Ο Μηχανισµός Παρακολούθησης της Εθνικής Στρατηγικής για την Κοινωνική Ένταξη των Ροµά στο λαίσιο λειτουργίας του Εθνικού Μηχανισµού Συντονισµού, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης των Πολιτικών Κοινωνικής Ένταξης και Κοινωνικής Συνοχής. Το ΕΚΚΑ, ως Εθνικό Σηµείο Ε αφής (ΕΣΕ) για τους Ροµά, έχει αναλάβει το ρόλο της ροώθησης, του συντονισµού και της αρακολούθησης της Εθνικής Στρατηγικής για την κοινωνική ένταξη των Ροµά και έχει για τον σκο ό αυτό ανα τύξει ήδη τον µηχανισµό αρακολούθησης και αξιολόγησης της. Η Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη των Ροµά 2012-2020 έχει 4 άξονες ροτεραιότητας, ου συµ ληρώνονται α ό οριζόντιες δράσεις υ οστηρικτικού χαρακτήρα. Ειδικότερα, οι άξονες είναι: 1) στέγαση και βασικές υ οδοµές, 2) ροώθηση στην α ασχόληση και ε αγγελµατική κατάρτιση, 3) εκ αίδευση και 4) υγεία και κοινωνική φροντίδα. Η λειτουργία, λοι όν του Μηχανισµού α οσκο εί στο να ε αληθεύσει ότι οι όροι χρησιµο οιούνται σωστά και δα ανώνται για την αροχή των ροβλε όµενων εκροών, σύµφωνα µε τον ρογραµµατισµό των δραστηριοτήτων, καθώς και ότι οι δείκτες εκροών εξελίσσονται ρος την ε ιθυµητή κατεύθυνση. Η αρακολούθηση εντο ίζει, ε ίσης, τις α οκλίσεις α ό τους στόχους, καθώς και τις καθυστερήσεις και τα εµ όδια ανά άξονα ροτεραιότητας, µετρά την α οτελεσµατικότητα και α οδοτικότητα των αρεµβάσεων και ροτείνει τα κατάλληλα διορθωτικά µέτρα. 1. Όργανα και αρµοδιότητες του Μ.Π.Ρ. Ο Μηχανισµός διαρθρώνεται σε 4 ε ί εδα, µε διακριτούς ρόλους και µεταξύ τους διασύνδεση. Πιο συγκεκριµένα τα ε ί εδα λειτουργίας είναι: 1. Οι ήµοι 2. Οι Περιφέρειες 3. Το Εθνικό Σηµείο Ε αφής για τους Ροµά (ΕΚΚΑ) 4. Η ιυ ουργική Ε ιτρο ή για τους Ροµά, ως µέρος του ΚΥΣΚΟΙΠ Σε ε ί εδο ήµων κεντρικό ρόλο κατέχει η Κοινωνική Υ ηρεσία. Οι ήµοι α οτελούν ουσιαστικά, το ρώτο σηµείο ε αφής των Ροµά µε την ηµόσια ιοίκηση. Κάθε ήµος, στα όρια του ο οίου υφίσταται εγκατάσταση ατόµων Ροµά, συνδέεται µε το Εθνικό Σηµείο Ε αφής, µέσω στελεχών ου έχουν οριστεί ως ρόσω α ε αφής του και είναι υ εύθυνα για τη συγκέντρωση των στοιχείων α ό όλες τις εµ λεκόµενες υ ηρεσίες του ήµου και την καταχώρησή τους στη βάση δεδοµένων. Η ρόσβαση τους, στη βάση χαρτογραφικών δεδοµένων, γίνεται µε ειδικό κωδικό ου έχει εκχωρηθεί α ό το Εθνικό Σηµείο Ε αφής. Σε ε ί εδο Περιφέρειας κεντρικό ρόλο διαδραµατίζει η ιεύθυνση Κοινωνικής Μέριµνας. Μέσω των ιαχειριστικών Αρχών των Περιφερειών λειτουργεί το Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα, ό ου καταχωρούνται τα δεδοµένα ου αφορούν στις αρεµβάσεις ου υλο οιούνται στο λαίσιο του ΕΣΠΑ (Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς). Κάθε Περιφέρεια αντίστοιχα, συνδέεται µε το Εθνικό Σηµείο Ε αφής, µέσω στελεχών ου έχουν οριστεί ως ρόσω α ε αφής της Περιφέρειας για τα θέµατα Ροµά και είναι υ εύθυνα για τη συγκέντρωση των στοιχείων α ό όλες τις εµ λεκόµενες [1]
υ ηρεσίες της Περιφέρειας και την καταχώρησή τους στη βάση δεδοµένων. Η ρόσβαση τους, στη βάση χαρτογραφικών δεδοµένων γίνεται, ό ως και στην ερί τωση των ήµων, µε ειδικό κωδικό ου έχει εκχωρηθεί α ό το Εθνικό Σηµείο Ε αφής. Σε κάθε συναρµόδιο Υ ουργείο, (Υ ουργείο Εσωτερικών & ιοικητικής Ανασυγκρότησης, Υγείας, Παιδείας & Πολιτισµού, Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Κοινωνικής Αλληλεγγύης), έχουν οριστεί ε ίσης, ρόσω α ε αφής, ως σύνδεσµοι ε ικοινωνίας και συνεργασίας, µε σκο ό τη χάραξη της ολιτικής, την ε ίλυση ροβληµάτων αρµοδιότητάς τους, τη συγκέντρωση στοιχείων, ληροφοριών κλ ε ί των αρεµβάσεων του τοµέα αρµοδιότητάς τους. Τα ρόσω α ε αφής των Υ ουργείων για τα θέµατα Ροµά είναι, ε ίσης, υ εύθυνα για τη συγκέντρωση στοιχείων α ό όλες τις εµ λεκόµενες υ ηρεσίες του Υ ουργείου τους και τους ε ο τευόµενους φορείς και την καταχώρησή τους στη βάση δεδοµένων. Στο λαίσιο των αρα άνω, αντιλαµβανόµαστε ως ανα τύσσονται οριζόντιες συνεργασίες, µεταξύ του ΕΣΕ και των διαφόρων εµ λεκόµενων Υ ουργείων, για το σχεδιασµό και ανά τυξη συνεκτικών ολιτικών, ανά τοµέα ολιτικής, συνδιαµορφώνοντας έτσι την στρατηγική για την κοινωνική ένταξη των Ροµά. Η ιυ ουργική Ε ιτρο ή, σε ανώτατο ε ί εδο ια, λειτουργώντας εντός των αρµοδιοτήτων του ΚΥΣΚΟΙΠ, µεταξύ άλλων, διατυ ώνει τις ολιτικές ροτεραιότητες ρος την κατεύθυνση της λήψης µέτρων για την κοινωνική ένταξη των Ροµά, ροσδιορίζει τις οριζόντιες εθνικές ολιτικές, ε εξεργάζεται και ροωθεί για νοµοθετική ρύθµιση θεσµικά µέτρα ου θα συµβάλλουν µακρο ρόθεσµα στη δηµιουργία συνθηκών για την κοινωνική τους ένταξη, θεσ ίζει το λαίσιο ολιτικής, τις αρχές και τις κατευθύνσεις ου χρειάζεται να διέ ουν την υλο οίηση της Εθνικής Στρατηγικής για την Κοινωνική Ένταξη των Ροµά, µε συγκεκριµένους στόχους ου είναι αναγκαίο να ε ιτευχθούν, ανά τοµέα ροτεραιότητας. Η Ε ιτρο ή έχει ρόσβαση σε όλα τα στοιχεία της βάσης δεδοµένων. 2. Μεθοδολογικά εργαλεία του Μ.Π.Α. I. ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΙΚΤΩΝ Το ΕΣΕ έχει υιοθετήσει, ανά είδος δράσης, τους δείκτες διαδικασίας και α οτελεσµάτων του Οργανισµού Θεµελιωδών ικαιωµάτων, ό ως αυτοί ροέκυψαν α ό τη συνεργασία του Οργανισµού µε όλα τα Εθνικά Σηµεία Ε αφής, µε στόχο την καλύτερη αρακολούθηση της υλο οίησης των δράσεων ου αφορούν στους Ροµά. II. ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΙΚΤΥΟΥ Το ΕΣΕ έχει ανα τύξει ένα διευρυµένο ίκτυο Φορέων, το ο οίο α αρτίζουν φορείς ου σχετίζονται άµεσα, ή και έµµεσα, µε την εφαρµογή των ολιτικών κοινωνικής ενσωµάτωσης των Ροµά, τόσο για τον σχεδιασµό, όσο και για την υλο οίηση των ε ιµέρους δράσεων της Στρατηγικής. Στόχος της δηµιουργίας του δικτύου ήταν η ανά τυξη καναλιών ε ικοινωνίας, ανάµεσα στο ΕΣΕ και στους φορείς ου εµ λέκονται στον σχεδιασµό και την υλο οίηση δράσεων για τους Ροµά. III. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - ΒΑΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ Σε ειδική ηλεκτρονική βάση δεδοµένων ου εριλαµβάνει τη χαρτογράφηση των οικισµών, ανελλαδικά, το Εθνικό Σηµείο Ε αφής εφαρµόζει on line - καταγραφή των ό οιων αλλαγών γίνονται στα κοινωνικοοικονοµικά χαρακτηριστικά. Τα στοιχεία της Βάσης εδοµένων συµ ληρώνονται σε ραγµατικό χρόνο, α ό τα εξουσιοδοτηµένα άτοµα ου έχουν οριστεί ανά γεωγραφική εριοχή (δήµο), ό ου µε ειδικό κωδικό, ροχωρούν σε συνεχή ενηµέρωση αυτής. Η βάση δεδοµένων [2]
α οτελείται α ό διακριτές κατηγορίες ου αφορούν σε: γεωγραφικά και ληθυσµιακά δεδοµένα του οικισµού / εριοχής στην ο οία διαµένουν Ροµά, ρόσβαση σε υ οδοµές στέγασης, εκ αίδευσης, υγείας- ρόνοιας και α ασχόλησης, καθώς ε ίσης και κατηγορία ου αφορά στην καταγραφή δράσεων για τους Ροµά. Υ εύθυνος λειτουργίας και διαχειριστής της βάσης είναι το ΕΣΕ. Η βάση λειτουργεί σε το ικό και εθνικό ε ί εδο. Σε κάθε ήµο, ό ου υ άρχουν στα γεωγραφικά του όρια οικισµοί Ροµά, έχουν αραχωρηθεί α ό τον ιαχειριστή µοναδικοί κωδικοί ισό οσοι µε τον αριθµό των οικισµών. Οµοίως, στις Περιφέρειες και στα συναρµόδια Υ ουργεία. Η βάση δεδοµένων έχει δυνατότητες αρουσίασης γεωχωρικών στοιχείων και δεδοµένων (geodata). Α ό την ε εξεργασία των στοιχείων της βάσης, είναι δυνατή η εξαγωγή χρήσιµων ερευνητικών κοινωνικοοικονοµικών χαρακτηριστικών αναφορικά µε την οιότητας ζωής των Ροµά, ό ως, συνθήκες διαβίωσης, εκ αίδευση, α ασχόληση, υφιστάµενες διακρίσεις. 3. ιαδικασία Αξιολόγησης Η αξιολόγηση στοχεύει στην συστηµατική εκτίµηση των α οτελεσµάτων και των ε ι τώσεων των αρεµβάσεων της Στρατηγικής σε σχέση µε τους στρατηγικούς στόχους ου έχουν τεθεί. Εξετάζει όλη την «αλυσίδα» της ολιτικής, τις διαδικασίες, τα αίτια, µε σκο ό να εντο ίσει την α οδοτικότητα και τη βιωσιµότητα των αρεµβάσεων και τη συµβολή τους στην ε ίτευξη των στόχων της Στρατηγικής. 4. ΙΑΣΥΝ ΕΣΗ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ ΡΟΜΑ ΜΕ ΕΘΝΙΚΟ Αυτό όµως ου ραγµατικά έχει αξία να αναφερθεί, είναι ως ο Μηχανισµός Παρακολούθησης και Αξιολόγησης της Εθνικής Στρατηγικής για την Κοινωνική Ένταξη των Ροµά, ου έχει θέσει σε λειτουργία το ΕΚΚΑ, θα διασυνδεθεί άµεσα, µέσω νοµοθετικής ρύθµισης, µε τον Εθνικό Μηχανισµό Συντονισµού, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης των Πολιτικών Κοινωνικής Ένταξης και Κοινωνικής Συνοχής, α οτελώντας υ οσύνολό του. Στο σηµείο αυτό, θα ήθελα να σας ενηµερώσω, αν κι ενδεχοµένως θα το γνωρίζετε ήδη, ως στις 29 Σε τεµβρίου, η Ανα ληρώτρια Υ ουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, κα Φωτίου, έθεσε σε δηµόσια ηλεκτρονική διαβούλευση το σχέδιο νόµου του Εθνικού Μηχανισµού, καλώντας τους κοινωνικούς εταίρους και κάθε ενδιαφερόµενο να λάβει µέρος σε αυτήν. Ε ιδιωκόµενος σκο ός της νοµοθετικής αρέµβασης είναι ο σχεδιασµός, η ενηµέρωση, η αρακολούθηση, η αξιολόγηση και ο συντονισµός της κοινωνικής ροστασίας για τις ευάλωτες οµάδες του ληθυσµού και για άτοµα ή οµάδες ατόµων, ου εριέρχονται σε κατάσταση φτώχειας και ακραίας φτώχειας. Η σύσταση και λειτουργία του α οτελεί ουσιαστική και αναγκαία ροϋ όθεση για την αναδιοργάνωση του συστήµατος Κοινωνικής Πολιτικής, καθώς ο ΕΜ θα α οτελέσει το βασικό συντονιστικό όργανο για τον σχεδιασµό, την αξιολόγηση και την εφαρµογή οριζόντιων συνεκτικών ολυτοµεακών ολιτικών κοινωνικής ένταξης α ό τα συναρµόδια Υ ουργεία, χωρίς να αναιρεί την αυτονοµία τους, σε ότι αφορά στην υλο οίηση, την αρακολούθηση και αξιολόγηση αυτών των ολιτικών. [3]
Ο Μηχανισµός έχει ως στόχο έραν του συντονισµού, της καταγραφής, της αρακολούθησης, της αξιολόγησης των σχετικών ολιτικών, και την αξιο οίηση των ευρηµάτων για την διαρκή ενηµέρωση του στρατηγικού σχεδιασµού και την ε εξεργασία αρεµβάσεων και ολιτικών κοινωνικής ένταξης. Βασίζεται σε ένα ενιαίο οργανωτικό σχήµα µε στόχο την άρση των αλληλοε ικαλύψεων, ου έχουν εντο ιστεί, αλλά και την ανάδειξη της συµ ληρωµατικότητας αρµοδιοτήτων ό ου κρίνεται αναγκαίο. Σύµφωνα µε τις διατάξεις του νοµοσχεδίου, ο ΕΜ συγκροτείται σε δύο ε ί εδα: το κυβερνητικό ε ί εδο, και το αυτοδιοικητικό ε ί εδο. Σε κυβερνητικό ε ί εδο θα µετέχουν: το ΚΥΣΚΟΙΠ, ως ανώτατος φορέας, το Υ ουργείο Εργασίας µε τις δύο νέες υ ό σύσταση /νσεις ( /νση Κοινωνικής Ένταξης και Κοινωνικής Συνοχής και /νση Κατα ολέµησης της Φτώχειας), τα 10 συναρµόδια Υ ουργεία, µε συνδέσµους ε αφής ου θα οριστούν και η Εθνική Ε ιτρο ή Κοινωνικής Προστασίας. Σε αυτοδιοικητικό ε ί εδο θα µετέχουν οι Περιφέρειες, µε τις αρµόδιες /νσεις Κοινωνικής Μέριµνας, τα υ ό σύσταση Περιφερειακά Παρατηρητήρια και οι Περιφερειακές Ε ιτρο ές ιαβούλευσης ενώ οι ήµοι, µε τις Κοινωνικές τους Υ ηρεσίες, τα υ ό σύσταση Κέντρα Κοινότητας, ου θεσ ίστηκαν ρόσφατα µε τον ν. 4368 και θα ενσωµατώσουν τα κέντρα Ροµά και τις ηµοτικές Ε ιτρο ές ιαβούλευσης. Και τα δύο αυτά ε ί εδα θα τροφοδοτούνται α ό ένα ενιαίο γεω ληροφοριακό σύστηµα, το ο οίο µε τη σειρά τους θα τροφοδοτούν. Στο ΕΓΠΣ, ροβλέ εται η σύσταση και λειτουργία 3 µητρώων: α. Το Εθνικό Μητρώο Ωφελούµενων, στο ο οίο θα καταχωρούνται α οκλειστικά στοιχεία ταυτο οίησης των δικαιούχων κοινωνικών ε ιδοµάτων µη αντα οδοτικού χαρακτήρα, β. Το Μητρώο Φορέων άσκησης ρονοιακής ολιτικής, στο ο οίο θα καταχωρούνται α οκλειστικά στοιχεία δηµόσιων και ιδιωτικών φορέων, ου αρέχουν υ ηρεσίες κοινωνικής φροντίδας, γ. Το Μητρώο Κοινωνικών Προγραµµάτων, στο ο οίο θα καταχωρούνται α οκλειστικά δράσεις και ολιτικές ρονοιακού χαρακτήρα, ου υλο οιούνται α ό ο οιονδή οτε φορέα και χρηµατοδοτούνται ή ε ιχορηγούνται α ό εθνικούς και κοινοτικούς όρους. Για την α οτελεσµατική λειτουργία του το ΕΓΠΣ θα διασυνδεθεί µε τις ψηφιακές βάσεις δεδοµένων και τα µητρώα, ου τηρούν υ ηρεσίες του Υ ουργείου Εργασίας, αλλά και οι ε ο τευόµενοι φορείς του. Για την α οτελεσµατική εφαρµογή της ολιτικής κοινωνικής ένταξης και συνοχής αξιο οιούνται φορείς ε ο τευόµενοι α ό το ΥΠΕΚΑΑ: το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ), το Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας και Ανθρώ ινου υναµικού (ΕΙΕΑ ) και ο Οργανισµός Α ασχόλησης Εργατικού υναµικού (ΟΑΕ ). Μέσω της ροβλε όµενης διασύνδεσης του Μηχανισµού των Ροµά µε τον ΕΜ, το ΕΚΚΑ θα τροφοδοτεί την /νση Κοινωνικής Ένταξης και Κοινωνικής Συνοχής του Υ ουργείου Εργασίας µε όλες τις αναγκαίες ληροφορίες και δεδοµένα ου θα αντλεί α ό τις Περιφέρειες και τους ήµους, καθώς και µε ροτάσεις και εισηγήσεις για βελτιωτικές ενέργειες. Η εµ ειρία και η τεχνογνωσία του θα συµβάλλουν στην τροφοδότηση του ΕΜ µε όλα τις αναγκαίες ληροφορίες (γεωχωρικά στοιχεία και [4]
δεδοµένα). Στην ραγµατικότητα, ο Μηχανισµός ου λειτουργεί στο ΕΚΚΑ, θα α οτελεί ανα όσ αστο υ οσύνολο του Εθνικού, ροκειµένου να αρακολουθούνται σε κεντρικό ε ί εδο τόσο οι ολιτικές κοινωνικής ένταξης των ΡΟΜΑ, όσο και οι υλο οιούµενες συγκεκριµένες δράσεις και αρεµβάσεις γι αυτήν την ληθυσµιακή οµάδα. Συµ ερασµατικά, θα λέγαµε ως η εµ ειρία των ροηγούµενων ετών έχει α οδείξει ως είναι αναγκαία η έναρξη µιας µεταρρυθµιστικής νοµοθετικής διαδικασίας για την υιοθέτηση κι εφαρµογή ενός ενιαίου, α λουστευµένου και α οτελεσµατικότερου νοµοθετικού λαισίου ου θα διέ ει όλο το λέγµα ολιτικών και µέτρων κοινωνικής ροστασίας και αλληλεγγύης. Στόχος του Υ ουργείου Εργασίας είναι η δηµιουργία ενός Ενιαίου Εθνικού Συστήµατος Κοινωνικής Αλληλεγγύης ου θα ανα τύσσεται σε τρία ε ί εδα ( ρωτοβάθµιο, δευτεροβάθµιο, τριτοβάθµιο) και θα καλύ τει όλες τις ανάγκες, µε κεντρικό σχεδιασµό και ε ο τεία, στο ο οίο θα εντάσσονται όλοι οι φορείς, κάθε νοµικού καθεστώτος, ώστε να ε ιτευχθεί ο συντονισµός όλων των µέσων και των όρων, καθώς και η λήρης και α οτελεσµατική αξιο οίησή τους. Με τον τρό ο αυτό θα αρέχεται τελικά η κοινωνική ροστασία σε όσους την έχουν ραγµατική ανάγκη, µε τους καλύτερους όρους. Η οµάδα των Ροµά θα α οτελεί µία α ό τις κύριες οµάδες ε ωφελούµενων του Εθνικού Συστήµατος Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Το υ ογραµµίζουµε, ως ροτεραιότητα και δέσµευση του Υ ουργείου. [5]