε πλάτος και 10 µοίρες σε ύψος για βολή πυροβόλου. Το IRbis-E διαθέτει συνολική ισχύ εξόδου 20 KW κάτι που του παρέχει µέγιστη εµβέλεια εντοπισµού επερχόµενου στόχου µεγέθους µαχητικού αεροσκάφους µε συνολικό RCS τα 3 τµ φτάνει τα 350 µε 400 km, µε µέγιστη γωνία διόπτευσης τις 100 µοίρες στο αζιµούθο και εντοπισµό στόχου που απέρχεται τα 150 km. Όταν το εύρος ANAXAITI H/INTERCEPTION ª -π À π 2008 39

Ο νέος κώνος του Su-35ΒΜ που φιλοξενεί το νέο ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης IRbis-E, ενώ ακριβώς επάνω διακρίνεται το «µάτι» του ηλεκτροοπτικού συστήµατος OLS-35 Ψηφιακή απεικόνιση της λειτουργίας αέρος-αέρος του ραντάρ IRbis-E Μέγιστη περιοχή παρακολούθησης Χώρος έρευνας και εγκλωβισµού µε τη χρήση του σκοπευτικού επί κράνους Εύρος έρευνας στο κάθετο επίπεδο για κλειστές εµπλοκές Εύρεση στόχων µέσω του HUD έρευνας αυξάνεται στις 300 µοίρες, µε µηχανική υποβοήθηση, η εµβέλεια για αποκάλυψη ίδιου στόχου ανέρχεται στα 200 km, ενώ στην περίπτωση που η σχετική θέση του στόχου παρουσιάζει επιστροφές από το έδαφος (Look-down) η εµβέλεια αυτή µειώνεται στα 170 km. Σε ότι αφορά τον εντοπισµό και εγκλωβισµό στόχων επιφανείας το IRbis-E µπορεί να εντοπίσει σκάφος µεγέθους αεροπλανοφόρου στα 400 km τορπιλάκατο στα 120 km, γέφυρα στα 150 µε 200 km και αντιαεροπορικά συστήµατα ή τεθωρακισµένα οχή- µατα µε 30 τµ RCS στα 70 km. Το IRbis-E έχει την ικανότητα να εντοπίζει και αεροσκάφη µε χαρακτηριστικά stealth και συνολικό RCS που δεν υπερβαίνει το 0,01 τµ σε αποστάσεις 90 km. Στην έρευνα στόχων εδάφους το ραντάρ διαθέτει διαµόρφωση συνθετικής απεικόνισης (SAR), όξυνση δέσµης ντόπλερ όταν δεν χρησιµοποιείται η διαµόρφωση SAR και δυνατότητα χαρτογράφησης εδάφους και παραβολής της µε το σύστηµα ναυτιλίας, για την επαλήθευση συντεταγµένων ναυτιλίας. Το σύστηµα ελέγχου πυρός µπορεί να παρακολουθεί ταυτόχρονα έως 30 στόχους και να πραγ- µατοποιεί ταυτόχρονη εκτόξευση ή δύο βληµάτων µε ηµιενεργή καθοδήγηση ή 8 µε αυτόνοµη κατεύθυνση πλήττοντας ισάριθµους στόχους. Το ραντάρ είναι επίσης ικανό να παρακολουθεί έως και 4 στόχους εδάφους σε διάφορα επίπεδα ανάλυσης έως και τα 400 km µε παράλληλα χαρτογραφηµένα δεδοµένα της γύρω περιοχής, µε τη δυνατότητα να πλήτει δύο από αυτούς ταυτόχρονα ενώ συνεχίζει την έρευνα για εναέριους στόχους. Το σύστηµα δοκιµάστηκε για πρώτη φορά στο πρωτότυπο του Su-35BM τον Αύγουστο του 2007. Ένας ακόµη αισθητήρας, παθητικός αυτή τη φορά, που χρησιµοποιείται για την εύρεση στόχων είναι το σύστηµα OLS-35 (Optiko Lokacionnaya Stanciya). Πρόκειται για ένα υπέρυθρο αισθητήρα 40 ª -π À π 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

ƒ À π ολοκληρωµένος µε ένα αποστασιοµέτρη λέιζερ τοποθετηµένο µπροστά από το αλεξήνεµο του χειριστή. Έχει τη δυνατότητα αποκάλυψης επερχόµενων στόχων σε απόσταση 50 km και απερχόµενων σε απόσταση 90 km. Μπορεί να παρακολουθεί έως και τέσσερις εναέριους στόχους ταυτόχρονα και έχει τη δυνατότητα µέσω του αποστασιοµέτρη λέιζερ µέτρησης απόστασης στόχων εδάφους µέχρι τα 30 km και εναέριων στόχων έως τα 20 Km. Το OLS καλύπτει δύο τοµείς των 90 µοιρών εκατέρωθεν του διαµήκους άξονα του αεροσκάφους. Το Su-35 θα διαθέτει ραντάρ οπίσθιας παρατήρησης αλλά δεν έχει γνωστό πιος τύπος θα είναι αυτός. Ακόµη δεν έχει διευκρινιστεί εάν θα είναι µηχανικής ή ηλεκτρονικής σάρωσης αν και σύµφωνα µε πληροφορίες η NIIP έχει κάνει γνωστό πως πιθανότατα το συγκεκριµένο ραντάρ θα αφορά τη δεύτερη περίπτωση. [ Σύστηµα ηλεκτρονικού πολέµου-πιλοτήριο ύο από τα βλήµατα αέρος-αέρος που θα φέρει το Su-35BM. Αριστερά το R-77 RVV-AE και δεξιά το R-27ET Το ραντάρ IRbis-E στο 901 όπως επιδείχθηκε στη διαθνή αερπορική έκθεση ΜΑΚS 2007 Το σύστηµα ηλεκτρονικού πολέµου που προέρχεται από τη MRPC Avionica στεγάζεται σε δύο ατρακτίδια στα ακροπτερύγια στα πρότυπα του EF-2000 Typhoon. Πρόκειται για το σύστηµα KNIRT1 L175M Khibiny-M. Το L175M ακολουθεί τη φιλοσοφία των σύγχρονων µαχητικών τέταρτης και πέµπτης γενιάς σε ότι αφορά τη συνολική του ολοκλήρωση στην οµάδα αισθητήρων του αεροσκάφους. Έτσι χρησιµοποιώντας λογισµικό σύµπτυξης δεδοµένων σε συνδυασµό µε το ραντάρ και το OLS προσφέρει συνολική εκτίµηση της κατάστασης σε µια ολοκληρωµένη εικόνα των απειλών για τον χειριστή. Στα επίσηµα κείµενα της εταιρείας αναφέρεται χαρακτηριστικά πως το L175M µπορεί να προσφέρει αυτοπροστασία, αµοιβαία υποστήριξη και προστασία οµάδας αεροσκαφών, υπογραµµίζοντας µε αυτόν τον τρόπο τόσο την επιχειρησιακή του ευελιξία όσο και τις δυνατότητες του αναφορικά µε την υψηλή ισχύ εξόδου. Όπως είναι ευνόητο τα στοιχεία για το L175M είναι περιορισµένα αλλά από ότι πληροφορίες έχουν γίνει γνωστές το σύστηµα µπορεί να εντοπίζει τις ηλεκτρονικές απειλές, να τις κατηγοριοποιεί, να εκπέµπει αντί- µετρα αλλά και να εκπέµπει ψευδείς πληροφορίες εξαπάτησης των ESM του αντιπάλου, να στοχοποιεί εχθρικά κέντρα αεράµυνας για τα βλήµατα αντι-ραντάρ τύπου R-27EP, όπως και για βλήµατα αέροςαέρος να προειδοποιεί για απειλές προερχόµενες τόσο από Η/Μ πηγές όσο και από συστήµατα καθοδήγησης λέιζερ ενώ τέλος διαθέτει διαµόρφωση προειδοποίησης επερχοµένου βλήµατος και διαχείριση των αναλωσίµων (αερόφυλλα, θερµοβολίδες). Τέλος το L175M είναι ολοκληρωµένο µε το παγκόσµιο σύστηµα ναυτιλίας GLONASS ενώ διαθέτει ξεχωριστή οθόνη απεικόνισης δεδοµένων στο πιλοτήριο. Στο κόκπιτ το σύστηµα ηλεκτρονικών ονοµάζεται ΜΑΚ-35 και αποτελείται από δύο µεγάλες έγχρωµες οθόνες LCD 22,5 x 30 cm, µε ανάλυση 1400x1050 pixel καθώς και µια επιπλέον στο κάτω αριστερά µέρος του πάνελ που παρέχει στοιχεία για το σύστηµα αυτοπροστασίας. Τη διαχείριση των συστηµάτων στο πιλοτήριο αναλαµβάνει το σύστηµα διαχείρισης πληροφοριών IMS, το οποίο ελέγχεται από ANAXAITI H/INTERCEPTION ª -π À π 2008 41

δύο πανίσχυρους υπολογιστές. Το HUD είναι το IKSh-1M ενώ δίπλα του υπάρχει µια ακόµη εφεδρική οθόνη µε βασικά δεδοµένα πτήσης σε περίπτωση αστοχίας των δύο κεντρικών οθόνων. Το σύστη- µα ναυτιλίας ονοµάζεται KRNPO-35 και σε αυτό περιλαµβάνεται αδρανειακό µε γυροσκόπιο λέιζερ LINS-2000. Το σύστηµα επικοινωνιών περιλαµβάνει δύο τερµατικά UHF/VHF, ανταλλαγή πακέτων δεδοµένων σύµφωνα µε το πρωτόκολλο Link 16 -κάτι αδιανόητο στο πρόσφατο παρελθόν- καθώς και δυνατότητα κρυπτογράφησης φωνής και µνηµάτων. Το σύστηµα επικοινωνιών πρόκειται να διαθέτει το ειδικό τερµατικό APAA. Αν και οι πληροφορίες είναι και πάλι περιορισµένες πρόκειται µάλλον για ένα πολυκάναλο σύστηµα εκποµπής-λήψης κάτι που θα επιτρέπει την ταυτόχρονη επικοινωνία µέσω πακέτων ανταλλαγής δεδοµένων διασυνδεδεµένο µε πολλούς χρήστες. [ Σύστηµα ελέγχου πτήσης Η Sukhoi υπόσχεται πως το νέο µαχητικό της αεροσκάφος θα είναι το πιο ευέλικτο από όλα τα τέταρτης γενιάς αεροσκάφη χάρις στο νέο ψηφιακό σύστηµα ελέγχου πτήσης και στο σύστηµα ελέγχου κατεύθυνσης ώσης Το βλήµα X-31 αναρτηµένο σε εξωτερικό φορέα του Su-35BM. Πρόκειται για βλήµα προσβολής στόχων αεράµυνας και σταθµών ραντάρ όπως και ραντάρ σκαφών επιφανείας Το σύστηµα ελέγχου πτήσης του Su-35BM είναι ένα πολυσύνθετο λογισµικό, το οποίο ελέγχει µια σειρά από επιφάνειες ελέγχου µειώνοντας κατά πολύ το έργο του χειριστή. Το σύστηµα αποκαλείται SDU- 427 προέρχεται από το Su-47 Berkut και αποτελείται από τέσσερα κανάλια ελέγχου λειτουργίας Το παραπάνω βοήθησε τους µηχανικούς του σχεδιαστικού γραφείου της Sukhoi στο να µειώσουν την επιφάνεια των ουραίων επιφανειών ελέγχου σε σηµείο που να είναι µικρότερες ακόµη και από το αρχικό Su-27, βοηθώντας έτσι εκ του παραλλήλου και στη µείωση του RCS του αεροσκάφους. Το SDU-47 ελέγχει το χειριστήριο, τον αυτόµατο έλεγχο των επιφανειών αντιστάθµισης, τον έλεγχο των κινούµενων ακροφυσίων, τη διαµόρφωση ενισχυµένης ευελιξίας, η οποία επιλέγεται από τον χειριστή σε περιπτώσεις κλειστής εµπλοκής καθώς και τον έλεγχο του αεροσκάφους στο έδαφος. 42 ª -π À π 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

ƒ À π [ Όπλα Στο οπλικό φορτίο του Su-35BM περιλαµβάνονται τα περισσότερα όπλα του ρωσικού οπλοστασίου, καθώς το τελευταίο Flanker συνιστά µια έξοχη πλατφόρµα όπλων µε 12 συνολικά σηµεία εξωτερικής ανάρτησης φορτίου. Τον σταθερό οπλισµό του αεροσκάφους αποτελεί το µονόκαννο πυροβόλο, GSh-301 των 30 mm, που είναι τοποθετηµένο στην προέκταση των πτερύγων (LERX) από την δεξιά µεριά. Η ταχυβολία του πυροβόλου φτάνει τα 1.500 βλ./λεπτό ενώ υπάρχει διαθέσιµο απόθεµα 150 βληµάτων. Στα βλήµατα αέρος-αέρος περιλαµβάνονται: Για εµπλοκή σε κοντινές αποστάσεις το αεροσκάφος µπορεί να φέρει έως και 6 βλήµατα R-73E. To R-73 αποτελεί ένα βλήµα IIR ολικής θέας εµπλοκής υιοθετώντας πτερύγια εκτροπής καυσαερίων (TVC) προσδίδοντας µεγάλη ευελιξία κατά τη τερµατική φάση εναντίον ελισσόµενων στόχων µε υψηλή φόρτιση. ιαθέτει πολεµική κεφαλή βάρους 7,5 kgr έχει µέγιστη εµβέλεια η οποία ποικίλει ανάλογα της ταχύτητας και του ύψους του στόχου από 20 έως και 30 km και αναπτύσσει µέγιστη ταχύτητα 2,5 mach. Η ελάχιστη ακτίνα εµπλοκής είναι 300 m όταν το βλήµα εκτοξεύεται προς την πίσω κατεύθυνση. Η κεφαλή του υπέρυθρης καθοδήγησης εγκλωβίζει το στόχο πριν την εκτόξευση σε ένα παράθυρο +/- 45 µοιρών όταν πραγµατοποιείται βολή εντός πεδίου θέας του HUD αλλά επίσης µπορεί να χρησιµοποιηθεί και σε συνδυασµό µε το ειδικό σκοπευτικό επί κράνους, επιτρέποντας βολές εκτός του πεδίου θέας του HUD. Σε µέσες αποστάσεις χρησιµοποιείται το βλήµα R-27ER. Πρόκειται για ένα βλήµα ηµιενεργού καθοδήγησης µε ενδιάµεση αδρανειακή ναυτιλία και ανανέωση σηµείου ναυτιλίας µέσω ασφαλούς ραδιόζευξης και ισχυρότερο κινητήρα σε σχέση µε την προηγούµενη έκδοση την R-27R. Ο δέκτης του βλήµατος έχει εύρος λήψης +/- 50 µοίρες και πεδίο έρευνας +/- 55 µοίρες στην έκδοση της υπέρυθρης καθοδήγησης (R-27ΕT). Το βλήµα µπορεί να εκτοξευθεί όταν το αεροσκάφος εκτελεί ελιγµούς φόρτισης έως και 5 g και να εµπλέξει στόχους που κινούνται µε ταχύτητα έως και 3500 km/h Το νέο βλήµα ΑΑΜ τύπου KS-172S-1 όπως επιδείχθηκε στη ΜΑΚS 2007. Σύµφωνα µε πληροφορίες το ΑΑΜ θα έχει µέγιστη ακτίνα προσβολής τα 300 km και θα πετά µε ταχύτητα 4000 km/h. Το βλήµα προσβολής σκαφών επιφανείας Kh-59MK. Στο κάτω µέρος διακρίνεται ο Turbofun κινητήρας που αναλαµβάνει την προώθησή του ANAXAITI H/INTERCEPTION ª -π À π 2008 43

Απεικόνιση του µέγιστου εύρους κάλυψης του ραντάρ IRbis-E. Στο µέγιστο αυτό εύρος το ραντάρ παρουσιάζει την ικανότητα να «βλέπει» προς τα πίσω σε ένα τοµέα 30 µοιρών ανά πλευρά. Στη συγκεκριµ ςενη πε ριπτωση η µέγιστη εµβέλεια εντοπισµού στόχου ανέρχεται στα 200 km στο εµπρόσθιο ηµισφαίριο και 80 km στους δύο πλάγιους και οπίσθιους τοµείς των 30 µοιρών έκαστος. Η εµβέλεια αυτή µειώνεται στα 50 km όταν το ραντάρ βλέπει προς τα κάτω. Απεικόνιση του συστήµατος OLS-35 και της δυνατότητάς του να εντοπίζει στόχους στον αέρα και τι έδαφος Η «λίστα» των όπλων που µπορεί να µεταφέρει το Su-35BM σε ύψη µέχρι και 27.000 m, µε µέγιστο περιθώριο υψοµετρικής διαφοροποίησης του στόχου από το επίπεδο πτήσης του αεροσκάφους τα 10 km. Η ελάχιστη ακτίνα εµπλοκής του βλήµατος ανέρχεται στα 500 m. Εκτός των δύο παραπάνω εκδόσεων το Su-35BM αναµένεται να φέρει και µια νέα έκδοση του R-27 την R-27EP. Η τελευταία αποτελεί µια παθητική έκδοση του βλήµατος καθώς κατευθύνεται προς το στόχο του µέσω των Η/Μ εκποµπών του στόχου. Το βλήµα χαρακτηρίζεται ως αντι-ραντάρ, κάτι που σηµαίνει πως µπορεί να πλήξει τόσο αεροσκάφη AWACS όσο και µαχητικά όταν αυτά βρίσκονται στη φάση της έρευνας µε τα δικά τους ραντάρ. Ένα στοιχείο όµως που είναι λιγότερο γνωστό είναι πως ο ερευνητής του βλήµατος PRGS-27 ή 9B-1032, που λειτουργεί στο εκατοστοµετρικό µήκος κύµατος έχει τη δυνατότητα καθοδήγησης και σε πηγές παρεµβολών που προέρχονται από αντίπαλα συστή- µατα ECM (Home-on-jam). Το µεγάλο προτέρηµα του R-27EP είναι πως αναπτύχθηκε για συνεργασία µε το σύστηµα OLS αλλά και το πακέτο αυτοπροστασίας L175S. Το τελευταίο από τη στιγµή που θα έχει εγκλωβίσει ένα στόχο, θα περνά µέσω αρτηρίας δεδοµένων τα δεδοµένα στο OLS και αυτό µέσω ασφαλούς ραδιόζευξης δεδο- µένα ναυτιλίας στο βλήµα που θα έχει ήδη εκτοξευθεί. Το τελευταίο θα έχει ανοικτό το δέκτη του συλλαµβάνοντας τις Η/Μ εκπο- µπές του αντίπαλου αεροσκάφους και η ανανέωση των σηµείων ναυτιλίας θα παύει από τη στιγµή που το βλήµα θα γίνεται αυτόνο- µο στην καθοδήγησή του πλήττοντας το εχθρικό αεροσκάφος πριν αυτό µπορέσει να αντιληφθεί το οτιδήποτε, καθώς η όλη διαδικα- 44 ª -π À π 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

ƒ À π σία είναι εντελώς παθητική χωρίς την παραµικρή εκποµπή Η/Μ που θα µπορούσε να προειδοποιήσει τον αντίπαλο για την παρουσία απειλής. Το βλήµα αν και διατίθεται σε δύο εκδόσεις την R-27P και την R- 27EP, στο «-ΒΜ» πρόκειται να χρησιµοποιηθεί η τελευταία καθώς διαθέτει βελτιωµένο κινητήρα προσδίδοντας µέγιστη εµβέλεια που φτάνει τα 110 km. Αν και ο ερευνητής του R-27EP σύµφωνα µε πληροφορίες έχει τη δυνατότητα να εντοπίζει στόχους σε αποστάσεις που φτάνουν τα 200 km εντούτοις το υπάρχων βλήµα δεν µπορεί να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις αυτές. Ο µέγιστος αριθµός βλη- µάτων που µπορεί το αεροσκάφος να φέρει ανέρχεται για το µεν R- 27ER στα οκτώ και για τα R-27ET και R-27EP στα τέσσερα. Το τρίτο βλήµα που θα εξοπλίσει το Su-35BM, είναι το R-77 RVV- AE και ανήκει σε βλήµατα µέσης εµβέλειας. Εµφανίστηκε για πρώτη φορά το 1992 στο MosAeroshow λαµβάνοντας το προσωνύµιο Amraamski από τους δυτικούς δηµοσιογράφους. Αυτό γιατί τα δύο βλήµατα, το R-77 και το ΑΙΜ-120 χρησιµοποιούν το ίδιο σύστηµα καθοδήγησης, ενδιάµεση αδρανειακή µε διορθώσεις από το αεροσκάφος φορέα και τελική ενεργή καθοδήγηση και είναι παρόµοιων κινηµατικών επιδόσεων. Το R-77 στην αρχική του έκδοση έχει µέγιστη εµβέλεια τα 50 km εναντίον µαχητικών αεροσκαφών και τα 80 km εναντίον βοµβαρδιστικών. ύο νέες εκδόσεις η R-77M1 και Χαρακτηριστική φωτογραφία του «-ΒΜ». ιακρίνονται τα ακροφύσια κατευθυνόµενης ώσης και ο κώνος του ραντάρ οπίσθιας παρατήρησης η Ρ-77Μ-PD θεωρείται πως θα διαθέτουν κινητήρα τύπου Ramjet δίνοντας στο βλήµα µέγιστη εµβέλεια κοντά στα 175 km. To Ρ-77 µπορεί να εµπλέξει στόχους που κινούνται έως και 3600 km/h και ύψη από τα 200 µέτρα έως και τα 25.000 µέτρα ύψος. Το βλήµα µπορεί να πετύχει µέγιστο ρυθµό στροφής 150 µοιρών/sec ενώ ο ενεργός αισθητήρας του αναλαµβάνει την καθοδήγηση του βλήµατος σε απόσταση 20 km από το στόχο, έχοντας µέγιστη ταχύτητα τα 4 mach. Το RVV-AE µπορεί να φορτωθεί σε όλους τους εξωτερικούς φορείς του Su-35BM δίνοντας έτσι το πλεονέκτηµα της µεταφοράς µέχρι και 12 βληµάτων. Τέλος και σε ότι αφορά τα βλήµατα εξαιρετικά µεγάλης εµβέλειας εδώ οι πληροφορίες είναι εξαιρετικά περιορισµένες. Ένα και µοναδικό βλήµα επιδείχθηκε κατά τη διάρκεια της έκθεσης MAKS 2007 µε τον κωδικό ΑΑΜ προερχόµενο από το σχεδιαστικό γραφείο Navator. Σύµφωνα µε πληροφορίες το νέο αυτό βλήµα ονο- µάζεται KS-172S-1 µε µέγιστη εµβέλεια τα 300 km, πρόκειται δηλαδή για πύραυλο εξαιρετικά µεγάλης ακτίνας εµπλοκής, και δυνατότητα χρήσης εναντίον εναέριων στόχων που πετούν από τα 3 ANAXAITI H/INTERCEPTION ª -π À π 2008 45

Το Su-35BM αναµένεται να αποτελέσει και ένα από τα κυριότερα εξαγωγικά όπλα της Ρωσικής αεροπορικής βιοµηχανίας µέτρα ύψος έως και τα 30.000 µέτρα και µε ταχύτητα έως και τα 4000 km/h εκτελώντας ελιγµούς αποφυγής έως και 12 g Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Sukhoi το αεροσκάφος θα µπορεί να φέρει έως και πέντε βλήµατα του τύπου. Τέλος πληροφορίες αναφέρουν πως αναµένεται να πιστοποιηθεί στο «-ΒΜ» µια έκδοση του βλήµατος R-37M η K-37 που χρησιµοποιείται στο MiG-31M και έχει ακτίνα προσβολής επίσης τα 300 km. Βλήµατα αέρος-εδάφους/επιφανείας Στο οπλοστάσιο του νέου Flanker περιλαµβάνεται µια εκτεταµένη σειρά από όπλα στρατηγικά και µη. Στην κατηγορία των όπλων εναντίον σκαφών επιφανείας συναντάµε το Kh-59MK. Το βλήµα αυτό cruise αποτελεί περαιτέρω εξέλιξη του Kh-59 και «-59Μ» και σε αντίθεση µε αυτά που χρησιµοποιούσαν για την τελική τους καθοδήγηση κάµερα ηµέρας, η νέα έκδοση του Kh-59 χρησιµοποιεί ένα ενεργό αισθητήρα ραντάρ τον ARGS-59E ο οποίος αποκαλείται επίσης και ως ραντάρ MMS. Ο ενεργός ερευνητής του βλήµατος µπορεί να εντοπίσει στόχο µε RCS συνολικής επιφάνειας 3000 τµ από απόσταση 25 km και στόχο µε RCS 300 τµ από απόσταση 15 km περίπου. Το βλήµα δεν διαθέτει πυραυλοκινητήρα αλλά ένα κινητήρα turbofun ο οποίος επιταχύνει το βλήµα σε ταχύτητες κοντά στο mach 1. Μπορεί να εκτοξευθεί από το αεροσκάφος από ύψος έως και 11.000 m, επιτυγχάνοντας µέγιστη εµβέλεια της τάξης των 285 km. Το βλήµα κατά τη διάρκεια της µεσοπορείας προς το στόχο πετά σε ύψος 10 µε 15 µέτρων, ενώ στην τελική φάση της προσβολής το ύψος αυτό µειώνεται περαιτέρω φτάνοντας τα 4 έως και 7 µέτρα. Η πολεµική κεφαλή του βλήµατος ανέρχεται στα 320 kgr καθιστώντας την τη µεγαλύτερη σε σχέση µε κάθε άλλο βλήµα αέρος-επιφανείας παγκοσµίως. Το Su-35BM µπορεί να φέρει έως και έξι βλήµατα Kh- 59MK. Για στόχους αεράµυνας και σταθµών ραντάρ το βλήµα που χρησι- µοποιείται είναι το γνωστό Kh-31. Το όπλο υπάρχει σε δύο διαµορφώσεις την Kh-31A, µε ενεργό αισθητήρα ραντάρ και την Kh-31P µε παθητικό δέκτη, το «-ΒΜ» όµως πρόκειται να φέρει την τελευταία. Το -31Ρ αναπτύχθηκε ειδικά για την προσβολή των αντιαεροπορικών συστηµάτων ΜΙΜ-104 Patriot αλλά και των ναυτικών ραντάρ SPY-1 των σκαφών AEGIS και έχει µέγιστη ακτίνα προσβολής τα 100 km ενώ φέρει πολεµική κεφαλή που ισοδυναµεί µε 90 kgr ΤΝΤ. Το αεροσκάφος µπορεί να φέρει έως και έξι βλήµατα του τύπου. Στα µικρότερα βλήµατα προσβολών στόχων εδάφους βρίσκεται το Kh-29TE. Το βλήµα θεωρείται αντίστοιχο του αµερικανικού Maverick και διαθέτει µια τηλεοπτική κάµερα Tubus2 ο οποίος λειτουργεί στο οπτικό µήκος κύµατος 0,4-0,95 µm. Ο χειριστής βλέπει µέσω µιας εκ των δύο οθονών του αεροσκάφους την εικόνα που παρέχει ο τηλεοπτικός αισθητήρας του βλήµατος και αφού επιλέξει το στόχο του εκτοξεύει το βλήµα. Από εκεί και πέρα η καθοδήγησή του προς το στόχο είναι αυτόνοµη χωρίς την ανάγκη παραµονής του αεροσκάφους πάνω από την περιοχή προσβολής. Η µέγιστη ακτίνα προσβολής του κυµαίνεται µεταξύ 8 και 10 km διαθέτοντας CEP µεταξύ 4 και 5 µέτρων. Μπορεί να εκτοξευθεί από ύψος 200 έως και 10.000 µέτρων αν και η δυνατότητα πάνω από τα 5000 µέτρα είναι εντελώς θεωρητική κυριότερα λόγω της αδυνα- µίας του τηλεοπτικού αισθητήρα να εγκλωβίσει το στόχο του. Οι ταχύτητες του αεροσκάφους µπορεί να κυµαίνονται από τα 600 έως και τα 1250 km/h και το βλήµα ενδείκνυται για άφεση µεταξύ 1500 και 4000 µέτρων σε ύψος. Είναι υπερηχητικός φτάνοντας τα 2900 km/h σε ταχύτητα και διαθέτει πολεµική κεφαλή βάρους 317 kgr. Εκτός από τον Kh-29TE το βλήµα παράγεται και σε δύο άλλες εκδόσεις: στην Kh-29L µε δέκτη ακτινοβολίας λέιζερ και στην Kh- 29D µε υπέρυθρο ερευνητή. Η Kh-29TΕ είναι η έκδοση που προορίζεται για εξαγωγές. Το αεροσκάφος µπορεί να φέρει έως και έξι βλήµατα του τύπου. Άλλα όπλα που µπορεί να φέρει το Su-35BM είναι η βόµβα µε καθοδήγηση λέιζερ LGB-250, µε πολεµική κεφαλή βάρους 300 kgr, η KAB-500 που χρησιµοποιεί τηλεοπτική καθοδήγηση η KAB- 500S-E µε καθοδήγηση µέσω του δορυφορικού συµπλέγµατος ναυτιλίας GLONASS και η ΚΑΒ-1500 µε TV καθοδήγηση και αυτή αλλά µε µεγαλύτερη πολεµική κεφαλή των 1500 kgr. 46 ª -π À π 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

ƒ À π [ Το µέλλον του νέου Flanker Αναµφισβήτητα το Flanker BM (Bolshaya Modernizatsiya - Βαθύς εκσυγχρονισµός) αποτελεί την τελευταία έκδοση της οικογένειας των Su-27 ενσωµατώνοντας συστήµατα τα οποία απαντώνται στα µαχητικά τέταρτης και πέµπτης γενιάς. Πρόκειται πρακτικά για µια νέα σχεδίαση αφήνοντας αρκετά πίσω του τις προηγούµενες εκδόσεις όπως τα Su-30MKK και ΜΚΙ οι οποίες µέχρι πρότινος θεωρούνταν ως οι πιο προηγµένες της συγκεκριµένης σχεδίασης. Το Flanker BM, κατά πολλούς θεωρείται ως ο πρόδροµος του PAK-FA ενσωµατώνοντας πολλά από τα συστήµατα, όπως η διαµόρφωση στο πιλοτήριο ή οι κινητήρες που θα είναι βασικός εξοπλισµός του νέου µαχητικού πέµπτης γενιάς. Μέχρι στιγµής και σύµφωνα µε πληροφορίες εκτός του πρωτότυπου που πραγµατοποίησε την πρώτη του πτήση στις 22 Φεβρουαρίου του 2008 και επιδείχθηκε για πρώτη φορά στην αεροπορική έκθεση MAKS 2007 έχουν κατασκευαστεί άλλα δύο ή τρία αεροσκάφη προπραγωγής ακολουθώντας ένα εντονότατο πρόγραµµα πτητικών δοκιµών και δοκιµής συστηµάτων. Το «-ΒΜ» εκτός από εξαγωγές πρόκειται να αποτελέσει και τον αντικαταστάτη όλων των προηγούµενων εκδόσεων του Su-27 που υπηρετούν µε τη Ρωσική Αεροπορία, ακόµη και µετά την έλευση του PAK-FA συµπληρώνοντας το τελευταίο στις πολεµικές µοίρες. Επιγραµµατικά οι κυριότερες αλλαγές σε σχέση µε τις προηγούµενες εκδόσεις είναι: Βελτιωµένη αεροδυναµική µε προηγµένο σύστηµα ελέγχου πτήσης και µικρότερες διαστάσεις υνατότητα ανάληψης πολλαπλών προσβολών αέρος-αέρος και αέρος-εδάφους/επιφανείας στην ίδια επιχειρησιακή έξοδο Υψηλή υπερ-ευελιξία χάρις στο νέο προωθητικό σύστηµα και στον έλεγχο κατεύθυνσης ώσης Μειωµένη ανακλαστική επιφάνεια στην Η/Μ ακτινοβολία Προηγµένα υλικά κατασκευής Αυξηµένη επιβιωσηµότητα υνατότητα αναταλλαγής δεδοµένων συµπεριλαµβανοµένης και της δυνατότητας Link-16 και βελτιωµένο σύστηµα επικοινωνιών Νέο ραντάρ και σύστηµα υπέρυθρης παρατήρισης Νέο σύστηµα αυτοπροστασίας υνατότητα super-cruise Μεταφορά νέων όπλων Επανασχεδιασµένο πιλοτήριο και προηγµένα συστήµατα αποστολής και σκοπευτικό επί κράνους Χαµηλό κόστος χρήσης και αυξηµένος χρόνος µεταξύ βλαβών Το Flanker BM αναµένεται να διατεθεί και για εξαγωγές και η Sukhoi ευελπιστεί το η συγκεκριµένη έκδοση να αποσπάσει µεγάλο αριθµό παραγγελιών καθώς συνιστά απευθείας ανταγωνιστή των κορυφαίων ευρωπαϊκών και αµερικανικών µαχητικών τέταρτης και πέµπτης γενιάς. Τόσο ο εξορθολογισµός του συστήµατος υποστήριξης εκ µέρους της ρωσικής βιοµηχανίας όσο και τα προηγµένα συστήµατα που φέρει το Flanker BM το καθιστούν µια ιδανική λύση για χώρες που αντιµετωπίζουν προβλήµατα αποδέσµευσης προηγµένης αµερικανικής τεχνολογίας αλλά και για άλλες χώρες που επιθυµούν να αποκτήσουν εναλλακτικές πηγές προµηθειών αµυντικού υλικού. Όσο για κάποιους που αµφισβητούν στην πράξη τη δυνατότητα των ρωσικών µαχητικών αεροσκαφών η άσκηση Cope India 2004 θα τους παράσχει τις διαβεβαιώσεις που τυχόν αναζητούν. Su-35BM Μήκος 21,9 m Ύψος 5,9 m Εκπέτασµα 15,3 m Βάρος απογείωσης µε δύο βλήµατα R-73 και δύο R-77 25,3 t Μέγιστο απογείωσης 34,5 t Μέγιστη ώση 29 t Λόγος ώσης/βάρος 1,14/0,84 Μέγιστο εσωτερικό καύσιµο 11,5 t Μέγιστο εξωτερικό φορτίο 8 t Επιχειρησιακό ύψος 18.000 m Μέγιστη εµβέλεια 1580 km Μέγιστη εµβέλεια µε εξωτερικές δεξαµενές 4500 km Επιτέχυνση από τα 600 km/h στα 1100 km/h στα 1000 m µε 50% καυσίµου 13,8 sec Επιτάχυνση από τα 1100 km/h στα 1300 km/h 8 sec Μέγιστος βαθµός ανόδου 280 m/sec Mέγιστη ταχύτητα στην επιφάνεια της θάλασσας 1400 km/h Μέγιστη ταχύτητα σε ύψος 11.000 m Mach 2,25 Μέγιστη φόρτιση 9g ιαδροµή απογείωσης µε κανικό βάρος και χρήση µετάκαυσης 450 m Σχέδιο τριών όψεων του Su-35BM. ANAXAITI H/INTERCEPTION ª -π À π 2008 47