Κεφάλαιο 13 οκιµασίες για Θεµατολογία Έννοια υπολειµµατικού κινδύνου Μοντέλο ελεγκτικού κινδύνου οκιµασίες () για Ανάπτυξη προγράµµατος ελέγχου Chapter 10: : analytical procedures σ. 1 Περίγραµµα ελεγκτικής διαδικασίας (audit process) (Ι) Αναζήτηση και αναδοχή πελάτη (ΙΙ) Κατανόηση περιβάλλοντος και στρατηγικών κινδύνων πελάτη (ΙΙΙ) Μελέτη και αξιολόγηση των εσωτερικών δικλίδων διεύθυνσης (internal controls) (IV) Σχεδιασµός και εκτέλεση δοκιµασιών του συστήµατος εσωτερικών δικλίδων (V) Σχεδιασµός και εκτέλεση δοκιµασιών για τον εντοπισµό σφαλµάτων σε συναλλαγές, υπόλοιπα λογαριασµών και προσάρτηµα (γνωστοποιήσεις) (VI) Ολοκλήρωση ελεγκτικών διαδικασιών (VII) Τελική αξιολόγηση τεκµηρίων και έκδοση της έκθεσης ελέγχου (γνώµη ) Chapter 10: : analytical procedures σ. 2 I. Υπολειµµατικός Είναι ο ύπαρξης ουσιωδών σφαλµάτων στις ΧΚ, µετά τη λειτουργία των εσωτερικών δικλίδων Προέρχεται από: Στρατηγικούς κινδύνους Κινδύνους διαδικασιών Μπορεί να ποικίλει από λογαριασµό σε λογαριασµό των ΧΚ Μπορεί να επηρεάζει µε διάφορο τρόπο κάθε ένα ισχυρισµό της διοίκησης Χρησιµοποιείται για το σχεδιασµό δοκιµασιών για Chapter 10: : analytical procedures σ. 3 Ι. Στρατηγική, διαδικασίες και υπολειµµ. Επιχειρηµατικό µοντέλο Στρατηγική ανάλυση κινδύνων εξωτερικού περιβάλλοντος Ανάλυση κινδύνων εξωτερικού περιβάλλοντος Μελέτη δικλίδων και µηχανισµών αντιµετώπισης στρατηγικών κινδύνων Ι. Αξιολόγηση στρατηγικών επιχειρηµατικών κινδύνων Ανάλυση κινδύνων επιχειρηµατιών διαδικασιών (εσωτερικό περιβάλλον) Χαρτογράφηση ΙΙ. Αξιολόγηση κινδύνων επιχειρηµατικών διαδικασιών Ανάλυση υπολειµµατικού κινδύνου (residual risk) για τον έλεγχο των χρηµατοοικονοµικών καταστάσεων Ταυτοποίηση κινδύνων Μελέτη δικλίδων αντιµετώπισης κινδύνων επιχειρηµατικών διαδικασιών ΙΙΙ. Αξιολόγηση των επιπτώσεων του υπολειµµατικού κινδύνου για το σχεδιασµό του ελέγχου Chapter 10: : analytical procedures σ. 4 ΙΙ. Μοντέλο ελεγκτικού κινδύνου (audit risk model) (13.2-13.3) 13.3) AR = IR x CR x DR Παρουσιάστηκε στις αρχές δεκ.. 1980 Εργαλείο σχεδιασµού του ελέγχου Στόχος υιοθέτησης: Μείωση κόστους ελέγχου (ανταγωνισµός) Αντιµετώπιση δικαστικών διεκδικήσεων Ευρύτατη χρήση από µεγάλες διεθνείς εταιρείες υιοθέτηση από ΕΠ Chapter 10: : analytical procedures σ. 5 1) AR = ελεγκτικός (audit risk) η πιθανότητα να εκφράσει ο ς ακατάλληλη επαγγελµατική γνώµη, όταν ενυπάρχουν ουσιώδη στις χρηµατοοικονοµικές µιας επιχείρησης συνήθως τίθεται AR = 5%, κοινό για κάθε λογ/µό των χρηµ/κών καταστάσεων έννοια: σε κάθε 100 ελέγχους θα υπάρχουν 5 µε ουσιώδη εν αγνοία του Chapter 10: : analytical procedures σ. 6 1
Προσδιοριστικοί παράγοντες AR: αριθµός χρηστών έκθεσης ελέγχου (π.χ. εισηγµένες, διασπορά µετοχών) αγωγών (εταιρείες: ζηµιογόνες, σε δικαστικές διαµάχες, υψηλού επιχειρηµατικού κινδύνου, συνέχιση δραστηριότητας, κλπ.) οικονοµική σηµασία πελάτη για Σηµείωση: το AR πρέπει να τιµολογείτα!!! Chapter 10: : analytical procedures σ. 7 0% Πλήρης βεβαιότητα ότι δεν υπάρχουν ουσιώδη στις χρηµατοοικονοµικές Όρια AR και χρησιµότητα ελέγχου 50% Πλήρης αβεβαιότητα για το εάν υπάρχουν ουσιώδη στις χρηµατοοικονοµικές 100% Πλήρης βεβαιότητα ότι υπάρχουν ουσιώδη στις χρηµατοοικονοµικές Chapter 10: : analytical procedures σ. 8 2) IR=ενδογενής,, 80% 100% H επιρρέπεια των οικονοµικών καταστάσεων προς ουσιώδη ή παραλήψεις λόγω της φύσης της επιχείρησης και των συνθηκών του περιβάλλοντος και µε ανυπαρξία εσωτερικών δικλίδων Παράγοντες τοπικών επιπτώσεων (λογ/µός) δυσχέρεια ελέγχου επιρρέπεια σε υπεξαίρεση δυσκολία υπολογισµών βαθµός απαιτούµενης κρίσης ευαισθησία υπολογισµών σε µεταβολές οικονοµικών παραµέτρων Παράγοντες ευρύτερων επιπτώσεων: κερδοφορία επιχείρησης ευαισθησία (διακύµανση) αποτελεσµάτων βιωσιµότητας (άρ.. 48 Ν.. 2190) αλλαγές στη διοίκηση, φήµη, ικανότητες, κλπ. επιπτώσεις από εξελίξεις στην τεχνολογία επιπτώσεις από εξελίξεις στο ευρύτερο περιβάλλον Chapter 10: : analytical procedures σ. 9 Chapter 10: : analytical procedures σ. 10 Γενικότερες παρατηρήσεις για IR IR δεδοµένος Σχετικά όχι σηµαντική παράµετρος εύρος τιµών 80% - 100% Ιδιαίτερη εκτίµηση θέµα κόστους - οφέλους Συχνή σύµπτυξη IR & CR σε OR (occurrence risk) 3) CR= δικλίδων (control risk) Ο οι εσωτερικές δικλίδες να µην αποτρέψουν ή εντοπίσουν και διορθώσουν ουσιώδη ή παραλήψεις στις χρηµατοοικονοµικές Εύρος τιµών 30% 100% Βλέπε κεφάλαιο 11 & 12 (και 14 & 15) Chapter 10: : analytical procedures σ. 11 Chapter 10: : analytical procedures σ. 12 2
4) DR = εντοπισµού (detection risk) Ο οι διαδικασίες του να µην εντοπίσουν ή αποτρέψουν ουσιώδη ή παραλείψεις στις οικονοµικές Εύρος τιµών 5% 21% (αν AR=5%) IR ενδογενής επιρρέπεια σε ουσιώδη Το ARM σε λειτουργία χ σύστηµα εσωτερικών δικλίδων CR δικλίδων µη εντοπισµένα ουσιώδη DR χ = εντοπισµού ελεγκτικές διαδικασίες εξωτερικού µη εντοπισµένα ουσιώδη ΑR ελεγκτικός οικονοµικές µε ουσιώδη Σηµείωση: Το DR οδηγεί στο µέγεθος δείγµατος βλέπε και κεφάλαια 14, 16 και 17 αποφυγή ουσιωδών σφαλµάτων χάρη στη λειτουργία εσωτερικών δικλίδων αποφυγή ουσιωδών σφαλµάτων χάρη στις διαδικασίες του εξωτερικού Chapter 10: : analytical procedures σ. 13 Chapter 10: : analytical procedures σ. 14 Παρατηρήσεις διευκρινήσεις: Αντίστροφη σχέση µεταξύ: α) ) DR και, β) ) IR & CR IR και CR συχνά συνεκτιµούνται ( επέλευσης - OR) Προσδιορισµός µεταβλητών ποσοτικά (%) ή µόνο περιφραστικά (ποσοτικά επίθετα) IR και CR ανεξάρτητα µεταξύ τους (?) IR ισχυρές δικλίδες,, CR αδύνατες δικλίδες ενθάρρυνση λαθών,, IR Επίλυση του ARM : AR = IR. CR. DR καθορισµός κοινού για κάθε λογαριασµό AR, συνήθως 5% εκτίµηση µεταβλητού ανά λογαριασµό IR, 80% - 100% εκτίµηση µεταβλητού ανά λογαριασµό CR, 30% - 100% υπολογισµός µεταβλητού ανά λογαριασµό DR = AR / IR. CR Chapter 10: : analytical procedures σ. 15 Chapter 10: : analytical procedures σ. 16 Εκτίµηση IR: Επίλυση ARM περιγραφικά Εκτίµηση CR Αποδεκτό DR ARM και διασφάλιση ελέγχου Ορίζοντας AR=5% και εκτιµώντας: IR (%) 100 90 80 CR (%) 100 80 60 30 αποδεκτό DR (%) 5,0% 6,6% 9,9% 21,0%... υπολογίζουµε διασφά- λιση ελέγχου ζητού- µενο ελέγχου Chapter 10: : analytical procedures σ. 17 Chapter 10: : analytical procedures σ. 18 3
AR, IR, CR, DR και έκταση ελέγχου Πελάτης Α Πελάτης Β Αποδεκτός εντοπισµού Επιλεγµένο AR 5% 5% Εκτιµηµένο IR () 80% 90% Εκτιµηµένο CR () 40% 85% Προκύπτον DR 14,6% 6,5 Έκταση ελέγχου (δείγµα) µικρότερη µεγαλύτερη Chapter 10: : analytical procedures σ. 19 Chapter 10: : analytical procedures σ. 20 Αποδεκτός εντοπισµού Υψηλό σηµαντικότητας βαθµός απαιτούµενης διασφάλισης από τον Χαµηλό σηµαντικότητας Ο Α Β Chapter 10: : analytical procedures σ. 21 Chapter 10: : analytical procedures σ. 22 ανασκόπηση βιβλιογραφίας για ARM επαγγελµατική βιβλιογραφία: ARM: τρόπος οργάνωσης για σχεδιασµό και εκτέλεση αποτελεσµατικών και αποδοτικών ελέγχων ακαδηµαϊκή βιβλιογραφία: Αύξηση αποτελ/τας τας & αποδοτικότητας Απάντηση στον οξύ ανταγωνισµό - συµπίεση αµοιβών Προβολή ελέγχου ως επιστηµονική και ορθολογική πράξη Προστασία από δικαστικές διαµάχες Καλλιέργεια εικόνας ως ειδικού των κινδύνων (risk expert) Καλύτερο marketing συµβουλευτικών υπηρεσιών Chapter 10: : analytical procedures σ. 23 Chapter 10: : analytical procedures σ. 24 4
ΙΙΙ. Σχεδιασµός & είδη για Έννοια σχεδιασµού: Προσδιορισµός φύσης, έκτασης και χρόνου ς δοκιµασιών Φύση ελεγκτικών διαδικασιών αναφέρεται στο είδος και στην αποτελεσµατικότητα των δοκιµασιών Α) αναλυτικές διαδικασίες (κεφ.. 11) προβλέπεται δεν επιβάλλεται η χρήση τους ως για ποικίλουν ως προς αποτελεσµατικότητα Chapter 10: : analytical procedures σ. 25 Β) λεπτοµερής εξέταση Αναφέρεται στην επιβεβαίωση της ορθότητας των καταχωρήσεων στα λογιστικά βιβλία για διάφορες συναλλαγές Παραστατικό-Ηµερολόγιο Ηµερολόγιο-Καθολικό (ΠΗΚ) πληρότητα - υποτίµηση Καθολικό-Ηµερολόγιο Ηµερολόγιο-Παραστατικό (ΚΗΠ) ύπαρξη - υπερτίµηση Chapter 10: : analytical procedures σ. 26 Γ) εξέταση υπολοίπου λογαριασµών Κατευθείαν έλεγχος του υπολοίπου λογαριασµών σε µια στιγµή, αντί να ελεγχθούν οι συναλλαγές που το δηµιούργησαν (π.χ. επιβεβαίωση υπολοίπου πελατών) Έκταση διαδικασιών (δείγµα κεφ.. 14-17) 17) βαθµός απαιτούµενης διασφάλισης από τον Chapter 10: : analytical procedures σ. 27 Chapter 10: : analytical procedures σ. 28 Χρόνος εκτέλεσης Α φάση: ενδιάµεσος έλεγχος ελεγκτικές διαδικασίες στα µέσα της χρήσης Β φάση: τελικός έλεγχος ολοκλήρωση ελεγκτικών διαδικασιών και έκδοση έκθεσης ελέγχου Θέµατα: Κατάλληλος χρονικός προγραµµ/µός µός ιαθεσιµότητα: ελεγκτικού προσωπικού ελεγκτέων πληροφοριών Chapter 10: : analytical procedures σ. 29 ΙV. Ανάπτυξη προγράµµατος ελέγχου (13.5) Υποχρέωση σύνταξης προγράµµατος ελέγχου ( ΕΠ 300) Λεπτοµερής προσδ/µός & καταγραφή φύσης, έκτασης και χρόνου ς ελεγκτικών δοκιµασιών Βάση για συντονισµό, επίβλεψη και παρακολούθηση οµάδας ελέγχου Chapter 10: : analytical procedures σ. 30 5
ένδρο απόφασης για επιλογή µίγµατος δοκιµασιών για αναλυτικών ελεγκτικών διαδικασιών εκτεταµένων ΠΙΘΑΝΑ ΕΠΙΠΕ Α ΚΙΝ ΥΝΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΙΚΛΙ ΩΝ (ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΚΙΜΑΣΙΑ) Επίπεδο κινδύνου δικλίδων στο δεν εκτεταµένων Επίπεδο κινδύνου δικλίδων ελαφρά κάτω του µεγίστου αναλυτικών ελεγκτικών διαδικασιών εκτεταµένων δεν σε Επίπεδο κινδύνου δικλίδων σηµαντικά κάτω του µεγίστου αναλυτικών ελεγκτικών διαδικασιών σε δεν σε Chapter 10: : analytical procedures σ. 31 ιάρθρωση προγράµµατος ελέγχου Α) βάσει κύκλου και λογ/µών των χρηµ/κών κατ/σεων σεων: Κύκλος πωλήσεων και εισπράξεων Κύκλος αµοιβών προσωπικού Αγορές, πληρωµές, αποθέµατα Έξοδα Χρηµατοδότηση ιαθέσιµα Chapter 10: : analytical procedures σ. 32 Παράδειγµα Κύκλος πωλήσεων και εισπράξεων σχετιζόµενοι λογαριασµοί: Πωλήσεις Επιστροφές και εκπτώσεις Προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις Εισπράξεις Ταµείο Πελάτες και λοιπές εµπορικές απαιτήσεις Β) Βάσει επιχειρηµατικών διαδικασιών Απόκτηση & διαχείριση χρηµ/κών πόρων Απόκτηση & διαχείριση παγίων Εφοδιαστική αλυσίδα & παραγωγή Μάρκετινγκ, πωλήσεις, δίκτυο διανοµών Ανθρώπινοι πόροι Chapter 10: : analytical procedures σ. 33 Chapter 10: : analytical procedures σ. 34 Παράδειγµα Εφοδιαστική αλυσίδα και παραγωγή σχετιζόµενοι λογαριασµοί: Αποθέµατα Προµηθευτές Ασφάλιστρα Συντήρηση Αναλώσεις & έξοδα παραγωγής Κόστος πωληθέντων Ταµείο Λογική ανάπτυξης προγράµµατος ελέγχου: Για κάθε σηµαντικό ισχυρισµό, τίθεται συγκεκριµένος ελεγκτικός στόχος Σχεδιάζονται κατάλληλες ελεγκτικές δοκιµασίες για την επίτευξη του στόχου Τεκµηριώνονται τα βήµατα σε Φ.Ε. Βλέπε παραδείγµατα πιν.. 13.9 Chapter 10: : analytical procedures σ. 35 Chapter 10: : analytical procedures σ. 36 6
Παράδειγµα προγράµµατος ελέγχου αποθεµάτων Ισχυρισµός Ύπαρξη Ελεγκτικοί στόχοι: τα αποθέµατα υπάρχουν πραγµατικά? οι αυξήσεις αποθεµάτων προέρχονται από αγορές της χρήσης? οκιµασίες: Παρακολούθηση απογραφής Έλεγχος καταχώρησης αγορών, πωλήσεων και χρονικής τακτοποίησης Chapter 10: : analytical procedures σ. 37 7