Διαχείριση εδαφών & Βιολογική Γεωργία Ειρήνη Κατσαλήρου, Γεωπόνος-Εδαφολόγος Τμήμα Τεχνολογίας Βιολογικής Γεωργίας & Τροφίμων ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ 1 Οργάνωση Αναφορά στη βιολογική γεωργία & τις αρχές της Σύνδεση με τα σύγχρονα προβλήματα Ο ρόλος των εδαφών στη βιολογική γεωργία Δημιουργία & βασικές ιδιότητες Αειφορικότητα εδαφών Υποβάθμιση εδαφών Διαχείριση & πρακτικές διαχείρισης Παραδείγματα Συμπεράσματα 2 1
ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Σύστημα διαχείρισης παραγωγής που προωθεί και ενισχύει την υγεία του αγροοικοσυστήματος. Βασίζεται σε οικολογικές διεργασίες δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην βιοποικιλότητα στους βιολογικούς κύκλους οργανισμών (προσαρμοσμένους στις τοπικές συνθήκες) στην βιολογική δραστηριότητα του εδάφους Η βιολογική γεωργία συνδυάζει Παράδοση Καινοτομία Επιστημονική γνώση ώστε να δημιουργήσει ισορροπημένες σχέσεις και καλή ποιότητα ζωής για όλα τα μέλη του αγροοικοσυστήματος (IFOAM) 3 Αρχές βιολογικής γεωργίας Αρχή της υγείας: Η βιολογική γεωργία πρέπει να διατηρεί και να ενισχύει την υγεία του εδάφους, των φυτών, των ζώων, του ανθρώπου και του πλανήτη ως σύνολο αδιαίρετο. Αρχή της οικολογίας: Η βιολογική γεωργία πρέπει να βασίζεται στην οικολογική ισορροπία, να συνεργάζεται με τους οικολογικούς κύκλους και τις αρχές της ανακύκλωσης σε μικρο- και μακρο-κλίμακα. Αρχή της δικαιοσύνης: Η βιολογική γεωργία πρέπει να βασίζεται σε σχέσεις που εξασφαλίζουν δικαιοσύνη στη χρήση του περιβάλλοντος και των κοινών πόρων και στο δικαίωμα της ζωής Αρχή της φροντίδας: Η βιολογική γεωργία πρέπει να ασκείται κατά τρόπο ώστε να προστατεύεται η υγεία και η ευημερία των παρόντων και μελλοντικών γενεών για όλους τους οργανισμούς και το περιβάλλον. 4 2
Μερικά σύγχρονα προβλήματα Τρύπα του όζοντος UV ακτινοβολία Φαινόμενο θερμοκηπίου Υπερθέρμανση του πλανήτη Ερημοποίηση Διάβρωση Ρύπανση εδαφών Ρύπανση και μείωση υπογείων νερών Λειψυδρία Αποψίλωση τροπικών δασών εξαφάνιση ειδών μείωση βιοποικιλότητας Υπερπληθυσμός Συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες για παραγωγή τροφής Μεγάλες πιέσεις για τα καλλιεργούμενα εδάφη Καλλιέργεια σε οριακής καταλληλότητας εδάφη 5 Η αξία του εδάφους για τον σύγχρονο άνθρωπο Η ευημερία & η επιβίωση του ανθρώπινου είδους εξαρτώνται από την ικανότητα του εδάφους να επιτελεί τις λειτουργίες του Ο βαθμός εξάρτησης συνεχώς θα αυξάνει... Το έδαφος είναι ο βασικός προμηθευτής τροφής και όχι μόνο... Ανακύκλωση ύλης (θρεπτικά & νερό) και ενέργειας Αποθήκη & φίλτρο νερού Ρυθμιστής υδρολογικού κύκλου Φυσικός απορρυπαντής Οικοθέση οργανισμών Υποστηρικτής βιοποικιλότητας Σπόροι για καλλιέργεια & παραγωγή φυτικών προϊόντων Τροφή ζώων & παραγωγή ζωικών προϊόντων Ίνες για ιματισμό, πρώτες ύλες για κατασκευές Βιομάζα για παραγωγή ενέργειας & εξόρυξη ορυκτών καυσίμων 6 3
Ταεδάφηγύρωμας Τα εδάφη είναι κρίσιμης σημασίας για τη ζωή στον πλανήτη Η ποιότητα του εδάφους και οι λειτουργίες του προσδιορίζουν το είδος των φυτικών οικοσυστημάτων και την ικανότητα τους να υποστηρίζουν τη ζωή των ζώων και της κοινωνίας Την καταλληλότητα της γής για διάφορες χρήσεις (γεωργική, οικιστική, αναψυχής κλπ.) 7 Τι είναι έδαφος Το έδαφος είναι σύνθετο μίγμα ανόργανων συστατικών, νερού, αέρα και οργανικής ύλης Αποτελεί την επιφάνεια του στερεού φλοιού της γης (the skin of the earth) Αέρας 25% Νερό 25% Ανόργανα Συστατικά 45% Οργανική ουσία 5% Το έδαφος υποστηρίζει πολλές κρίσιμες λειτουργίες για όλα τα οικοσυστήματα (αγροοικοσύστηματα, δάση, λιβάδια, υγροτόπους, ερήμους, κλπ.) 8 4
Δημιουργία εδαφών Παράγοντες Κλίμα Οργανισμοί Τοπογραφία Μητρικό υλικό Χρόνος ε αφος μ δ έ ο μ ι Ώρ και η, δομή σ ω ν ά γ η ορ φωμέν διαμορ ή σε μ κατατο ίζοντες ς ού ορ γενετικ 9 Διαχείριση Εδαφών & Βιολογική Γεωργία ΕΔΑΦΟΓΕΝΕΣΗ ΟΡΥΚΤΑ & ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ Αποσάθρωση (καταστροφική διεργασία) ΜΗΤΡΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΕΔΑΦΟΣ Εδαφογένεση (συνθετική διεργασία) Φυσική Χημική Βιολογική Διαχείριση Εδαφών & Βιολογική Γεωργία 10 5
Ιδιότητες εδαφών Φυσικές Μηχανική σύσταση Δομή Πορώδες Χρώμα Εδαφική κατατομή Διαχείριση Εδαφών & Βιολογική Γεωργία 11 Μηχανική Σύσταση Αμμώδη Μέσης σύστασης Αργιλώδη Διαχείριση Εδαφών & Βιολογική Γεωργία 12 6
Μηχανική Σύσταση Η γνώση της μηχανικής σύστασης δίνει πληροφορίες για: Την κίνηση του εδαφικού νερού Την ικανότητα συγκράτησης υγρασίας Τη γονιμότητα Την καταλληλότητα για διάφορες χρήσεις Πορώδες: τα κενά διαστήματα μεταξύ των στερεών τεμαχιδίων 13 Μηχανική Σύσταση δίνει πληροφορίες για: κίνηση του εδαφικού νερού αποθηκευτική ικανότητα εδάφους σε νερό γονιμότητα καταλληλότητα για διάφορες χρήσεις συνεπώς για τις καλλιέργειες καθορίζει: ανάπτυξη ριζικού συστήματος ευρωστία 14 7
Μηχανική σύσταση& εδαφικές ιδιότητες Ιδιότητα/ Χαρακτηριστικό Άμμος Ιλύς (Πηλός) Άργιλος Ικανότητα συγκράτησης υγρασίας Μικρή Μέτρια ως υψηλή Υψηλή Αερισμός σε υγρή κατάσταση Καλός Μέτριος Μέτριος ως Φτωχός Υγραυλική αγωγιμότητα Υψηλή Αργή ως μέτρια Αργή ως πολύ αργή Περιεκτικότητα σε οργανική ουσία Χαμηλή Μέτρια ως υψηλή Υψηλή ως μέτρια Αποσύνθεση οργανικής ουσίας Γρήγορη Μέτρια Αργή Θέρμανση την άνοιξη Γρήγορη Μέτρια Αργή Δυνατότητα συμπίεσης Χαμηλή Μέτρια Υψηλή Ευαισθησία στην αιολοκή διάβρωση Ευαισθησία στην διάβρωση από νερό Μέτρια (υψηλή με πολύ λεπτή άμμο) Χαμηλή (εκτός πολύ λεπτής άμμου) Υψηλή Υψηλή Δυναμικό διόγκωσης-συρρίκνωσης Πολύ χαμηλό Χαμηλό Καταλληλότητα καλλιέργειας σε υγρές συνθήκες Χαμηλή Kαλή δομή: Χαμηλή Κακή δομή: Υψηλή Μέτριο εως πολύ υψηλό Καλή Μέτρια Φτωχή Δυναμικό έκπλυσης ρύπων Υψηλό Μέτριο Μικρό (εκτός και αν υπάρχουν ρωγμές) Ικανότητα Ανταλλαγής Κατιόντων Μικρή Μέτρια Υψηλή Ρυθμιστική ικανότητα Μικρή Μέτρια Υψηλή 15 Χονδρόκοκκο-Αμμώδες έδαφος Εύκολη κατεργασία Καλό αερισμό Εύκολη άρδευση στράγγιση Γρήγορη θέρμανση Γρήγορη αποικοδόμηση οργανικής ύλης Ελαφρύ έδαφος! Μικρή ικανότητα συγκράτησης υγρασίας Γρήγορη εξάντληση αποθεμάτων νερού Συχνές αρδεύσεις Έκπλυση ευκίνητων θρεπτικών (π.χ. NO 3- ) Μικρή γονιμότητα 16 8
Λεπτόκοκκο- Αργιλώδες έδαφος > ικανότητα συγκράτησης υγρασίας < συχνότητα αρδεύσεων Αργή εξάντληση αποθεμάτων νερού Υψηλή CEC Υψηλή γονιμότητα > περιεκτικότητα σε Ο.Ο. Βαρύ έδαφος! > 35% άργιλο Κυρίαρχα < μεγέθους τεμαχίδια Λιγοστοί συνδεδεμένοι μακροπόροι Πολλοί μικροπόροι > ποσότητες νερού Δυσκολία αερισμού Σε συνθήκες υψηλής υγρασίας Δυσκολία κατεργασίας Δυσκολία υποστήριξης του βάρους των μηχανημάτων 17 Πορώδες Αναφέρεται στο σύνολο των κενών χώρων μεταξύ των στερεών εδαφικών τεμαχιδίων Επηρεάζει τον αερισμό & την κίνηση του νερού στο έδαφος Διακρίνεται σε: Μακροπορώδες Μεσοπορώδες μικροπορώδες 18 9
Δομή Οργάνωση και συνένωση εδαφικών τεμαχιδίων σε ομάδες συσσωματώματα Τύποι: Κοκκώδης Πλακοειδής Γωνιώδης Πρισματική Καλή δομή ενδεικτικό καλής υγείας του εδάφους 19 Ιδιότητες εδαφών Χημικές ph Ηλεκτρική αγωγιμότητα (περιεκτικότητα σε υδατοδιαλυτά άλατα) Περιεκτικότητα σε ανθρακικά άλατα (CaCO 3 ) Οργανική ουσία Ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων Βαθμός κορεσμού από βάσεις Ρυθμιστική ικανότητα 20 10
Η αντίδραση του εδάφους(ph) Όξινα εδάφη: ph < 5,5 μέτρια όξινο: 5,6 ph 6,0 ελαφρά όξινο: 6,1 ph 6,5 Ουδέτερης αντίδρασης: 6,6 ph 7,3 ελαφρά αλκαλικό: 7,4 ph 7,8 μέτρια αλκαλικό : 7,9 ph 8,4 Αλκαλικά εδάφη: ph > 8,5 Οι περισσότερες καλλιέργειες επιβιώνουν 5,6 ph 8,4 21 ph Οι τιμές ph μας πληροφορούν έμμεσα για άλλες ιδιότητες του εδάφους: ph < 5,5 πιθανή ύπαρξη ανταλλαξίμου Al, ph 7,8 ως 8,2 παρουσία CaCO3 στο έδαφος ph >8,5 υψηλά ποσοστά ανταλλάξιμου Na Όξινο ph πιθανά προβλήματα διαθεσιμότητας P, Ca, Mg Αλκαλικό ph πιθανά προβλήματα διαθεσιμότητας P, Fe, Zn, Mn, Cu ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ 22 11
Ηλεκτρική αγωγιμότητα Ηλεκτρική αγωγιμότητα (ΕC) περιεκτικότητα σε υδατοδιαλυτά άλατα EC > 4 ds/m αλατούχο έδαφος Εδαφικά κολλοειδή Φορτισμένες επιφάνειες Ανταλλάξιμα κατιόντα Εδαφικό διάλυμα Υδατοδιαλυτά ιόντα Θρεπτικά συστατικά Ριζικό σύστημα φυτών Δυναμική ισορροπία Φαινόμενα ανταλλαγής 23 Οργανική Ουσία Οργανική Ουσία = υλικό που αποτελείται από ετερογενές μίγμα οργανικών ενώσεων διαφορετικής πολυπλοκότητας και χημικών ιδιοτήτων Σύνθεση ανάλογα με την προέλευση και κατά ΜΟ αποτελειται από: 60-70% υδρογονάνθρακες (πολυσακχαρίτες), 15-20% λιγνίνη, 15% άλλ ες ενώσεις (πρωτεϊνες, νουκλεϊκά οξέα, λίπη, κ.α.) 24 12
Οργανική Ουσία- Χούμος Οργανική ύλη Θρεπτικός χούμος (εύκολα αποικοδομήσιμες ενώσεις) Yπολείμματα φυτών, ζώων & μικροοργανισμών Μετατροπή σε Αργή αποικοδόμηση Υδατάνθρακες, αμινοξέα, διαλυτές πρωτεΐνες Γρήγορη Σταθερό χούμο Λιγνίνη, Λίπη, Ρητίνες, Ταννίνες, Χουμικές ουσίες αποικοδόμηση (δύσκολα αποικοδομήσιμες ενώσεις) Ανόργανα θρεπτικά στοιχεία & CO2, H2O, ΝΗ3 Πολύ βραδεία αποικοδόμηση Χουμοποίηση Ανοργανοποίηση 25 Αειφορικότητα εδάφους Η αειφορική διαχείριση του εδάφους αφορά πρακτικές που μειώνουν την υποβάθμιση της εδαφικής δομής χημικής σύστασης και φυσικής βιοποικιλότητας έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται η υποβάθμιση γονιμότητας διάβρωση εδάφους και ρύπανση εδάφους, υπεδάφους & εδαφικού νερού (π.χ. φυτοκάλυψη, ελαχιστοποίηση κατεργασίας, ελαχιστοποίηση εισρροών απευθείας σπορά& μειωμένη κατεργασία εδάφους) (European Conservation Agriculture Federation, 1999) 26 13
Χαρακτηριστικά υγειούς εδάφους Γρήγορη στράγγιση & εύκολη θέρμανση Καλή συσσωμάτωση και σταθερή δομή Καλή αποθηκευτική ικανότητα σε υγρασία Να μην δημιουργεί κρούστα Αντίσταση στη συμπίεση και στο σχηματισμό αδιαπέρατων στρώσεων Αντίσταση στη διάβρωση Να ελαχιστοποιεί τις απώλειες θρεπτικών στοιχείων Να έχει υψηλή γονιμότητα Να έχει πλούσια γήινη μυρωδιά Να παράγει «καθαρά» και υψηλής ποιότητας προϊόντα Διαχείριση Εδαφών & Βιολογική Γεωργία (Appropriate Technology Transfer for Rural Areas) 27 Επιπλέον υποβάθμιση εδαφών από: Κατολισθήσεις & πτώσεις βράχων Ρευστοποίηση από σεισμούς Αστικοποίηση Απόθεση αλάτων Συμπίεση Ρύπανση με μέταλλα κλπ. Διάβρωση Κακή βόσκηση-αλλαγή σύνθεσης φυτοκοινότητας επιφ. απορροή - διάβρωση Πλημμύρες Πυρκαγιές (υδροφοβικότητα επιφ. απορροή-διάβρωση) Σκουπίδια - ρύπανση Διαχείριση Εδαφών & Βιολογική Γεωργία 28 14
Διαχείριση εδάφους Η σωστή διαχείριση του εδάφους στη βιολογική γεωργία αφορά κυρίως : Διατήρηση της γονιμότητας Διατήρηση οργανικής ουσίας & βιολογικής δραστηριότητας Διατήρηση δομής και πορώδους Ορθολογική διαχείριση & εξοικονόμηση εδαφικού νερού 29 Γονιμότητα του εδάφους Η ικανότητα του εδάφους να εφοδιάζει τα φυτά με τα απαραίτητα και σε επαρκή ποσότητα γι αυτά θρεπτικά στοιχεία Μέτρο γονιμότητας = Ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων Η περιεκτικότητα σε ορυκτά της αργίλου Το είδος των ορυκτών της αργίλου Περιεκτικότητα σε οργανική ουσία (χούμος) 30 15
Γονιμότητα του εδάφους Παράγοντες που την επηρεάζουν: Οργανικές λιπάνσεις Καλλιέργειες ψυχανθών που συμμετέχουν στις αμειψισπορές Φυτικά υπολείμματα Δομή Ικανότητα συγκράτησης υγρασίας 31 Πρακτικές διαχείρισης Ο.Ο. Εισροές οργανικής ουσίας - Προσθήκες βιομάζας (π.χ. ζωική κοπριά, κομπόστ, ιλύς βιολογικού καθαρισμού, χλωρή λίπανση κλπ.) Σωστή διαχείριση οργανικής ουσίας (π.χ. ενσωμάτωση, αποφυγή απομάκρυνσης υπολειμμάτων, καλλιέργεια φυτών με αυξημένη παραγωγή βιομάζας, λόγος C/N) 32 16
Οργανική ουσία& βιολογική δραστηριότητα Παράγοντες που επηρεάζουν: Κατεργασία Δομή Υγρασία Θερμοκρασία Φυτικά υπολείμματα στην επιφάνεια του εδάφους Οργανικές λιπάνσεις 33 Βιολογική δραστηριότητα εδάφους Τυπικοί αριθμοί διαφόρων οργανισμών εδάφους σε υγιή οικοσυστήματα Bacteria Fungi Protozoa Nematodes Arthropods Earthworms 1000 s 10-20 < 100 5-30 Ag Land 100 mil. -1 bil. Several meters Organisms per 10 g (teaspoon) of soil 1000 s 10 s 100 s Organisms per square foot 500-2000 10-50 Prairie 100 mil. -1bil. 10 s 100 s m 100 mil. -1bil. 1-40 miles (in conifers) 100,000 s 100 s Forest 10,000-25,000 10-50 (0 in conifers) USDA Natural Resources Conservation Service 34 17
Τροφική αλυσίδας στο έδαφος USDA-NRCS Διαχείριση Εδαφών & Βιολογική Γεωργία 35 Οφέλη διατήρησης βιολογικής δραστηριότητας Διατήρηση τροφικής αλυσίδας Ανακύκλωση ενέργειας & ύλης (θρεπτικών στοιχείων) Σταθεροποίηση συσσωματωμάτων και δομής Προστασία από διάβρωση Βελτίωση ποιότητας νερού (διηθητικότητα, ρύπανση κλπ.) Επίδραση στην υγεία των φυτών (παραγωγή μεταβολιτών, ανταγωνισμός με παθογόνα κλπ.) Διαχείριση Εδαφών & Βιολογική Γεωργία 36 18
Παράγοντες ελέγχου βιολογικής δραστηριότητας Μικροκλίμακα (επίπεδο ατόμου) Διαθέσιμα θρεπτικά & ενέργεια Οξυγόνο Υγρασία Θερμοκρασία Φωτισμός ph Αλατότητα Μακροκλίμακα (πληθυσμοί & λειτουργιες) Ετερογένεια διαθέσιμων πόρων Ανθρωπογενείς παρεμβάσεις (διαχείριση) Αλληλεπιδράσεις με άλλους οργανισμούς 37 Πρακτικές διαχείρισης Αύξηση ποικιλότητας Οργανισμών (βιοποικιλότητας) Οικοσυστημάτων (σύνθεση φυτοκοινοτήτων) Χρήσεων γης (π.χ. βόσκηση, καλλιέργεια, αγρανάπαυση) Συστημάτων καλλιέργειας (π.χ. αμειψισπορά, ελάχιστη καλλιέργεια) 38 19
Δομή & πορώδες Παράγοντες που επηρεάζουν: Μειωμένη κατεργασία Πανίδα (γαιοσκώληκες, αρθρόποδα κλπ.) Οργανική ουσία Φυτικά υπολείμματα (mulch) 39 Διαχείριση Εδαφών & Βιολογική Γεωργία Γαιοσκώληκες Without Lumbricus terrestris Διαχείριση Εδαφών & Βιολογική Γεωργία With Lumbricus terrestris 40 20
Πρακτικές διαχείρισης Διαχείριση ανθρωπογενών ενοχλήσεων (μερικές είναι μέρος της γεωργικής πρακτικής) Συμπίεση (ελάχιστη καλλιέργεια, ακαλλιέργεια) Διάβρωση και απώλεια εδάφους (αναβαθμίδες, εδαφοκάλυψη Μεταφορά ή ανάμιξη του επιφανειακού εδάφους (καλλιέργεια, ισοπέδωση, εντατική βόσκηση, κ.α.) Υποβάθμιση ποιότητας λόγω κακής ποιότητας νερού αρδεύσεως ή λόγω κακής στράγγισης 41 Εξοικονόμηση του εδαφικού νερού Παράγοντες που επηρεάζουν: Κατεργασία Οργανική ουσία Αμειψισπορά (βαθύρριζα φυτά) Φυτικά υπολείμματα 42 21
Πρακτικές διαχείρισης Εδαφοκάλυψη Ρύθμιση θερμοκρασίας Ρύθμιση υγρασίας Παροχή τροφής σε μικροοργανισμούς Ενίσχυση δημιουργίας ριζόσφαιρας από τα φυτά Ενίσχυση βιοποικιλότητας 43 Συνοπτικά: Γεωργικές τεχνικές που επηρεάζουν άμεσα την αειφορικότητα του εδάφους στην βιοκαλλιέργεια Κατεργασία του εδάφους Αμειψισπορά Οργανική λίπανση (κοπρια κομπόστ- χλωρή λίπανση) Χειρισμός των φυτικών υπολειμμάτων 44 22
Κατεργασία εδάφους Δομή (πορώδες) Οργανισμούς του εδάφους Διήθηση & αξιοποίηση του εδαφικού νερού Αξιοποίηση των φυτικών υπολειμμάτων 45 Διαχείριση Εδαφών & Βιολογική Γεωργία Επίδραση κατεργασίας εδάφους στο μακροπορώδες Ποσοστό μακροπόρων (%) για τρία συστήματα κατεργασίας εδάφους και για τα βάθη 0-15, 15-30 και 30-45 cm. (ΓΠΑ, βαμβάκι, Σεπτέμβριος 1999). Άροση Φρέζα Ακατεργασία ΕΣ 5% 0-15 cm 18,10 20,45 23,45 2,58 15-30 cm 17,95 18,26 21,95 2,25 30-45 cm 15,83 17,48 19,51 1,91 Διαχείριση Εδαφών & Βιολογική Γεωργία 46 23
Επίδραση κατεργασίας στους γαιοσκωλήκες Επίδραση της κατεργασίας στο πληθυσµό γαιοσκωλήκων σε µία 3-ετή αµειψισπορά (Μπιλάλης 1999) Abundance of earthworms No/m 2 CT MT NT LSD (5%) Wheat 15.81 (47%) 21.44 (64%) 33.38 (100%) 8.97 Vetch 20.81 (45%) 26.88 (58%) 46.44 (100%) 13.39 Cotton 4.38 (35%) 7.69 (61%) 12.56 (100%) 4.11 Barley 12.44 (45%) 19.37 (71%) 27.44 (100%) 6.12 LSD (5%) 6.9 8.08 14.05 47 Αμειψισπορά Εμπλουτισμό του εδάφους με άζωτο (ψυχανθή) και θρεπτικά στοιχεία Μείωση απωλειών Ν Αξιοποίηση εδαφικού νερού Αντιμετώπιση εχθρών-παθογόνων (πχ. καλλιέργεια σιναπιού για αντιμετώπιση νηματωδών, σκαλιστικές καλλιέργειες όταν υπάρχουν ζιζάνια) 48 24
Οργανική λίπανση Οι κοπριές, κομπόστ, χλωρές λιπάνσεις βελτιώνουν: Την γονιμότητα του εδάφους Τη δομή του εδάφους Τη μικροβιακή δραστηριότητα και τους πληθυσμούς της πανίδας του εδάφους Τις συνθήκες συγκράτησης του εδαφικού νερού 49 Φυτικά υπολείμματα Ο χειρισμός φυτικών υπολειμμάτων επιδρά: Στη γονιμότητα Στην προστασία από διάβρωση και δημιουργία κρόυστας Στη διατήρηση της εδαφικής υγρασίας Στις καλύτερες θερμοκρασιακές συνθήκες Στην προστασία πανίδας (πχ γαιοσκώληκες από πουλιά) Στην αντιμετώπιση ζιζανίων 50 25
Επίδραση εδαφοκάλυψης Α) στην θερµοκρασία του εδάφους Θερµοκρασία εδάφους ( o C) 38 33 28 23 SC 0% SC 30% SC 60% SC 90% 18 6/1/2000 6/21/2000 7/11/2000 7/31/2000 8/20/2000 9/9/2000 9/29/2000 Ηµεροµηνία (ΓΠΑ, Εργ. Γεωργίας, 2000) 51 Επίδραση εδαφοκάλυψης Β) στην υγρασία του εδάφους SC 0% SC 30% SC 60% SC 90% 19 Εδαφική υγρασία (% w/w) 17 15 13 11 9 1/6/2000 21/6/2000 11/7/2000 31/7/2000 20/8/2000 9/9/2000 29/9/2000 Ηµεροµηνία (ΓΠΑ, Εργ. Γεωργίας, 2000) 52 26
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι βασικοί άξονες για τη σωστή διαχείριση των εδαφών στη βιολογική γεωργία είναι: Η ελάχιστη κατεργασία επιδρά στη διατήρηση της δομής, στην αξιοποίηση της υγρασίας, στην προστασία της πανίδας, στην αξιοποίηση των φυτικών υπολειμμάτων. Η αμειψισπορά επιδρά στη γονιμότητα, στη δραστηριοποίηση της πανίδας του εδάφους, στην αντιμετώπιση εχθρών και των ζιζανίων. Οι οργανικές λιπάνσεις επιδρούν στη γονιμότητα, στη δομή, τη βιολογική δραστηριότητα του εδάφους και στη συγκράτηση της εδαφικής υγρασίας. Ο χειρισμός υπολειμμάτων επιδρά στη δομή, στη γονιμότητα, στη προστασία πανίδας, στη βελτίωση υδατικών και θερμοκρασιακών συνθηκών καθώς και στην αντιμετώπιση ζιζανίων. 53 Για επιτυχημένη βιολογική παραγωγή Επιμονή και υπομονή στην εφαρμογή των αρχών Σεβασμό στους φυσικούς πόρους και στο αγροοικοσύστημα Μήπως τελικά η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ είναι πρώτα ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΖΩΗΣ και μετά ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ; Πίστη στην επιτυχία του συστήματος βιολογικής παραγωγής 54 27
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/από-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.
Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.