Καθαρές Μεταφορές στις πόλεις - Δυνατότητες και Προοπτικές χρήσης του φυσικού αερίου ως εναλλακτικού καυσίμου στα δημοτικά οχήματα Αναμφισβήτητα οι μεταφορές έχουν θεμελιώδη σημασία για την οικονομία και την κοινωνία μας. Η κινητικότητα είναι ζωτική τόσο για την ανάπτυξη, όσο και για την ποιότητα διαβίωσης των πολιτών. Η υλοποίηση του οράματος για «Μια Ευρώπη που χρησιμοποιεί αποδοτικά τους πόρους» προϋποθέτει ανάπτυξη, έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς. Πιο συγκεκριμένα, στον τομέα των μεταφορών, η Λευκή Βίβλος (2011) για την πολιτική μεταφορών επισημαίνει τη σημασία της απεξάρτησης του συστήματος μεταφορών από το πετρέλαιο, θέτοντας μάλιστα ως στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προέρχονται από τις 1
μεταφορές κατά 60%, έως το 2050. Περαιτέρω, στους δέκα στόχους που τίθενται στη Λευκή Βίβλο για ένα ανταγωνιστικό και ενεργειακά αποδοτικό σύστημα μεταφορών, περιλαμβάνεται η επιτακτική ανάγκη της ανάπτυξης και εξάπλωσης των εναλλακτικών καυσίμων και της ηλεκτροκίνησης. Εδώ θα πρέπει να τονίσω ότι η ανάπτυξη καινοτόμων και εναλλακτικών καυσίμων αποτελεί αναγκαία συνθήκη προκειμένου να καταστεί η Ελλάδα αποδοτικότερη στη χρήση των πόρων της, να αντιμετωπίσει την πρόκληση της ενεργειακής εξάρτησης και, γενικότερα, να αναπτύξει έναν κλάδο μεταφορών που θα είναι έτοιμος να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα. Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να αναφερθώ στην ιδιαίτερη σημασία της ΟΔΗΓΙΑΣ 2014/94/ΕΕ 2
η οποία δημοσιεύθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2014 και αφορά στους κανόνες ανάπτυξης υποδομών παροχής εναλλακτικών καυσίμων και της ηλεκτροκίνησης εντός των Κρατών Μελών της Ε.Ε.. Καυσίμων όπως το υγραέριο (LPG), το πεπιεσμένο φυσικό αέριο (CNG), η βιοαιθανόλη, το βιοντήζελ, και το υδρογόνο. Στόχοι της Οδηγίας είναι: α) Η μείωση της εξάρτησης των μεταφορών από το πετρέλαιο, η προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και η δημιουργία θέσεων εργασίας. β) Η δημιουργία ενός επαρκούς δικτύου σημείων επαναφόρτισης και σταθμών ανεφοδιασμού οχημάτων με εναλλακτικά καύσιμα Η προθεσμία για την ενσωμάτωση της υπόψη Οδηγίας στην εθνική μας νομοθεσία είναι η 18η Νοεμβρίου 2016 και για το σκοπό αυτό, με 3
απόφαση του Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων έχει ήδη συσταθεί σχετική Ομάδα Διοίκησης Έργου στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι όλων των συναρμόδιων φορέων (ΥΠΕΚΑ, Υπ. Οικονομικών, Υπ. Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, ΔΕΠΑ Α.Ε. και ΚΑΠΕ). Στο πλαίσιο της ανάπτυξης και προώθησης εναλλακτικών μορφών καυσίμων, το Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, έχει λάβει σημαντικές νομοθετικές πρωτοβουλίες που αφορούν στη θεσμοθέτηση: Των Φορτιστών συσσωρευτών ηλεκτροκίνητων οχημάτων για την Προώθηση της Ηλεκτροκίνησης. Διασκευών κινητήρων Βενζινοκίνητων και Πετρελαιοκίνητων οχημάτων, σε κινητήρες διπλής καύσης, Υγραερίου (LPG) & Φυσικού Αερίου (CNG) 4
Των Συνεργείων Αερίων Καυσίμων και των Τεχνιτών Αερίων Καυσίμων (LPG & CNG) Των Πρατηρίων Εναλλακτικών Καυσίμων με τον όρο Πρατήρια «Παροχής Καυσίμων και Ενέργειας» το 2012 και, το 2014, των Πρατηρίων Πεπιεσμένου Φυσικού Αερίου ή/και των Μικτών Πρατηρίων (υγρών καυσίμων, υγραερίου και φυσικού αερίου). Υπενθυμίζω ότι, τα Πρατήρια Υγραερίου έχουν θεσμοθετηθεί στη χώρα μας ήδη από το 1984. Με τις παραπάνω πρωτοβουλίες του Υπουργείου μας, σήμερα λειτουργούν: 800 πρατήρια, που διαθέτουν Υγραέριο Κίνησης (LPG) και 8 πρατήρια που διαθέτουν Πεπιεσμένο Φυσικό Αέριο (CNG). Επίσης λειτουργούν, 400 Συνεργεία και περίπου 800 Τεχνίτες Αερίων Καυσίμων. Επιπλέον, στους ελληνικούς δρόμους κυκλοφορούν: 5
430 οχήματα που καταναλώνουν αποκλειστικά Υγραέριο Κίνησης (LPG) και, 240.000 οχήματα με κινητήρες διπλής καύσης [Βενζίνη και Υγραέριο Κίνησης (LPG)] 793 οχήματα που καταναλώνουν αποκλειστικά Πεπιεσμένο Φυσικό Αέριο (CNG) εκ των οποίων τα 600 είναι λεωφορεία της ΟΣΥ Α.Ε. και τα 110 απορριμματοφόρα των Ο.Τ.Α. του Ν. Αττικής και, 333 οχήματα που διαθέτουν κινητήρες διπλής καύσης [Βενζίνη και Πεπιεσμένο Φυσικό Αέριο (CNG)] Πέρα, όμως, από τις ανωτέρω παρεμβάσεις, σκοπεύουμε ρυθμιστικές να προβούμε άμεσα σε περισσότερες δράσεις, όχι μόνο αναφορικά με την έγκαιρη ενσωμάτωση της Οδηγίας για την ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καυσίμων (Οδηγία 2014/94/ΕΕ) στο εθνικό μας δίκαιο, αλλά και τη θέσπιση ενός ευρύτερου Εθνικού Πλαισίου πολιτικής με σκοπό τη διάδοση των 6
εναλλακτικών καυσίμων στον τομέα των μεταφορών στη χώρα μας. Πρωτοβουλίες που πρόκειται να υλοποιήσουμε στα πλαίσια μιας εντατικότερης συνεργασίας και συντονισμού με τα συναρμόδια Υπουργεία (ΥΠΕΚΑ, Υπουργεία Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού και Υπουργείο Ναυτιλίας). Όσον αφορά τα οφέλη από τη χρήση του φυσικού αερίου. Τα οχήματα πεπιεσμένου φυσικού αερίου είναι εξαιρετικά φιλικά προς το περιβάλλον. Ελαχιστοποιούν τους περισσότερους επικίνδυνους για την ανθρώπινη υγεία ρύπους όπως τα αιωρούμενα σωματίδια (που πρακτικά μηδενίζονται), τα οξείδια του αζώτου και τους πιο δραστικούς υδρογονάνθρακες που προκαλούν τη δημιουργία άλλων ρύπων. Επίσης οι κινητήρες φυσικού αερίου είναι 50% 7
λιγότερο θορυβώδεις, ειδικά στα μεγαλύτερα οχήματα μεταφοράς εμπορευμάτων που προκαλούν και τη μεγαλύτερη ηχορύπανση. Με βάση αυτό το δεδομένο και στο πλαίσιο της επίτευξης των ενεργειακών στόχων μέχρι το 2020, στην Ελλάδα έχει ξεκινήσει η δημιουργία στόλων αυτοκινήτων, επαγγελματικών και ιδιωτικών, που κυκλοφορούν με CNG, ενώ στους ελληνικούς δρόμους ήδη κυκλοφορούν ταξί, λεωφορεία, ελαφρά φορτηγά, απορριμματοφόρα αλλά και ΙΧ φυσικού αερίου, τα οποία είναι εργοστασιακά κατασκευασμένα, καθώς και οχήματα με συστήματα διπλής καύσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΔΕΠΑ(Δημόσια επιχείρηση αερίου ) -σε συνεργασία με τα ΕΛΠΕ (Ελληνικά Πετρέλαια )- προχωρά σταθερά στη δημιουργία της απαραίτητης υποδομής για την τροφοδοσία οχημάτων που κινούνται με φυσικό αέριο ενώ σήμερα ήδη 8
διαθέτει πεπιεσμένο φυσικό αέριο σε 8 πρατήρια καυσίμων που λειτουργούν ανά την Ελλάδα (Αττική, Θεσσαλονίκη, Βόλο Λάρισα) Τα οφέλη στις μεταφορές και τις μετακινήσεις από τη χρήση του πεπιεσμένου φυσικού αερίου (CNG), είναι πλέον αδιαμφισβήτητα. Ανταποκρίνονται στις προκλήσεις των καιρών για σεβασμό και φροντίδα στο περιβάλλον, αλλά και ασφάλεια στις μεταφορές. Όπως προέκυψε από έρευνα που διεξήγαγε ο ευρωπαϊκός οργανισμός, ACER, για την καλύτερη εποπτεία των εθνικών ρυθμιστικών αρχών στην Ευρώπη και την ανάπτυξη της αγοράς φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού, μέχρι το 2025, η χρήση του φυσικού αερίου στις μεταφορές, είτε πρόκειται για χερσαίες είτε για θαλάσσιες, θα έχει δεκαπλασιαστεί. Μάλιστα βασικό τομέα χρήσης του συγκεκριμένου καυσίμου, 9
σύμφωνα με την εν λόγω έρευνα, πρόκειται να αποτελούν οι μεταφορές βαρέως τύπου. Το πιο σημαντικό όμως πλεονέκτημα του φυσικού αερίου είναι η μεγάλη εξοικονόμηση κόστους που επιτυγχάνει χωρίς να περιορίζει στο ελάχιστο τις δυνατότητές του οχήματος. Σύμφωνα με σχετικές μελέτες, ένα όχημα φυσικού αερίου μπορεί να προσφέρει ποσοστό εξοικονόμησης μέχρι 66% σε σχέση με τη χρήση υγρών καύσιμων ενώ παράλληλα, με το ίδιο κόστος καυσίμου κερδίζουμε πολύ περισσότερα χιλιόμετρα. Ειδικά, τώρα, όσον αφορά τη χρήση Πεπιεσμένου Φυσικού Αερίου στα Δημοτικά οχήματα Η κατανάλωση ενέργειας στον τομέα των μεταφορών αντιστοιχεί σε ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας. Για το λόγο αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι οι μεταφορές είναι 10
ένας τομέας από τον οποίον οι ΟΤΑ μπορούν να επωφεληθούν άμεσα, στα πλαίσια της γενικότερης προσπάθειάς να εξοικονομήσουν ενέργεια Ως προς την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στον ενεργειακό σχεδιασμό των μεταφορών, οι ΟΤΑ πρέπει να προχωρήσουν σε τακτικό και ουσιαστικό έλεγχο των δημοτικών οχημάτων, στον ορθολογικό προγραμματισμό κίνησής τους και στον εκσυγχρονισμό του στόλου τους, ώστε να περιοριστεί η χρήση οχημάτων που επιβαρύνουν το περιβάλλον. Τα λεωφορεία και τα απορριμματοφόρα πραγματοποιούν πολλά χιλιόμετρα μέσα στο αστικό περιβάλλον επομένως το όφελος από τη μείωση της αέριας ρύπανσης και του θορύβου που προκαλούν αναμένεται να είναι πολύ υψηλό. 11
Όπως αντιλαμβανόμαστε, είναι μεγάλη η σημασία της διαρκούς παρακολούθησης και αξιολόγησης της πορείας διαθέσιμων κονδυλίων από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Για παράδειγμα, στο Θεματικό Στόχο 4 του πλαισίου Ανάπτυξης του ΕΣΠΑ 2014-2020, δίδεται ιδιαίτερη προτεραιότητα στην ανάπτυξη και επέκταση έργων καθαρών αστικών μεταφορών στα κύρια αστικά κέντρα της χώρας, με στόχο την προώθηση της βιώσιμης αστικής κινητικότητας και τη χρήση μέσων φιλικών προς το περιβάλλον. Είναι χρέος όλων μας να διασφαλίσουμε την ανάπτυξη και προώθηση της βιώσιμης αστικής κινητικότητας, αλλά και ευρύτερα, της αστικής αειφορίας σε όλες τις πόλεις. Οφείλουμε να προωθήσουμε τις καθαρές, βιώσιμες, αποτελεσματικές και ενεργειακά αποδοτικές μεταφορές προς όφελος του πολίτη, να μειώσουμε την ενεργειακή μας 12
εξάρτηση, και άρα να γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί και να δημιουργήσουμε καλύτερες συνθήκες εργασίας για όλους. 13