ÅËËÇÍÉÊÏ ÉÍÓÔÉÔÏÕÔÏ ÌÅÔÁÖÏÑÙÍ (I.MET.)

ÅËËÇÍÉÊÏ ÉÍÓÔÉÔÏÕÔÏ ÌÅÔÁÖÏÑÙÍ (I.MET.) ΜΟΡ ΦΗ ΙΟΙ ΚΗ ΣΗ Το, συνοπτικά Ι.ΜΕΤ., (στα Αγγλικά Hellenic Institute of Transport HIT) ιδρύθηκε µε το Π 77/2000 ως τµήµα του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (Ε.Κ.Ε.Τ.Α.), το οποίο αποτελεί Νοµικό Πρόσωπο Ιδιωτικού ικαίου υπό την εποπτεία της Γενικής Γραµµατείας Έρευνας και Τεχνολογίας του Υπουργείου Ανάπτυξης. Η έδρα του είναι στη Θεσσαλονίκη όπου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του, αποτελούµενες από κτίριο γραφείων, εργαστήρια και (σε δεύτερη φάση) υπαίθριους χώρους ελέγχου και προσοµοίωσης συνθηκών κυκλοφορίας και οδήγησης. Το Ι.ΜΕΤ. έ χει µό νι µο προ σω πι κό (ε ρευ νη τές Α, Β, Γ και βαθ µί δας), προ σω πι κό µε σύµ βα ση έρ γου, ο ρι σµέ νου ή α ο ρί στου χρόνου και ε ξω τε ρικούς συνερ γά τες ή αναθέτει έργα σε τρίτους υπό µορφή υπεργολαβιών. Η οι κο νο µι κή και διοικη τι κή του υ πο στή ρι ξη γί νε ται α πό την Κεντρική ιοί κηση του Ε.Κ.Ε.Τ.Α. Η οι κο νοµι κή δια χεί ρι ση υ πό κει ται σε ε τή σιο έ λεγ χο α πό ορ κω τούς λο γι στές. Το Ιν στι τού το διοι κεί ται α πό το ιευ θυ ντή του, α να πλη ρού µε νο α πό τον Α να πλη ρω τή ιευ θυ ντή και α πό το Ε πι στη µο νι κό Συµ βού λιο του Ιν στι τού του (Ε ΣΙ) το ο ποί ο εί ναι πε ντα µε λές και έ χει συµ βου λευτι κό κυ ρί ως χα ρα κτήρα. Το ιοι κη τι κό Συµ βού λιο του Ε.Κ.Ε.Τ.Α. (στο ο ποί ο µε τέ χει ο ιευ θυ ντής του Ι.ΜΕΤ.) εί ναι το α νώ τα το όρ γα νο λή ψης α πο φά σε ων. Ο ε τή σιος προ ϋ πο λο γι σµός του Ι ΜΕΤ α πο τε λεί ται α πό: α) Ε τή σια ε πι δό τη ση της ΓΓΕΤ προς το Ιν στι τού το β) Έ σο δα α πό ε ρευ νη τι κά έρ γα και κά θε άλ λου εί δους δρα στη ριό τη τες γ) Κον δύ λια συ µπλή ρω σης χρη µα το δό τη σης ε ρευνη τι κών έρ γων (match ing funds) δ) Άλλα έσο δα (χορηγίες, συνέδρια, κλπ). Α ΝΤΙ ΚΕΙ ΜΕ ΝΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΧΟΙ Βασικός στόχος του Ι.ΜΕΤ. είναι η διεξαγωγή εφαρµοσµένης έρευνας στον Τοµέα των Μεταφορών, καθώς και η παροχή υπηρεσιών υποστήριξης της έρευνας σε θέµατα λειτουργίας, οργάνωσης, προγραµµατισµού, προτυποποίησης, οικονοµικής ανάλυσης, διαχείρισης, τεχνολογίας µεταφορικών µέσων και επιπτώσεων των χερσαίων, θαλάσσιων, εναέριων και συνδυασµένων µεταφορών στην Ελλάδα. Επίσης η παροχή εξειδικευµένων υπηρεσιών και ερευνών του Τοµέα των Μεταφορών προς τρίτους. Παράλληλα συνεργάζεται µε υπάρχοντες αντίστοιχους φορείς του εξωτερικού και παρόµοιους του εσωτερικού και εκπροσωπεί τη χώρα στα διάφορα συναφή µε το αντικείµενό του fora. Το Ινστιτούτο Μεταφορών έχει τις εξής προτεραιότητες κατά σειρά σηµασίας και συνάφειας µε τους στόχους του: 1. Παροχή υποστήριξης και επιστηµονικής τεκµηρίωσης προς τους αρµόδιους κυβερνητικούς φορείς για τη διαµόρφωση πολιτικής στον τοµέα των Μεταφορών και Κυκλοφορίας. 2. Αvάληψη ερευvητικώv πρoγραµµάτωv ή εξειδικευµέvωv µελετώv βασικής και εφαρµoσµέvης έρευvας. 3. Οργάvωση και λειτoυργία κέvτρoυ τεκµηρίωσης στo χώρo τωv Μεταφoρώv, µε έµφαση στηv τεκµηρίωση τωv ερευvητικώv δραστηριoτήτωv και δηµoσιεύσεωv σε αvτικείµεvα τoυ Ιvστιτoύτoυ στov Ελληvικό χώρo. 4. ιαµόρφωση και πρόταση προτύπων και πρότυπωv διαδικασιώv στoυς τoµείς τoυ αvτικειµέvoυ τoυ, χωρίς vα υπoκαθίσταται o ρόλoς τωv θεσµoθετηµέvωv oργαvισµώv πρoτύπωv. 5. ηµιoυργία και συvτήρηση βάσεωv δεδoµέvωv και στoιχείωv σε τoµείς τoυ αvτικειµέvoυ τoυ. 6. Μετάφραση και δηµoσίευση διεθvώv καvovισµώv µεταφoρώv. 7. ιάδoση τωv απoτελεσµάτωv της έρευvας στoυς τoµείς τoυ αvτικειµέvoυ τoυ Ιvστιτoύτoυ στov ελληvικό χώρo µε έµφαση πρoς τις ηµόσιες Υπηρεσίες για υπoστήριξη της διαδικασίας λήψεως απoφάσεωv. 1

8. Αξιολόγηση της έρευνας στις Μεταφορές και των αντίστοιχων φορέων της (ΑΕΙ, άλλοι φορείς). 9. Πρoώθηση διµερώv συvεργασιώv µε αvάλoγα Ερευvητικά Ivστιτoύτα και Οργαvισµoύς στηv Ελλάδα και σε άλλες χώρες, ιδιαίτερα της Βαλκαvικής στα πλαίσια πρoώθησης και υπoστήριξης της Ελληvικής oικovoµικής πoλιτικής πρoς τις χώρες αυτές. 10. Εκπροσώπηση της Ελλάδας σε σχετικά µε το αντικείµενο του ιεθνή fora και Οργανισµούς. 11. Οργάvωση Συvεδρίωv και διεθvώv εκδηλώσεωv στα θέµατα τoυ Ivστιτoύτoυ. 12. Οργάvωση πρoγραµµάτωv επιµόρφωσης, επαγγελµατικής κατάρτισης, για συγκεκριµέvες κατηγoρίες ατόµωv στo χώρo τωv µεταφoρώv, στα πλαίσια τoυ υγιoύς αvταγωvισµoύ. 13. Συµβoλή στov πoιoτικό έλεγχo πρoσφερόµεvωv υπηρεσιώv στov τoµέα τωv µεταφoρώv και έκδoση σχετικώv πιστoπoιητικώv. 14. ηµoσίευση τωv απoτελεσµάτωv της έρευvας σε Ελληvικά και ξέvα επιστηµovικά περιoδικά και Συvέδρια. 15. Έκδoση περιoδικώv εκθέσεωv (ετήσιων ή διετών) πoυ απoτυπώvoυv τις εξελίξεις στo συvoλικό σύστηµα τωv µεταφoρώv στηv Ελλάδα καθώς και στα διάφoρα υπoσυστήµατα (oδικές, σιδηρoδρoµικές, θαλάσσιες, εvαέριες). Οι εκδόσεις αυτές είvαι δίγλωσσες και απoτελoύv βασική πηγή έγκυρης πληρoφόρησης για τo ηµόσιo και Iδιωτικό τoµέα καθώς επίσης και για τoυς διεθvείς oργαvισµoύς. ΟΡ ΓΑ ΝΩ ΤΙ ΚΗ Ο ΜΗ Για τηv υλoπoί η ση τωv πα ρα πά νω στό χωv και πρoτε ραιoτή τωv τoυ, τo Ivστιτoύτo έ χει oργαvω τι κή δoµή απoτελoύ µεvη α πό 2 Τoµείς Ερ γoυ και διάφορα Τµήµα τα Ε πι στηµovι κής και ιoι κη τι κής υπoστή ρι ξης. Η έvvoια τoυ Τoµέ α Εργoυ είvαι αυτoτε λής µovά δα πoυ ει δι κεύ ε ται και εξoπλί ζε ται κα τάλ λη λα για τηv πα ρα γω γή έρ γoυ στo αvτί στoιχo αvτι κεί µεvo. Τo µέ γεθoς τωv Τoµέ ωv είναι µεγάλο και περιλαµβάνει α ριθ µό ε ρευvη τώv και βoη θη τικoύ πρoσω πικoύ αvάλoγα µε τo έρ γo τους. H ορ γα νω τι κή ο µή του Ιν στι τού του δίνεται σχηµατικά παρακάτω: ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Ι.ΜΕΤ. Σ EKETA ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΙΜΕΤ Αναπλ. /ντής ΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ (Εσωτερικός) ΠΟΙΟΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ - ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ι.ΜΕΤ. ΤΟΜΕΑΣ ΕΡΓΟΥ Α Οδηγός και όχηµα ΤΟΜΕΑΣ ΕΡΓΟΥ Β Υποδοµή και ζήτηση ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΑΘΗΝΑΣ ΟΡΙΖΟΝΤΙΟΙ ΤΟΜΕΙΣ (ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ) ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Η/Υ ΙΑΧΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ - INTERNET SITE ΗΜΟΣΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ Γραµµατεία Υποτοµείς Α1-Α3 ΕΡΓΑ Πεδίο: ADAS (Συστήµατα Υποβοήθησης Οδηγού) Έξυπνα οχήµατα Ασφάλεια οδηγού και οχήµατος Εφαρµογές τηλεµατικής Καθαρά οχήµατα Προσβασιµότητα Γραµµατεία Υποτοµείς B1-B4 ΕΡΓΑ Πεδίο: Σχεδιασµός µεταφορών «Κόµβος» Ι.ΜΕΤ. Βάσεις εδοµένων Μεταφοράς Ασφάλεια ως πολιτική και στοιχεία Πολιτική Μεταφορών ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΚΑΙ ΕΓΧΕΙΡΙ ΙΩΝ ΕΚ ΟΣΕΙΣ Ι.ΜΕΤ. (Συγγραφή) ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ Οργανόγραµµα του Ελληνικού Ινστιτούτου Μεταφορών 2

Οι στόχοι και το αντικείµενο των διαφόρων Τοµέων και Τµηµάτων του Οργανογράµ- µατος είναι οι ακόλουθοι. ΤΟΜΕΑΣ ΕΡΓΟΥ Α: Οδηγός και Όχηµα Ο Τοµέας αυτός έχει σαν αντικείµενο τα θέµατα που αφορούν την ανάλυση της συµπεριφοράς οδηγού και οχήµατος και το σχεδιασµό και µελέτη εφαρµογών που βελτιώνουν την απόδοσή τους. Μέσα στα πλαίσια αυτά ασχολείται µε όλα τα συναφή θέµατα που αφορούν το σύστηµα οδηγός-όχηµα. Ενδεικτικά αντικείµενα του Τοµέα Α είναι: Εφαρµογές τηλεµατικής για το όχηµα (το «έξυπνο» όχηµα) Προηγµένες τεχνολογίες καυσίµων (το «καθαρό» όχηµα) Προηγµένα συστήµατα υποβοήθησης του οδηγού (ADAS) Εκπαίδευση οδηγών και εκπαιδευτών εκπαίδευση χρηστών Προηγµένα συστήµατα προσοµοίωσης οδήγησης και οχήµατος Συστήµατα υποβοήθησης ατόµων µε ειδικές ανάγκες Οδική Ασφάλεια (από την πλευρά του συστήµατος οδηγός-όχηµα) Άλλα συναφή θέµατα. Ο Τοµέας Α χωρίζεται σε 3 υποτοµείς ως εξής: Υποτοµέας Α1: Συµπεριφορά οδηγού (προσοµοιωτής, ερευνητικό όχηµα, εγκατάσταση εικονικής πραγµατικότητας) Υποτοµέας Α2: Τεχνολογία οχηµάτων (καθαρά οχήµατα, «έξυπνα» οχήµατα) Υποτοµέας Α3: Εκπαιδευτικές δράσεις. ΤΟΜΕΑΣ ΕΡΓΟΥ Β: Υποδοµή και Ζήτηση Ο Τοµέας αυτός έχει σαν αντικείµενο όλα τα θέµατα Σχεδιασµού, µελέτης, διαχείρισης, και λειτουργίας του συστήµατος υποδοµή-κυκλοφορία. Ασχολείται επίσης µε τη «ζήτηση» για µετακινήσεις και την «αξιολόγηση» του συστήµατος των Μεταφορών τόσο σαν σύνολο όσο και σαν υποσύστηµα (δηλαδή ανά µεταφορικό µέσο). Τυπικά παραδείγµατα αντικειµένων του Τοµέα Β είναι: Ανάπτυξη, διαχείριση της διαδικασίας Σχεδιασµού των Μεταφορών σε Εθνικό και Περιφερειακό επίπεδο Συλλογή, συντήρηση και ανάλυση στοιχείων και δεδοµένων σχετικά µε το σύστηµα κυκλοφορίας και Μεταφορών. Εφαρµογή Τηλεµατικής και νέων τεχνολογιών Υποδοµή («έξυπνος δρόµος») Θέµατα Πολιτικής των Μεταφορών Θέµατα οργάνωσης και λειτουργίας συστηµάτων Μεταφορών Οικονοµοτεχνική αξιολόγηση συγκοινωνιακών έργων και συστηµάτων Ασφάλεια των Μεταφορών (ως Πολιτική και στατιστικά στοιχεία) Συναφείς µε τις Μεταφορές τοµείς (π.χ. περιβάλλον, ενέργεια). Ο Τοµέας Β χωρίζεται σε 4 υποτοµείς ως εξής: Υποτοµέας Β1: Σχεδιασµός - ανάπτυξη υποδο- µής, ασφάλεια Μεταφορών. Υποτοµέας Β2: Στατιστικά στοιχεία και δεδοµένα και διάχυσή τους. Υποτοµέας Β3: Οργάνωση, λειτουργία, πολιτική συστήµατος Μεταφορών. Υποτοµέας Β4: Εφαρµογές νέων τεχνολογιών. Κτιριακές εγκαταστάσεις του Ε.Κ.Ε.Τ.Α. Στο µεσαίο κτίριο στεγάζεται το Ι.ΜΕΤ. 3

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΠΟΛΕΙΣ Το Ι.ΜΕΤ. ιδρύει (µε απόφαση του Σ του Ε.Κ.Ε.Τ.Α.) και ύστερα από γνωµοδότηση του Επιστηµονικού Συµβουλίου, Παραρτήµατα σε άλλες πόλεις. Τα Παραρτήµατα πόλεων έχουν το status ενός «Τοµέα Έργου». Οργανώνονται και αναπτύσσονται αυτόνοµα εξασφαλίζοντας τη δική τους διοικητική αυτονοµία και οικονοµική βιωσιµότητα µέσα από τα συγκεκριµένα έργα που αναλαµβάνουν. Ήδη λειτουργεί από το 2003 το Παράρτηµα της Αθήνας το οποίο ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά µε αντικείµενα του Τοµέα Α. ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΟΝΑ ΕΣ Εσωτερικός ποιοτικός έλεγχος, στατιστικά στοιχεία, βιβλιοθήκη Αντικείµενο του τµήµατος αυτού είναι η αξιολόγηση της παραγωγικότητας και της ποιότητας του προσωπικού του Ι.ΜΕΤ. Η «παρακολούθηση» γίνεται µέσα από συγκεκριµένους είκτες Ποιότητας οι οποίοι έχουν καθοριστεί και υπολογίζονται σε ετήσια βάση. Μηχανογράφηση Υποστήριξη Η/Υ Η Τεχνική υποστήριξη των Η/Υ και του συναφούς hardware και software που χρησιµοποιούνται στο Ι.ΜΕΤ. γίνεται κεντρικά από το Ε.Κ.Ε.Τ.Α. Το Τµήµα αυτό είναι υπεύθυνο κυρίως για την ιστοσελίδα του Ι.ΜΕΤ. και τον κόµβο παροχής δεδοµένων και υπηρεσιών στον τοµέα των Μεταφορών. Βιβλιοθήκη Το τµήµα βιβλιοθήκης είναι αρµόδιο για τη βιβλιογραφική υποστήριξη του Ι.ΜΕΤ. Βρίσκεται σε πλήρη συνεργασία και υποστήριξη µε την κεντρική βιβλιοθήκη του Ε.Κ.Ε.Τ.Α. Κεντρική οικονοµική και διοικητική γραµµατεία Ι.ΜΕΤ. Η οικονοµική παρακολούθηση σε κεντρικό επίπεδο των διαφόρων έργων και ο έλεγχος και διεκπεραίωση των οικονοµικών και διοικητικών θεµάτων που σχετίζονται µε το προσωπικό του Ι.ΜΕΤ., περιλαµβανοµένων και των εξωτερικών συνεργατών και υπεργολάβων, είναι το αντικείµενο του Τµήµατος αυτού. Στα καθήκοντα της Κεντρικής Γραµµατείας ανήκει επίσης η επαφή και συνεργασία µε την Κεντρική ιοίκηση του Ε.Κ.Ε.Τ.Α. και η προετοιµασία των θεµάτων για το Επιστηµονικό Συµβούλιο του Ι.ΜΕΤ. και το ιοικητικό Συµβούλιο του Ε.Κ.Ε.Τ.Α. ιάχυση αποτελεσµάτων, δηµόσιες σχέσεις, εκδόσεις Ι.ΜΕΤ. Αντικείµενο του Τµήµατος αυτού είναι η µε κάθε πρόσφορο τρόπο και µέσο διάχυση των αποτελεσµάτων και προβολή των «προϊόντων» των διαφόρων έργων που εκτελούνται στο Ι.ΜΕΤ., και η ανάπτυξη των ηµοσίων Σχέσεων του Ινστιτούτου. ιεθνείς σχέσεις και οργανισµοί Αντικείµενο είναι η εκπροσώπηση του Ι.ΜΕΤ. στα διεθνή fora και η παρακολούθηση ή εκτέλεση ορισµένων έργων και ενεργειών που είναι αρµοδιότητα του Ι.ΜΕΤ. σε σχέση µε διεθνείς Οργανισµούς. ΙΕΥΘΥΝΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ Επικεφαλής του Ι.ΜΕΤ. από την δηµιουργία του µέχρι σήµερα είναι ο ιευθυντής του καθηγητής Γιώργος Α. Γιαννόπουλος, Συγκοινωνιολόγος - Πολιτικός Μηχανικός, καθηγητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης. Επικεφαλής του Τοµέα Α είναι ο ρ Ευάγγελος. Μπεκιάρης, Μηχανολόγος Μηχανικός, Ερευνητής Α. Επικεφαλής του Τοµέα Β είναι η ρ Γεωργία Β. Αϋφαντοπούλου Κλήµη, Συγκοινωνιολόγος - Πολιτικός Μηχανικός, Ερευνήτρια Γ. Μέλη της Επιστηµονικού Συµβουλίου είναι οι κ.κ.: 1. καθ. Γ. Γιαννόπουλος, πρόεδρος 2. καθ. Γ. Κανελλαΐδης, καθηγητής ΕΜΠ 3. ρ. Ε. Μπεκιάρης, ερευνητής Α 4. ρ. Γ. Αϋφαντοπούλου - Κλήµη, ερευνήτρια Γ 5. ρ. Γ. Τυρινόπουλος, ερευνητής του Ι.ΜΕΤ. 6. καθ. Αθ. Ζηλιασκόπουλος (Παν. Θεσσαλίας) 4

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ Ι.ΜΕΤ. ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α - ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΑ ΕΡΓΑ Το Ι.ΜΕΤ. από την πρώτη στιγµή λειτουργίας του έθεσε ως κύριους στόχους του, την ανάπτυξη ποιοτικής και πρωτοποριακής έρευνας (γεγονός που αναγνωρίζεται πλέον διεθνώς και µε την ανακήρυξή του ως Κέντρου Αριστείας στις Μεταφορές»), και την ενεργό και ουσιαστική συµβολή του µέσα από πρακτικές εφαρµογές της τεχνογνωσίας του στην βελτίωση της καθηµερινότητας του πολίτη και την προώθηση εθνικών στόχων και προτεραιοτήτων στον τοµέα των Μεταφορών. Στα επόµενα δίνονται ορισµένα ενδεικτικά παραδείγµατα από την συµβολή του Ι.ΜΕΤ. και στους δύο παραπάνω τοµείς µέχρι σήµερα. ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΥΤΙΚΟΥ ΣΙ ΗΡΟ ΡΟΜΙΚΟΥ ΑΞΟΝΑ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΠΡΩΤΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ Ε.Ε. Το Ινστιτούτο Μεταφορών ανέλαβε και εκπόνησε για λογαριασµό του ΟΣΕ, την τελική τεχνικο-οικονοµική µελέτη σκοπιµότητας του υτικού Σιδηροδροµικού Άξονα της χώρας δηλαδή της επέκτασης του σηµερινού σιδηροδροµικού δικτύου στη υτική Ελλάδα. Με βάση τη µελέτη αυτή το Υπουργείο Μεταφορών και ο ΟΣΕ προώθησαν το έργο προς Οµάδα Υψηλού Επιπέδου υπό τον κ. Van Miert (για την αναθεώρηση των ιευρωπαϊκών ικτύων) και τον αρµόδιο Επίτροπο. Ήδη το έργο εγκρίθηκε και αποτελεί ένα από τα 29 έργα «πρώτης προτεραιότητας» για την Ε.Ε για την περίοδο 2006-2020. Η συγκεκριµένη επέκταση της σιδηροδροµικής υποδοµής της χώρας αφορά τους άξονες: Ηγουµενίτσα-Ιωάννινα-Καλαµπάκα-Κοζάνη (Τµή- µα 1), στη νοτιοδυτική Ελλάδα Ιωάννινα Ρίο (Τµήµα 2) στη δυτική Ελλάδα και Πάτρα Καλαµάτα (Τµήµα 3) στη νότια Ελλάδα, υτική Πελοπόννησο. Η επέκταση («το έργο») περιλαµβάνει επίσης την κατασκευή ενός τερµατικού σταθµού συνδυασµένων µεταφορών στο λιµάνι της Ηγουµενίτσας καθώς και µια σύνδεση Ra-Ra (Σιδηρόδροµος- Σιδηρόδροµος) µεταξύ Κρυονερίου και Ρίου για τη διέλευση του θαλάσσιου περάσµατος Ρίου Αντιρρίου µήκους 1,7 χλµ. Η συνολική διάταξη των έργων και τµηµάτων παρουσιάζεται στον ακόλουθο χάρτη. Πέρα από τον αναλυτικό υπολογισµό των δεικτών εσωτερικής απόδοσης του κάθε τµήµατος της επέκτασης αλλά και του συνόλου της, το Ι.ΜΕΤ. ανέπτυξε τεκµηριωµένη επιχειρηµατολογία για να υποστηρίξει ποιοτικούς δείκτες για το έργο οι οποίοι και έδωσαν την επιθυµητή θετική συνολική απόδοση του έργου. ΜΕΛΕΤΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΑΓΟΝΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ Το Ι.ΜΕΤ. υποστήριξε το Υπουργείο Αιγαίου την περίοδο 2002 2004, στην προσπάθειά του για αναδιοργάνωση και αποτελεσµατική αντιµετώπιση των προβληµάτων του συστήµατος των άγονων γραµ- µών. Αυτό έγινε µε την εκπόνηση των παρακάτω δύο µελετών: 1. «Μελέτη Σκοπιµότητας (Κόστους Οφέλους) εναλλακτικών λύσεων οργάνωσης δικτύου ακτοπλοϊκών συνδέσεων ενδοεπικοινωνίας των µικρών νησιών του Αιγαίου ( ίκτυο Άγονων Γραµµών)», και 2. «Μελέτη ιαµόρφωσης Τεχνικών και Λειτουργικών Προδιαγραφών προµήθειας σύγχρονων πλοίων και Εκτέλεσης Συγκοινωνιακού Έργου στις Άγονες Γραµµές του Αιγαίου Πελάγους». Στα πλαίσια της συνεργασίας αυτής το Ι.ΜΕΤ. έκανε: Εκτίµηση της ετήσιας επιβατικής και εµπορευµατικής κίνησης σε κάθε µία από τις άγονες γραµµές του Αιγαίου, στο χρονικό διάστηµα 2005-2020. Καθορισµό των επιθυµητών χαρακτηριστικών 5

εξυπηρέτησης στο σύνολο των επιλεγµένων άγονων γραµµών της περιοχής µελέτης. Τα χαρακτηριστικά αυτά αφορούν στη συχνότητα των δροµολογίων, στους χρόνους διαδροµής, και στην απαιτούµενη χωρητικότητα και ταχύτητα των πλοίων που θα εξυπηρετούν τις γραµµές αυτές. Προσδιορισµό, µε βάση τα προβλεπόµενα µεγέθη επιβατικής και εµπορευµατικής κίνησης και τα επιθυµητά επίπεδα εξυπηρέτησης, του αριθµού και του είδους των πλοίων που απαιτούνται για τη λειτουργία του συστήµατος και την παροχή της θαλάσσιας µεταφορικής υπηρεσίας. ιαµόρφωση και οικονοµοτεχνική αξιολόγηση µιας πρωτοποριακής πρότασης για την οργανωτική δοµή και χρηµατοδότηση ενός νέου συστή- µατος παροχής της εξυπηρέτησης µε σύγχρονα πλοία, µε συνεργασία ιδιωτικού και δηµόσιου τοµέα (Public Private Partnership PPP). ΕΡΕΥΝΑ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΟΥ Ο ΗΓΟΥ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΓΙΑ ΑΣΦΑΛΗ Ο ΗΓΗΣΗ (ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΝΑΡΓΕΙΑΣ) Στο Ι.ΜΕΤ. εκπονούνται ή έχουν ολοκληρωθεί πρότυπα ερευνητικά έργα σχετικά µε την ανάπτυξη έξυπνων συστηµάτων υποστήριξης του οδηγού σε συνεργασία µε τους µεγαλύτερους ερευνητικούς και βιοµηχανικούς οργανισµούς της Ευρώπης. Χαρακτηριστικά είναι τα έργα SENSATION, στο οποίο συµµετέχουν 46 εταίροι από 20 χώρες και του οποίου το Ι.ΜΕΤ. είναι συντονιστής φορέας*, AWAKE, C-IT, κ.ά. Σε αναγνώριση της εξειδίκευσης αυτής το Ι.ΜΕΤ., µετά από σχετική διαδικασία επιλογής και αξιολόγησης, έχει επιλεγεί από τη ΓΓΕΤ και χρηµατοδοτείται ως Κέντρο Αριστείας σε θέ- µατα συστηµάτων υποβοήθησης του οδηγού και ελέγχου της δυναµικής συµπεριφοράς του κατά την οδήγηση. Το έργο SENSATION έχει σαν στόχο την ανάπτυξη µικρο- και νανο-αισθητήρων για την παρακολούθηση της κατάστασης ενάργειας του οδηγού / χειριστή και την έγκαιρη προειδοποίηση όταν αυτό χρειάζεται. Οι αισθητήρες αυτοί παρακολουθούν διάφορες παραµέτρους, τόσο σε σχέση µε τον ίδιο τον οδηγό όπως π.χ. ο ρυθµός κίνησης των βλεφάρων, η πίεση των χεριών στο τιµόνι, κ.ά. όσο και µε τη συµπεριφορά οδήγησης, δηλαδή την πορεία και θέση του οχήµατος σε σχέση µε τη λωρίδα κυκλοφορίας και τα γύρω οχήµατα. Με βάση ειδικούς αλγορίθµους το σύστηµα «αποφασίζει» πότε οι παράµετροι αυτές δεν έχουν τιµές που ανταποκρίνονται σε φυσιολογική και ασφαλή οδήγηση, και αυτόµατα ειδοποιεί τον οδηγό να σταµατήσει. Αν αυτό δεν γίνει σε εύλογο διάστηµα το σύστηµα φτάνει µέχρι και την αυτόµατη ακινητοποίηση του οχήµατος. Έχουν γίνει επίσης έρευνες και έχουν εξαχθεί πολύτιµα συµπεράσµατα σχετικά µε τη συµπεριφορά των οδηγών όταν αυτοί είναι πολύ κουρασµένοι ή όταν οδηγούν µετά από χρήση οινοπνεύµατος, καθώς οι καταστάσεις αυτές συνδέονται µε µεγάλο ποσοστό µε σοβαρά ατυχήµατα. * Μεταξύ των εταίρων περιλαµβάνονται οι εταιρείες SIEMENS, FIAT, DAIMLER-CHRYSLER και άλλοι µεγάλοι Ευρωπαϊκοί Οργανισµοί. Σύστηµα αναγνώρισης θέσης οχήµατος επί του δρόµου Η οθόνη µετρήσεων του συστήµατος παρακολούθησης των οφθαλµών του οδηγού Αισθητήρας καθορισµού σηµείου εστίασης του οδηγού 6

ΕΡΕΥΝΑ ΠΑΝΩ ΣΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Ο ΗΓΟΥ Το Ι.ΜΕΤ. συµµετέχει σε διάφορα έργα ανάπτυξης έξυπνων συστηµάτων υποστήριξης οδηγού σε διάφορες συνθήκες οδήγησης. Ενδεικτικά αναφέρεται το έργο PreVent, το οποίο αναπτύσσει µεταξύ άλλων ένα σύστηµα προειδοποίησης του οδηγού για εγκάρσιους κινδύνους, όπως σε περίπτωση αλλαγής λωρίδας ή όταν κάποιο άλλο όχηµα κινείται σε τροχιά πλευρικής σύγκρουσης µε το εξοπλισµένο όχηµα. Στο έργο συµµετέχουν µεταξύ άλλων οι εταιρείες Volvo, DaimlerChrysler, Fiat, Volvo, Bosch. Στα πλαίσια του έργου αυτού το Ι.ΜΕΤ. πραγµατοποίησε πείραµα µε τον προσοµοιωτή οδήγησης που διαθέτει για τη συγκριτική αξιολόγηση 3 διαφορετικών µεθόδων προειδοποίησης του οδηγού σε διάφορες συνθήκες. Ενδεικτικά επίσης αναφέρεται και το έργο AIDE, το οποίο στόχο έχει την ανάπτυξη µιας µεθοδολογίας σχεδίασης προσαρµόσιµων συστηµάτων επικοινωνίας οδηγού οχήµατος για τα νέα «έξυπνα οχήµατα» του µέλλοντος*. Στα πλαίσια του έργου αυτού το Ι.ΜΕΤ. πραγµατοποιεί µια σειρά πειραµάτων σε συνθήκες πραγ- µατικής οδήγησης µε χρήση του πρότυπου ερευνητικού οχήµατός του (ίδε επόµενα «εξοπλισµός») για την αξιολόγηση των µακροχρόνιων αλλαγών στη συµπεριφορά του οδηγού από τη χρήση «έξυπνων» συστηµάτων. Με βάση τα αποτελέσµατα των ερευνών αυτών το Ι.ΜΕΤ. αναπτύσσει αλγορίθµους για τη δηµιουργία «έξυπνων» (δηλαδή προσαρµοσµένων στον τύπο του οδηγού και τις συνθήκες οδήγησης) προειδοποιήσεων και µηνυµάτων προς τον οδηγό βάσει της συµπεριφοράς οδήγησής του και των προτιµήσεων του συγκεκριµένου οδηγού. Οι αλγόριθµοι αυτοί αξιολογούνται σε συνθήκες πραγ- µατικής οδήγησης µε το ερευνητικό όχηµα. Τέλος αξιοσηµείωτη είναι η δουλειά που γίνεται (και πάλι µέσα από συγκεκριµένα ερευνητικά προγράµµατα) µε τον σύγχρονο δυναµικό προσοµοιωτή οδήγησης (ίδε «εξοπλισµός») για την εξαγωγή συγκεκριµένων µαθηµατικών σχέσεων µεταξύ της συµπεριφοράς οδήγησης και του κυκλοφοριακού φόρτου ή του αναµενόµενου κινδύνου, των εξωτερικών συνθηκών και άλλων παραγόντων. * Στο έργο αυτό συµµετέχουν µεταξύ άλλων και πάλι οι εταιρείες Volvo, Daimler-Chrysler, Fiat, Bosch, και BMW γεγονός που δείχνει το ενδιαφέρον για εµπορική αξιοποίηση των αποτελεσµάτων της έρευνας αυτής. ΕΡΕΥΝΑ ΠΑΝΩ ΣΤΑ ΚΑΘΑΡΑ ΟΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ένα σηµαντικό τµήµα της ερευνητικής δουλειάς του Ι.ΜΕΤ. είναι αφιερωµένο στο περιβάλλον και την µείωση των αρνητικών επιπτώσεων σαυτό από τη λειτουργία του συστήµατος των Μεταφορών και της κυκλοφορίας. Ενδεικτική είναι η συµµετοχή του Ι.ΜΕΤ. (ως συντονιστής) στο Ευρωπαϊκό πρόγραµµα IMMACULATE που στοχεύει στην ανάλυση τρόπων βελτίωσης της οδήγησης αλλά και αξιολόγησης της χρήσης «καθαρών» οχηµάτων (κυρίως υβριδικά, ή ηλεκτρικά) στα αστικά κέντρα. Στα πλαίσια των σχετικών πειραµάτων χρησιµοποιήθηκαν ηλεκτρικά υποβοηθούµενα ποδήλατα, ηλεκτρικά δίκυκλα, υβριδικά αυτοκίνητα και µίνι-λεωφορεία φυσικού αερίου, και ελέγχθηκαν (για τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις) διάφορα προηγµένα συστήµατα τεχνολογιών στο χώρο των µεταφορών όπως συστήµατα πληροφορικής και τηλεµατικής, τεχνολογία έξυπνων καρτών, και προηγµένα συστήµατα διαχείρισης κυκλοφορίας. Το πρόγραµµα έκανε επίδειξη µιας πρωτοπόρου προσέγγισης στον περιορισµό της ρύπανσης του Το υβριδικό όχηµα του Ι.ΜΕΤ. ένα TOYOTA PRIUS αέρα και της µείωσης του θορύβου στην πόλη της Θεσσαλονίκης και σε άλλες Ευρωπαϊκές πόλεις µέσα από την ανάπτυξη ενός συστήµατος βασισµένου σε συνδυασµό «καθαρών» οχηµάτων και προηγµένων εφαρµογών τηλεµατικής και διαχείρισης κυκλοφορίας και µετακινήσεων. Επιπλέον, το Ι.ΜΕΤ. συµµετέχει σε διάφορες ενηµερωτικές ενέργειες σε συνεργασία και µε άλλους φορείς µε σκοπό να συνεισφέρει στη δηµιουργία «οικολογικής συνείδησης» στους πολίτες των αστικών περιοχών. ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΕΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ Το Ι.ΜΕΤ. έχει δραστηριοποιηθεί έντονα στον τοµέα της διάχυσης των αποτελεσµάτων της έρευνας και της επιµόρφωσης ενηµέρωσης κοινού και ειδικών σε όλα επίπεδα. Ίσως η πιο χαρακτηριστική µας εκστρατεία τον τοµέα αυτόν είναι η εκστρατεία ενηµέρωσης του κοινού κατά της οδήγησης υπό την επήρεια αλκοόλ (στα πλαίσια της πανευρωπαϊκής εκστρατείας BOB- Campaign). Στόχος της είναι η αφύπνιση της δηµόσιας συνείδησης, µε ταυτόχρονη παροχή εκπαιδευτικών εγχειριδίων και εργαλείων στις σχολές οδήγησης και στη βασική σχολική εκπαίδευση, σχετικά µε τους κινδύνους της οδήγησης υπό την εµπειρία αλκοόλ λαµβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα συµπεριφοράς, ψυχοσύνθεσης και συνηθειών οδήγησης των Ελλήνων οδηγών. Από το 2001 η εκστρατεία BOB-Campaign προβάλλεται συστηµατικά µε διάφορους τρόπους στα µέσα 7

Το mini-van και η αφίσα της εκστρατείας κατά της οδήγησης υπό την επήρεια αλκοόλ. µαζικής ενηµέρωσης µε τον τίτλο «Αλκοόλ Όχι Απόψε Οδηγώ» και κεντρικό µήνυµα τον ορισµό κάθε φορά ανάµεσα στα µέλη µίας παρέας, ενός που δεν θα πιει ώστε να οδηγήσει µετά (νηφάλιος) την παρέα µε ασφάλεια στο σπίτι. Στα πλαίσια της ίδιας εκστρατείας το Ι.ΜΕΤ. έχει επίσης εξοπλίσει ένα κλειστό ηµιφορτηγό (mini-van) µε προσοµοιωτή οδήγησης ώστε να φαίνονται άµεσα τα αποτελέσµατα της οδήγησης υπό την επήρεια αλκοόλ. To mini-van επισκέπτεται σχολεία και χώρους συνάθροισης κοινού (πολυκινηµατογράφους, κέντρα διασκέδασης κλπ.) και κάνει συστηµατικές επιδείξεις µε τον προσοµοιωτή. Έτσι µε µοναδικό και πρωτοποριακό για τα Ελληνικά δεδοµένα τρόπο, γίνεται µια συστηµατική εκστρατεία ενηµέρωσης για τις τεράστιες διαφορές µεταξύ ενός νηφάλιου οδηγού και ενός οδηγού υπό την επήρεια µέθης. Στα πλαίσια των ενεργειών διάχυσης των αποτελεσµάτων της έρευνας το Ι.ΜΕΤ. οργανώνει κάθε χρόνο σειρά Ηµερίδων, Συνεδρίων, και άλλων συναντήσεων ειδικών και κοινού για διάφορα θέµατα. Κάθε δύο χρόνια το Ι.ΜΕΤ. σε συνεργασία µε τον Σύλλογο Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων διοργανώνει το ιεθνές Συνέδριο για την Έρευνα των Μεταφορών στην Ελλάδα. Μέχρι σήµερα το συνέδριο αυτό έχει διοργανωθεί 3 φορές (Μάρτιος 2002, Φεβρουάριος 2004, Μάιος 2006). Στα πλαίσια των εκπαιδευτικών και επιµορφωτικών του δράσεων ο Ι.ΜΕΤ. είναι ένας εκ των τριών φορέων που συνδιοργανώνουν και λειτουργούν σε µόνιµη βάση, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, το διατµηµατικό Μεταπτυχιακό πρόγραµµα σπουδών στον «Σχεδιασµό, Οργάνωση, και Λειτουργία του συστήµατος των Μεταφορών»*. Επίσης οργανώνει σε µόνιµη βάση (κάθε 2 χρόνια) ειδικά Σεµινάρια Επιµόρφωσης διάρκειας µιας εβδο- µάδας που είναι γνωστά σαν «Εβδοµάδα Μελέτης σε θέµατα προηγµένων µοντέλων πρόβλεψης στις Μεταφορές». Στα Σεµινάρια αυτά διδάσκουν γνωστοί ξένοι και Έλληνες καθηγητές που είναι παγκοσµίως γνωστοί για τις έρευνες και µελέτες τους στα θέµατα αυτά. Τέλος το Ανθρώπινο ίκτυο για την Προαγωγή και Ισχυρή Προώθηση της Οδικής Ασφάλειας (Α ΗΡΙΤΟ) που δηµιουργήθηκε µε πρωτοβουλία του Ι.ΜΕΤ., στοχεύει στην ανάπτυξη των κατάλληλων διαύλων επικοινωνίας και συνεργασίας µεταξύ ακαδηµαϊκών φορέων και επιχειρήσεων του ηµοσίου και Ιδιωτικού Τοµέα, µε σκοπό την κατάρτιση του ερευνητικού και στελεχιακού δυναµικού της χώρας σε θέµατα προάσπισης, βελτίωσης και προώθησης της οδικής ασφάλειας στην Ελλάδα. Στα πλαίσια του ικτύου αυτού έγινε πιλοτική εκπαίδευση 100 και πλέον εκπαιδευτών οδηγών και νέων συγκοινωνιολόγων µε πλήρη χρήση νέων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το ίκτυο Α ΗΡΙΤΟ θα συνεχίσει τη δραστηριότητά του και τα επόµενα χρόνια, επιδιώκοντας τη µετάβαση από την πιλοτική, στην ευρεία εφαρµογή και χρήση τέτοιων συστηµάτων, ενισχύοντας τις προσπάθειες του Υπουργείου Μεταφορών και άλλων συναφών φορέων για τη µείωση των τροχαίων ατυχηµάτων στη χώρα µας. Προσοµοιωτές απώλειας πρόσφυσης (skid-cars) που χρησιµοποιήθηκαν στο έργο Α ΗΡΙΤΟ * Οι άλλοι δύο φορείς είναι τα Τµήµατα Πολιτικών Μηχανικών και Τοπογράφων Μηχανικών του ΑΠΘ. Το Μεταπτυχιακό αυτό πρόγραµµα χρηµατοδοτήθηκε για τα 3 πρώτα χρόνια λειτουργίας του από το ΕΠΕΑΕΚ του Υπουργείου Παιδείας. 8

Ο ΙΑ ΙΚΤΥΑΚΟΣ ΚΟΜΒΟΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΤΟΥ Ι.ΜΕΤ. Ο Κόµβος του Ι.ΜΕΤ. στο διαδίκτυο, φιλοδοξεί να αναλάβει τους παρακάτω σηµαντικούς ρόλους στη διαδικασία της τεκµηρίωσης και εκµετάλλευσης των εθνικών συγκοινωνιακών δεδοµένων: Τυποποίηση µοντέλων συγκοινωνιακών δεδοµένων και διασύνδεση δεδοµένων και υπηρεσιών µε εξωτερικές βάσεις και συστήµατα σύµφωνα µε τα διεθνή πρότυπα και τεχνολογίες αιχµής. Εξειδίκευση προς χρήση σε συγκεκριµένες εφαρµογές στο χώρο των Μεταφορών, ψηφιακών υποβάθρων γεωγραφικής απεικόνισης των συγκοινωνιακών δικτύων της χώρας σε αστικά και υπεραστικά περιβάλλοντα. ιάθεση προς χρήση καινοτόµων συγκοινωνιακών µοντέλων & αλγορίθµων (π.χ. µοντέλα προσοµοίωσης συγκοινωνιακών δικτύων µεγάλης κλί- µακας, δυναµικών αλγορίθµων καταµερισµού στο δίκτυο / ισορροπίας κυκλοφοριακών φόρτων). Συσσώρευση, αποθήκευση, και σταδιακή ενηµέρωση επικαιροποίηση πρωτογενών στατικών και δυναµικών δεδοµένων για την κυκλοφορία και τις Μεταφορές από εξωτερικές πηγές και ενοποίησή τους σε µια ολοκληρωµένη βάση. ηµιουργία ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης µε ερευνητικό υλικό. Χρήση συγκοινωνιακών εργαλείων για την δη- µιουργία επεξεργασµένων πληροφοριών προς αξιοποίηση από ερευνητικά έργα. Εγκατάσταση ή/και ανάπτυξη καινοτόµων συστηµάτων βασισµένων σε τεχνολογίες αιχµής (µε σκοπό την δηµιουργία «Θερµοκοιτίδας καινοτοµίας»). Υλοποίηση πλατφόρµας δοκιµών (test bed) νέων τεχνολογιών, καινοτόµων συγκοινωνιακών µοντέλων και αλγορίθµων καθώς και πρωτότυπων εφαρµογών που προκύπτουν από έρευνα. Η πλατφόρµα θα µπορεί να χρησιµοποιεί πραγ- µατικά δεδοµένα που τηρεί ο κόµβος. ηµιουργία διαδικτυακής πύλης πληροφόρησης και διάχυσης των ερευνητικών αποτελεσµάτων και διασύνδεσης µε ερευνητικά εργαστήρια του τοµέα των Μεταφορών σε όλο τον κόσµο. Σταδιακή υλοποίηση Παρατηρητηρίου Μεταφορών για συγκεκριµένους δείκτες (ποιοτικούς ή αποδοτικότητας). Ο Κόµβος του Ι.ΜΕΤ., όταν ολοκληρωθεί και λειτουργήσει πλήρως θα αποτελεί έργο εθνικής εµβέλειας και θα λειτουργεί ε σύνδεση και συνεργασία µε αντίστοιχους κόµβους του εξωτερικού µε σκοπό την δηµιουργία ενός ερευνητικού δικτύου πανευρωπαϊκού επιπέδου. Ήδη υλοποιείται η πρώτη φάση λειτουργίας του µε χρηµατοδότηση της ΓΓΕΤ. Ο κόµβος αποτελείται από τρία βασικά µέρη: Τον κεντρικό πυρήνα που είναι υπεύθυνος για την αποθήκευση, τήρηση και διάχυση των δεδοµένων καθώς και διαχείριση των εφαρµογών. Τις περιφερειακές εφαρµογές που χρησιµοποιούν τα δεδοµένα, τα επεξεργάζονται και δηµιουργούν δευτερογενή στοιχεία προς αξιοποίηση, και Το σύστηµα αλληλεπίδρασης µε το εξωτερικό περιβάλλον και τους εξωτερικούς χρήστες. Χρήστες Πλατφόρµα οκιµών Εργαστήρια ιαχείριση βιβλιοθήκης Παρατηρητήριο Θερµοκοιτίδα Καινοτοµίας ΠΥΡΗΝΑΣ: ιαχείριση και Τήρηση δεδοµένων Εργαλεία Συγκοινωνιακά Πάροχοι Πληροφορίας Αιτούντες Πληροφορίας Λογικό µοντέλο του Κόµβου Συγκοινωνιακών εδοµένων και «εργαλείων» του Ι.ΜΕΤ. 9

ΚΥΡΙΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Σήµερα το ΙΜΕΤ διαθέτει έναν από τους πιο εξελιγµένους και προηγµένους τεχνολογικά εξοπλισµούς για έρευνα στις Μεταφορές, όχι µόνο στην Ελλάδα αλλά και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο εξοπλισµός αυτός που σήµερα περιλαµβάνει µια σειρά από πρότυπα συστήµατα λογισµικού και υπολογιστών, 4 ερευνητικά οχήµατα (δύο υβριδικά για έρευνα των περιβαλλοντικών και ενεργειακών τους επιδόσεων, ένα mini-van, και ένα πρότυπο «έξυπνο» όχηµα), ηλεκτρικά σκούτερ και ηλεκτρικά υποβοηθούµενα ποδήλατα, και τα συστήµατα προσοµοιωτή και εικονικής πραγµατικότητας, συνεχώς ανανεώνεται και επεκτείνεται. Παρουσιάζονται πιο αναλυτικά στα επόµενα χαρακτηριστικά δείγµατα του εξοπλισµού του Ι.ΜΕΤ. Εγκατάσταση Εικονικής Πραγµατικότητας (Virtual Reality VR) Το σύστηµα αυτό είναι ένα σύστηµα προβολής µιας οθόνης (single wall cave system) που εξυπηρετεί τις ανάγκες του ΙΜΕΤ για έρευνες πάνω σε κατασκευαστικές, εργονοµικές και άλλες µελέτες ασφάλειας ή αξιολόγησης του τρόπου και των συνθηκών οδήγησης που απαιτούν προσοµοιώσεις ποικίλλων διαδικασιών. Το σύστηµα κάνει χρήση µιας σειράς λογισµικών, τα οποία επιτρέπουν την απεικόνιση και το χειρισµό δυσδιάστατων και τρισδιάστατων σχεδιαστικών αρχείων σε εικονικά περιβάλλοντα (τοµές, αποσυναρµολογήσεις, µετρήσεις, περιφορές, τοποθέτηση φωτισµού, κτλ.) σε πραγµατικό χρόνο. Μέσω της χρήσης ανθρωποειδών και της πολλαπλής παραµετροποίησής τους, παρέχεται η δυνατότητα για εργονοµικές µελέτες καθώς και η εκτίµηση του ανθρώπινου παράγοντα στο σχεδιασµό προϊόντων και διαδικασιών, καθώς και σε εκτιµήσεις επικινδυνότητας, πριν ακόµη διαµορφωθεί το τελικό πρωτότυπο, εξοικονοµώντας µε αυτόν τον τρόπο χρήµατα, χρόνο και αναβαθµίζοντας την ποιότητα του προϊόντος. Στο άµεσο µέλλον τοποθετείται η προοπτική αναβάθµισης του συστήµατος σε σύστηµα προβολής τριών, τεσσάρων, πέντε ή και έξι ακόµα οθόνων στελεχώνοντας τελικά ένα πλήρες «κελί» (cave) Εικονικής Πραγµατικότητας. Γενική άποψη του συστήµατος εικονικής πραγµατικότητας του Ι.ΜΕΤ. Η οθόνη επαφής Ο ειδικός καθρέπτης προειδοποίησης Εξοπλισµένο Όχηµα οκιµών Το ερευνητικό όχηµα του Ι.ΜΕΤ. βασίζεται σε µοντέλο Lancia Thesis 2.4 20V Emblema και αποτελεί ένα πρότυπο ερευνητικό όχηµα σε θέµατα εφαρµογών των τεχνολογιών πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (ICT) αυτό που αποκαλούµε συνοπτικά το «έξυπνο» αυτοκίνητο. ιαθέτει: Ραντάρ εντοπισµού εµποδίων κατά το διαµήκη άξονα, το οποίο παρέχει πληροφορίες για το προπορευόµενο όχηµα (απόσταση, σχετική ταχύτητα). Σύστηµα αναγνώρισης λωρίδων κυκλοφορίας, το οποίο παρέχει πληροφορίες για την εγκάρσια θέση του οχήµατος. Σύστηµα GPS. Σύστηµα παρακολούθησης οφθαλµών του οδηγού, το οποίο παρέχει πληροφορίες χρήσιµες για να εκτιµηθεί η κατάσταση ενάργειας του οδηγού. Σύστηµα παρακολούθησης της κατεύθυνσης του βλέµµατος του οδηγού, το οποίο δίνει πληροφορίες για το τι προσέχει ο οδηγός κάθε στιγµή. Ηλεκτρονική µονάδα που συλλέγει πληροφορίες από το ηλεκτρονικό κύκλωµα του οχήµατος και τις εξάγει στον κεντρικό Η/Υ για ανάλυση. Οι πληροφορίες περιλαµβάνουν: θέση µοχλού επιτάχυνσης/πέδησης, 10

GPS Σύστηµα αναγνώρισης λωρίδων Αισθητήρας παρακολούθησης οφθαλµών Σύστηµα εντοπισµού εµποδίων Αισθητήρας παρακολούθησης βλέµµατος Οθόνη επαφής Κεντρικός Η/Υ Σύστηµα δόνησης ζώνης Γενική άποψη του «έξυπνου» ερευνητικού οχήµατος του Ι.ΜΕΤ. Ο αισθητήρας παρακολούθησης των οφθαλµών του οδηγού διαµήκη ταχύτητα και επιτάχυνση του οχήµατος, ταχύτητα εκτροπής, γωνία στροφής τιµονιού, θέση φώτων, θέση υαλοκαθαριστήρων, εξωτερική θερµοκρασία, κ.α. Κεντρικό Η/Υ για αποθήκευσης όλων των πληροφοριών και επεξεργασία τους σε πραγµατικό χρόνο. Μικρή οθόνη επαφής στον πίνακα οργάνων του οδηγού, ώστε να παρουσιάζονται εκεί προειδοποιήσεις και µηνύµατα στον οδηγό όπως προγραµµατίζονται από τον κεντρικό Η/Υ. Ειδικό κεντρικό καθρέπτη µε ενσωµατωµένα προειδοποιητικά φώτα και σύστηµα δόνησης της ζώνης ασφαλείας του οδηγού. Τα δύο συστήµατα αυτά χρησιµοποιούνται ώστε µέσω λογισµικού που αναπτύσσεται στον κεντρικό Η/Υ να πληροφορούν κατάλληλα σε πραγµατικό χρόνο τον οδηγό. Με το «έξυπνο» ερευνητικό όχηµα µπορεί να ερευνηθεί η λειτουργία προηγµένων συστηµάτων υποστήριξης του οδηγού και ο τρόπος επικοινωνίας τους µε αυτόν αλλά κυρίως γίνεται η ανάπτυξη και έλεγχος των συστηµάτων 3ης γενεάς για την «έξυπνη» διεπαφή οδηγού οχήµατος (man-machine interface). Ηµι-δυναµικός Προσοµοιωτής Οδήγησης Ο προσοµοιωτής αυτός είναι µοναδικός σε όλη την Ν. Α. Ευρώπη. Με αυτόν είναι δυνατή η προσοµοίωση διαφόρων καταστάσεων (κακές - ακραίες καιρικές συνθήκες, οδοί ταχείας κυκλοφορίας, επικίνδυνοι ελιγµοί, οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και/ή υπνηλίας, οδήγηση σε συνδυασµό µε συνοµιλία σε κινητό τηλέφωνο κλπ) οι οποίες δεν είναι ασφαλές να δοκι- µαστούν σε πραγµατικές συνθήκες. Ο προσοµοιωτής οδήγησης βασίζεται σε πλαίσιο µοντέλου Smart. Η εκάστοτε θέση όλων των µοχλών ελέγχου του οχήµατος και των βοηθητικών λειτουργιών µεταδίδεται στον κεντρικό υπολογιστή του προσοµοιωτή. Όλοι οι µοχλοί ελέγχου, όπως τιµόνι, µοχλός επιτάχυνσης, πέδησης, αλλαγής ταχυτήτων, χειρόφρενο, διαθέτουν σύστηµα παροχής ανάδρασης, ώστε ο οδηγός να έχει την αίσθηση πραγµατικής οδήγησης. Η αλλαγή ταχυτήτων είναι είτε αυτόµατη είτε συµβατική, µε 6 ταχύτητες και όπισθεν. Ο προσοµοιωτής διαθέτει 5 µεγάλες οθόνες, καθεµιά πλάτους 2 µ., µε προβολικό σύστηµα 2500 ANSI-lumen. Το ηχητικό σύστηµα δηµιουργεί ήχους ανάλογα µε το σενάριο οδήγησης (ήχος εκκίνησης, ήχος µηχανής, τριγµός ελαστικών, αέρας, βροχή, κ.λ.π.). Το σύστηµα κραδασµών δηµιουργεί αληθοφανείς ταλαντώσεις της καµπίνας σύµφωνα µε τις στροφές του προσοµοιωµένου κινητήρα. Γενική άποψη του προσοµοιωτή οδήγησης Οπτικό πεδίο του οδηγού µέσα από τον προσοµοιωτή οδήγησης του Ι.ΜΕΤ. 11

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΟΜΟΕΙ ΕΙΣ ΦΟΡΕΙΣ 1. Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) Τοµέας Μεταφορών, Συγκοινωνιακής Υποδο- µής, ιαχείρισης Έργων και Ανάπτυξης, Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών Εργαστήριο Μεταφοράς Θερµότητας και Περιβάλλοντος, Τµήµα Μηχανολόγων Εργαστήριο Εφαρµοσµένης Θερµοδυναµικής, Τµήµα Μηχανολόγων Εργαστήριο Συγκοινωνιακών και Υδραυλικών Έργων, Τµήµα Τοπογράφων Μηχανικών Εργαστήριο Εργαλειοµηχανών και Βιοµηχανικών επεξεργασιών, Τµήµα Μηχανολόγων 2. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) Εργαστήριο Σιδηροδροµικής και Μεταφορών, Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών Εργαστήριο Οδοποιίας, Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών Εργαστήριο Κυκλοφοριακής Τεχνικής, Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών 3. Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Εργαστήριο Οδοποιίας και Συγκοινωνιακής Τεχνικής, Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών 4. Πανεπιστήµιο Πατρών Σπουδαστήριο Μεταφορών και Κυκλοφοριακής Τεχνικής, Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών 5. ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης ( ΠΘ) Εργαστήριο Συγκοινωνιακής Τεχνικής, Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών 6. Πολυτεχνείο Κρήτης Εργαστήριο υναµικών Συστηµάτων και Προσο- µοίωσης 7. Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Ναυτιλίας και Ναυτιλιακών Επιχειρήσεων 8. Πανεπιστήµιο Πειραιώς Τµήµα Ναυτιλιακών Σπουδών 9. University of California, Berkeley, USA 10. POLITO (Politecnico di Torino Ιταλία) 11. UPM (Universidad Politecnica de Madrid Ισπανία) 12. AVERE (European Battery Hybrid and Fuel Cell Electric Road Vehicle Association Βέλγιο) 13. ΒIVV (Belgian Road Safety Institute Βέλγιο) 14. TRL (Transport and Road Laboratory Ηνωµένο Βασίλειο) 15. Bast (Bundesantait fur Strassenwesen Γερµανία) 16. DLR (Dutsches Zentrum Fur Luft und Raumfahrt Γερµανία) 17. VTI (Swedish Road and Transport Research Institute Σουηδία) 18. VSS (Vereinigung Schweizerischer Strassenfachte Ελβετία) 19. Institute National de Recherche Routiere Λουξεµβούργο 20. ΤΝΟ (Netherlands Organisation for Applied Scientific Research Ολλανδία) 21. Danish Road Institute - ανία 22. INRETS (Institute des Researches des Transports Γαλλία) 23. VTT (Finnist Transport Research Institute Φινλανδία) 24. Μinisterie van verkeer en waterstat, rijkswaterstaat (AVV Ολλανδία) 25. Τransportokonomisk institutt (TOI Νορβηγία) Το Ι.ΜΕΤ. συνεργάζεται µε αριθµό άλλων φορέων, τόσο ηµόσιων, όσο και Ιδιωτικών σε Ελλάδα και εξωτερικό. Όσον αφορά την Ελλάδα ενδεικτικά αναφέρονται: ηµόσιες υπηρεσίες και οργανισµοί (ΟΣΕ, ΤΕΟ, ΟΛΠ, ΟΛΘ), Τοπική αυτοδιοίκηση, Επιχειρήσεις κατασκευής υποδοµής και οχηµάτων µεταφορών, Μελετητικές εταιρίες, Επιχειρήσεις εξυπηρέτησης επιβατικών ή εµπορευµατικών µεταφορών. South East European Transport Research Forum (SETREF) νητική και µη κερδοσκοπική ένωση οργανισµών που έχουν την έδρα τους σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και είναι αφιερωµένοι στην προώθηση της έρευνας ή/και της εκπαίδευσης στον τοµέα των µεταφορών. Το αντικείµενο του SETREF καλύπτει µεγάλο εύρος δραστηριοτήτων, όπως του προγραµµατισµού, της αξιολόγησης, του σχεδιασµού, της κατασκευής και λειτουργίας του συστήµατος µεταφορών σε όλες του τις εκφάνσεις (οδικές, σιδηροδροµικές, εναέριες και πλωτές). Το SETREF ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1997. Τα γραφεία του SETREF είναι στη Θεσσαλονίκη στις εγκαταστάσεις του Ι.ΜΕΤ. Το Ι.ΜΕΤ. ενεγράφη ως µέλος του SETREF το Μάρτιο του 2001. Ο ιευθυντής του Ι.ΜΕΤ. Καθ. Γ. Γιαννόπουλος ήταν Πρόεδρος του SETREF από το εκέµβριο του 1997, έως τον Ιούνιο του 2004 και στη συνέχεια αντιπρόεδρος. European Conference of Transport Research Institutes (ECTRI) συνεργασία περισσότερων από 20 Ινστιτούτων από χώρες µέλη της Ε.Ε., αλλά και από συνεργαζόµενα µε αυτήν κράτη. Οι εργαζόµενοι στα Ινστιτούτα µέλη του ECTRI είναι πάνω από 3.000 ερευνητές µε συγκλίνοντα ενδιαφέροντα στην έρευνα στον τοµέα των µεταφορών. Τον Ιανουάριο του 2003 ο ιευθυντής του Ι.ΜΕΤ. Καθ. Γ. Γιαννόπουλος, εξελέγη ως πρώτος Πρόεδρος του ECTRI για τη διετία 2003-2005 και στη συνέχεια επανεξελέγη για άλλη µια διετία, δηλαδή µέχρι τον Μάρτιο του 2007. 12