Θεμάτων: α)παιδαγωγικού χαρακτήρα β) διαχείρισης πολυμορφίας ιδιαιτεροτήτων μαθητικού πληθυσμού., ιστορικός - φιλόλογος (ΜΑ Βυζαντινής Ιστορίας), Δ/ντρια 3ου Γυμνασίου Τρικάλων. 1
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα Διαχείριση σχολικής τάξης διάταξη θρανίων (Π, κατά ομάδες σε φάσεις ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας) επιλογή των θέσεων από τους μαθητές (ο καθηγητής επεμβαίνει αν υπάρχει λόγος π.χ. προβλήματα ησυχίας ή ακόμη δυσκολίες όρασης, ακοής, αριστερόχειρες, αλλοδαποί μαθητές κλπ.) 2
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα Διαχείριση σχολικής τάξης -διδάσκων και εξουσία. Η εξουσία προκύπτει από το έργο της διδασκαλίας και της αγωγής (ο δάσκαλος φίλος;) -επιλογή μορφής άσκησης της εξουσίας ( αυταρχική; δημοκρατική /συμμετοχική; ελευθεριάζουσα;) -συμμετοχική (πλεονεκτήματα:νοητική ανάπτυξη, αυτοέλεγχος συμπεριφοράς, καλύτερη πρόσληψη μορφωτικού αγαθού) 3
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα Διαχείριση σχολικής τάξης - ο εκπαιδευτικός «μαέστρος» : θέτει ιεραρχημένους στόχους, εργάζεται για την επίτευξή τους, οργανώνει, υλοποιεί με την άμεση εμπλοκή των μαθητών του. - με διακριτικότητα συμμετέχει και στη ρύθμιση της προσωπικής ζωής των μαθητών του- locus parentis (πιο εφικτό για τους μικρούς μαθητές): υποστηρίζει αρχές και αξίες, προβάλλει πρότυπα ζωής και συμπεριφοράς (ενδυμασία, ψυχαγωγία, ανθρώπινες σχέσεις κλπ.). 4
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα Μαθησιακές δυσκολίες -εντοπίζουμε δυσκολίες και τις περιγράφουμε -τις συζητάμε με τους συναδέλφους των άλλων ειδικοτήτων που διδάσκουν στο ίδιο τμήμα, στο οποίο υπάρχει το πρόβλημα -αναφέρουμε το θέμα στη Διεύθυνση του σχολείου ΠΡΟΣΟΧΗ:δεν κάνουμε διάγνωση, απλώς περιγράφουμε το πρόβλημα. 5
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα Μαθησιακές δυσκολίες -συζητάμε το θέμα και με τους γονείς, αν μας ζητηθεί από τη Διεύθυνση του σχολείου, αποφορτίζοντάς το με την αποσύνδεση από την επίδοση. Προέχει δηλ. ο μαθητής ως πρόσωπο. Αυτό σημαίνει ότι η επίλυση του προβλήματος θα έχει στο μέλλον και θετική συνέπεια στην επίδοση. 6
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα Μαθησιακές δυσκολίες -ειδικά προβλήματα με αλλοδαπούς μαθητές (κατά το δυνατόν εξατομικευμένη προσέγγιση τουλάχιστον σε επίπεδο στόχων:λιγότεροι και χαμηλότεροι στόχοι). 7
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα και β) διαχείρισης πολυμορφίας ιδιαιτεροτήτων. Συχνή διαταραχή (κυρίως σε αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος, π.χ. από το δημοτικό στο Γυμνάσιο) -σχολική φοβία: ναυτία, στομαχικές διαταραχές, αδυναμία συγκέντρωσης κλπ. -αντιμετώπιση: συζήτηση με τον μαθητή για να διαπιστωθεί από κοινού η αιτία, προσπάθεια να οδηγηθεί σε θετικές σκέψεις (=το περιβάλλον καινούργιο αλλά θετικό, όλοι οι συμμαθητές έχουν ανάλογη εμπειρία, αποδέσμευση από άγχος επίδοσης, προσπάθεια αυτοκυριαρχίας). 8
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα και β) διαχείρισης πολυμορφίας ιδιαιτεροτήτων. Σχέσεις εκπαιδευτικών -μαθητών - βασική αρχή: ενδιαφέρον και αγάπη για τον μαθητή. Δεν αφομοιώνεται το προσφερόμενο μορφωτικό αγαθό σε κλίμα φόβου, πίεσης, απειλών. - «τα παιδιά είναι πάντα καλά». Για τα όποια αρνητικά στοιχεία της προσωπικότητάς τους ευθύνονται πρώτα άλλοι (=οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον). 9
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα και β) διαχείρισης πολυμορφίας ιδιαιτεροτήτων. Σχέσεις εκπαιδευτικών -μαθητών - εξατομικευμένη αγωγή σε περιπτώσεις που χρειάζεται (κατ ιδίαν συζήτηση, προσπάθεια να κατανοήσουμε το πρόβλημα, ή να ενθαρρύνουμε τον επιφυλακτικό μαθητή μας). - ανάγκη ύπαρξης ορίων: συζητάμε με ειλικρίνεια με την τάξη μας και θέτουμε από κοινού προϋποθέσεις συνεργασίας. Συμφωνούμε σε συγκεκριμένα όρια που τα συνδιαμορφώνουμε. Η εμπλοκή των μαθητών τους κάνει πιο υπεύθυνους. Όταν αθετούνται οι συμφωνίες τις υπενθυμίζουμε. 10
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα και β) διαχείρισης πολυμορφίας ιδιαιτεροτήτων. Σχέσεις εκπαιδευτικών- μαθητών - αναγκαία συνθήκη : η διατήρηση ησυχίας στην τάξη. Δεν δείχνουμε ανοχή σε συμπεριφορές αρνητικές, αλλά όμως επιλύουμε τα προβλήματα εντός της τάξης. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις καταφεύγουμε στη διεύθυνση του σχολείου, διαφορετικά επιδεικνύουμε αδυναμία που γίνεται αντιληπτή από τους μαθητές. 11
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα και β) διαχείρισης πολυμορφίας ιδιαιτεροτήτων. Σχέσεις εκπαιδευτικών- μαθητών αποφυγή δημιουργίας έντασης με τη συμπεριφορά μας στην τάξη : όχι υψηλοί τόνοι, όχι χαρακτηρισμοί, όχι σύνδεση συμπεριφοράς με αξιολόγηση επίδοσης ή με τιμωρίες που σχετίζονται με το μάθημα (π.χ. αντιγραφή χωρίων ή περισσότερες εργασίες στο σπίτι κ.τ.ό.). Σε κάθε περίπτωση πρέπει να φαίνεται ότι είμαστε ωριμότεροι των μαθητών και κυριαρχούμε στα συναισθήματά μας (αυτοέλεγχος και δικαιοσύνη). 12
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα και β) διαχείρισης πολυμορφίας ιδιαιτεροτήτων. Σχέσεις εκπαιδευτικών- μαθητών -μαθητική αταξία: - μορφές: «χαζεύει», «πετάγεται», «μιλάει», «ενοχλεί τους συμμαθητές του», «είναι ο γελωτοποιός», «είναι επιθετικός», «απειλεί» κλπ. -αιτίες:αναπτυξιακή αδυναμία του μαθητή, αδυναμία ικανοποίησης αναγκών του παιδιού ( στήριξη και εμμονή στην επικοινωνία), κοινωνικοί παράγοντες / αντιπαλότητα ( συστηματική και προγραμματισμένη προσπάθεια διδασκόντων και διεύθυνσης σχολείου), σχολικοί παράγοντες (=μη ενδιαφέρον μάθημα, οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι συχνά αποδίδουν την ευθύνη μόνο στο παιδί και την οικογένεια και δεν αναγνωρίζουν την ευθύνη τους). 13
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα και β) διαχείρισης πολυμορφίας ιδιαιτεροτήτων. Σχέσεις εκπαιδευτικών- μαθητών - αντιμετώπιση: προηγούνται διακριτικές παρατηρήσειςαρχή ελάχιστης παρέμβασης (από μη λεκτικές παρεμβάσεις, όπως η παραγλωσσική επιτίμηση επιτιμητικό βλέμμα χωρίς σχόλια (7% της άμεσης επικοινωνίας γίνεται με λεκτικούς τρόπους και 93% με τη γλώσσα του σώματος, έλεγχος δια της εγγύτητος μέχρι τη λεκτική παρέμβαση με γενική αναφορά για την απρεπή συμπεριφορά). - αρχή προοδευτικής παρέμβασης (αναφορά του ονόματος με ιδιαίτερο τρόπο, υποβολή ερώτησης επί του μαθήματος στον α.μ. που την ακολουθεί το όνομα του α.μ., ευθεία παρατήρηση, αλλαγή θέσης). 14
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα και β) διαχείρισης πολυμορφίας ιδιαιτεροτήτων. Σχέσεις εκπαιδευτικών- μαθητών - συζήτηση ενώπιον της τάξης με τον ατακτούντα μαθητή (συνέπειες της συμπεριφοράς του στους συμμαθητές του, στον εκπαιδευτικό, οι θετικές επιπτώσεις της αποδεκτής συμπεριφοράς). - θέσπιση κανόνων με τη συμμετοχή των μαθητών και ορισμός κυρώσεων από κοινού με τους μαθητές σε περίπτωση μη σεβασμού των κανόνων (αυτορρύθμιση). - Συζήτηση και μέτρα από όλους τους διδάσκοντες στο τμήμα που παρουσιάζει αποκλίνουσα συμπεριφορά κοινή αντιμετώπιση. -ποινές με βάση τη σχολική νομοθεσία ( έσχατη λύση). 15
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα και β) διαχείρισης πολυμορφίας ιδιαιτεροτήτων. Σχέσεις εκπαιδευτικών- μαθητών - επιβράβευση των μαθητών για ό,τι θετικό συνεισφέρουν στο μάθημα (δεν χρειάζεται να είμαστε φειδωλοί στον έπαινο). - διορθώνουμε το λάθος όχι τον μαθητή. - είμαστε δίκαιοι και δεν κάνουμε διακρίσεις στους μαθητές με καλές επιδόσεις. - οι διακρίσεις γίνονται αντιληπτές από τους εφήβους που έχουν αυξημένο το αίσθημα δικαιοσύνης. 16
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα και β) διαχείρισης πολυμορφίας ιδιαιτεροτήτων. Σχέσεις εκπαιδευτικών- μαθητών - Αποφυγή επιπόλαιης ακρόασης θεμάτωνπροβλημάτων που συνεπάγεται τη μετάδοση του μηνύματος στους μαθητές ότι ο καθηγητής τους δεν υπολογίζει τις απόψεις τους ή τα συναισθήματά τους. - προτείνεται η εμπαθητική ακρόαση: οπτική επικοινωνία, γλωσσική και παραγλωσσική συμμετοχή. 17
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα και β) διαχείρισης πολυμορφίας ιδιαιτεροτήτων. Διαμαθητικές σχέσεις - διασφάλιση κοινωνικής αποδοχής συνομιλήκων - προσπάθεια ένταξης ατόμων που αγνοούνται ή απορρίπτονται από την ομάδα ( έμμεση προβολή τους, όπως: ιδιαίτερη προσοχή σε αυτά π.χ. καλούνται με τα μικρά τους ονόματα να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες και επαινούνται και για τη μικρή προσφορά τους, συχνότερη οργάνωση σε ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες). 18
Θεμάτων:α)παιδαγωγικού χαρακτήρα και β) διαχείρισης πολυμορφίας ιδιαιτεροτήτων. Αξιοποίηση ιδιαίτερων δεξιοτήτων των μαθητών -πολιτισμική συνεισφορά (έθιμα, παραδόσεις, παροιμίες κλπ) -δραστηριότητες (ζωγραφική, μουσική, μορφές λογοτεχνικής έκφρασης π.χ. με αφορμή ένα θέμα από τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, αξιοποίηση συγκεκριμένων ιστοσελίδων κλπ.). 19
Μεταχείριση εφήβων γενικά Ενθάρρυνση συζήτησης Έκφραση συναισθημάτων θλίψης Αναζήτηση ανεπίλυτων συγκρούσεων Απάντηση ερωτήσεων, παροχή πληροφοριών Διόρθωση παρερμηνειών Αποφυγή αγώνων εξουσίας Εστίαση στις δυνατότητες - συμπεριφορές προσαρμοστικότητας Αναγνώριση και βοήθεια επίλυσης της αίσθησης έλλειψης δύναμης. (Ν. Μαρτσελί-Α. Μπρακονιέ, Τα χίλια πρόσωπα της εφηβείας, εκδ. Καστανιώτη). 20
«κρίση» απρόβλεπτο, απειλητικό γεγονός ίσως και να μην είναι μη αναμενόμενο ελάχιστος χρόνος για λήψη αποφάσεων διττή υπόσταση: κίνδυνος και ευκαιρία κίνδυνος: απειλή με σοβαρές συνέπειες π.χ. αυτοκτονία. ευκαιρία: αλλαγή, αναζήτηση νέων λύσεων και νέων πηγών επικοινωνίας. 21
η «κρίση» τραύμα Δύο είδη τραυμάτων: Μη αναμενόμενο τραυματικό γεγονός διαταράσσει τη φυσιολογική πορεία π.χ. ασθένεια, θάνατος, φυσική ή άλλη καταστροφή. Αντίδραση στην παρέμβασή μας: καλή Συνέπειες: όχι οπωσδήποτε αρνητικές στην προσωπικότητα των μαθητών μας. Αναμενόμενη, διαρκής ή επαναλαμβανόμενη εμπειρία ή απειλή π.χ. κακοποίηση, φτώχεια, πόλεμος κ.λ.π. Επιπτώσεις στην ανάπτυξη, κοινωνική συμπεριφορά, προσωπικότητα, (αντικοινωνική συμπεριφορά, αυτοκτονικές τάσεις, θυματοποίηση, επιθετικότητα). Αντίδραση στην παρέμβασή μας: ποικίλλει, χρειάζεται προσοχή. 22
αξιολόγηση συνεπειών Εργαλείο αξιολόγησης του ποιος έχει ανάγκη παρέμβασης (Slaikeu, 1990): Β. Απώλεια όρεξης, απουσία ύπνου, δεν μπορεί να ξεχάσει. Α. Άγχος, θλίψη, θυμός, κατάθλιψη. S. Δυσκολία ύπνου, πονοκέφαλοι, κοιλιακές διαταραχές, αίσθημα κόπωσης. Ι. Απομόνωση, δεν αναζητά βοήθεια, συγκρούσεις C. Καταστροφικές σκέψεις, ψυχαναγκαστικές αυτοκατηγορίες. 23
πρώτες βοήθειες (ψυχολογικές) Διατήρηση ελέγχου κατά την κρίση, αξιολόγηση αναγκών, παροχή στήριξης, σύνδεση των ατόμων που έχουν ανάγκη με πηγές βοήθειας. Στάδια: Ψυχολογική επαφή με το άτομο για να μιλήσει (να μιλάει ο παθών). Στόχος: η ψυχραιμία. Εξέταση πιθανών λύσεων:βοήθεια προς τον μαθητή να αναλάβει ο ίδιος δράση (διευκολυντικός ο ρόλος μας ή κατευθυντική η στάση μας σε θέματα ασφάλειας). Συνεχής παρακολούθηση και αν χρειαστεί παραπομπή σε ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες. 24
10-15 % των εφήβων θα περάσουν μια τουλάχιστον κρίση όπως: αυτοκτονικές τάσεις, διαταραχές διατροφής, ουσίες ή μια ξαφνική απώλεια, κ.ά. Συμπτώματα ψυχολογικής κρίσης: πτώση σχολικής επίδοσης, αδιαφορία για όλα, απομόνωση, εχθρότητα κλπ. Συναισθήματα επιζώντων από απόπειρα αυτοκτονίας: άρνηση, θυμός, ντροπή, ενοχή, κλπ. 25
Διαχείριση των πρώτων κρίσιμων ωρών μετά το δυσάρεστο γεγονός. Ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν: Επιβεβαίωση γεγονότος Διαχείριση πληροφορίας Προστασία της ιδιωτικότητας της οικογένειας Βοήθεια προς μαθητές να αντιμετωπίσουν τον θάνατο Επικοινωνία εκτός ορίων του σχολείου Επικοινωνία με τους γονείς Ελαχιστοποίηση της πιθανότητας μίμησης της αυτοκτονικής συμπεριφοράς. 26
Διαχείριση των πρώτων κρίσιμων ωρών μετά το δυσάρεστο γεγονός. Άλλα βήματα διαχείρισης: Συνάντηση της ομάδας διαχείρισης κρίσεων Κλήση προς κοινοτικές ομάδες στήριξης Διαθεσιμότητα συμβούλων-καθηγητών προς μαθητές Αναγνώριση μαθητών με ιδιαίτερες δυσκολίες, οι οποίοι ίσως επηρεαστούν περισσότερο από το γεγονός. 27