ΔΑΠ- ΝΔΦΚ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΙΕΘΝΩΝ & ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ Γ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΡΩΤΗ ΚΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗ

ΔΑΠ- ΝΔΦΚ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΙΕΘΝΩΝ & ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ Γ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΠΡΩΤΗ ΚΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗ www.dap-papei.gr

3 Φάσεις Ανάπτυξης του Δημόσιου Διεθνούς Δικαίου 1 η φάση: Μεσαίωνας, κρίθηκε αναγκαίο κατά τις διπλωματικές σχέσεις.το πρόσωπο και η λειτουργία του διπλωμάτη είναι απαραβίαστο. 2 η φάση: 18 ος αιώνας, ήταν αναγκαία η δυνατότητα της ελεύθερης διακίνησης δουλεμπορίου.σε αυτό βοήθησε η αρχή της ελευθερίας των θαλασσών.αργότερα όταν χρειάστηκε να κατακτηθούν νέα εδάφη από ισχυρά κράτη, ανακαλύφθηκαν νέες έννοιες δικαίου. 3 η φάση: Το Διεθνές Δίκαιο αρχίζει να αποκτά τη σύγχρονη μορφή του, μετά από τον Α Παγκόσμιο.Έχουμε την οργάνωση της Διεθνούς Κοινότητας, όπου τα εθνικά κράτη οργανώνονται στο πλαίσιο της Κοινότητας των Εθνών. Υποκείμενα του Δημόσιου Διεθνούς Δικαίου Βασικό υποκείμενο του Δημόσιου Διεθνούς Δικαίου είναι το Κράτος, που συνήθως είναι και ο αποδέκτης του Δικαίου.Αποδέκτης Δικαίου είναι επίσης και το άτομο, σε περιπτώσεις όπου ανάμεσα σε συμφωνίες κρατών οφελείται το άτομο( π.χ ελεύθερη διακίνηση προσώπων, ανθρώπινα δικαιώματα) Δεύτερο υποκείμενο είναι το άτομο και τρίτο υποκείμενο είναι οι διεθνείς οργανισμοί ως προιόντα της βούλησης των κρατών.οι διεθνείς οργανισμοί απαρτίζονται μόνο από κράτη.στόχος τους είναι κυρίως να προασπίσουν τα κοινά συμφέροντα των κρατών που συμμετέχουν σε αυτούς.υπάρχει και ένα οργανωτικό μέρος στους διεθνείς οργανισμούς που καθορίζει την οργάνωση τους. www.dap-papei.gr 2

Μηχανισμοί προστασίας: Είναι τα ευρωπαικά και διεθνή δικαστήρια,δικαιοδοτικά όργανα που δίνουν την δυνατότητα στο άτομο να ζητήσει την αποκατάσταση του θιγέντος δικαιώματος του. Ποιά είναι τα συστατικά στοιχεία του Κράτους ; A) Ο λαός Β) Το έδαφος Γ) Η εξουσία Βασικό χαρακτηριστικό του Κράτους είναι η έννοια της κυριαρχίας.παλαιότερα σήμαινε την εξουσία του ηγεμόνα πάνω στους υπηκόους του χωρίς κανείς να μπορεί να επέμβει.σήμερα η έννοια «κυριαρχία» έχει να κάνει με την διατήρηση της ταυτότητας του κράτους, τη μοναδικότητα του στη διαδικασία ενσωμάτωσης του στη διεθνή κοινότητα.η έννοια της κυριαρχίας έχει δύο ερμηνείες : θετική και αρνητική α) Θετική : εκφράζεται με την έννοια της ανεξαρτησίας δηλ.την αναγνώριση που δείχνουν τα κράτη στην ανεξαρτησία κάθε κράτους. β) Αρνητική: εκφράζεται με ευθύ λόγο η άρνηση άσκησης εξουσίας από κάποιον φορέα που δεν εντάσσεται στο εσωτερικό της χώρας. Το κράτος δεν υπάγεται σε άλλον φορέα εκτός από τον εαυτό του. Κάθε κράτος αρνείται να δεχτεί την αρμοδιότητα οποιουδήποτε άλλου κράτους. www.dap-papei.gr 3

Tι ονομάζουμε «κυριαρχία» Θα μπορούσαμε να δώσουμε δύο ερμηνείες στην έννοια «κυριαρχία» Α) Είναι ο τρόπος που ένα κράτος αποκτά έδαφος Β) Είναι η εδαφική κυριαρχία και ακεραιότητα. Εξειδίκευση της έννοιας «κυριαρχία» Κάθε κράτος έχει δικαίωμα στην εδαφική ακεραιότητα. Η δυνατότητα που έχει κάθε κράτος, όταν έχει συμμετάσχει σε συμβατικό πλαίσιο σχέσεων, να μπορεί να απομπλέκεται από συμβατικές υποχρεώσεις. Ποιές είναι οι πηγές του Δημόσιου Διεθνούς Δικαίου ; Α)Κύριες πηγές (π.χ διεθνές έθιμο, διεθνείς συμβάσεις) Β)Επικουρικές πηγές η νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου και των άλλων διοικητικών/δικαιοδοτικών οργάνων που ασχολούνται με την επίλυση διεθνών ζητημάτων και ολοκληρώνονται με τα γραπτά διαφόρων διεθνολόγων(π.χ αποφάσεις δικαστηρίων,γενικές αρχές) Το μεγαλύτερο μέρος του Διεθνούς Δικαίου παράγεται από τη βούληση των κρατών και αφορά τις διεθνείς συνθήκες.η πορεία, την οποία ακολουθεί μία διεθνής συνθήκη είναι η εξής : 1. Διαπραγμάτευση 2. Υιοθέτηση 3. Επίσημη υπογραφή 4. Μεταφορά στα διεθνή Κοινοβούλια www.dap-papei.gr 4

5. Επικύρωση Διεθνής Κοινότητα Περιλαμβάνει όλους τους πρωταγωνιστές των διεθνών σχέσεων.απαρτίζεται από 196 κράτη μέλη που έχουν τα εξής χαρακτηριστικά: α)έχουν καθορισμένη εδαφική επικράτεια β)είναι άνισα ( ισχυρά φτωχά) γ)έχουν διαφορετικούς προσανατολισμούς δ)έχουν τη δυνατότητα να χωρίζονται σε ομάδες Πρέπει να τονίσουμε ότι υπάρει πάντα αντίφαση σε αυτά που επιδιώκει ένα κράτος μεμονωμένα και στις δράσεις κρατών που επιδιώκουν να εξυπηρετήσουν συλλογικά συμφέροντα. Το Διεθνές Δίκαιο ικανοποιεί την έννοια της Δικαιοσύνης σε μία πραγματικότητα και έρχεται να συμβάλλει στην οργάνωση του κόσμου. Σχέσεις Διεθνούς Εσωτερικού Δικαίου Οι πρώτες κινήσεις για την κωδικοποίηση των κανόνων του Δ.Δ.Δ έγιναν το 1897 και το 1907 με τη Σύμβαση της Χάγης. Τότε έγινε η συγχώνευση των κανόνων του διεθνούς δικαίου στο εσωτερικό των κρατών.μέχρι τότε το εσωτερικό δίκαιο των κρατών ήταν το Σύνταγμα και η υπόλοιπη νομοθεσία με τους νόμους και τα διατάγματα. Σήμερα, το Σύνταγμα κάθε κράτους αναφέρει και ορίζει ότι το διεθνές δίκαιο υπερτερεί του εσωτερικού. www.dap-papei.gr 5

Δύο είναι οι σχολές που ασχολήθηκαν με την σχέση Διεθνους Εσωτερικού Δικαίου.Αυτές είναι η σχολή Μονισμού και η σχολή Δυαδισμού. Σχολή Μονισμού Οι Μονιστές υποστηρίζουν ότι τα δύο συστήματα πρέπει να διαχωριστούν και να εκφράζεται ξεχωριστά το διεθνές από το εσωτερικό δίκαιο στην περίπτωση σύγκρουσης.από τη στιγμή όμως που δεν υπάρχει σύγκρουση, δεν σημαίνει ότι το διεθνές δίκαιο ισχύει και εφαρμόζεται απευθείας στο εσωτερικό ενός κράτους.χρειάζεται κανόνας δικαίου εσωτερικού δικαίου που να συμβιβάζει τις δύο πλευρές. Ο Μονισμός δίνει ενότητα στην έννομη τάξη.το σύνολο του δικαίου αντιμετωπίζεται ενιαία.φτιάχνει ιεραρχικά επάλληλες κατηγορίες κανόνων.υπάρχει ιεράρχηση κανόνων δικαίου άρα δεν μπορεί να υπάρξει σύγκρουση μεταξύ τους.στην κορυφή υπάρχουν οι γενικοί κανόνες διεθνούς δικαίου ως υπέρτεροι κανόνες και ακολουθούν οι εξειδικευμένοι κατώτεροι που είναι συνήθως εσωτερικού δικαίου και έτσι δεν υπάρχουν περιθώρια σύγκρουσης. Σχολή Δυαδισμού Η σχολή αυτή πρέσβευε ότι τα δύο συστήματα δικαίου είναι ισοδύναμα μεταξύ τους και ανεξάρτητα, διότι διαφέρει η προέλευση τους,η πηγή τους.στην εσωτερική έννομη τάξη έχουμε ένα συγκεντρωτικό σύστημα, στο οποίο υπάρχει το Κοινοβούλιο, το οποίο παράγει νόμους.στο διεθνές δίκαιο, τα κράτη είναι αυτά που παράγουν δίκαιο. www.dap-papei.gr 6

Τι γίνεται σήμερα όσον αφορά τους κανόνες Δ.Δ(διεθνούς δικαίου) και Ε.Δ(εσωτερικού δικαίου) ; Για το διεθνές δίκαιο θεωρείται αυτονόητο ότι τα κράτη έχουν την υποχρέωση να εκτελούν το διεθνές δίκαιο σε οποιαδήποτε μορφή και αν βρίσκεται.από την άποψη του εσωτερικού δικαίου, βασικό ρόλο παίζει το Σύνταγμα, όπου ρυθμίζεται ή εφαρμόζεται. Αρθ.2 παρ.2 του Συντάγματος Ρυθμίζει την εφαρμοσιμότητα των κανόνων του διεθνούς δικαίου.δίνει υπεροχή στο διεθνές δίκαιο με το ότι επιβάλλει στην Ελλάδα να συμμορφώνεται με το διεθνές δίκαιο και προκαθορίζει την πολιτική που θα ακολουθήσει η Ελλάδα. Αρθ.28 παρ.1 του Συντάγματος Αναφέρεται στην υπεροχή του διεθνούς δικαίου έναντι του εσωτερικού.οι γενικά παραδεδεγμένοι κανόνες διεθνούς δικαίου είναι α)το εθιμικό δίκαιο β)οι γενικές αρχές Αποτελούν τους θεμελιώδεις κανόνες την νομικής έννομης τάξης.μερικές φορές ονομάζονται και αναγκαστικοί κανόνες. Παρατηρήσεις : Οι συμβατικοί κανόνες είναι αυτοί που επικυρώνονται από τη Βουλή.Οι συμβάσεις που δεν επικυρώνονται από τη Βουλή είναι οι συμφωνίες απλοποιημένης μορφής.οι συμβατικοί κανόνες και οι συμφωνίες απλοποιημένης μορφής υπερισχύουν κάθε άλλης αντίθετης διάταξης νόμου. www.dap-papei.gr 7

Σε καμία περίπτωση, εσωτερικός νόμος δεν μπορεί να αλλάξει το διεθνές δίκαιο.ούτε μπορεί να θεωρηθεί πρόσχημα για να μην εκπληρώσει ένα κράτος τις υποχρεώσεις του προς το διεθνές δίκαιο. Πηγές Διεθνούς Δικαίου [ SOS] Το Αρθ.38 παρ. 1 Καταστατικού Χάρτη Διεθνούς Δικαστηρίου Χάγης (ΚΧΔΔΧ)* ορίζει ότι το Διεθνές Δικαστήριο, στο έργο του, που είναι να εκδικάζει υποθέσεις μεταξύ κρατών σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο εφαρμόζει α)τις διεθνείς συνθήκες, οι οποίες είναι αποδεκτές από τα συγκεκριμένα αντίδικα κράτη β)το διεθνές έθιμο, το οποίο είναι απόδειξη γενικής πρακτικής των κρατών, η οποία πρακτική γίνεται αποδεκτή ως κανόνας δικαίου γ)τις γενικές αρχές δικαίου, αυτές οι οποίες αναγνωρίζονται από τα πολιτισμένα έθη και δ)τις αποφάσεις των Δικαστηρίων και τις δικαστικές αποφάσεις/διδάγματα. * Ο ΚΧΔΔΧ τέθηκε σε ισχύ το 1945.Πρέπει να τονίσουμε ότι στις γενικές αρχές δικαίου και στις αποφάσεις των Δικαστηρίων αντιτάχθηκαν πολλά κράτη, κυρίως τα σοσιαλιστικά λόγω ιδεαλισμού.τις θεωρούσαν ως ένα είδος επιβολής στα δικά τους νομικά συστήματα. www.dap-papei.gr 8

Διεθνές Έθιμο Πρόκειται για μια κύρια πηγή διεθνούς δικαίου.η ομοιόμορφη συμπεριφορά είναι στοιχείο εθιμικού χαρακτήρα.στην νομική αντίληψη, το έθιμο σημαίνει ότι αυτός ο τρόπος συμπεριφοράς είναι υποχρεωτικός.βαθμιαία, το έθιμο έδωσε τη θέση του στο δίκαιο.κατόπιν, το έθιμο εξαφανίστηκε στο εσωτερικό δίκαιο. Στο διεθνές δίκαιο όμως το έθιμο κατέχει περίοπτη θέση.το διεθνές έθιμο ήταν το πρώτο μοντέλο που διαμόρφωσε την οργανωμένη συμπεριφορά μεταξύ των κρατών.είναι μία πρακτική που έγινε ομοιόμορφη επαναληπτικά από μία πλειοψηφία κρατών που θεωρείται υποχρεωτική και παράγει έννομες συνέπειες. Το διεθνές έθιμο είναι αέναο, δεν ανήκει στο παρελθόν.η μία συνθήκη μετά την άλλη οδηγεί στο έθιμο, το οποίο με τη σειρά του μετακωδικοποιείται σε συνθήκη/σύμβαση.κάθε συνθήκη ρυθμίζει ένα αντικείμενο.αν αυτό επαναλαμβάνεται σε μία σειρά από άλλες συνθήκες, τότε μπορεί να καταλήξει σε έθιμο. Το έθιμο θεωρείται ότι ισχύει για όλα τα κράτη και είναι όργανο διαμόρφωσης του διεθνούς δικαίου. Πως διαμορφώνεται το διεθνές έθιμο; Απαιτούνται 2 στοιχεία για την διαμόρφωση του διεθνούς εθίμου.ένα αντικειμενικό και ένα υποκειμενικό. Το αντικειμενικό στοιχείο είναι η πρακτική( θετική ή αρνητική) η οποία ακολουθείται από την πλειοψηφία των κρατών, η οποία πλειοψηφία κρίνεται σε σχέση με το αντικείμενο που ρυθμίζει η πρακτική.αυτό που www.dap-papei.gr 9

είναι απαραίτητο στην πρακτική είναι α) επανάληψη β) ομοιομορφία και γ) χρονική διάρκεια. Το υποκειμενικό στοιχείο είναι η νομική συνείδηση, η οποία συνείδηση ανταποκρίνεται σε αυτό που ένα κράτος νιώθει ότι αποτελεί υποχρέωση του. Με ποιό τρόπο το έθιμο γίνεται εσωτερικό δίκαιο; Σύμφωνα με το Αρθρ. 28 παρ.1 του Συντάγματος, το εθιμικό δίκαιο ενσωματώνεται στο εσωτερικό δίκαιο.με την ενσωμάτωση αυτή, το έθιμο αποτελεί ένα γενικώς παραδεδεγμένο κανόνα εσωτερικού δικαίου, σύμφωνα με τον οποίο κάθε κράτος οφείλει να συμμορφώνεται.το Αρθρ. 100 του Συντάγματος, δίνει αρμοδιότητα στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο να αναλαμβάνει υποθέσεις παραλείψεων των κανόνων αυτών από τα κράτη. Κατάργηση του εθίμου Μπορεί να επιτευχθεί με ένα νέο έθιμο ή με μία μεταγενέστερη συμφωνία/σύμβαση πολλών κρατών > «lex posteriori derogat priori» Πως μπορεί να διαμορφώνεται έθιμο μέσα από τα όργανα του Ο.Η.Ε; Τα όργανα του Ο.Η.Ε δεν είναι κράτη, γι αυτό δεν μπορούν να συμβάλλουν στην διαμόρφωση του εθίμου, παρά μόνο εμμέσως, μόνο στο βαθμό που τα όργανα αυτά συμβάλλουν στην πραγμάτωση των σκοπών των ιδρυτικών συνθηκών του Ο.Η.Ε. www.dap-papei.gr 10

Π.χ > η αυτοδιάθεση είναι από εκείνους τους στόχους που αναφέρονται στην ιδρυτική συνθήκη των Ηνωμένων Εθνών. Έτσι λοιπόν, η Γενική Συνέλευση κάθε χρόνο παίρνει αποφάσεις σχετικά με την αυτοδιάθεση δηλ.διαμορφώνει το έθιμο εμμέσως. Επίσης, τα όργανα των Η.Ε μπορούν να προβούν στην διαπίστωση, ύπαρξη εθίμου με το να εκδίδουν αποφάσεις ή διακηρύξεις. Π.χ > η απόφαση 2650/1970 Στην απόφαση αυτή, η Γενική Συνέλευση αναφέρεται στο δικαίωμα της αυτοδιάθεσης έτσι ώστε αυτή να θεωρηθεί καθιερωμένη.με αυτό τον τρόπο, η αυτοδιάθεση απόκτησε νομική ισχύ. Διεθνής Συνθήκη 1.Είναι μία από τις δύο πηγές από τις οποίες αντλούμε το υφιστάμενο διεθνές δίκαιο. 2.Είναι ένα έγγραφο, με το οποίο τα κράτη αποτυπώνουν τις βουλήσεις τους και επιδιώκουν να επιτύχουν ένα σκοπό. 3.Είναι μία διεθνής συμφωνία σε γραπτή μορφή που διέπεται από το διεθνές δίκαιο. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες συμφωνίες που δεν δεσμεύονται από το διεθνές δίκαιο αλλά παράγουν τα ίδια αποτελέσματα και θεωρούνται διεθνείς συνθήκες που παράγουν έννομα αποτελέσματα.η διεθνής συνθήκη συνάπτεται μεταξύ των κρατών, αν και σήμερα δεν παίζει ρόλο αν είναι κράτος, αρκεί να είναι υποκείμενο του διεθνούς δικαίου και να έχει την ικανότητα να συνάπτει διεθνείς συμφωνίες. Ο βασικός στόχος των διεθνών συνθηκών είναι η παραγωγή ή η δέσμευση έννομων αποτελεσμάτων, σύμφωνα με τα οποία ρυθμίζεται η έκταση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων που καθένας αναλαμβάνει. www.dap-papei.gr 11

Ο χαρακτήρας της διεθνούς συνθήκης είναι υποχρεωτικός.για να θεωρηθεί μία συνθήκη υποχρεωτική πρέπει α) να είναι γραπτή και β)να το λέει η ίδια η συνθήκη, η οποία θα είναι διατυπωμένη με καθαρότητα. Τύποι διεθνών συνθηκών [SOS] Κατά καιρούς έχουν γίνει διακρίσεις μεταξύ συνθηκών από διάφορες οπτικές.οι συνθήκες μπορούν να διακριθούν με βάση τον αριθμό των συμβαλλόμενων μερών σε διμερείς και πολυμερείς.στις διμερείς, το αντικείμενο είναι περιορισμένο και αφορά μόνο τα κράτη που είναι μέλη ενώ στις πολυμερείς το αντικείμενο μπορεί να έιναι είτε ευρύ είτε στενό.υπάρχουν συνθήκες που συνάπτονται μόνο μεταξύ κρατών ή μεταξύ κρατών διεθνών οργανισμών. Άλλη διάκριση είναι αυτή ανάμεσα στις ανοιχτές (π.χ ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών) και τις κλειστές συνθήκες(benelux).υπάρχουν συνθήκες απλοποιημένης μορφής και άλλες που θεωρούνται επίσημες.οι επίσημες συνθήκες από την στιγμή που υπογράφονται, πρέπει να περάσουν από τα εθνικά κοινοβούλια για να τεθούν σε ισχύ. Τα κοινοβούλια κυρώνουν την συνθήκη και ο Πρόεδρος την επικυρώνει.αυτή είναι και η διαφορά τους με τις συνθήκες απλοποιημένης μορφής. Υπάρχει και μία τελευταία διάκριση που κάποτε είχε σημαντική απήχηση στην επιστήμη, ενώ σήμερα τείνει να παραμερισθεί.είναι η διάκριση μεταξύ συνθηκών νόμων και συνθηκών συμβολαίων. www.dap-papei.gr 12

Στάδια σύναψης των διεθνών συνθηκών Σύναψη ή συνομολόγηση διεθνούς συνθήκης σημαίνει μία σειρά από διαδικασίες που απολήγουν σε μία ενέργεια, με την οποία τα κράτη αναλαμβάνουν δεσμεύσεις από τη συνθήκη.η σύναψη περιλαμβάνει την διαπραγμάτευση, την επεξεργασία και την διατύπωση του κειμένου της συνθήκης, την υπογραφή, την επικύρωση και την έναρξη ισχύος της συνθήκης. Η διαπραγμάτευση θεωρείται ως ένα κρίσιμο στάδιο γιατί παράγει έννομα αποτελέσματα.μέσω της διαπραγμάτευσης με τα άλλα κράτη, μπορούμε να εκφράσουμε την βούληση μας προβάλλοντας θέσεις, κάνοντας προτάσεις και αντιπροτάσεις. Ικανότητα σύναψης διεθνών συνθηκών έχουν τα κράτη, σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, βάσει ορισμένων στοιχείων ανεξαρτησίας και κυριαρχίας.τα κράτη που τηρούν αυτά τα κριτήρια έχουν αυτοδικαίως ικανότητα σύναψης διεθνών συνθηκών, σύμφωνα με τον Χάρτη του Ο.Η.Ε.Αυτή η ικανότητα, ωστόσο, περιορίζεται από το διεθνές δίκαιο, το οποίο καθορίζει τα όρια. Αν κάποια συνθήκη, από άποψη μελών, είναι μεγάλη, δεν είναι απαραίτητο να συμφωνήσουν όλα τα μέλη, αλλά η πλειοψηφία αυτών.όσοι δεν συναινούν, αποχωρούν και δεν δεσμεύονται από την συνθήκη.αν όμως πρόκειται για μία διμερή συνθήκη, τότε απαιτείται η συναίνεση και των δύο μελών. Η υπογραφή της συνθήκης, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως την πρώτη φάση προς τη διεθνή δέσμευση.συνίσταται στην αναγνώριση της αυθεντικότητας του κειμένου και στην υπόσχεση ότι το κράτος θα εξετάσει εντός ευλόγου χρόνου,την δυνατότητα επικυρώσεως της συνθήκης.η υπογραφή μπορεί να λάβει χώρα, ad referendum, δηλ. να είναι προσωρινή με την επιφύλαξη www.dap-papei.gr 13

περαιτέρω επιβεβαιώσεως της από την κυβέρνηση του ενδιαφερομένου κράτους. Η επικύρωση αποτελεί μία πράξη θεμελιώδους σημασίας για την συμβατική δέσμευση μεταξύ των κρατών.αποτελεί την εκδήλωση της θετικής βουλήσεως του αρμοδίου κρατικού οργάνου για να δεσμευθεί το κράτος διεθνώς. Υπάρχουν τρία συστήματα επικυρώσεως μίας συνθήκης α)η επικύρωση αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα της εκτελεστικής εξουσίας β)αποκλειστική αρμοδιότητα της νομοθετικής εξουσίας και γ)η αρμοδιότητα είναι μικτή, δηλ. υπεύθυνη είναι τόσο η εκτελεστική όσο και η νομοθετική εξουσία.το σύστημα αυτό ακολουθείται και από την χώρα μας. Tέλος,το κείμενο της συνθήκης αναφέρει συνήθως τον χρόνο ενάρξεως ισχύος της.υπάρχουν συνθήκες, οι οποίες ισχύουν από την στιγμή της υπογραφής τους και άλλες που ισχύουν μετά από ένα χρονικό διάστημα μετά την επικύρωση της συνθήκης. Εφαρμογή των συνθηκών Σημαίνει : α) την έναρξη της ισχύος των συνθηκών β)την τήρηση των συνθηκών μέσω της υποχρεώσεως των κρατών μελών να τηρούν την εκάστοτε συνθήκη και γ)το γεγονός ότι η συνθήκη αυτή ισχύει τοπικά και χρονικά www.dap-papei.gr 14

Έναρξη της συνθήκης έχουμε όταν το ορίζει το κείμενο της συνθήκης.μία συνθήκη ποτέ δεν έχει αναδρομική ισχύ, εκτός αν το ορίσουν τα μέρη που τη συνάπτουν. Από την στιγμή που τεθεί σε ισχύ μία συνθήκη, αμέσως γεννιέται η υποχρέωση της τήρησης της. Σε αυτό μας βοηθούν δύο αρχές: α) pacta sunt servanta = οι συνθήκες πρέπει να τηρούνται β) bona fideli = αρχή της καλής πίστης Αυτές οι δύο αρχές είναι το θεμέλιο της τροχιάς που διαγράφει η συνθήκη κατά την τήρηση της.όταν ένα κράτος παραβιάζει τις διατάξεις της συνθήκης, δίνεται η δυνατότητα στο άλλο κράτος να επικαλεστεί διεθνή ευθύνη, δηλ.οφείλει να ενημερώσει για την παράβαση και να επισημάνει πως θίχτηκε από το άλλο κράτος. Πρέπει να τονίσουμε ότι η δέσμευση για την τήρηση μίας συνθήκης είναι απόλυτη και πλήρης.άλλωστε, αυτό επισημαίνεται και από το Άρθρ.26 της Σύμβασης της Βιέννης, σύμφωνα με το οποίο «κάθε ισχύουσα συνθήκη είναι δεσμευτική για τα μέρη και πρέπει να εφαρμόζεται με καλή πίστη και δεν μπορεί κανένα κράτος να επικαλείται αντίθετη διάταξη εσωτερικού δικαίου για την μη εφαρμογή της συνθήκης.» Σύγκρουση συνθηκών στο χρόνο Υπάρχει περίπτωση οι συνθήκες να έρθουν σε σύγκρουση μεταξύ τους, όταν για παράδειγμα μία μεταγενέστερη συνθήκη ρυθμίζει ένα ζήτημα με διαφορετικό τρόπο από ότι τον όριζε η προγενέστερη συνθήκη.στην περίπτωση μάλιστα που και στις δύο συνθήκες οι συμμετέχοντες είναι οι ίδιοι, γεννιέται ζήτημα διεθνούς δικαίου. www.dap-papei.gr 15

Παρακάτω ακολουθούν ορισμένες περιπτώσεις τέτοιων συγκρούσεων μεταξύ συνθηκών στο χρόνο. Όταν τα μέρη μίας προγενέστερης συνθήκης, συνομολογήσουν μία νέα συνθήκη, με το ίδιο αντικείμενο, τότε θεωρείται ότι ισχύει η μεταγενέστερη συνθήκη με άλλα λόγια «η μεταγενέστερη συνθήκη καταργεί πάντα την προγενέστερη εφ όσον λαμβάνουν μέρος οι ίδιες χώρες.» lex prosteriori der ogat prior i Όταν μία μεταγενέστερη συνθήκη είναι ειδικότερη της προγενέστερης, γεννάται ζήτημα διεθνούς δικαίου. lex specialis derogat generalis Όταν κάποια κράτη έχουν συνομολογήσει μία συνθήκη που θεωρείται προγενέστερη, σε σύγκριση με μία καινούργια που θεωρείται μεταγενέστερη, στην οποία δεν λαμβάνουν μέρος τα ίδια κράτη ή συμμετέχουν ορισμένα από αυτά, πάλι υπάρχει σύγκρουση των συνθηκών στο χρόνο. Τέλος, όταν μία μεταγενέστερη συνθήκη, συνομολογημένη από διαφορετικά κράτη, ορίζει το ίδιο ζήτημα με διαφορετικό τρόπο,γεννάται ζήτημα διεθνούς δικαίου. Ακύρωση συνθηκών Μία συνθήκη μπορεί να θεωρηθεί άκυρη όταν: Η προγενέστερη συνθήκη απαγορεύει/περιορίζει την δημιουργία νέας συνθήκης με το ίδιο θέμα Η προγενέστερη συνθήκη είναι καταστατικού χαρακτήρα (π.χ Καταστατικός Χάρτης Ο.Η.Ε,συνθήκη Ε.Ε) ή εάν αυτή συγκρούεται με κανόνα αναγκαστικού χαρακτήρα www.dap-papei.gr 16

Υπάρχει μία πολυμερής συνθήκη(προγενέστερη) η οποία επιδιώκει να δημιουργήσει μόνιμους κανόνες τότε η μεταγενέστερη θεωρείται άκυρη. Η εφαρμογή μεταγενέστερης συνθήκης ενέχει μία παραβίαση οικουμενικού χαρακτήρα. H ερμηνεία των συνθηκών Είναι η εθιμική πρακτική των κρατών/η διανοητική διεργασία που αποσκοπεί στην κατανόηση της συνθήκης, τον καθορισμό της έννοιας της και την χάραξη των ορίων εφαρμογής της.η ερμηνεία, είναι κατά βάση, πράξη μονομερής και αυθεντικός ερμηνευτής θεωρείται ο ιστορικός νομοθέτης. Στο εσωτερικό δίκαιο, η ερμηνεία των συνθηκών γίνεται από το Σύνταγμα και τα όργανα που αυτό διαθέτει.αρμόδιος για την ερμηνεία των κανόνων είναι ο Υπ.Εξωτερικών (αυθεντικός ερμηνευτής) και τα δικαστήρια (εκτός αντιθέτων οδηγιών). Στο διεθνές δίκαιο, αρμόδια για την ερμηνεία των συνθηκών είναι τα κράτηδιά του Υπουργού των Εξωτερικών καθώς επίσης και τα όργανα που προβλέπονται από την ίδια την συνθήκη. Π.χ στη Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε κάθε φορά που υπάρχει διαφορά ως πρός το τι εννοεί μία διάταξη, καταφεύγουν στο Δικαστήριο της Χάγης κα ιζητούν γνώμη, έτσι ώστε να επιλυθεί η διαφορά. Στην Ελλάδα, όλα τα δικαστήρια ερμηνεύουν τους κανόνες των διεθνών συνθηκών, πλήν των κυβερνητικών πράξεων.(act of state). ΠΡΟΣΟΧΗ!!! Μελετήστε τις μεθόδους ερμηνείας των συνθηκών www.dap-papei.gr 17

Λήξη ή αναστολή ισχύος των συνθηκών Η λήξη μίας συνθήκης πραγματοποιείται με την εκτέλεση των συμβατικών δεσμεύσεων.μπορεί επίσης, να επέλθει α)με την κοινή βούληση των συμβαλλομένων μερών κατάργηση β)με την εκδήλωση της βουλήσεως ενός των συμβαλλομένων καταγγελία γ)με την επέλευση εξωτερικών γεγονότων (πόλεμος, διαδοχή κρατών, αδυναμία εκτελέσεως ή μεταβολή των περιστάσεων) Η αναστολή ισχύος των συνθηκών, σύμφωνα με το Άρθρο 57 Συμβάσεως της Βιέννης 1969 περί Συνθηκών, είναι δυνατή κάτω από προυποθέσεις.η αναστολή πραγματοποιείται, είτε κατά πρόβλεψη της ίδιας της συνθήκης, είτα υπό τους όρους στους οποίους συμφωνούν μεταγενέστερα όλα τα συμβαλλόμενα κράτη. Ακυρότητα των συνθηκών Πολύ σημανικό ρόλο στην ακυρότητα των συνθηκών παίζει το στοιχείο της κυριαρχίας και το βουλησιακό στοιχείο.σε κάθε συνθήκη πρέπει να πρυτανεύει η καθαρή συναίνεση* κάθε κράτους. *Καθαρή συναίνεση: έχουμε, όταν κατά την διάρκεια της συνομολόγησης μίας συνθήκης, δεν έχει εμφιλοχωρήσει κάποιο νομικό ελάττωμα, όπως η πλάνη, η απάτη, ο εξαναγκασμός. Ωστόσο, σημαντική θεωρείται, η εκ μέρους της διεθνούς κοινότητας, διατήρηση κάποιων μελημάτων, να διατηρηθεί δηλαδή το επίπεδο των www.dap-papei.gr 18

θεμελιωδών αξιών και των συμφερόντων της διεθνούς κοινότητας.επίσης, να ληφθεί υπόψιν η ιδιωτική βούληση του κάθε συμβαλλομένου κράτους. Σε περίπτωση που τα ανωτέρω δεν τηρούνται, οδηγούμαστε στην ανάγκη της ακυρότητας των συνθηκών. Τι προβλέπει η Σύμβαση της Βιέννης για την εγκυρότητα μίας συνθήκης; Σύμφωνα με το Άρθρο 42 της Σύμβασης της Βιέννης, η εγκυρότητα μίας συνθήκης ή η συναίνεση ενός κράτους να δεσμεύεται από μία συνθήκη, μπορεί να προσβληθεί μόνο μέσα από την εφαρμογή της παρούσας σύμβασης.δεν μπορεί ένα κράτος, δηλαδή, να προβάλλει οποιονδήποτε λόγο.επικαλείται την ακυρότητα και στην περίπτωση που οι λόγοι ακυρότητας γίνουν δεκτοί από τα υπόλοιπα κράτη, η διαδικασία θα διεξαχθεί σύμφωνα με τον τρόπο που ορίζει η Σύμβαση. Λόγοι ακυρότητας των συνθηκών [SOS] i) παραβίαση κανόνων εσωτερικού δικαίου ii) παραβίαση/υπέρβαση εξουσίας iii) πλάνη (Άρθρο 48 της Σύμβασης της Βιέννης) iv) απάτη (Άρθρο 49) v) δωροδοκία αντιπροσώπου (Άρθρο 50) vi) απειλή χρήσεως βίας/χρήση βίας (Άρθρα 51,52) vii) παραβίαση του γενικού κανόνα διεθνούς δικαίου (Άρθρο 53) www.dap-papei.gr 19

ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΖΗΤΗΘΕΙ ΣΕ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΕΣ & ΘΕΜΑΤΑ SOS ΓΙΑ ΤΟ «ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ» 1. Σύγχρονος ρόλος του διεθνούς δικαίου 2. Υποκείμενα διεθνούς δικαίου 3. Να γνωρίζετε το περιεχόμενο του Άρθρ.2 παρ.2 του Συντάγματος και του Άρθρ.28 παρ.1 του Συντάγματος. 4. Να γνωρίζετε το περιεχόμενο του Άρθρ 38 παρ.1 του Καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης (SOS) 5. Ορισμός της έννοιας «Συνθήκη» και ποιοί είναι οι τύποι διεθνών συνθηκών (SOS) 6. Ορισμός της έννοιας «Σύναψη» και ποιά είναι τα στάδια που αυτή περιλαμβάνει 7. Να γνωρίζετε τι είναι η «διαπραγμάτευση, υπογραφή, επικύρωση» μίας συνθήκης 8. Ποιές είναι οι αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας (SOS) 9. Ορισμός της έννοιας «Ερμηνεία» συνθήκης και ποιοί είναι αυτοί που προβαίνουν στην διαδικασία της ερμηνείας μίας συνθήκης 10.Λόγοι ακυρότητας συνθήκης SOS η «χρήση βίας» Τα μέλη της ΔΑΠ ΝΔΦΚ σε μία προσπάθεια να ανταποκριθούν για μία ακόμα φορά στις δικές σας ανάγκες έφτιαξαν με προσοχή αυτό το φυλλάδιο.ελπίζουμε να σας φανεί ιδιαιτέρως χρήσιμο. ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!!! www.dap-papei.gr 20