Θερμότητα Περιεχόμενα 1) Θερμόμετρα-κλίμακες 2) Μηχανισμοί διάδοσης θερμότητας 3) Φαινόμενα που συνοδεύουν μεταβολές της θερμοκρασίας (π.χ. αλλαγές φάσης) 4) Θερμοχωρητικότητα 5) Εφαρμογές Η κατάσταση ισορροπίας μηχανικών συστημάτων περιγράφεται από τα μεγέθη: L, t, m. Για την περιγραφή του συνόλου των φαινομένων που περιλαμβάνουν και θερμικά φαινόμενα απαιτείται μία 4 η παράμετρος, η θερμοκρασία. Η θερμοκρασία είναι μέτρο της εσωτερικής ενέργειας των σωμάτων μακροσκοπική ιδιότητα & μετρίσιμη στο εργαστήριο E k E V Όπου Ε k η μέση κινητική ενέργεια λόγω άτακτης κίνησης, π.χ. δονήσεις, περιστροφές ατόμων & μορίων Ε V η ενέργεια λόγω απωστικών & ελκτικών ηλεκτροστατικών δυνάμεων που αναπτύσσονται λόγω μεταφοράς φορτίου & σχηματισμού δεσμών, π.χ. NaCl κινητική ενέργεια μετατόπισης κινητική ενέργεια λόγω δονήσεων & περιστροφής δυναμική ενέργεια λόγω ενδομοριακών δυνάμεων. Τα μονοατομικά αέρια έχουν μόνον κινητική ενέργεια μετατόπισης. Τα μοριακά αέρια έχουν επίσης κινητική ενέργεια περιστροφής & δόνησης Tα στερεά έχουν επί πλέον δυναμική ενέργεια λόγω των ενδοατομικών δυνάμεων. Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 1 of 32 Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 2 of 32
Βασικές έννοιες 1) Η θερμοκρασία (T) περιγράφει ποσοτικά τις έννοιες του θερμού & του ψυχρού. 2) Η Τ μετράται με θερμόμετρα που είναι διαφορετικά για διαφορετικές περιοχές θερμοκρασιών. Κατασκευή θερμομέτρου 1. Διαλέγουμε μία ιδιότητα που μεταβάλλεται (κατά προτίμηση) γραμμικά με την Τ, π.χ. διαστολή γραμμικών διαστάσεων (L=aT+b), μεταβολή πίεσης, μεταβολή ηλεκτρικής αντίστασης κλπ. 3) Μεταξύ 2 σωμάτων που βρίσκονται σε θερμική επαφή ροή θερμότητας συμβαίνει από το θερμό ψυχρό σώμα Το θερμίστορ έχει μη-γραμμική απόκριση. 2. Ορίζουμε «κλίμακα μέτρησης», δηλ. 2 θερμοκρασίες αναφοράς 4) Θερμική ισορροπία : 2 σώματα βρίσκονται σε θερμική ισορροπία όταν έχουν την ίδια Τ. και το μοναδιαίο διάστημα, δηλ. τον βαθμό. 3. Φέρνουμε το θερμόμετρο σε θερμική επαφή με το υπό μέτρηση σώμα και περιμένουμε να αποκατασταθεί θερμική ισορροπία. Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 3 of 32 Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 4 of 32
Κλίμακες θερμοκρασίας Κλίμακα Celsius (1742) Κλίμακα Fahrenheit (1724) Κλίμακα Kelvin (1824-1907) Σχέσεις μετατροπής μεταξύ κλιμάκων Κλίμακα Kelvin Θερμόμετρο σταθερού όγκου που συνήθως περιέχει He. Αέριο υπό χαμηλή πίεση συμπεριφέρεται σαν ιδανικό αέριο P V T Σταθερός όγκος 0 T 0 αναφορά στους 273.15 Μετρούμε την πίεση στους 0 & 100 o C Κατασκευάζουμε το διάγραμμα P-T P T P T 273. 16 όπου Τ P ο και P o Στην Kelvin χρειαζόμαστε 1 θερμοκρασία αναφοράς : το τριπλό σημείο του νερού 273.16Κ P o T 273. 16 P P o TC Celsius-Fahrenheit 9 TF TC 32 ή TF 2TC 32 5 5 9 T 32 ή T 0.5 T 32 F C F Kelvin-Celsius Τ Κ =Τ C +273,15 Μεταβολή της P συναρτήσει της Τ για θερμόμετρο σταθερού όγκου. Στη θερμοκρασία απολύτου μηδενός -273.15 ο η P=0 τα υγρά υγροποιούνται και στερεοποιούνται παύει να ισχύει η σχέση P-T Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 5 of 32 Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 6 of 32
Είδη θερμομέτρων Υδραργυρικό Θερμόμετρα αντίστασης (Sir Siemens 1871) Χαρακτηριστικά Ευρεία περιοχή θερμοκρασιών (-270 ο C έως 2300 o C) Μη-γραμμική απόκριση Υψηλή ακρίβεια Αρχή λειτουργίας: μεταβολή της αντίστασης πηνίου, ή ενός κρυστάλλου Ge ή μίας ράβδου άνθρακα συναρτήσει της θερμοκρασίας Χαρακτηριστικά Μέγιστη ακρίβεια Ευρεία περιοχή λειτουργίας : π.χ. θερμόμετρο πλατίνας -270 ο C έως +700 o C Θερμοζεύγος Seebeck 1826 Αρχή λειτουργίας : ανάπτυξη ΔV στην επαφή 2 μεταλλικών συρμάτων τα άκρα των οποίων βρίσκονται σε διαφορετική θερμοκρασία Τα θερμοζεύγη αποτελούνται από 2 διαφορετικά μέταλλα, τα οποία επιλέγονται ανάλογα με την περιοχή θερμοκρασιών λειτουργίας του θερμοζεύγους (-270 ο C έως 2300 o C). Συνήθη μέταλλα είναι ο Cu και το κράμα Co/Ni (constantan). Η διαφορά δυναμικού ανάμεσα στις 2 επαφές εξαρτάται από τη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ τους. Η κεφαλή του θερμοζεύγους έχει πολύ μικρή μάζα η αποκατάσταση θερμικής ισορροπίας με το υπό μέτρηση σώμα είναι ταχεία. Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 7 of 32 Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 8 of 32
Οπτικά πυρόμετρα (Νόμος Stefan Boltzman 1884) Αρχή λειτουργίας: μεταβολή του φάσματος εκπομπής θερμού σώματος Νόμος Stefan-Boltzmann P=εσ(Τ 4 -T 4 o ) (Wcm -2 ) Νόμος Wien λ m T=0.29cm o C -1. Χαρακτηριστικά Δεν απαιτείται φυσική επαφή μέτρηση από απόσταση Κατάλληλα για υψηλές θερμοκρασίες και διαβρωτικό περιβάλλον Επιθυμητά χαρακτηριστικά θερμομέτρων Επαναληψιμότητα Ευαισθησία : μεγάλη μεταβολή της μετρούμενης ποσότητας (σήμα εξόδου) για μικρές μεταβολές της θερμοκρασίας. Παράδειγμα : το σήμα εξόδου στο θερμοζεύγος είναι η διαφορά δυναμικού ενώ στο υδραργυρικό θερμόμετρο είναι η μεταβολή του ύψους της στήλης του Hg. Υψηλή ταχύτητα απόκρισης: χρόνος για να φθάσει στο 63% της τελικής ανάγνωσης. Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 9 of 32 Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 10 of 32
Φαινόμενα που συνοδεύουν αλλαγές θερμοκρασίας Αλλαγή γεωμετρικών διαστάσεων (συστολή/διαστολή) Αλλαγές φάσης Συστολή /διαστολή Υλικό α β Al 2.4x10-5 7.2x10-5 Cu 1.7x10-5 5.1x10-5 Hg - 18x10-5 Αιθανόλη 75x10-5 Μεταβολή των διαστάσεων υλικών τεχνολογίας συναρτήσει της θερμοκρασίας. Συντελεστής γραμμικής διαστολής : 1 dl L dt Συντελεστής διαστολής όγκου Σώμα ομογενές & ισότροπο : (μονάδες ο C -1 ) (T) L 1 3 (Η 2 0- L o 1 dv (μονάδες ο C -1 ) V dt P Υποδοχείς διαστολής (expansion joints) χρησιμοποιούνται σε γέφυρες, σιδηροτροχιές κλπ για να απορροφήσουν μεταβολές μήκους των επί μέρους κομματιών λόγω αλλαγών της θερμοκρασίας. εξαίρεση) Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 11 of 32 Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 12 of 32
Διμεταλλικός διακόπτης: Αποτελείται από 2 ισομήκεις μεταλλικές ράβδους που αποτελούνται από διαφορετικό υλικό και είναι συγκολλημένες μεταξύ τους. Τα 2 διαφορετικά μέταλλα έχουν διαφορετικό συντελεστή γραμμικής διαστολής α έχουν διαφορετικό ΔL όταν αλλάζει η Τ λυγισμός. Xρησιμοποιείται ευρύτατα σαν διακόπτης ηλεκτρικών συσκευών. Αλλαγές φάσης Οι αλλαγές φάσης δεν συνοδεύονται από αλλαγή χημικού τύπου & είναι ισόθερμες. Σημαντικές αλλαγές φάσης (ισόθερμες). Τήξη πήξη : στερεά υγρή φάση, π.χ. Η 2 O : 79.7 cal/gr Εξαέρωση υγροποίηση υγρό αέριο Βρασμός (φαινόμενο όγκου) : 1gr H 2 O (100 o C)+540 cal 1 gr ατμού στους 100 o C Εξάτμιση (διεπιφάνεια) μείωση εσωτερικής ενέργειας υγρού π.χ. εξάτμιση ιδρώτα, αλκοόλης Εξάχνωση στερεό αέριο (1 atm) π.χ. ναφθαλίνη, ξηρός πάγος CΟ 2 στους -79 o C στους 27 ο C μετατρέπεται σε αέριο CO 2 Παράδειγμα αλλαγής φάσης: Οι αλλαγές φάσης του H 2 O συνοδεύονται αρχικά από σπάσιμο των 6-γώνων δακτυλίων που συνιστούν τον πάγο και περαιτέρω σπάσιμο των αλυσίδων που συνιστούν την δομή του νερού. Ο χημικός τύπος του Η 2 Ο δεν αλλάζει και οι αλλαγές φάσης είναι ισόθερμες. Λανθάνουσα θερμότητα (L) αλλαγής φάσης (latent heat) υπό σταθερή πίεση είναι το ποσό της θερμότητας που απαιτείται για να αλλάξει φάση 1gr ουσίας όταν βρίσκεται στη θερμοκρασία αλλαγής φάσης. Q Lm Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 13 of 32 Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 14 of 32
Ποσοτική περιγραφή θερμικών φαινομένων Θερμοκρασία ( o C Τήξη πάγου Βρασμός νερού Θέρμανση νερού Θέρμανση πάγου θερμότητα θέρμανση ατμού Ειδική θερμότητα c: το ποσό της θερμότητας που απαιτείται για να αυξηθεί η θερμοκρασία 1gr μιας ουσίας κατά 1Κ ή 1 ο C, υπό σταθερή πίεση. (J gr -1 o C -1 ). Μεγαλύτερη ειδική θερμότητα μεγαλύτερη αδράνεια στις μεταβολές της θερμοκρασίας. Μεταβολή της θερμοκρασίας του Η 2 Ο συναρτήσει της προστιθέμενης ποσότητας θερμότητας. Η διαφορετική κλίση κατά τη θέρμανση του πάγου, του νερού και του ατμού οφείλεται στην διαφορετική ειδική θερμότητα κάθε φάσης. Τα οριζόντια τμήματα αντιστοιχούν στην λανθάνουσα θερμότητα αλλαγής φάσης. Έξυπνα υφάσματα: οι μικρές σφαίρες καλύπτονται με υλικό που αλλάζει φάση και καθώς τήκεται ή παγώνει απορροφά ή απελευθερώνει θερμότητα, αντίστοιχα. Τα υφάσματα αυτά αλληλεπιδρούν με το σώμα και βοηθούν στη διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας του σώματος. Υπόθεση εργασίας : η c είναι σταθερή σε μικρά ΔΤ. Θερμοχωρητικότητα C =mc (J o C -1 ) ΔQ= mcδτ= C ΔΤ C ύ m c i i i Μονάδες μέτρησης ποσοτήτων θερμότητας Θερμίδα (calorie) : 1 cal= ποσόν θερμότητας που απαιτείται για να ανέβει η θερμοκρασία 1gr H 2 O από 14.5 15.5 ο C. 1 cal=4.186 J BTU Βρετανική θερμική μονάδα (κλίμακα Fahrenheit). 1 BTU= θερμότητα που απαιτείται για να ανέβει η θερμοκρασία 1 pound (454gr) H 2 O από 63F 64F 1 BTU=1055 J Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 15 of 32 Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 16 of 32
Ενδεικτικές τιμές ειδικής θερμότητας: Η c μεταβάλλεται με τη θερμοκρασία και γι αυτό στον πίνακα παρατίθεται και η περιοχή θερμοκρασιών στην οποία ισχύει η τιμή που παρατίθεται. Στοιχείο/ένωση c (cal gr -1 o C -1 ) ΔΤ ( o C) Al 0,22 20-100 Cu 0,092 20-100 γυαλί 0,20 20-100 H 2 O 1,00 0-100 πάγος 0,50-10 έως 0 Μηχανισμοί διάδοσης θερμότητας Οι 3 μηχανισμοί διάδοσης 1. Με αγωγή θερμότητας 2. Με μεταφορά ύλης 3. Με ακτινοβολία Μεταφορά θερμότητας με μεταφορά ύλης (convection) Οδηγός δύναμη: μεταβολές στην πυκνότητα Τα αέρια και τα ρευστά διαστέλλονται όταν Τ Η πυκνότητα τους Υφίστανται συνεχή μετατόπιση από υπερκείμενα στρώματα μεγαλύτερης πυκνότητας Ελεύθερη (π.χ. βρασμός Η 2 Ο, καπνός τσιγάρου) ή Εξαναγκασμένη (π.χ. καρδιά, χρήση αντλίας) Παραδείγματα Η μάζα του νερού θερμαίνεται λόγω μεταφοράς μάζας που οδηγείται από μεταβολές της πυκνότητας. Ανοδικά ρεύματα αέρα δημιουργούνται λόγω θέρμανσης του εδάφους. Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 17 of 32 Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 18 of 32
Διάδοση θερμότητας με αγωγή Μεταφορά θερμότητας Q χωρίς μεταφορά μάζας. Η επιδαπέδια θέρμανση & η ψύξη του εσωτερικού ψυγείου στηρίζονται σε μεταφορά θερμότητας λόγω μεταφοράς μάζας. To Q t Το Q ΔΤ Το Q A (εμβαδόν επιφάνειας) Το Q L 1 Q ka T t L Η αιθαλομίχλη παγιδεύεται και αιωρείται στην ατμόσφαιρα λόγω απουσίας ανοδικών ρευμάτων αέρα. Κατά την έκρηξη ηφαιστείων ο καπνός ανυψώνεται κατά km λόγω μεταφοράς θερμών αερίων μαζών. To Q συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας k (W m -1 K -1 ) Πίνακας τιμών συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας για επιλεγμένα υλικά ευρείας χρήσης. Υλικό k (W/mK) Υλικό k (W/mK) Διαμάντι 1000 Hg 8.3 Au 314 Γυαλί 1.6 Al 205 Τούβλο με μόνωση 0.15 Ατσάλι 50.2 Τούβλο 0.6 Ξύλο 0.12-0.04 H 2 O (20 o C) 0.6 Μπετόν 0.8 Αέρας (0 o C) 0.024 Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 19 of 32 Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 20 of 32
Εφαρμογές Για την ελαχιστοποίηση απωλειών ενέργειας στα κτίρια χρησιμοποιούνται υλικά πορώδη με μεγάλο ποσοστό κενών που περιέχουν αέρα. Το πολυστυρένιο (styrofoam) έχει εξαιρετικές μονωτικές ιδιότητες επειδή οι φυσαλίδες αέρα που περιέχει εμποδίζουν την μεταφορά θερμότητας με μεταφορά ύλης. Διάδοση θερμότητας με ακτινοβολία Νόμος Stefan (1835-93) : P =ε σ Τ 4 (Wcm -2 ) Νόμος Stefan-Boltzmann P=ε σ (Τ 4 -T 4 o ) 0<ε<1, ικανότητα εκπομπής (φύση επιφάνειας) σ=5,7 x 10-8 Wm -2 K -4 Νόμος Wien λ m T=0.29cm o C -1. Μετατόπιση του Ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας της μόνωσης και του ξύλου είναι 0,030 & 0,080 J/(s m ο C), αντίστοιχα. Η απώλεια φάσματος εκπομπής όταν μεταβάλλεται η θερμοκρασία του σώματος. θερμότητας χωρίς την μόνωση είναι 12 φορές μεγαλύτερη. Ο Ηλιος που βρίσκεται στους 6000Κ εκπέμπει μέρος του φάσματος του στο ορατό. Αντίθετα τα σώματα που βρίσκονται σε θερμοκρασία περιβάλλοντος εκπέμπουν στο υπέρυθρο. Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 21 of 32 Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 22 of 32
Καλός εκπομπός καλός απορροφητής Καλός ανακλαστήρας κακός εκπομπός Μέλαν σώμα (ε=1) : απορροφά & δεν ανακλά. Ανθρώπινο σώμα Εξαναγκασμένη μεταφορά θερμότητας (η καρδιά λειτουργεί σαν αντλία) Οι έντονα ανακλαστικές εξωτερικές επιφάνειες του δορυφόρου ελαχιστοποιούν τις απώλειες θερμότητας. Οι μηχανισμοί απώλειας θερμότητας από το ανθρώπινο σώμα μεταβάλλονται όταν αλλάζει η θερμοκρασία περιβάλλοντος. Στεγνό σώμα Μεταφορά ύλης 30% & Ακτινοβολία 50% Ιδρωμένο σώμα Εξάτμιση (αλλαγή φάσης) ΔΤ=+1 ο C Mεταβολισμός +7% Έντονη άσκηση Mεταβολισμός +10% Q Νόμος Newton για την ψύξη t t Nόμος θέρμανσης Joule : W=V I t=i 2 R t Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 23 of 32 Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 24 of 32
Μηχανισμοί διάδοσης θερμότητας-εφαρμογές Εφαρμογές ακτινοβολίας μέλανος σώματος 1. Θερμός Λειτουργούν 2 μηχανισμοί μείωσης της μεταφοράς θερμότητας Ανακλαστική εσωτερική επιφάνεια μικρή εκπομπή μείωση απωλειών λόγω ακτινοβολίας Διπλά τοιχώματα υπό κενό Μείωση μεταφοράς με ύλη Μείωση μεταφοράς με αγωγή. Μέλαν σώμα: απορροφά 100% της προσπίπτουσας ακτινοβολίας & ανακλά 0%. Πυρομετρία Nόμος Wien λ m T=0,29cm/ o C. Εφαρμογές : για Τ>1000Κ Αστροφυσική 2. Μεταβολές της θερμοκρασίας μεγάλων λιμνών. Όταν η επιφάνεια του Η 2 Ο : Θ=4 ο C τα επιφανειακά στρώματα βυθίζονται μείξη & αποκατάσταση θερμικής ισορροπίας σε όλο το Η 2 Ο. Οταν η επιφάνεια έχει Θ<4 ο C τα επιφανειακά στρώματα διαστέλλονται επιπλέουν σταματούν οι μηχανισμοί μεταφοράς-μείξης η απώλεια θερμότητας γίνεται μόνο με αγωγή που είναι βραδύς μηχανισμός Θερμογραφία (1960): Stefan-Βoltzmann P(Wm -2 )=σ ε (Τ 4 -Τ 4 ο ) Ανιχνευτές υπερύθρου : φωτογραφική ή τηλεοπτική εικόνα. διαφορά θερμοκρασίας από το περιβάλλον 1Κ ευαισθησία 0,1 ο C. Εφαρμογές : Στρατός Ιατρική (εντοπισμός όγκων ή φλεγμονών) Περιβάλλον Εντοπισμός εστίας σε μεγάλες πυρκαγιές Απεικόνιση θερμών ρευμάτων στη ροή ποταμού όπου εκβάλλουν κανάλια ψύξης πυρηνικών εργοστασίων. Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 25 of 32 Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 26 of 32
Νυχτερινή φωτογραφία δρόμου. Τα θερμά σημεία στη στέγη του σπιτιού οφείλονται σε παράθυρα οροφής. Το καπώ του αυτοκινήτου και τα λάστιχα είναι ζεστά λόγω της λειτουργίας της μηχανής και της τριβής, αντίστοιχα. Νυχτερινή φωτογραφία 2 μηχανοκίνητα εν κινήσει (το 2 ο όχημα είναι τροφοδοσίας) Προσγείωση του space shuttle. Τα πιο θερμά σημεία (άσπρα και κόκκινα) βρίσκονται στην μύτη και τον θάλαμο διακυβέρνησης. Η κόκκινη περιοχή κοντά στην ουρά θερμαίνεται λόγω λειτουργίας των κινητήρων επιβράδυνσης. Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 27 of 32 Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 28 of 32
Φαινόμενο θερμοκηπίου Τ ηλίου =6000Κ λ ηλίου 5000Å (0.5μm ορατό) Μεταβολή της θερμοκρασίας στο κρανίο ασθενούς λόγω ημικρανίας Κατανομή της θερμοκρασίας στην πλάτη ατόμου με φλεγμονή στην σπονδυλική στήλη. Η απεικόνιση δεξιά είναι υψηλής διακριτικής ικανότητας. Τ γής 300Κ λ γής =100μm (υπέρυθρο) Τοιχώματα θερμοκηπίου : διαπερατά στο ορατό (5000 Å) & αδιαφανή στο υπέρυθρο η ακτινοβολία παγιδεύεται στο εσωτερικό του θερμοκηπίου α β γ Κατανομή της θερμοκρασίας στην πλάτη αλόγου: α) φυσιολογική, β) φλεγμονή στο οστό της ουράς, γ) φλεγμονή στο λαγόνιο οστό άνοδος θερμοκρασίας. CΟ 2 : «οροφή του θερμοκηπίου ΓΗ» Διπλασιασμός του CO 2 => ΔT=+2 o C => τήξη παγετώνων. Παραγωγή CO 2 : παραγωγή ενέργειας (π.χ. καύση πετρελαιοειδών). Νυχτερινή φωτογραφία οικισμού. Τα θερμά σημεία αντιστοιχούν στους δρόμους και τα απόβλητα βιομηχανίας. Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 29 of 32 Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 30 of 32
Παραγωγή ενέργειας: Η+Η+Η+Η He+2e + 6.4x10 18 erg/s Κατανάλωση καυσίμων : 600,000,000 tons/s Αναμενόμενη διάρκεια ζωής > 10,000,000,000 χρόνια Το CO 2 λειτουργεί ως η «οροφή» του θερμοκηπίου «ΓΗ». Μεταβολή της συγκέντρωσης του CO 2 σε ppm από το 1958 έως το 2000. Οζον: απορροφά επιλεκτικά την υπεριώδη (λ 3000 Å) του ήλιου. Διάδοση θερμότητας Ακτινοβολία (r 0.7r o ) Μεταφορά ύλης (r>0.7r o ) Η τρύπα του Ο 3 (φωτογραφία NASA). Η διάσπαση του Ο 3 επάγεται καταλυτικά από το ΝΟ (υπερηχητικά αεροσκάφη) Ο ΗΛΙΟΣ Θερμοκρασία Ηλίου Κέντρο: 15,000,000Κ Επιφάνεια: 5870Κ Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 31 of 32 Ε. Κ. Παλούρα : Θερμότητα Page 32 of 32