Πράσινη Επιχειρηματικότητα Λειτουργία Εταιρειών Παροχής Ενεργειακών Υπηρεσιών (ESCOs) Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων & ιοίκησης, Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Σκοπός Διερεύνηση η της λειτουργίας των ESCOs στην Ευρώπη και των νέων ευκαιριών - προοπτικών Αριθμόςτωνεταιρειών. Βασικοί τομείς στόχοι των εταιρειών. Εμπόδια. Η κατά προσέγγιση αξία των έργων που διεξάγονται από εταιρείες. Το μέλλον της αγοράς. 2
Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή. 2. Παρούσα Κατάσταση. 3. Λειτουργία. 4. Εμπόδια. 5. Στρατηγική. 6. Super ESCOs 7. Συμπεράσματα. 3
1. Εισαγωγή Η Εξοικονόμηση Ενέργειας (ΕΞΕΝ) αποτελεί κύρια προτεραιότητα των πολιτικών και των πρακτικών χρηματοδότησης των διεθνών οργανισμών, τραπεζών, κλπ. Οι Εταιρίες Παροχής Ενεργειακών Υπηρεσιών (ΕΠΕΥ ή ESCOs) έχουν αναπτυχθεί σε μεγάλο βαθμό και παίζουν πλέον ένα σημαντικό ρόλο στην προώθηση της ΕΞΕΝ. Χαρακτηριστικά των ESCOs: 1. Εγγυημένη ΕΞΕΝ (όπως αντικατοπτρίζεται και στη σύμβαση). 2. Αναλαμβάνουν τη χρηματοδότηση για την εγκατάσταση ενός ενεργειακού συστήματος. 3. Τα έσοδα τους είναι άμεσα εξαρτώμενα από την ΕΞΕΝ. 4
2. Παρούσα Κατάσταση [1/11] 1988: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε μία Σύσταση προς τα ΚράτηΜέληγιατηνπροώθησητωνESCOs Party Financing). και της TPF (Third 1992: Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο υιοθέτησαν μία Οδηγία (93/76/EΚ, Άρθρο 4), σύμφωνα με την οποία τα Κράτη Μέλη κλίθηκαν να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν ο προγράμματα ρά α μέσω της TPF στο δημόσιο τομέα. 1996: Δύο πρότυπες συμβάσεις ESCO δημοσιεύθηκαν για τα κτίρια και τις βιομηχανίες. 5
2. Παρούσα Κατάσταση [2/11] 1994-2000: Στο πλαίσιο των προγραμμάτων THERMIE, SAVE, αρκετές μελέτες και πιλοτικές εφαρμογές υλοποιήθηκαν για την προώθηση των ESCOs και της TPF. 2002, 2005: Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο υιοθέτησαν δύο νέες Οδηγίες (2002/91/EΚ, 2005/32/ΕΚ) προς τα Κράτη Μέλη γιατηνπροώθηση των ESCOs. 2002: Το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα GreenLight προσδιόρισε τις λειτουργίες των ESCOs στον τομέα του φωτισμού και δημιούργησε μια προκαταρκτική λίστα ESCOs (www.eu-greenlight.org). 6
2. Παρούσα Κατάσταση [3/11] 2003: Το πρώτο Πανευρωπαϊκό συνέδριο για τις ESCOs (Μιλάνο 22-23 Μαΐου). 2003: ΗΕυρωπαϊκήΕπιτροπήDG JRC διεξήγαγε μία έρευνα για τις ESCOs στην ΕΕ, με αποτέλεσμα τη δημιουργία της πρώτης online βάσης δεδομένων των ESCOs. 2005: Το πρόγραμμα GreenBuilbing (GBP) ήταν ένα εθελοντικό πρόγραμμα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων του τριτογενή τομέα στην Ευρώπη. 2007-2013: Βρίσκονται σε εξέλιξη προγράμματα με στόχο την προώθηση των ESCOs. 7
2. Παρούσα Κατάσταση [4/11] Αριθμός ESCOs Είδος ESCOs Αγορά ESCOs στην ΕΕ 27 Ο αριθμός των ESCOs είναι άγνωστος. Συνήθως, κυμαίνεται από 0-50 για κάθε χώρα, ενώ υπάρχουν και εξαιρέσεις που αριθμούν μερικές εκατοντάδες ESCOs. Τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα. Μέγεθος της αγοράς Εξέλιξη τα τελευταία έτη Πιο δημοφιλής τεχνολογίες 5-10δις/έτος. Αύξηση, διαφοροποίηση, ESCOs εισχωρούν σε νέες εθνικές αγορές. CHP, δημόσιος φωτισμός, θέρμανση. Πηγή: Paolo Bertoldi, Benigna Boza-Kiss, Silvia Rezessy, 2007. Latest Development of Energy Service Companies across Europe- A European ESCO Update, European Commission. 8
2. Παρούσα Κατάσταση [5/11] Αριθμός ESCOs 0 5 5 10 10 20 20 30 >30
2. Παρούσα Κατάσταση [6/11] Χώρα Αριθμός ESCOs Μέγεθος Αγοράς Κύριοι πελάτες Χώρες της Μεσογείου Ισπανία 10-15 Άγνωστο Πορτογαλία 7-8 ~ 8 εκ./έτος Ιταλία 20 Ελλάδα 0-3 ~0 Δημόσιος τομέας Βιομηχανία Μεγάλου και μεσαίου μεγέθους βιομηχανίες Μεγάλοι κατασκευαστές του τριτογενή τομέα ~ 95 εκ. Δημόσιος τομέας (επενδύσεις μόνο Εμπορικός τομέας, για CHP) βιομηχανία Οικιακός τομέας Κρατικά κτίρια (πιλοτικές εφαρμογές) 10
2. Παρούσα Κατάσταση [7/11] Χώρα Αριθμός ESCOs Μέγεθος Αγοράς Κύριοι πελάτες Ην. Βασίλειο & Ιρλανδία ~ 860-940 Βιομηχανία Ην. Βασίλειο 20-24 εκ./έτος Εμπορικός και δημόσιος τομέας Ιρλανδία 2 ~0 Στόχος 50-110 εκ./έτος έως το 2020 Βιομηχανία Εμπορικός και δημόσιος τομέας Γαλλία 3 μεγάλες και 100 μικρές Κεντρική Ευρώπη 3δις/έτος Γερμανία 500 2 δις/έτος Δημόσιος τομέας και βιομηχανία Οικιακός τομέας Δημόσια και ιδιωτικά κτίρια Βιομηχανία και γραφεία Αυστρία ~30 500 εκ./έτος Δημόσια και ιδιωτικά κτίρια 11
2. Παρούσα Κατάσταση [8/11] Χώρα Αριθμός ESCOs Μέγεθος Αγοράς Κύριοι πελάτες Κάτω Χώρες Δημόσιος τομέας Βέλγιο ~30 Άγνωστο Βιομηχανίες Οικιακός τομέας Ολλανδία Πολύ λίγες Άγνωστο Δημόσιος τομέας Σκανδιναβικές Χώρες Φιλανδία 9-11 220 εκ. (1998-2004) Βιομηχανικός τομέας Σουηδία ~10 40-60 εκ./έτος Δημόσια κτίρια Δανία 2-4 5 εκ./έτος Βιομηχανία, δημόσια κτίρια Χώρες της Βαλτικής Λιθουανία 6 175 εκ./έτος Κατοικίες και ιδιωτικά κτίρια Βιομηχανία Λεττονία 2 Άγνωστο Δημόσιος τομέας Εσθονία 0-2 Άγνωστο Οικιακό τομέα 12
2. Παρούσα Κατάσταση [9/11] Χώρα Αριθμός ESCOs Μέγεθος Αγοράς Κύριοι πελάτες Νέα Κράτη Μέλη στην ΕΕ Ουγγαρία ~30 150-200 εκ./έτος Τσεχία 10-15 10-20 εκ./έτος Δημόσιος τομέας και δημόσια κτίρια Βιομηχανία Εμπορικός τομέας Τομέας της υγειονομικής περίθαλψης Δημοτικά και ορισμένα εμπορικά Σλοβακία ~10-30 Άγνωστο κτίρια Βιομηχανία Πολωνία ~5 10 εκ./έτος Δημόσιος τομέας Σλοβενία ~10-30 Άγνωστο Βιομηχανία και δημόσιος τομέας Κύπρος 0 0 - Ρουμανία 2 Άγνωστο Δημόσιος τομέας και βιομηχανία Βουλγαρία 1-3 Άγνωστο Δημόσιος τομέας 13
2. Παρούσα Κατάσταση [10/11] 1 η κατηγορία: Μεγάλη ανάπτυξη αγοράς ESCO Γερμανία, Γαλλία 2 η κατηγορία: Μεσαία ανάπτυξη αγοράς ESCO Βέλγιο, Αυστρία, Ιταλία, Ισπανία, Ουγγαρία, Ην. Βασίλειο, Τσεχία. 3 η κατηγορία: Μικρή ανάπτυξη αγοράς ESCO τα υπόλοιπα κράτη της ΕΕ 14
2. Παρούσα Κατάσταση [11/11] Ελλάδα: Ελάχιστες οι δραστηριότητες ESCOs στην Ελλάδα. Πιλοτική εφαρμογή σε προγράμματα ΑΠΕ τα οποία δεν επηρεάζουν την τοπική αγορά ενέργειας. Αιτία: Έλλειψη ενός κατάλληλα οργανωμένου νομοθετικού πλαισίου όσον αφορά την επιλογή, τον έλεγχο και την αποπληρωμή των υπηρεσιών που παρέχονται από τις ESCOs. 15
3. Λειτουργία [1/6] Τυπική διαδικασία Έρευνες περιοχών και προκαταρκτική αξιολόγηση. Έλεγχος βαθμού επενδύσεων. Χρηματοοικονομική ανάλυση και λήψη απόφασης πελατών. Χρηματοδότηση έργου. Τελικός σχεδιασμός. Κατασκευή. Εξακρίβωση ρβ και αποδοχή. Μέτρηση και τεκμηρίωση. Λειτουργία και συντήρηση. 16
3. Λειτουργία [2/6] Βασικά στοιχεία [1/2] «One-stop shop» προσέγγιση. Οι ESCOs πληρώνουν εκ των προτέρων το κόστος του έργου, χρεώνοντας τον πελάτη κατά τη λειτουργία του εξοπλισμού ανάλογα μετηνεξεν. Συνήθως, υπάρχει εγγύηση ότι το καταβαλλόμενο ποσό θα είναι μικρότερο από αυτό που ο πελάτης θα πλήρωνε κανονικά για κάθε μηνιαίο λογαριασμόενέργειας. γρ ργ Οι ESCOs θα εισπράξουν χρήματα μόνο εάν τα μέτρα ΕΞΕΝ επιφέρουν τις αναμενόμενες εξοικονομήσεις Περισσότερο ελκυστικό. 17
3. Λειτουργία [3/6] Βασικά στοιχεία [2/2] Λογαριασμός Ενέργειας μενο SCO αβαλλόμ σό σε ES Κατα ποσ Λογαριασμός Ενέργειας Εξοικο νόμηση Χρή ήστη Εξοικονόμηση Χρήστη Λογαριασμός Ενέργειας Πριν Έναρξη έργου Υπογραφή σύμβασης Κατά τη διάρκεια Μετά 18
3. Λειτουργία [4/6] 1 ο Μοντέλο Χρηματοδότησης (η ESCO αναλαμβάνει τη χρηματοδότηση και τον κίνδυνο χρηματοδότησης) Πελάτης Σύμβαση Υπηρεσίες Πληρωμή ESCO Χρηματοδότηση Πληρωμή Σύμβαση Χρηματοπιστωτικός οργανισμός Πηγή: Federation of Nepalese Chambers of Commerce and Industry & Nexant Sari/Energy. 2002. 19
3. Λειτουργία [5/6] 2 ο Μοντέλο Χρηματοδότησης (ο ο χρηματοπιστωτικός οργανισμός χρηματοδοτεί άμεσα το έργο στον πελάτη) Πελάτης Σύμβαση Υπηρεσίες Πληρωμή ESCO Χρηματοδότηση Πληρωμή Σύμβαση Χρηματοπιστοτικός Οργανισμός Πηγή: Federation of Nepalese Chambers of Commerce and Industry & Nexant Sari/Energy. 2002. 20
3. Λειτουργία [6/6] Διεθνής ESCO Εμπειρία: -Γνώσεις Μηχανικού -Γνώσεις Συμβάσεων -Γνώσεις Επιχειρήσεων Τοπική ESCO Γνώση τοπικών αγορών Προσδιορισμός Πελατών Αξιοπιστία / Φερεγγυότητα Προσδιορισμός έργου Χρηματοδότηση Χρηματοδότηση Πηγή: World Bank. 1999. Energy Service Companies (ESCOs) Practitioners Workshop Summary. 21
4. Εμπόδια: Κατηγορίες [1/5] Θεσμικά. Οικονομικά. Αγοράς. Άλλα. 22
4. Εμπόδια : Θεσμικά [2/5] Συμβάσεις απόδοσης Οι πάροχοι υπηρεσιών και οι αγοραστές δεν είναι ακόμαεξοικειωμένοι. Δημόσιος τομέας Οι συμβάσεις προμήθειας βασίζονται κατά κύριο λόγο στον εξοπλισμό και όχι στις υπηρεσίες. Νέες θεσμικές ρυθμίσεις, πρακτικές και νομικές διατάξεις για τις επιχειρήσεις που περιλαμβάνονται στο έργο. Αδυναμία νομικού πλαισίου και επιβολής των συμβάσεων. 23
4. Εμπόδια: Οικονομία [3/5] Μικρή διάσταση των έργων ΕΞΕΝ Το κόστος των συναλλαγών είναι πολύ μικρό για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων ργρμμ σε μικράέργα. ργ Έλλειψη δυνατότητας αξιολόγησης των χρηματοπιστωτικών οργανισμών. Έλλειψη πιστωτικούύ ιστορικού των ESCOs Υψηλός πιστωτικός κίνδυνος. 24
4. Εμπόδια: Οικονομία [3/5] Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα προτιμούν να χορηγούν δάνεια με βάση των ισολογισμό Είναι δύσκολο για τις ESCOs να αυξήσουν τους πόρους χρηματοδότησης. Οικονομικά φτωχές κυβερνήσεις. Συναλλαγματικός κίνδυνος Μεγάλο συνάλλαγμα. 25
4. Εμπόδια: Αγοράς [4/5] Έλλειψη κυβερνητικής υποστήριξης και άμεση ανάμιξη ως πελάτης. Απουσία κεφαλαίου. Προτίμηση για εκσυγχρονισμό. Έλλειψη πρόσβασης στα κεφάλαια. Φτωχές έ πολιτικές και πρακτικές. Έλλειψη ανταγωνιστικότητας. Δεν υπάρχει ιδιωτική υποστήριξη για τις ESCOs. 26
4. Εμπόδια: Άλλα [5/5] Έλλειψη της επίγνωσης των δυνατοτήτων ΕΞΕΝ. Έλλειψη εξειδίκευσης/ επαρκούς τεχνικής γνώσης των εταιριών. Έλλειψη επιθετικού marketing. Πολιτιστικά και άλλα εμπόδια. Η αντίληψη ότι τα έργα ΕΞΕΝ διαταράσσουν το χώρο εργασίας. 27
5. Στρατηγική [1/6] A) Ενίσχυση της διάδοσης της γνώσης έργα ΕΞΕΝ, δυνατότητες χρηματοδότησης και υπηρεσίες που παρέχονται από τις ESCOs: Ενεργειακοί διαχειριστές. Χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Εθνικοί οργανισμοί ενέργειας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να δημιουργήσει μια εκτενή λίστα ESCOs στην ΕΕ, περιλαμβάνοντας την περιγραφή των έργων τους, τις δυνατότητες και την απεικόνιση των μελετών περίπτωσης. 28
5. Στρατηγική [2/6] B) Διαπιστευμένο Σύστημα (παρέχει μια αξιόπιστη και άριστης ποιότητας υπηρεσία): Στην ΕΕ, βί βρίσκεται σε εξέλιξη ξ μιαπροσπάθεια προσδιορισμού των ελάχιστων κριτηρίων αξιολόγησης των ESCOs, μαζί με ένα σύστημα που θα διασφαλίζει την ποιότητα των υπηρεσιών. Οι Χώρες πρέπει: Να καταλάβουν τις δυνατότητες και αδυναμίες αυτών των δραστηριοτήτων. Να αναπτύξουν ένα διαπιστευμένο σύστημα ESCO που θα ικανοποιεί τις ανάγκες των πελατών-εταιριών στις χώρες τους. 29
5. Στρατηγική [3/6] Γ) Ανάπτυξη πηγών χρηματοδότησης: Κεφάλαια για marketing, εκπόνηση έργων και ανάπτυξη. Προσδιορισμός των χρεών και των ιδίων κεφαλαίων. Ιδιωτικές τράπεζες και πιστωτικά ιδρύματα. Δημιουργία κεφαλαίου κίνησης για τη χρηματοδότηση μέτρων ΕΞΕΝ. 30
5. Στρατηγική [4/6] Δ) Τυποποίηση συμβάσεων και Μέτρηση Εξακρίβωση (M&Ε): Θα βοηθήσει τους τελικούς χρήστες και την οικονομική κοινότητα να κατανοήσουν καλύτερα τις συμβάσεις απόδοσης. Ανάπτυξη πρότυπων συμβάσεων Ασαφές Διάφορες εταιρίες θεωρούν τις προσεγγίσεις συμβάσεών τους μοναδικές και ιδιόκτητες. International Performance Measurement and Verification Protocol (IPMVP) 1 ο Βήμα. 31
5. Στρατηγική [5/6] E) Μέτρα σε δημόσια κτίρια: Κρατικά κτίρια Σημαντικός ενεργειακός χρήστης Σημαντικό μερίδιο της ενδεχόμενης ESCΟαγοράς. Οι ESCO μπορούν να παρέχουν κυβερνητικούς οργανισμούς με πολύτιμη εμπειρία και επενδυτικά κεφάλαια του ιδιωτικού τομέα; Σημαντικό 1 ο βήμα Να παρέχει ρχ ένα πιο φιλόξενο περιβάλλον ρβ για την απόδοση των συμβάσεων. 32
5. Στρατηγική [6/6] ΣΤ) Αγορά άνθρακα: Το Πρωτόκολλο του Κιότο και οι ευέλικτοι μηχανισμοί μ του θα επιταχύνουν την ανάπτυξη της βιομηχανίας ESCO. Τα έργα ΕΞΕΝ προσφέρουν μία πολύ οικονομικώς αποδοτική προσέγγιση για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Οι αναδυόμενες αγορές άνθρακα θα δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες για τη χρηματοδότηση του έργου. 33
6. Super ESCOs: Ορισμός [1/2] Οι Super ESCOs αποτελούν εταιρείες παροχής ενεργειακών υπηρεσιών οι οποίες παρέχουν τις παραδοσιακές ενεργειακές υπηρεσίες και προμηθεύουν με ηλεκτρική ενέργεια και/ή φυσικό αέριο (και/ή άλλα καύσιμα) τους πελάτες Ανεξάρτητες ξρη Super ESCOs, Utility-based Super ESCOs. Super ESCOs αναμένεται να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στον τομέα της παροχής ενέργειας και έργων ΕΞΕΝ στους πελάτες των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας. Οι εταιρείες κοινής ωφέλειας αναμένεται να έχουν ανταγωνιστικές σχέσεις ή σχέσεις συνεργασίας μετις Super ESCOs. 34
6. Super ESCOs : Οφέλη [2/2] ESCOs: 1. Το οικονομικό κίνητρο που προσφέρεται από τις εταιρείες κοινής ωφελείας βοηθά την ESCO να επεκτείνει τις δυνατότητες μάρκετινγκ. 2. Η εταιρεία κοινής ωφέλειας είναι πρόθυμη να εργαστεί δυναμικά με την ESCO στην αγορά των προγραμμάτων. 3. Διασφαλίζοντας την ενεργό συνεργασία της εταιρείας κοινής ωφελείας, παρέχοντας πρόσβαση σε αναγκαίες πηγές πληροφοριών, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα επιτυχίας των προσπαθειών των ESCOs. Utilities: 1. Αμυντικά (διατήρηση η των πελατών). ) 2. Επιθετικά (προστιθέμενη αξία στα χονδρικές και λιανικές προσφορές). 3. Αύξηση η εσόδων (μέσω των τεχνολογικών εφαρμογών, φρμγ, την αύξηση η των πελατών,, κλπ.) 35
7. Συμπεράσματα Μεγάλη δυνατότητα βελτίωσης της ΕΞΕΝ στην Ελλάδα Ειδικότερα στον Τριτογενή Τομέα περισσότερο από 30 %. Σημαντικές ευκαιρίες για την ανάπτυξη της ESCO στον Ελληνικό Αά Ανάπτυξη: Κλιματική αλλαγή, Ενεργειακό Τομέα Επανασχεδιασμός των ενεργειακών πολιτικών Ανάγκη για συνεργασίες σε διεθνές επίπεδο 36
Παρουσίαση : Χάρης ούκας E-mail: h_doukas@epu.ntua.gr 37