ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 6 Νοεμβρίου 2013 (OR. en) 15591/13 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου EDUC 414 AUDIO 106 TECOM 279 PI 147 RECH 494 Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων (1ο τμήμα)/το Συμβούλιο αριθ. προηγ. εγγρ.: 14851/13 EDUC 392 AUDIO 99 TECOM 262 PI 135 RECH 456 Θέμα: Ανοικτοί Εκπαιδευτικοί Πόροι και ψηφιακή μάθηση - Συζήτηση προσανατολισμού (Δημόσια συζήτηση βάσει του άρθρου 8 παρ. 2 του εσωτερικού κανονισμού του Συμβουλίου [πρόταση της Προεδρίας]) Η Προεδρία, μετά από διαβούλευση στο πλαίσιο της συνεδρίασης της Επιτροπής Παιδείας, κατήρτισε το συνημμένο έγγραφο προβληματισμού, ως βάση για τη συζήτηση προσανατολισμού κατά τη σύνοδο του Συμβουλίου (Παιδεία, Νεολαία, Πολιτισμός και Αθλητισμός) στις 25 και 26 Νοεμβρίου 2013. 15591/13 ΙΑ/γπ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Έγγραφο προβληματισμού της Προεδρίας Ανοικτοί Εκπαιδευτικοί Πόροι και ψηφιακή μάθηση Εισαγωγή Όπως η παγκοσμιοποίηση και η τεχνολογία μεταμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η παγκόσμια οικονομία, έτσι η ολοένα ευκολότερη και ταχύτερη πρόσβαση στο Διαδίκτυο - μεταξύ άλλων μέσω όλο και πιο εξεζητημένων κινητών συσκευών - έχει σημαντικό αντίκτυπο στην εκπαίδευση και αρχίζει να θέτει υπό αμφισβήτηση τους πιο παραδοσιακούς τρόπους διδασκαλίας και μάθησης. Εκτός του ότι αποτελεί πηγή πληροφόρησης, το Διαδίκτυο θεωρείται όλο και περισσότερο ως κολοσσιαίο εκπαιδευτικό εργαλείο, το οποίο παρέχει πρόσβαση σε εξαιρετικά πλούσια διδακτική ύλη και προσφέρει απλούς, οικονομικούς και αποτελεσματικούς τρόπους για να συνδέονται οι σπουδαστές και μεταξύ τους και με τους διδασκάλους τους, χωρίς περιορισμούς χρόνου και χώρου. Τα τελευταία έτη σημειώθηκε ταχεία ανάπτυξη των ψηφιακών εργαλείων εξ αποστάσεως μάθησης όπως οι Ανοικτοί Εκπαιδευτικοί Πόροι (OER-Open Educational Resources) και τα Μαζικά Ανοικτά Ηλεκτρονικά Μαθήματα (MOOC-Massive Open Online Courses), τα οποία προσφέρουν νέες συναρπαστικές δυνατότητες, αλλά αντιπροσωπεύουν και κάποιες προκλήσεις για τις παραδοσιακές εκπαιδευτικές μεθόδους και δομές. Οι δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία στην εκπαίδευση είναι άνευ προηγουμένου. Με ένα μόνο MOOC, ένας διδάσκαλος μπορεί να απευθυνθεί σε κοινό ευρύτερο και πλέον διαφοροποιημένο από όσο θα μπορούσε να έχει στη διάρκεια μιας ολόκληρης "παραδοσιακής" διδακτικής σταδιοδρομίας. Επιπλέον, τα νέα αυτά επιγραμμικά εργαλεία και πόροι επιτρέπουν στους μαθητές να συμβάλλουν ενεργά στη δημιουργία γνώσεων και να συνεργάζονται με ομοτίμους τους, ανεξαρτήτως πού βρίσκονται ανά τον κόσμο. Μπορούν να έχουν πρόσβαση στη γνώση από οπουδήποτε και με τον δικό τους ρυθμό, είτε σπουδάζουν σε πλήρη βάση είτε συνδυάζουν σπουδές με εργασία ή άλλη δραστηριότητα. 15591/13 ΙΑ/γπ 1
Επομένως, χρησιμοποιούμενοι καταλλήλως, οι νέοι αυτοί πόροι έχουν πολλά να προσφέρουν : μπορούν να προωθήσουν την ανταλλαγή γνώσεων και τη διαπολιτισμική επικοινωνία μπορούν να διευρύνουν την πρόσβαση στην εκπαίδευση, διότι προσφέρουν τη δυνατότητα πανταχού διδασκαλίας και μάθησης και, χάρη στην ικανότητά τους να απευθύνονται σε μεγάλους αριθμούς μαθητών, μεταξύ άλλων με τη δημιουργία πλασματικών κοινοτήτων κοινών ενδιαφερόντων, μπορούν να αυξήσουν την αποδοτικότητα σε σχέση με το κόστος. Εκτός αυτού, εκ φύσεως μπορούν να προωθήσουν καινοτομία στην εκπαίδευση και νέες μεθοδολογίες. Από την άλλη πλευρά, όπως κάθε νεωτερισμός, οι OER θέτουν και κάποιες προκλήσεις. Ποιος είναι ο καλύτερος δυνατός τρόπος για τη χρησιμοποίησή τους; Μπορούν να συνδυαστούν με πλέον παραδοσιακούς τρόπους διδασκαλίας και μάθησης, και αν ναι, πώς; Ποιές είναι οι συνέπειες για την εκπαίδευση των διδασκάλων; Πρέπει να αφιερωθούν κονδύλια προκειμένου να εξασφαλισθεί η παραγωγή περισσότερων τέτοιων πόρων στην Ευρώπη και σε άλλες γλώσσες; Πώς εκτιμούμε και επικυρώνουμε τις γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που αποκτώνται μέσω αυτών; Και άλλο ένα σημαντικό ερώτημα : πώς αξιολογείται η ποιότητά τους; Όποια κι αν είναι η απάντηση σε τέτοια ερωτήματα, η αλλαγή είναι αναπόφευκτη. Οι OER υπάρχουν και μάλιστα εξαπλώνονται με εκθετικό ρυθμό, πράγμα που έχει σημαντικές συνέπειες σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης, ιδίως δε στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Για παράδειγμα, σε πρόσφατη ερευνητική εργασία που διεξήχθη για λογαριασμό του Υπουργείου Επιχειρήσεων, Καινοτομίας και Επαγγελματικών Προσόντων του ΗΒ, αναφέρονται τα εξής: "Ιδανικά, τα MOOC μπορούν να προωθήσουν την καινοτομία και τον πειραματισμό, πράγμα που θα οδηγήσει σε βελτίωση της μάθησης, χαμηλότερο κόστος και ελεγχόμενη αναδιάρθρωση. Στη χειρότερη περίπτωση, τα MOOC θα υποχρεώσουν πολλούς παράγοντες της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να προβούν σε ριζικές μεταβολές ή να εκλείψουν, αν δεν προσαρμοστούν, με την ενδεχόμενη προοπτική της χαώδους κατατρόπωσης αυτού του τομέα." Σε ευρύτερο επίπεδο, η ΕΕ κινδυνεύει να σημειώσει καθυστέρηση στον εν λόγω τομέα σε σχέση με άλλες περιοχές του κόσμου. Ήδη, μεγάλο μέρος της προμήθειας ψηφιακού περιεχομένου προέρχεται από παράγοντες εκτός Ευρώπης, πράγμα που ενδέχεται να μην είναι προς όφελός της. Πολλοί θα συμφωνούσαν ότι επείγει να εξετάσουν οι φορείς οι αρμόδιοι για τη χάραξη πολιτικής τον ιδανικό τρόπο διαχείρισης του δυναμικού που αντιπροσωπεύουν οι OER και το είδος των ενδεχομένως απαραίτητων συνοδευτικών μέτρων. 15591/13 ΙΑ/γπ 2
Σ' αυτό το πλαίσιο, και λαμβανομένης υπόψη της πρόσφατης ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με το Άνοιγμα της εκπαίδευσης 1, η λιθουανική Προεδρία θεωρεί ότι είναι πλέον επίκαιρη η συζήτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο σχετικά με τις δυνατότητες και τις προκλήσεις που αναμφίβολα συνεπάγονται οι Ανοικτοί Εκπαιδευτικοί Πόροι. Υπουργικές παρεμβάσεις Η ταχεία εμφάνιση και εξάπλωση των ψηφιακών εργαλείων εξ αποστάσεως μάθησης όπως οι Ανοικτοί Εκπαιδευτικοί Πόροι (OER) και τα Μαζικά Ανοικτά Ηλεκτρονικά Μαθήματα (MOOC) παρουσιάζουν σημαντικές δυνατότητες, αλλά και μείζονες προκλήσεις, σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης και κατάρτισης, και κυρίως στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Από την άποψη της χάραξης πολιτικής, αυτή η εξέλιξη θέτει σημαντικά ζητήματα τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σχετικά με την εξασφάλιση της ποιότητας, την αναγνώριση και επικύρωση της κατάρτισης, την προώθηση της καινοτομικής διδασκαλίας και μάθησης, παράλληλα με πλέον παραδοσιακές μεθόδους, διάφορες γλώσσες, υποδομή και τεχνικές προδιαγραφές και την προστιθέμενη αξία που θα μπορούσαν να επιφέρουν οι δράσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Προκειμένου να μπορέσουν τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, ιδίως στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, να εκμεταλλευθούν πλήρως το δυναμικό των νέων τεχνολογιών για την κάλυψη της συνεχώς αυξανόμενης ζήτησης για εκπαίδευση υψηλής ποιότητας, οι Υπουργοί καλούνται να εκθέσουν σε γενικές γραμμές τη συνολική προσέγγιση που ακολουθείται σε εθνικό επίπεδο όσον αφορά τους Ανοικτούς Εκπαιδευτικούς Πόρους και τα MOOC, και να ανταλλάξουν τις απόψεις τους για τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν ζητήματα όπως η αξιολόγηση της ποιότητας και η αναγνώριση των δεξιοτήτων και ικανοτήτων που αποκτώνται με αυτά τα μέσα. Οι Υπουργοί καλούνται επίσης να αναφέρουν με ποιο τρόπο η δράση στο επίπεδο της ΕΕ θα μπορούσε να επιφέρει προστιθέμενη αξία στη διαδικασία αυτή. 1 14116/13 + ADD 1 : Άνοιγμα της εκπαίδευσης: καινοτόμοι μέθοδοι διδασκαλίας και μάθησης για όλους μέσω νέων τεχνολογιών και ανοικτών εκπαιδευτικών πόρων 15591/13 ΙΑ/γπ 3
Προκειμένου να διασφαλισθεί μια διαδραστική, ρέουσα συζήτηση, η Προεδρία θα καλέσει δύο εξωτερικούς ομιλητές προκειμένου να αναπτύξουν την προοπτική τους σχετικά με το θέμα αυτό: την κα Uschi SCHREIBER, Global Government and Public Sector Leader για την Ernst and Young, με έδρα το Χονγκ Κονγκ, τον Καθηγητή κ. Giovanni AZZONE, Πρύτανη του Politecnico di Milano. Στις παρεμβάσεις τους, οι Υπουργοί θα πρέπει να καθοδηγηθούν τόσο από τις ενδείξεις στο παραπάνω πλαίσιο κειμένου όσο και από τις παρουσιάσεις των εξωτερικών ομιλητών. Οι Υπουργοί θα παροτρυνθούν να παρέμβουν ελεύθερα και αυθόρμητα απαντώντας στους ομιλητές. Η Προεδρία θα καλέσει εξάλλου τους εξωτερικούς ομιλητές να αντιδράσουν στη συζήτηση καθώς εξελίσσεται και να σχολιάσουν τις παρεμβάσεις των Υπουργών. Για να δοθεί σε όλους τους Υπουργούς η δυνατότητα να μιλήσουν, και για να γίνει πιο διαδραστική συζήτηση, οι παρεμβάσεις θα πρέπει να είναι σύντομες κατά το δυνατόν. Έτσι, οι Υπουργοί θα έχουν την ευκαιρία να παρέμβουν πάνω από μία φορά. Στόχος της Προεδρίας είναι ο κάθε Υπουργός να αποκομίσει από τη συζήτηση μερικές πρακτικές ιδέες προκειμένου να τις θέσει προς συζήτηση στην πρωτεύουσα της χώρας του. 15591/13 ΙΑ/γπ 4