Θεματική ενότητα: Πειραματικά Σχολεία: το θεσμικό πλαίσιο και ο ρόλος τους στο εκπαιδευτικό σύστημα. Τίτλος εισήγησης: Τα Πειραματικά Σχολεία ως εργαλείο αναβάθμισης της Δημόσιας Εκπαίδευσης. Όνομα συγγραφέα: ΔΣ ΕΛΜΕ ΠΡΟΤΥΠΩΝ Παρουσίαση: Παπατσίμπα Λ., Δρ Φυσικής, εκπ/κος ΠΣΠΑ, Πρόεδρος ΕΛΜΕ ΠΡΟΤΥΠΩΝ, Ρουμπέα Γ., Δρ Φυσικής, εκπ/κός Βαρβακείου Πειραματικού Λυκείου, Γ.Γραμματέας ΕΛΜΕ ΠΡΟΤΥΠΩΝ. Ταχ.: Προς ΕΛΜΕ ΠΡΟΤΥΠΩΝ, Βαρβάκειος Σχολή, Μουσών και Παπαδιαμάντη, Ψυχικό Email: labpapa@gmail.com, roumbeayioula@hotmail.com Τηλ. 6940955649 κ.παπατσίμπα, 6937124896 κ.ρουμπέα Φαξ: 2106725413 1
Πειραματικά Σχολεία: το Θεσμικό Πλαίσιο και ο Ρόλος τους στο Εκπαιδευτικό Σύστημα. Περίληψη Λέξεις κλειδιά Πειραματικό σχολείο, εκπαιδευτικό σύστημα, επιμόρφωση εκπαιδευτικών, διδακτική γνωστικών αντικειμένων, μαθητές με υψηλές μαθησιακές δυνατότητες, αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου. Το ΔΣ της ΕΛΜΕ ΠΡΟΤΥΠΩΝ εκτιμώντας ότι τα Πειραματικά σχολεία έχουν τη δυνατότητα να παίξουν ουσιαστικό ρόλο προς την κατεύθυνση της αναβάθμισης του Δημόσιου Σχολείου διατύπωσε ένα σχέδιο θεσμικού πλαισίου για τη λειτουργία τους. Οι άξονες πάνω στους οποίους βασίστηκε η διαμόρφωση του σχεδίου του θεσμικού πλαισίου είναι οι ακόλουθοι: 1) Σύνδεση του Πειραματικού σχολείου με την επιμόρφωση και την πρακτική άσκηση φοιτητών και εκπαιδευτικών. 2) Προώθηση της Παιδαγωγικής και εκπαιδευτικής έρευνας στην πράξη. 3) Ανάπτυξη της διδακτικής των γνωστικών αντικειμένων και της διδακτικής για όλους τους μαθητές και για αυτούς με ειδικές ανάγκες, ιδιαίτερες ικανότητες και ταλέντα (συνεκπαίδευση μαθητών με υψηλές μαθησιακές δυνατότητες, δημιουργία ομίλων κτλ). 4) Η πειραματική εφαρμογή προγραμμάτων και μεθόδων διδασκαλίας, σχολικών συγγραμμάτων, οπτικοακουστικών και άλλων μέσων εκπαιδευτικής τεχνολογίας 5) Δημιουργία Εποπτικού Συμβουλίου για κάθε σχολείο, έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα της ολιστικής προσέγγισης των εκπαιδευτικών ζητημάτων, μεγαλύτερη αυτονομία και προσαρμοστικότητα στις εκάστοτε διαμορφούμενες συνθήκες. 6) Σύνδεση των Πειραματικών Σχολείων με άλλους φορείς: Πανεπιστήμιο, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (θα έχουν το ρόλο του συμβούλου σε εκπαιδευτικά θέματα), ΟΕΠΕΚ (θα έχουν το ρόλο του συμβούλου σε θέματα επιμόρφωσης). 7) Πανελλαδικός συντονισμός του παραγόμενου εκπαιδευτικού έργου στα Πειραματικά Σχολεία (δημιουργία θέσεων συντονιστών / συμβούλων των Πειραματικών Σχολείων). 8) Εργασιακές σχέσεις καθηγητών που εργάζονται στα Πειραματικά Σχολεία (επιλογή/μετάθεση με βάση τυπικά και ουσιαστικά προσόντα από τα ΥΣ με διευρυμένη σύνθεση). 9) Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και του εκπαιδευτικού. 10) Επιλογή και αξιολόγηση μαθητικού δυναμικού. Με βάση την πρόταση αυτή θέσεων το ΔΣ της ΕΛΜΕ ΠΡΟΤΥΠΩΝ διοργάνωσε ημερίδα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών στις 21 Ιουνίου 2009, στην οποία κατέθεσαν τις απόψεις τους συνάδελφοι που υπηρετούν στα Πειραματικά σχολεία της χώρας και φορείς που σχετίζονται με τα πειραματικά σχολεία (σύλλογοι γονέων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, επόπτες των Πανεπιστημίων, καθηγητές Πανεπιστημίων, μέλη ΔΣ της ΟΛΜΕ ). Το ΔΣ ΕΛΜΕ ΠΡΟΤΥΠΩΝ λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω απόψεις προτίθεται να εμπλουτίσει και να αναδιαμόρφωσει την αρχική του πρόταση, έτσι ώστε να συμβάλλει στη δημιουργία μιας τελικής, ευρύτερης αποδοχής, ρεαλιστικής πρότασης με τελικό στόχο τον εκσυγχρονισμό του θεσμού των Πειραματικών Σχολείων της χώρας, ο οποίος θα οδηγήσει στη βελτίωση της ποιότητας της παρερχομένης Δημόσιας Εκπαίδευσης. 2
Εισαγωγή Αναγκαιότητα ύπαρξης Πειραματικών Σχολείων. Επαναπροσδιορισμός του ρόλου τους. Αποτελεί κοινό τόπο η άποψη οτι η αναβάθμιση της εκπαίδευσης (ειδικότερα της δημόσιας) αποτελεί την καλλίτερη επένδυση για το μέλλον μιας χώρας. Ένα εκσυγχρονισμένο εκπαιδευτικό σύστημα επιβάλλεται να λάβει υπόψη του τα χαρακτηριστικά των σύγχρονων κοινωνιών, όπως πολυπολιτισμικότητα, οικονομική και οικολογική κρίση, ταχύτατη ανάπτυξη της τεχνολογίας και των εφαρμογών της, γνώση που αυξάνεται με υψηλούς ρυθμούς και διαδίδεται με μεγάλη ταχύτητα και να τα ενσωματώσει στους σκοπούς, τη φύση και το χαρακτήρα του (Κασσωτάκης 2010, Φλουρής και Πασσιάς, 1997, Παπατσίμπα 2010). Έτσι, επιβάλλεται η αναγκαιότητα συχνών εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων προς την κατεύθυνση σύνταξης αναλυτικών προγραμμάτων, διαμόρφωσης εκπαιδευτικών πρακτικών, επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών και διαμόρφωσης πλαισίου λειτουργίας των σχολικών μονάδων. Διατυπώνουμε την άποψη ότι κάθε εκπαιδευτική μεταρρύθμιση προκειμένου να είναι αποτελεσματική και βιώσιμη θα πρέπει να σχεδιάζεται, να δοκιμάζεται πιλοτικά με το βέλτιστο τρόπο και να αξιολογείται σε περιορισμένο αριθμό σχολείων, τα οποία θα πρέπει να εξασφαλίζουν όλες εκείνες τις προϋποθέσεις που θα καθιστούν αξιόπιστα τα συμπεράσματα. Θεωρούμε λοιπόν αναγκαία την ύπαρξη των ΠΣ και προτείνουμε επαναπροσδιορισμό του ρόλου τους, ώστε αυτά να αποτελέσουν, στο μέτρο που τους αναλογεί, την ατμομηχανή των μελλοντικών μεταρρυθμίσεων στη δημόσια πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Κατά την άποψή μας οι σκοποί λειτουργίας των Πειραματικών Σχολείων (ΠΣ) μπορεί να είναι: Η ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας και τα υψηλά μαθησιακά επιτεύγματα των μαθητών που φοιτούν σε αυτά. Η πρακτική παιδαγωγική και διδακτική επιμόρφωση του εκπαιδευτικού προσωπικού. Η πρακτική άσκηση των φοιτητών των καθηγητικών σχολών και των Παιδαγωγικών τμημάτων. Η πρακτική άσκηση των μεταπτυχιακών φοιτητών στη διδακτική των επιμέρους γνωστικών αντικειμένων. Η προώθηση της εκπαιδευτικής και παιδαγωγικής έρευνας στην πράξη. Η πειραματική εφαρμογή προγραμμάτων και μεθόδων διδασκαλίας, σχολικών εγχειριδίων, οπτικοακουστικών μέσων. Η συνεργασία με τα ΑΕΙ για την προαγωγή της έρευνας στη διδακτική των επιμέρους γνωστικών αντικειμένων και της ψυχοπαιδαγωγικής έρευνας και άλλων μέσων εκπαιδευτικής τεχνολογίας Συνεργασία με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και φορείς που αυτό εποπτεύει (ΟΕΠΕΚ, ΚΕΕ, ΠΕΚ) σε θέματα που αφορούν: στην εκπόνηση Αναλυτικών Προγραμμάτων, στην αξιολόγηση του εκπαιδευτικού υλικού και των καινοτόμων προγραμμάτων, στην εσωτερική αξιολόγηση της σχολικής μονάδας, στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών (Κατάρτιση προγραμμάτων επιμόρφωσης, Υλοποίηση επιμορφωτικών δράσεων) και σε άλλα θέματα, όπως τον καθορισμό διδακτέας εξεταστέας ύλης για τα Λύκεια, Πανελλαδικές εξετάσεις, διαγωνισμό ΑΣΕΠ, τον προγραμματισμό διδασκαλίας της διδακτέας ύλης κ.α. (ΔΣ ΕΛΜΕ ΠΡΟΤΥΠΩΝ, 2010). Προκειμένου να μετασχηματισθούν οι παραπάνω σκοποί σε υλοποιήσιμους στόχους προτείνουμε τη διάρθρωση του θεσμικού πλαισίου των ΠΣ σε τρεις άξονες που αφορούν: α) εκπαίδευση των μαθητών, β) εκπαίδευση υποψήφιων εκπαιδευτικών και επιμόρφωση εν ενεργεία εκπαιδευτικών και γ) εφαρμογή εκπαιδευτικών καινοτομιών και πιλοτική εφαρμογή μεταρρυθμιστικών εγχειρημάτων. 3
1. Πειραματικά Σχολεία και εκπαίδευση μαθητών Στην κοινωνική συνείδηση τα Πειραματικά Σχολεία (κυρίως τα χαρακτηριζόμενα ως ιστορικά: Πειραματικό των Πανεπιστημίου Αθηνών, Βαρβάκειος Σχολή, Ζωσιμαία Σχολή, Ιωνίδειος) έχουν καθιερωθεί ως τα σχολεία των διακεκριμένων αποφοίτων. Από τα Πειραματικά σχολεία αποφοίτησε πλειάδα σημαντικών ανδρών της νεότερης και της σύγχρονης Ελλάδας (Σληράκη 1994, Κασσωτάκης 2006). Στα τέλη της δεκαετίας του 70 και τις αρχές της δεκαετίας του 80 αμφισβητήθηκε από συνδικαλιστικούς και άλλους φορείς το σύστημα εισαγωγής των μαθητών στα πειραματικά, όπως μετονομάστηκαν τα πρότυπα, σχολεία (με εξετάσεις ή ειδικά τεστ) (Μπαμπινιώτης 2000). Η Πολιτεία ανταποκρινόμενη στις παραπάνω πιέσεις με την ψήφιση του νόμου 1566 μετέβαλε τον τρόπο επιλογής των μαθητών, που επρόκειτο να φοιτήσουν στα πειραματικά σχολεία και έκτοτε η επιλογή των μαθητών γίνεται με κλήρωση. Σήμερα προτείνεται από ορισμένους, όπως πανεπιστημιακοί (Βερέμης, Μπαμπινιώτης), απόφοιτοι επώνυμων δημόσιων σχολείων (ΠΣΠΑ, Βαρβακείου, Ζωσιμαίας) εκπαιδευτικοί, η επαναφορά του θεσμού των προτύπων με το επιχείρημα ότι αποτελεί το μοναδικό τρόπο βελτίωσης της δημόσιας εκπαίδευσης. Υποστηρίζουν ότι σήμερα οι άριστοι μαθητές δεν τυγχάνουν της ποιοτικής εκπαίδευσης που θα τους επέτρεπε να διαπρέψουν και να βοηθήσουν τον τόπο. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν η ξεχωριστή εκπαίδευση των χαρισματικών παιδιών ή παιδιών με υψηλές μαθησιακές δυνατότητες συμβάλλει στη βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης του μέσου μαθητή και παράλληλα άν αξιοποιεί με το βέλτιστο τρόπο τις μαθησιακές δυνατότητες αυτών των παιδιών; Σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι οι μαθητές με ιδιαίτερες ικανότητες/ταλέντα μπορεί να γίνονται αποδέκτες ξεχωριστών εκπαιδευτικών παροχών στην παραδοσιακή τάξη (διαφοροποιημένη συνεκπαίδευση). Έτσι, διατυπώνεται η άποψη ότι όλα τα παιδιά ακόμη και αυτά με ιδιαίτερες ικανότητες μπορούν και πρέπει να συνυπάρχουν στα ίδια σχολεία, στις ίδιες τάξεις με όλα τα συνομήλικα παιδιά. Αυτό απαιτεί τη δημιουργία ενός κατάλληλου εκπαιδευτικού περιβάλλοντος, το οποίο θα επιτρέπει την εφαρμογή πολυποίκιλων μεθόδων για την εκπαίδευση αυτών των παιδιών, όπως τη διαφοροποιημένης διδασκαλία, το τριαδικό μοντέλο εμπλουτισμού, τη συνεκπαίδευση, την επιτάχυνση κ.α (Τσιάμης 2010). Θεωρούμε ότι τα ΠΣ μπορούν να συνεισφέρουν προς αυτή την κατεύθυνση και προτείνουμε τη δημιουργία μαθητικών ομίλων για την εμβάθυνση και τη διδασκαλία σε υψηλότερο από το προβλεπόμενο επίπεδο επιμέρους γνωστικών αντικειμένων.. Η δημιουργία των ομίλων (πχ όμιλος μαθηματικών, φυσικών επιστημών, καλλιέργειας της γλώσσας, της ιστορίας κτλ) έχει ως στόχο την ανάδειξη και την καλλιέργεια επιμέρους δεξιοτήτων των μαθητών, καθώς και τη συμμετοχή των μαθητών σε εξωσχολικές δραστηριότητες, όπως, ακαδημαϊκοί διαγωνισμοί, επιστημονικές εκθέσεις κ.α. Προϋποθέσεις δημιουργίας ομίλου είναι οι εξής: Ελάχιστος αριθμός μαθητών (πχ 10 από κάθε τάξη). Οι μαθητές που θα στελεχώνουν τους ομίλους θα επιλέγονται μέσα από ειδικά τεστ, εισήγηση των εκπαιδευτικών, γνωμοδότηση ειδικού ψυχολόγου και έγκριση από το σύλλογο διδασκόντων. Οι μαθητές που ανήκουν σ ένα όμιλο ακολουθούν διαφορετικό αναλυτικό και ωρολόγιο πρόγραμμα, το περιεχόμενο του οποίου αποφασίζεται από το αρμόδιο τμήμα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Επιπλέον, οι όμιλοι ενός σχολείου, εφόσον αυτό κρίνεται αναγκαίο, μπορεί να εμπλουτίζονται και από μαθητές διαφορετικών σχολείων. Ο εμπλουτισμός μπορεί να γίνει με εξετάσεις ή με ειδικά τεστ. Η δημιουργία των ομίλων πιστεύουμε ότι μπορεί να καλύψει της ανάγκες εκπαίδευσης των μαθητών με υψηλές μαθησιακές ικανότητες. 4
2. Τα Πειραματικά Σχολεία ως μαθησιακά περιβάλλοντα εκπαίδευσης υποψήφιων εκπαιδευτικών και κέντρα επιμόρφωσης εν ενεργεία εκπαιδευτικών. Θεωρούμε ότι όλα τα προγράμματα επιμόρφωσης προκειμένου να αποβούν λειτουργικά και χρήσιμα για τους επιμορφούμενους θα πρέπει να υλοποιούνται κατά ένα μεγάλο μέρος (όσον αφορά τα μακράς διάρκειας εκπαιδευτικά προγράμματα) και καθ ολοκληρία (όσον αφορά την εισαγωγική και βραχύχρονη επιμόρφωση) στους χώρους όπου πραγματοποιείται η εκπαιδευτική διαδικασία, δηλαδή στη σχολική τάξη. Προς αυτή την κατεύθυνση τα πειραματικά σχολεία μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο. Επισημαίνεται η ανάγκη αξιοποίησης της συσσωρευμένης εμπειρίας, που έχουν αποκομίσει και αφορά στην: Εφαρμογή καινοτόμων διδακτικών μεθόδων στα Πειραματικά Σχολεία. Καταγραφή και αξιοποίηση της εμπειρίας που έχουν αποκομίσει οι καθηγητές που διδάσκουν στα Πειραματικά Σχολεία από την επιμόρφωση των φοιτητών, μεταπτυχιακών φοιτητών, καθηγητών και τη συνεργασία τους με τα ΠΕΚ. Σύνδεση της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών με τη διδακτική πράξη, έτσι όπως πραγματοποιείται σε πολλές περιπτώσεις στα Πειραματικά Σχολεία. Προτείνεται τα Πειραματικά σχολεία να λειτουργήσουν πιλοτικά ως κέντρα επιμόρφωσης, τόσο σε προγράμματα καθοδήγησης ετήσιας εισαγωγικής επιμόρφωσης όσο και σε βραχύχρονα επιμορφωτικά προγράμματα. Τα παραπάνω σχολεία, κατά την άποψή μας, πληρούν τις προϋποθέσεις, ώστε να επιτελέσουν τον παραπάνω ρόλο, διότι κατά τεκμήριο στελεχώνονται από εκπαιδευτικούς οι οποίοι διαθέτουν: Αυξημένη επιστημονική επάρκεια λόγω του τρόπου επιλογής τους. Αυξημένη εμπειρία στην εφαρμογή καινοτόμων μεθόδων διδασκαλίας. Μακρόχρονη εμπειρία σε επιμόρφωση φοιτητών, μεταπτυχιακών φοιτητών και καθηγητών. Το περιεχόμενο της επιμόρφωσης σε όλες τις μορφές θα αναφέρεται: α) στο γνωστικό αντικείμενο (θα υλοποιείται με ευθύνη κυρίως των αντίστοιχων τμημάτων των ΑΕΙ) και την προσαρμογή των αντίστοιχων επιστημονικών γνώσεων στο επίπεδο διδασκαλίας (αναπλαισίωση της επιστημονικής γνώσης). β) Εισαγωγή καινοτόμων μεθόδων και μέσων στη διδακτική πράξη (πχ Νέες τεχνολογίες, Διαθεματικότητα κτλ) γ) Προγράμματα Σπουδών, νέα βιβλία, διδακτικές μέθοδοι. Το αναλυτικό πρόγραμμα επιμόρφωσης θα εκπονείται σε συνεργασία με τα ΑΕΙ, το αντίστοιχο τμήμα του ΠΙ. Επίσης, επισημαίνεται η ανάγκη θέσπισης κινήτρων τόσο για τους επιμορφούμενους εκπαιδευτικούς όσο και για τους επιμορφωτές. 3. Πειραματικά Σχολεία ως εργαστήρια δοκιμής μεταρρυθμιστικών εγχειρημάτων και εφαρμογής εκπαιδευτικών καινοτομιών Ο ραγδαία μεταβαλλόμενος χαρακτήρας του τρόπου λειτουργίας του σχολείου (εισαγωγή νέων τεχνολογιών, μεταβολές στην επικοινωνία, ανθρώπινες σχέσεις κ.α.) γενούν νέα ερωτήματα σχετικά με την αγωγή και την εκπαίδευση, οι απαντήσεις των οποίων θα προέλθουν από την προώθηση της έρευνας στην εκπαιδευτική πράξη. Τα πειραματικά σχολεία σε συνεργασία με τα αντίστοιχα τμήματα των Πανεπιστημίων μπορούν να αποτελέσουν τα εργαστήρια για την προώθηση της εκπαιδευτικής και παιδαγωγικής έρευνας στην πράξη και την προαγωγή της έρευνας στη διδακτική των επιμέρους γνωστικών αντικειμένων και της Ψυχοπαιδαγωγικής. Προκειμένου η έρευνα να γίνει αποτελεσματικότερη πρέπει να απαλλαγεί από γραφειοκρατικές διαδικασίες για την έγκρισή της. Αυτή πρέπει να σχεδιάζεται, να εγκρίνεται, να υλοποιείται και να αξιολογείται με την συνεργασία του Πανεπιστημίου και των εκπαιδευτικών του σχολείου. Για του παραπάνω λόγους τα πειραματικά σχολεία θα πρέπει αποκτήσουν μεγαλύτερη αυτονομία. Η αναγκαιότητα εισαγωγής νέων διδακτικών μεθόδων αλλά και μέσων προϋποθέτει την δοκιμαστική τους εφαρμογή πριν γενικευθούν, ώστε να εντοπισθούν οι αδυναμίες τους και να 5
διατυπωθούν προτάσεις για τη βελτίωση τους. Είναι ευνόητο, ότι οι δοκιμαστικές εφαρμογές θα πρέπει να γίνονται σε σχολεία ειδικά εξοπλισμένα και επανδρωμένα με προσωπικό ειδικά εκπαιδευμένο, ώστε να μπορεί να ανταπεξέλθει στις ανάγκες της έρευνας. Έτσι στους σκοπούς των ΠΣ περιλαμβάνονται: Η πειραματική εφαρμογή: o των προγραμμάτων και μεθόδων διδασκαλίας, o σχολικών βιβλίων, o οπτικοακουστικών και άλλων μέσων, o εκπαιδευτικής τεχνολογίας κα. 4. Διοίκηση - Οργάνωση των Πειραματικών Σχολείων Το ΠΣ προκειμένου να ανταπεξέλθει στο σύνθετο και πολυσχιδή ρόλο του θα πρέπει να έχει ερευνητική, οικονομική και εκπαιδευτική αυτοδυναμία. Έτσι, προτείνεται η δημιουργία Επιστημονικού Εποπτικού Συμβουλίου (ΕΕΣ), το οποίο θα είναι πενταμελές και στη σύνθεση του θα συμμετέχουν: καθηγητές Πανεπιστήμιου, με το οποίο συνεργάζεται το σχολείο, ο Περιφερειάρχης, ο Διευθυντής του Σχολείου και μέλη του Συλλόγου Διδασκόντων. Το ΕΕΣ θα εποπτεύει επιστημονικά-παιδαγωγικά το πειραματικό σχολείο. ΤΟ ΕΕΣ θα έχει 4ετή θητεία και θα ασκεί τις ακόλουθες αρμοδιότητες: α) επίβλεψη και καθοδήγηση της πορείας όλων των εργασιών του ΠΣ εκτός των διοικητικών σύμφωνα με τους σκοπούς λειτουργίας των Πειραματικών Σχολείων. Συντονισμός κοινών δράσεων με άλλα ΠΣ. β) Εισήγηση του προϋπολογισμού, που αφορά στις δαπάνες για την εφαρμογή των επιστημονικών προγραμμάτων. γ) Για λόγους έρευνας εισήγηση στο Σύλλογο Διδασκόντων τροποποίησης: αναλυτικών προγραμμάτων διάταξης της ύλης και των ωρολογίων προγραμμάτων, μεθόδων και μέσων διδασκαλίας. τρόπου αξιολόγησης των μαθητών. δ) Συνεργασία με τα ΑΕΙ, το Π.Ι. για τον προγραμματισμό και την υλοποίηση επιμορφωτικών δράσεων. Όσον αφορά στη συνεργασία με τα ΑΕΙ έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες: o Εισήγηση ανάθεσης στο αντίστοιχο τμήμα συγκεκριμένου έργου στους εκπαιδευτικούς των σχολείων. Τα αντίστοιχα τμήματα των ΑΕΙ (καθηγητές σχολές) κατόπιν θετικής εισήγησης του ΕΕΣ είναι δυνατόν με απόφαση γενικής συνέλευσης να αναθέσουν σε εκπαιδευτικό του σχολείου συγκεκριμένο διδακτικό έργο (πχ διδασκαλία μαθήματος που άπτεται της διδακτικής/παιδαγωγικής, πρακτική άσκηση φοιτητών, παρακολούθηση διπλωματικών ή μεταπτυχιακών εργασιών, κτλ) o Διαμόρφωση του πρόγραμματος πρακτικής άσκησης των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών o Διοργάνωση, συντονισμός και έγκριση διενέργειας εκπαιδευτικών ερευνών στο σχολείο. Η Υπόλοιπη Διοίκηση ασκείται από τον Διευθυντή του Σχολείου. Η αποτελεσματική εφαρμογή, η αξιολόγηση και η αξιοποίηση των προγραμμάτων που θα υλοποιούνται στα ΠΣ απαιτούν πανελλαδικό συντονισμό των πειραματικών σχολείων, γι αυτό και προτείνεται η δημιουργία του θεσμού του Συμβούλου /Συντονιστή των ΠΣ για κάθε γνωστικό αντικείμενο ή ομάδα γνωστικών αντικειμένων. Ο σύμβουλος έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες / καθήκοντα: Ανήκει οργανικά σε ένα σχολείο, στο οποίο έχει το ρόλο του συντονιστή του αντίστοιχου γνωστικού αντικειμένου και στο οποίο ασκεί διδακτικά καθήκοντα (μειωμένα). Συντονίζει τη διδασκαλία του γνωστικού αντικειμένου σε όλα τα πειραματικά της χώρας (σε συνεργασία με τους συντονιστές των σχολείων και το ΕΕΣ κάθε σχολείου). 6
Συντονίζει την αξιολόγηση της διδασκαλίας του γνωστικού αντικειμένου σε όλα τα πειραματικά της χώρας (σε συνεργασία με τους συντονιστές των σχολείων και το ΕΕΣ κάθε σχολείου). Είναι υπεύθυνος για το συντονισμό κοινών δράσεων των ΠΣ με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. 5. Αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου. Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου πραγματοποιείται από το Σύλλογο Διδασκόντων με την εποπτεία / καθοδήγηση του ΕΕΣ. 1. Αξιολόγηση μαθητών Για την εκτίμηση του βαθμού επίτευξης των στόχων που θέτει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών σε κάθε μάθημα (γνωστικοί, δεξιότητες κλπ) δίνεται έμφαση στην αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών τόσο κατά τάξη όσο και διαχρονικά. Για το λόγο αυτό στα ΠΣ λειτουργεί ηλεκτρονική τράπεζα θεμάτων. Στις τελικές εξετάσεις Μαΐου-Ιουνίου οι μαθητές εξετάζονται με θέματα από την τράπεζα θεμάτων, τα οποία επιλέγονται ηλεκτρονικά με τυχαίο τρόπο. Εννοείται ότι τα θέματα της τράπεζας θεμάτων ανανεώνονται / εμπλουτίζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα. 2. Αξιολόγηση εκπαιδευτικών Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών έχει διαμορφωτικό χαρακτήρα και συνδυάζει : α) αξιολόγηση μεταξύ συναδέλφων, β) αξιολόγηση από το συντονιστή του μαθήματος, γ) αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτικού Αξιολογούνται και ενδεχομένως προσφέρεται βοήθεια σε ζητήματα: - Επίδοσης των μαθητών. - Μεθόδων διδασκαλίας και παιδαγωγικής πρακτικής. - Συμμετοχής στη δημιουργία της τράπεζας θεμάτων για τα τεστ αξιολόγησης των μαθητών. -Παραγωγής φύλλων εργασίας-σχεδίων μαθημάτων. -Συμμετοχής σε εκπαιδευτικές έρευνες. -Δημοσιεύσεις επιστημονικού/εκπαιδευτικού χαρακτήρα. -Συμμετοχής σε δημιουργία ομίλων μαθητών. κ.α. Το ΕΕΣ του σχολείου κατόπιν της εισήγησης του συντονιστή και σε συνεργασία με το σύμβουλο του μαθήματος συντάσσει έκθεση αξιολόγησης για τον εκπαιδευτικό. Η έκθεση λαμβάνεται υπόψη για την επιλογή του εκπαιδευτικού ως συντονιστή μαθήματος, συμβούλου, διευθυντή κτλ. 6. Διάρθρωση των Πειραματικών Σχολείων Κάθε ΠΣ μπορεί να περιλαμβάνει: Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο. Στην περίπτωση που στα ΠΣ λειτουργούν περισσότερες από μία βαθμίδες εκπαίδευσης δημιουργείται ένα συντονιστικό όργανο του ΠΣ (π.χ. συντονιστικό Γυμνασίου-Λυκείου) που αποτελείται από τους προέδρους και τους αντιπροέδρους του κάθε ΕΕΣ. Το όργανο αυτό στοχεύει στην ενιαία δράση όλων των βαθμίδων του ΠΣ και στο συντονισμό δράσεων και προγραμμάτων που διαπερνούν κάθετα τις βαθμίδες του ΠΣ. Στο όργανο αυτό προεδρεύει ο Διευθυντής του Λυκείου Οι παραπάνω προτάσεις διατυπώθηκαν από το ΔΣ της ΕΛΜΕ ΠΡΟΤΥΠΩΝ προκειμένου να αποτελέσουν την αφορμή για προβληματισμό και γόνιμο διάλογο με τελικό στόχο την αναμόρφωση του θεσμού των Πειραματικών σχολείων στη χώρα μας. 7
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Κασσωτάκης Μ. (2006), Το Πειραματικό σχολείο του Πανεπιστήμιου Αθηνών, το Παρελθόν, το Παρόν και το μέλλον. Χρονικά του Πειραματικού Σχολείου του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. 2. Σκληράκη (1994), Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Οδοιπορικό μέσα στο χρόνο, Αθήνα Εκδ. Σμίλη. 3. ΥΠΕΠΘ (1985), Νόμος Πλαίσιο υπ. Αριθμ. 15666/85,Αθήνα, ΟΕΔΒ. 4. Φλουρής Γ., Πασσιάς Γ. (1997), Ο εθνικός χαρακτήρας της γνώσης και η ιδεολογία του Ευρωπαϊσμού, Αθήνα, Εκδ.Ελληνικά Γράμματα. 5. Μπαμπινιώτης Γ. (2000),Τι χρειαζόμαστε τα Πειραματικά Σχολεία; Εφ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 5 Νοε. 2001. 6. Παπατσίμπα Λ.(2010), Τα Πειραματικά Σχολεία: Ένα όραμα μια αναγκαιότητα (Μια πρόταση του ΔΣ της ΕΛΜΕ ΠΡΟΤΥΠΩΝ), ο ρόλος και η λειτουργία των Πειραματικών Σχολείων στη δημόσια εκπαίδευση, εκδόσεις Ελληνοεκδοτική. 7. Αναγνωστόπουλος Λ., (2010), Πειραματικά Σχολεία: Πειράματα με ποιον ; γιατί; και πώς; Ο ρόλος και η λειτουργία των Πειραματικών Σχολείων στη δημόσια εκπαίδευση, Ένα Τέλος ή μια Νέα Αρχή, εκδ. Ελληνοεκδοτική. 8. ΕΛΜΕ ΠΡΟΤΥΠΩΝ (2010), Ο ρόλος και η λειτουργία των Πειραματικών Σχολείων στη δημόσια εκπαίδευση, Ένα Τέλος ή μια Νέα Αρχή, εκδ. Ελληνοεκδοτική. 9. Τσιάμης Α. (2010), Χαρισματικά παιδιά και πειραματικά σχολεία: Μια ευτυχής συγκυρία, Ο ρόλος και η λειτουργία των Πειραματικών Σχολείων στη δημόσια εκπαίδευση, εκδόσεις Ελληνοεκδοτική. 10. Ματσαγγούρας Η. (2008), Εκπαιδεύοντας παιδιά υψηλών ικανοτήτων μάθησης: Διαφοροποιημένη Συνεκπαίδευση, Αθήνα, Εκδ. GUTENBERG. 8