ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Ημερομηνία: Κυριακή 23 Οκτωβρίου 2016 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιό σας τη λέξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση: α. Στις 26 Σεπτεμβρίου 1815 υπογράφτηκε η συγκρότηση της Ιερής Συμμαχίας μεταξύ της Αυστρίας, της Ρωσίας και της Βρετανίας. β. Την ανεξαρτησία των χωρών της Λατινικής Αμερικής κατοχύρωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μονρόε, ο οποίος το 1822 διακήρυξε επίσημα το Δόγμα Μονρόε. γ. Η «Πελοποννησιακή Γερουσία», ο «Άρειος Πάγος» της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας και η «Γερουσία της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος» αποτέλεσαν τις τρεις πρώτες τοπικές γερουσίες. δ. Τον Ιανουάριο του 1822 ψηφίστηκε το πρώτο δημοκρατικό σύνταγμα της Ελλάδος. ε. Ο ιστοριογράφος Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος θεμελίωσε την πολιτιστική συνέχεια του ελληνικού έθνους με αδιάσειστο επιχείρημα την αδιάλειπτη συνέχεια της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισμού. Μονάδες 10 Α2. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων ιστορικών όρων: α. Εθνικά κινήματα β. Αρχή της δεδηλωμένης γ. Ανατολικό Ζήτημα ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 3
Μονάδες 15 Α3. Τι γνωρίζετε για τα κυριότερα κινήματα στην Ευρώπη κατά το πρώτο τέταρτο του 19 ο αιώνα; Μονάδες 10 Α4. Να παρουσιάσετε τα γεγονότα που οδήγησαν στον Κριμαϊκό πόλεμο, την εξέλιξη και την έκβαση του μέχρι και την υπογραφή της συνθήκης των Παρισίων. ΘΕΜΑ Β Μονάδες 15 Β1. Αντλώντας στοιχεία από το πιο κάτω κείμενο και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις να προσδιορίσετε τις επιδιώξεις τόσο των τριών Μεγάλων Δυνάμεων όσο και των Ελλήνων, τις οποίες εξυπηρετούσε η υπογραφή των πρωτοκόλλων της 3ης Φεβρουαρίου 1830. Κείμενο Τα πρωτόκολλα της 3ης Φεβρουαρίου 1830 [...] Στις 22 Ιανουαρίου / 3 Φεβρουαρίου 1830, η Διάσκεψη του Λονδίνου, ύστερα από αγγλική πρόταση, διακήρυξε την πολιτική ανεξαρτησία της Ελλάδος, με το άρθρο 1 πρωτοκόλλου που υπογράφεται από τους πληρεξουσίους της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας, Άμπερντην, Μονμορανσύ Λαβάλ και Λίβεν. Το άρθρο 1 του πρωτοκόλλου της 3ης Φεβρουαρίου 1830 όριζε: «Η Ελλάς θέλει σχηματίσει εν Κράτος ανεξάρτητον, και θέλει χαίρει όλα τα δίκαια, πολιτικά, διοικητικά και εμπορικά, τα προσπεφυκότα εις εντελή ανεξαρτησίαν». Η πανηγυρική αυτή διακήρυξη της πολιτικής ανεξαρτησίας της Ελλάδος συνιστούσε διεθνή αναγνώριση ελληνικού κράτους, άρα ίδρυσή του και έναρξη της υπάρξεώς του από την άποψη της διεθνούς κοινωνίας. Η πρόοδος, σχετικά με τους αντίστοιχους ορισμούς του πρωτοκόλλου της 10/22 Μαρτίου 1829, ήταν μεγάλη και είχε σπουδαιότητα κρίσιμη. Αντίθετα, οι ορισμοί του πρωτοκόλλου εκείνου για τα σύνορα του ελληνικού κράτους αθετούνταν μερικώς με ό,τι όριζε πολύ δυσμενέστερα για την Ελλάδα το άρθρο 2 του νέου πρωτοκόλλου. [...] Με το άρθρο αυτό* εκπληρωνόταν ο αρχικά διακηρυγμένος σκοπός της επεμβάσεως των τριών συμμάχων στον ελληνοτουρκικό αγώνα, δηλαδή η αποκατάσταση της ειρήνης και η εξασφάλιση της ναυτιλίας και του εμπορίου στην περιοχή. Η εκπλήρωση του σκοπού αυτού εξαίρεται και στο «Συμπέρασμα» του πρωτοκόλλου, όπου «αι τρεις Δυνάμεις συγχαίρουν αλλήλας» για το «κλείσιμο», ύστερα από τόσο μακρές και δύσκολες διαπραγματεύσεις, του Ελληνικού ζητήματος και διατυπώνουν την ελπίδα ότι η ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 3
συνεργασία τους θα συνεχισθή σε παρόμοιες περιστάσεις και δεν θα παύση να συμβάλη στην εμπέδωση της παγκόσμιας ειρήνης. Οι Δυνάμεις έβλεπαν στο πρωτόκολλο την οριστική διευθέτηση ενοχλητικού ζητήματος. Οι Έλληνες αντίθετα έβλεπαν σ αυτό, και ιδιαίτερα στο πρώτο άρθρο του, απλώς την απαρχή του ελεύθερου πολιτικού βίου του Έθνους. Και πραγματικά, με το πρωτόκολλο του Λονδίνου της 3ης Φεβρουαρίου του 1830 τερματιζόταν η Ελληνική Επανάσταση, αλλά και άρχιζε να υπάρχη επίσημα στη διεθνή κοινωνία το Ελληνικό Κράτος. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, 1978, τόμος ΙΒ, σελ. 536-537 * (άρθρο 4) Μονάδες 25 Β2. Αντλώντας στοιχεία από το κείμενο που ακολουθεί και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις να αναφέρετε τις συνθήκες υπό τις οποίες εκδηλώθηκε η Βιομηχανική Επανάσταση στην Αγγλία κατά τον 19ο αιώνα. ΚΕΙΜΕΝΟ Στα 1851, στη Μεγάλη Βρετανία δέκα πόλεις ξεπερνούν τις 100.000 κατοίκους [ ]. Το Λονδίνο φτάνει τα 2,3 εκατομμύρια [ ]. Το Μάντσεστερ ξεπερνά τις 400.000 κατοίκους, η Γλασκόβη τις 300.000 και το Μπίρμινχαμ τις 200.000. Το Μάντσεστερ αναδεικνύεται στην πρώτη πόλη της βαμβακοβιομηχανίας. Στα 1835, η περιοχή του Μάντσεστερ [ ] συγκεντρώνει το 80% των εργατών της βαμβακοβιομηχανίας και στα 1846, το 85%. Η πόλη αυτή διαθέτει πολλά πλεονεκτήματα. Βρίσκεται κοντά στο Λίβερπουλ, απ' όπου γίνονται οι εισαγωγές του βαμβακιού. Επιπλέον περιβάλλεται [ ] από ένα πλούσιο κοίτασμα άνθρακα, που εκτείνεται από το Όρμσκιρκ μέχρι το Μπάρι και το Άστον. Η ανθρακοπαραγωγή δεν υπολογίζεται εύκολα, αλλά οπωσδήποτε ξεπερνά κατά πολύ τις επτακόσιες έως εννιακόσιες χιλιάδες τόνους, που καταναλώνει μόνον η πόλη του Μάντσεστερ. Η Μεγάλη Βρετανία δεν διαθέτει μόνον την πιο ανεπτυγμένη οικονομία. Επιπλέον, όλη η διαδικασία ανάπτυξης συνδέθηκε εξαρχής με την αποικιοκρατική επέκταση και το θαλάσσιο εμπόριο. Ηδη υιοθετεί τη λογική της εξειδίκευσης και του διεθνούς καταμερισμού της εργασίας, που προκύπτει από την ίδια τη δομή των εξαγωγών της και τη διάρθρωση, προπάντων, των εισαγωγών της. Η προώθηση των εξαγωγών, στα πλαίσια της βρετανικής οικονομίας σημειώνει γιγάντια άλματα. Κατά τις δεκαετίες του 1820 και 1830, εξάγει το ένα πέμπτο της παραγωγής της, στα 1851 ξεπερνά το ένα τέταρτο, στα 1861 το ένα τρίτο, στα 1871 τα δύο πέμπτα. Michel Beaud, Ιστορία του Καπιταλισμού από το 1500 ως σήμερα, μετ. Μ. Βερέττας, εκδ. Μαλλιάρης Παιδεία, Αθήνα 1987, σσ. 142-143, 158 Μονάδες 25 ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 3 ΑΠΟ 3
ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Ημερομηνία: Κυριακή 23 Οκτωβρίου 2016 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. Λάθος Λάθος Σωστό Σωστό Σωστό Α2. α) «Εθνικά κινήματα» (σχολικό εγχειρίδιο, σελίδα 13): «Εθνικά κινήματα θεωρούμε άλλης διακριτής κοινότητας». β) «Αρχή της Δεδηλωμένης» (σχολικό εγχειρίδιο, σελίδες 36-37): «Χρειάστηκαν οι πολιτικοί αγώνες μια θέση στη χορεία των ανεξάρτητων εθνικών κρατών». γ) «Ανατολικό Ζήτημα» ((σχολικό εγχειρίδιο, σελίδα 38): «Ανατολικό Ζήτημα ονομάζεται σε βάρος των Ευρωπαίων». Α3. Σχολικό εγχειρίδιο, σελίδες 14 15: «Τα όρια του φιλελευθερισμού δοκιμάστηκαν και την κατέστειλε». Α4. Σχολικό εγχειρίδιο, σελίδες 39-40: «Νέα παρέμβαση της Ρωσίας στα ζητήματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπό την προστασία της Βρετανίας». ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 3
Β1. Σχολικό εγχειρίδιο, σελίδες 31 32: «Η νέα χώρα της Ευρώπης στην άσκηση της εθνικής της πολιτικής». Τα παραπάνω στοιχεία επιβεβαιώνονται από το ιστορικό παράθεμα σύμφωνα με το οποίο το πρωτόκολλο της 3 ης Φεβρουαρίου 1830 του Λονδίνου επιβεβαιώνει την πολιτική ανεξαρτησία της Ελλάδας από τους πληρεξούσιους της Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας (Στις 22 Ιανουαρίου / 3 Φεβρουαρίου 1830, η Διάσκεψη του Λονδίνου, ύστερα από αγγλική πρόταση, διακήρυξε την πολιτική ανεξαρτησία της Ελλάδος, με το άρθρο 1 πρωτοκόλλου που υπογράφεται από τους πληρεξουσίους της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας). Παράλληλα γίνονται εμφανείς οι διατάξεις που αναγνωρίζουν την Ελλάδα ως ανεξάρτητο κράτος που μπορεί να απολαμβάνει τα πολιτικά και εθνικά του δικαιώματα. (Η Ελλάς θέλει σχηματίσει εν Κράτος ανεξάρτητον, και θέλει χαίρει όλα τα δίκαια, πολιτικά, διοικητικά και εμπορικά, τα προσπεφυκότα εις εντελή ανεξαρτησίαν). Κατόπιν αυτού η Ελλάδα πέτυχε τη διεθνή αναγνώρισή της με βελτιωμένους όρους από αυτούς του πρωτοκόλλου του Μαρτίου του 1829 κυρίως ως προς την εδαφική της επέκταση.( Η πρόοδος, σχετικά με τους αντίστοιχους ορισμούς του πρωτοκόλλου της 10/22 Μαρτίου 1829). Παράλληλα και οι τρεις προστάτιδες δυνάμεις με την υπογραφή του πρωτοκόλλου του Φεβρουαρίου 1830 εκπλήρωσαν τους στόχους τους με βασικότερο την εξασφάλιση της ειρήνης και του εμπορίου στην ελληνοτουρκική περιοχή.( στον ελληνοτουρκικό αγώνα, δηλαδή η αποκατάσταση της ειρήνης και η εξασφάλιση της ναυτιλίας και του εμπορίου στην περιοχή). Η ικανοποίησή τους μάλιστα γίνεται εμφανέστερη από το «συμπέρασμα» του πρωτοκόλλου, στο οποίο συγχαίρουν η μία την άλλη και ευελπιστούν και για τη μελλοντική τους συνεργασία.( και διατυπώνουν την ελπίδα ότι η συνεργασία τους θα συνεχισθή σε παρόμοιες περιστάσεις και δεν θα παύση να συμβάλη στην εμπέδωση της παγκόσμιας ειρήνης). Ολοκληρώνοντας θα έλεγε κανείς ότι οι δύο πλευρές αντιμετωπίζουν διαφορετικά τα συμφωνηθέντα. Για τις Δυνάμεις είναι το τέλος του ενοχλητικού πια ελληνικού ζητήματος, ενώ για τους Έλληνες σηματοδοτεί την αρχή μιας εποχής ανεξαρτησίας, απαλλαγής από του τουρκικό ζυγό και επίσημης, διεθνούς παρουσίας.( Οι Δυνάμεις έβλεπαν στο πρωτόκολλο την οριστική διευθέτηση ενοχλητικού ζητήματος. Οι Έλληνες αντίθετα τερματιζόταν η Ελληνική Επανάσταση, αλλά και άρχιζε να υπάρχη επίσημα στη διεθνή κοινωνία το Ελληνικό Κράτος) Β2. Στα μέσα του 19ου αιώνα εμφανίζεται αρχικά στην Αγγλία και μετέπειτα στις υπόλοιπες χώρες ένα φαινόμενο που επρόκειτο να στιγματίσει την πορεία του σύγχρονου κόσμου. Η Βιομηχανική Επανάσταση, όπως ονομάστηκε το φαινόμενο αυτό, δηλαδή η σταδιακή και ολοένα επιταχυνόμενη χρησιμοποίηση της μηχανής ως μέσου παραγωγής αγαθών, επηρέασε το ρυθμό εκβιομηχάνισης των ευρωπαϊκών κρατών. Την πρωτοπορία κατείχε η Αγγλία, γιατί εκεί ευδοκίμησαν οι κατάλληλες συνθήκες από το τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα και μετά. Αναλυτικότερα: ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 3
- Η παραγωγή εκβιομηχανίστηκε με αποτέλεσμα την ανάπτυξη της κλωστοϋφαντουργίας και της βαμβακοβιομηχανίας. - Τα προς επένδυση κεφάλαια αυξήθηκαν λόγω της συσσώρευσης πλούτου που εξασφάλισε η Εμπορική Επανάσταση. Φυσικά σ αυτό συνέβαλε το ανεπτυγμένο πιστωτικό σύστημα που διέθετε η χώρα και η νομοθεσία που ευνοούσε την απρόσκοπτη λειτουργία της αγοράς. - Υπήρχε διαθέσιμο εργατικό δυναμικό - Υπήρχε αγροτικό πλεόνασμα από τις περιφράξεις κοινοτικών γαιών από τους μεγάλους γαιοκτήμονες στα κτήματά τους. - Διέθετε ελεγχόμενες πηγές πρώτων υλών και αγορές των βιομηχανικών προϊόντων στις αποικίες της - Διέθετε εμπορικό στόλο και ένα εξαιρετικά ανεπτυγμένο σύστημα πλωτής και οδικής συγκοινωνίας για την ασφαλή μεταφορά των προϊόντων. - Τα τεχνολογικά επιτεύγματα ευνόησαν την εξόρυξη μεταλλευμάτων (π.χ. γαιάνθρακας). - Σταδιακά, καθ όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, οι εξαγωγές σημειώνουν βαθμιαία αύξηση. - Τέλος, δεν υπήρχαν προσκόμματα στην ανεξέλεγκτη παραγωγή προϊόντων λόγω της αποδυνάμωσης των μεσαιωνικών συντεχνιών. Αντιθέτως, η ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα συνέβαλε στην εκβιομηχάνιση του δευτερογενούς τομέα παραγωγής. Το οικονομικό άλμα της Αγγλίας επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία του παραθέματος, σύμφωνα με τα οποία «στα 1851, στη Μεγάλη Βρετανία 10 πόλεις ξεπερνούν τις 100.000 κατοίκους», γεγονός που αποδεικνύει τη μεγάλη δημογραφική αύξηση που πλαισίωσε την οικονομική ανάπτυξή της και ανέδειξε το Λονδίνο, τη Γλασκόβη, το Μπίρμινχαμ και το Μάντσεστερ. Ειδικά για το Μάντσεστερ αναφέρεται, ότι συγκέντρωσε το μεγαλύτερο ποσοστό των εργατών της βαμβακοβιομηχανίας και διέθετε πλούσια κοιτάσματα άνθρακα που ανέδειξαν την περιοχή σε κυρίαρχη στον τομέα της ανθρακοπαραγωγής. Η ανάπτυξη της Αγγλίας λειτούργησε καταλυτικά στην υιοθέτηση αναπτυξιακής τροχιάς και των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 3 ΑΠΟ 3