Οι Γαργαλιάνοι Μεσσηνίας, µαζί µε τα Φιλιατρά, την Κυ αρισσία και τις γύρω κοινότητες τους, α οτελούν τον καλλικρατικό ήµο Τριφυλίας.

Πανηγυρικός λόγος

Οι Γαργαλιάνοι Μεσσηνίας, µαζί µε τα Φιλιατρά, την Κυ αρισσία και τις γύρω κοινότητες τους, α οτελούν τον καλλικρατικό ήµο Τριφυλίας. Την Κυριακή 8 Ιουλίου, εκφώνησα τον ανηγυρικό λόγο ρος τιµή του Γαργαλιανιώτη Μακεδονοµάχου Σαράντη Αγα ηνού (κα ετάν Άγρα), στην κεντρική λατεία των Γαργαλιάνων. Ό,τι διαβάσετε αρακάτω, είναι η οµιλία µου, την ο οία ε ένδυσα µε εικόνες και σας την αραδίδω. Στο τέλος, ακολουθεί ένα σύντοµο βιογραφικό µου, ου διαβάστηκε ριν ανέβω στο βήµα. Σ ύρος Παν. Κανελλό ουλος. Το άγαλµά τού Άγρα στο άρκο Γαργαλιάνων math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 2 από 35

Σεβασµιώτατε, Αιδεσιµώτατοι! Κύριε Περιφερειακέ Σύµβουλε! Κύριοι ήµαρχοι των ήµων Τριφυλίας, Έδεσσας, Πύλου Νέστορος! Κύριοι ηµοτικοί Σύµβουλοι Τριφυλίας! Κύριοι εκ ρόσω οι των Ενό λων υνάµεων και των Σωµάτων Ασφαλείας! Αγα ητοί Συµ ολίτες! εν είµαι ιστορικός, εγώ ου σήµερα βρίσκοµαι µ ροστά σας! Για τις ιστορικές αναφορές στον Άγρα ου θα ακούσετε σήµερα, συµβουλεύτηκα κείµενα του αείµνηστου Γυµνασιάρχη Γαργαλιάνων Σωτηρίου Λυριτζή, του αείµνηστου φιλολόγου στο Γυµνάσιο Φιλιατρών, Θεοδώρου Κανελό ουλου και του νεωτέρου µελετητή της Ιστορίας τού τό ου µας, οδοντιάτρου Θανάση Τερζάκη. math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 3 από 35

Α οδέχθηκα την ρόταση να εκφωνήσω το σηµερινό ανηγυρικό λόγο, νοιώθοντας την υ οχρέωση να τιµήσω τη θυσία τού «ιδανικού ήρωα» των αιδικών µου χρόνων! Ήταν τότε, ου αιδί των ρώτων τάξεων του ηµοτικού, άκουγα µε ροσήλωση ό,τι µου διάβαζε ο ατέρας µου, α το βιβλίο τής Πηνελό ης έλτα µε τίτλο: «Στα µυστικά τού βάλτου». Η συγγραφέας, στο βιβλίο ου εκδόθηκε το 1937, α- ναφέρεται στη δράση δύο ηρώων, ου ακούν στα α- ντάρτικα ψευδώνυµα Τέλλος Άγρας και κα ετάν Νικηφόρος. εν είναι άλλοι, α τον Ανθυ ολοχαγό του Ελληνικού Στρατού Σαράντη Αγα ηνό και τον Ανθυ ο λοίαρχο Ιωάννη εµέστιχα. Στον αγώνα τους, είχαν βοηθούς και συναγωνιστές, τούς Έλληνες αντάρτες, τους κατοίκους των Ελληνικών χωριών, τις δασκάλες και τους ιερείς. math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 4 από 35

Αγα ητοί συνέλληνες! Σύµφωνα µε τις συµβάσεις Λονδίνου και Κωνσταντινού ολης (1832), το Ελληνικό κράτος συγκροτήθηκε, α ό: την Πελο όννησο, τη Στερεά Eλλάδα, την Eύβοια, τις Σ οράδες, τις Kυκλάδες και τα νησιά τού Aργοσαρωνικού. Tα εδάφη αυτά, δεν αντα οκρίνονταν στις διεκδικήσεις ου ροέβαλε ο Ιωάννης Kα οδίστριας το 1828, ούτε στο όραµα της δηµιουργίας Ελληνικού κράτους, ου θα εριείχε ιστορικά εδάφη ό ου ζούσαν αλύτρωτοι Ελληνικοί ληθυσµοί. Αρκεί να θυµηθούµε την ευχή και ελ ίδα τού Θεόδωρου Κολοκοτρώνη: «Και στην Πόλη να δώσει ο Θεός!». Να φτάσει δηλαδή το Ελληνικό κράτος µέχρι την Κωνσταντινού ολη! Tα γεγονότα ου σηµαδεύουν την Ελλάδα α ό το 1833 ως το 1897, εντάσσονται σ' ένα ευρύτερο ιστορικό λαίσιο, ου είναι η διάλυση των αυτοκρατοριών και η δη- µιουργία των εθνικών κρατών. Tο κράτος µας, ροσ άθησε να ε εκταθεί, µε σύνηθες α οτέλεσµα την α οτυχία και την ικρία. math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 5 από 35

Αγα ητοί συµ ατριώτες! Οι Αγα ηνοί των Γαργαλιάνων ήταν ντό ιοι. Ο α ούς τού Άγρα, ο Αντώνιος Αγα ηνός, ήταν έφορος τής ε ιµελητείας τού Αγώνα τού 1821. Ο αδελφός τού α ού του, ο ιονύσιος, κατά την Ε ανάσταση ήταν ε ικεφαλής 100 Γαργαλιανωτών, στα ερβενάκια, στην εκστρατεία των Αθηνών, στη µάχη των Παλαιών Πατρών και στην ολιορκία τού Νιόκαστρου στην Πύλο. Οι ροαναφερθέντες, ήταν µέλη της Φιλικής Εταιρείας και δηµογέροντες των Γαργαλιάνων. Έγγραφα στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, το α οδεικνύουν. Ο Σαράντος Αγα ηνός, γεννήθηκε το 1880 στο Ναύ λιο, αφού ο ατέρας του Ανδρέας, υ ηρετούσε εκεί ως εφέτης. Αµέσως δήλωσε το γιό του, στα Μητρώα Αρρένων τού τότε ήµου Πλαταµώδους ( εριελάµβανε τους Γαργαλιάνους και τα χωριά Φλόκα, Πύργο, Λεύκη, Τραγάνα και Μάραθο). Ο Σωτήριος Λυριτζής, φρόντισε και διέσωσε ένα µέρος τού Μητρώου Αρρένων τού math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 6 από 35

ήµου, ό ου φαίνεται καταχωρηµένος ο Άγρας, ως Αγα ηνός Τέλλος ή Σαράντος. Ο µικρός Σαράντος, σε ηλικία 10 ετών ερί ου, µένει ορφανός α ό ατέρα. Ένας συγγενής του, αίρνει την οικογένεια στην Αθήνα και µε τους δύο αδελφούς του, Αντώνη και Νίκο, συνεχίζει εκεί το σχολείο. Φοιτά στο 2 ο Γυµνάσιο Αρρένων, (Χέϋδεν και Αχαρνών), ενώ το σ ίτι τους, βρίσκεται στην λατεία Κάνιγγος. Το 1895 σε ηλικία 15 ετών, τελειώνει το Γυµνάσιο και εισάγεται στη Στρατιωτική Σχολή των Ευελ ίδων. Είναι εύελ ις το 1897, όταν ληροφορείται την ντρο- ιαστική ήττα, στον 30 ηµερών Ελληνοτουρκικό όλε- µο! Είναι εύελ ις το 1898, όταν ληροφορείται την ε ιβολή ιεθνούς Οικονοµικού Ελέγχου (.Ο.Ε.), λόγω της τώχευσης τού 1893! math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 7 από 35

Η Ελλάδα, αραχώρησε στον.ο.ε. (τρόικα θα τον λέγαµε σήµερα) τις εξής ηγές εσόδων: ασµοί τελωνείων, τα µονο ώλια αλατιού, ετρελαίου, σ ίρτων και άλλων ροϊόντων. Ο.Ο.Ε., είχε την ε ο τεία των δηµοσίων υ ηρεσιών, ου ήταν αρµόδιες για την είσ ραξη των εσόδων. Οι ροσλήψεις, α ολύσεις, µεταθέσεις και ροαγωγές των υ αλλήλων αυτών των υ ηρεσιών, ήταν κάτω α ό την έγκριση της τότε τρόικας! Μή ως τα αρα άνω, σας θυµίζουν τί οτα; Τα µονο ώλια υ ήρχαν στη χώρα µας, ως τα µέσα του 1980! Θυµάµαι κι εγώ ως µικρό αιδί, ου ψώνιζα α το µονο ώλιο των Γαργαλιάνων. Μεσά σε τέτοιο κοινωνικό εριβάλλον, «αγνάντευε» την Ελλάδα, ο έφηβος εύελ ις Σαράντης Αγα ηνός! Τον Ιούλιο του 1901, α οφοίτησε και το οθετήθηκε, στο 7 ο Σύνταγµα τής Φρουράς Αθηνών. Λίγους µήνες math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 8 από 35

αργότερα, ζήτησε α ό τον τότε ιάδοχο τού Θρόνου Κωνσταντίνο, να µετατεθεί στα σύνορα!!!! Έκ ληκτος ο ιάδοχος, τον µετέθεσε στον ακριτικό τότε Τύρναβο, λέγοντάς του, ότι αυτό του ζητείται για ρώτη φορά. Συνήθως τα αιτήµατα ήταν για υ ηρεσία µακριά α τα σύνορα! «Α ορώ, βρε αδελφέ, ώς τέτοια ζώα, σας εκυνήγησαν στον όλεµο του 1897», εί ε στους συναδέλφους του, όταν α το φυλάκιο του Τυρνάβου έρασε τα σύνορα και ήρε ό λο τύ ου Γκρας του Ελληνικού Στρατού, ου το είχαν ως λάφυρο οι Τούρκοι α τον όλε- µο! Ο Άγρας, µ αυτή α ερίσκε τη, καταδροµική ε- νέργεια, ιστεύω ότι θέλησε να τονώσει την αυτο ε- οίθηση και τον εθνικό του αυτοσεβασµό!!! Αγα ητοί συνέλληνες! math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 9 από 35

Το 1904, µε την καθοδήγηση τού Ελληνικού Προξενείου της Θεσσαλονίκης, αρχίζει ο Μακεδονικός Αγώνας! Στις 13 Οκτωβρίου 1904, σκοτώνεται ο Παύλος Μελάς, σε συµ λοκή µε Τούρκους, στην εριοχή τής Καστοριάς. Η Ο Παύλος Μελάς (Μίκης Ζέζας) είδηση τού θανάτου του, ροκαλεί ανελλήνια συγκίνηση! Ο Άγρας, είναι ήδη 24 ετών! Του «καρφώνεται» µια ιδέα: Θα άω κι εγώ εκεί... Ξεκινά τις ροσ άθειες! εν του δίνεται η άδεια, λόγω του νεαρού τής ηλικίας του! εν α ογοητεύεται! Η φλόγα ου καίει στην ψυχή του για τη λευτεριά τής αλύτρωτης Μακεδονικής γης είναι ισχυρή! Μεσολαβεί για την εθελοντική του στρατολόγηση, ο φίλος του, υ ολοχαγός και Μακεδονοµάχος, Νικόλαος Ρόκκας (κα ετάν Κολιός). Και έτσι... αρχές Σε τεµβρίου του 1906, στον Πειραιά, λέει στον αδελφό του Νίκο: «Έ ντρο ής, Νίκο. Έσο άνδρας και µην κλαίς. Γιατί έγινα Αξιωµατικός; ια να χτυ ώ το σ αθί µου στην λατεία τού math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 10 από 35

Συντάγµατος, ενώ η γλυκιά µας ατρίδα µε χρειάζεται να την υ ερασ ίσω στα δοξασµένα Μακεδονικά εδάφη;». Ο Άγρας, ξεκινούσε α τον Πειραιά, το ταξίδι της µοίρας του, για τη γη τού Φιλί ου και του Αλεξάνδρου!!! Αφού έφτασε στο Βόλο, συνέχισε για τη Λάρισα. Α ό εκεί, µε ι ήλατη άµαξα, έφτασε στο Τσάγεζι (σηµερινό Στόµιο). Αυτός αρχηγός, µε κα ετάνιο το λοχία Γεώργιο Τυλιγάδη και 12 ευζώνους, φεύγουν µε ιστιοφόρο α το Στόµιο για την τουρκοκρατούµενη Μακεδονία. Α οβιβάζονται νύχτα στις εκβολές τού οταµού Λουδία. Με χίλιες ροφυλάξεις φθάνουν στη Νάουσα, ου ήταν το κέντρο τού αγώνα στην εριοχή. Έδρα και ορµητήριό του, θα έχει την (α οξηραµένη σήµερα) λίµνη των Γιαννιτσών, ου λεγόταν και Βάλτος. Αγα ητοί συµ ατριώτες! Ακούστε ροσεκτικά και ροσ αθήστε να δηµιουργήσετε εικόνες, ακούγοντας τα αρακάτω! math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 11 από 35

Ο Βάλτος, βρισκόταν νοτίως των Γιαννιτσών και είχε έκταση, 100 τετραγωνικά χιλιόµετρα! Βάλτος σήµαινε: κουνού ια, ψάρια, χέλια, βατράχια, βδέλλες, νερόκοτες, αγριό α ιες, αγριόχηνες, λάσ η, καλαµιώνες, βούρλα και εύτερος α ό αρ ιστερά ο Άγρας στο Βάλ το. το το ικό χόρτο ραγάζι, ως δύο µέτρα ύψος! Περιµετρικά τού Βάλτου, οργίαζε η υκνή βλάστηση, ιδανική κρυψώνα για αλε ούδες, κουνάβια, αγριόχοιρους και λύκους! Βάλτος, εκέµβριος 1906.Στο µέσον ο Άγ ρας. Αρ ιστε ρά ο Σάρρος και δεξιά ο Νικη φόρος. math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 12 από 35

Ο βούρκος, ανέδιδε α ο νικτικές αναθυµιάσεις! Μετά α ό λίγους µήνες, το α οτέλεσµα ήταν ελονοσία και θάνατος ή ρευµατισµοί, µε µακροχρόνια καθήλωση στο κρεβάτι τής φθοράς και του όνου. Οι ψαράδες της εριοχής εκµεταλλεύονταν το Βάλτο. Κυνηγούσαν τις αγριό α ιες και τα άλλα ζώα της λί- µνης. Έκοβαν το ραγάζι για να γεµίζουν στρώµατα και να φτιάχνουν σαµάρια. Τις βδέλλες τις ουλούσαν στο εξωτερικό, για ιατρική χρήση. Έφτιαχναν µέσα στη λί- µνη, καλύβες κωνικής στέγης, µε χώµα, κορµούς δέντρων, ρίζες α ό καλάµια και ραγάζι. Είχαν και τις λάβες, τις βάρκες δίχως καρίνα, ου µ ορούσαν να κινούνται και σε ρηχά νερά. Μετά το 1903, λόγω της α οτυχηµένης εξέγερσης τού Ίλιντεν, Βουλγαρικές συµµορίες κοµιτατζήδων, εγκαθίστανται στη λίµνη για να κρυφτούν α τους Τούρκους, εκτο ίζοντας τούς ψαράδες! math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 13 από 35

Οι κάτοικοι, ου ήδη βίωναν την τουρκική κατοχή, αρχίζουν να ζουν την εγκληµατική δράση των Βουλγάρων, βιώνοντας α ειλές ληστείες, φόνους, βιασµούς και ε- µ ρησµούς! Έχοντας µια νέα α ειλή, οι Μακεδόνες δη- µιουργούν ένο λες οµάδες αυτοάµυνας! Η Ελλάδα ξυ νά! Συντονίζονται: Εκκλησία, ι λωµατικό Σώµα, Στρατιωτικοί και ροωθούν µυστικά, στου Αλεξάνδρου τη χώρα, αξιωµατικούς και άλλους εθελοντές, ώστε να οργανώσουν την αντίσταση! Ποια αιδεία, οιο ήθος, ώθησε την τωχευµένη Ελλάδα τού 1893, την ηττηµένη α τους Τούρκους το 1897, να ορθώσει κεφάλι το 1903 και να στείλει την αφρόκρεµα της νεολαίας της στα έλη των Γιαννιτσών και στα χιόνια της υτικής Μακεδονίας υ έρ Ορθοδοξίας και ατρίδας; math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 14 από 35

Ο Βάλτος, α οτελούσε σηµείο στρατηγικού ενδιαφέροντος για δύο λόγους: α) Βρισκόταν στο έρασµα των διαδροµών α ό τη Θεσσαλονίκη ρος τη. Μακεδονία. β) Το γεωφυσικό του εριβάλλον, τον καθιστούσε ιδανική κρυψώνα για αντάρτες και εδίο ανταρτο ολέµου. Στο Βάλτο λοι όν άρχισε τη δράση του ο κα ετάν Άγρας! Πρώτη του και ε ιτυχηµένη ε ιχείρηση, ήταν η κατάληψη της βουλγαρικής καλύβας µε το όνοµα «Κούγκα». Στις 14 Νοεµβρίου 1906, ε ιχειρεί να καταλάβει την κεντρική Βουλγάρικη καλύβα του Ζερβοχωρίου. Στην σύγκρουση, είχε α ώλειες µε τρεις νεκρούς. Ο υ- αρχηγός του Τυλιγάδης, τραυµατίζεται. math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 15 από 35

Για τον καπετάν Άγρα Πλατεία Γαργαλιάνων 8/7/2012 Ο Άγρας, τραυµατίστηκε στο δεξί χέρι και τον ώµο. Το Προξενείο µας, τον καλεί να µεταβεί στη Θεσσαλονίκη για ερίθαλψη. Ο Άγρας στο Ελληνικό Προξενείο της Θεσσαλονίκης, κατά την τετραήµερη αραµονή του. ιακρίνεται ο ε ίδεσµος στο δεξί του χέρι. Παραµένει στη Θεσσαλονίκη µόνο 4 ηµέρες και ε ιστρέφει στο Βάλτο µε δική του ευθύνη. Η δράση τού Άγρα στο Όρθιος στο µέσον ο Άγρας, µε ροστατευτικό γάντι στο δεξί του χέρι, µετά την ερίθαλψή του στη Θεσσαλονίκη. Βάλτο όµως, έχει ε ιβαρύνει την υγεία του! math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 16 από 35

Το Φεβρουάριο τού 1907, το Κέντρο τού Αγώνα (Ελληνικό Προξενείο τής Θεσσαλονίκης), τον στέλνει στη Νάουσα για να συνεχίσει την οργανωτική δουλειά. Στη Νάουσα γνωρίζει τον Αντώνη Μίγγα, ου ήταν γουναρο οιός και είχε α οκτήσει σηµαντική εριουσία. Θα µ ορούσε να ασχολείται µε την ε έκταση της ε ιχείρησης του και να α ολαµβάνει την ευµάρεια και τον λούτο του. Ο σλαβόφωνος Έλληνας Μίγγας όµως, δίψαγε για την ελευθερία της Μακεδονίας και την ενσωµάτωσή της στην Μητέρα Ελλάδα. Αγα ητοί συνέλληνες! Ο Άγρας, ως α οστολή είχε να εκδιώξει τους κοµιτατζήδες α το Βάλτο και να εντάξει στην ελληνική λευρά όσους α αυτούς µ ορούσε, µε α ώτερο σκο- ό την α ελευθέρωση της Μακεδονίας και την ενσω- µάτωσή της στο Ελληνικό κράτος. math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 17 από 35

Προσχωρήσεις κοµιτατζήδων στην Ελληνική λευρά, είχαν συµβεί και αλαιότερα! Γνωστοί Μακεδονοµάχοι ου υ ήρξαν κοµιτατζήδες ήταν: ο κα ετάν Κώττας, ο κα ετάν Γκόνος Γιώτας, ο Αντώνης Ζώης, ο κα ετάν Γραικός ή Νικοτσάρας και αναρίθµητοι άλλοι! Ο Μητρο ολίτης Καστοριάς Γερ- µανός Καραβαγγέλης, έ αιξε ρωταγωνιστικό ρόλο σε λήθος ροσχωρήσεις. Τους σλαβοφώνους ου ροσχωρούσαν στο Πατριαρχικό Ελληνικό στρατό εδο, οι Βούλγαροι τούς α οκαλούσαν Γραικοµάνους, Ο Μητρο ολ ίτης Κασ τορ ι άς Γ ερµανός Καραβ αγγέλης. Η φωτο γραφ ία, φέρε ι ιδ ιό χειρη αφιέρωση τού Ιεράρχη, ρ ος τη χήρα το ύ Π. Μελά, Ναταλία ραγούµη. δηλαδή, Μανιακούς Έλληνες. Ο Άγρας, σε ένα σηµείωµά του ρος το Προξενείο Θεσσαλονίκης µε ηµεροµηνία 15 Μαρτίου 1907, υ αινίσσεται συνάντηση µε κοµιτατζήδες: «Κατόρθωσα να φέρω ενταύθα κεφαλάς «Βροµερών» (εννοεί αρχηγούς math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 18 από 35

βουλγαρικών συµµοριών), οι ο οίοι είχαν δύο έτη να έλθωσιν. Πιστεύω, αν δε συµβεί τί οτε το έκτακτον, κάτι θα ε ιτύχω. Πάντως, έχουν µετανιώσει βλέ οντας το άδικο και το µάταιον του αγώνος, ον διεξάγουν». Σε άλλο σηµείωµα γράφει: «εν κοιµούµαι διόλου την νύχτα, καθόσον µόνον την νύχτα έρχονται «Βρο- µεροί» και οµιλούµε. Τους βλέ ω όλους έχοντας όρεξιν ΝΑ ΕΠΑΝΕΛΘΩΣΙΝ... Ίδωµεν». Ό ως βλέ ουµε α ό αυτά τα σηµειώµατα, φαίνεται καθαρά ότι οι συζητήσεις του Άγρα µε τους κοµιτατζήδες, ήταν για να ε ανέλθουν στον Ελληνισµό. Ο κοµιτατζής Βάννη Ζλατάν, ήταν ε ανειληµµένα νικηµένος α τον Άγρα και γι αυτό καθαιρεµένος α ό Βοεβόδας (στρατιωτικός διοικητής, ηγεµόνας) του Βάλτου, α το Βουλγαρικό Κοµιτάτο. Ο Ζλατάν, ζήτησε να συναντηθεί µαζί του, δίνοντας την εντύ ωση, ότι θα συνταχθεί µε τα Ελληνικά ένο λα σώµατα! math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 19 από 35

Για τις 3 Ιουνίου του 1907, ήταν καθορισµένη η συνάντηση. Ξεκίνησε ο Άγρας µε τον Μίγγα και άλλους έντε συντρόφους τους. Στα άλογα τους, είχαν φορτώσει ούζο, σαρδέλες, λουκούµια, χαλβάδες, κρέατα, φαγητά και ψωµιά, για να ε ισφραγίσουν τη συµφιλίωση µε ένα συµ όσιο. Στη συνάντηση - αγίδα συµµετείχε και ο κοµιτατζής Γκεόργκι Κασά τσε. Αγα ητοί συµ ατριώτες! Λίγες δεκάδες µέτρα α ό εδώ, στο άρκο, βρίσκεται το άγαλµα του Τέλλου Άγρα. Θα ήθελα, να φέρετε την εικόνα του στη µνήµη σας. Να οδηγηθείτε µε τη σκέψη σας σ εκείνη την ηµέρα! Οι κοµιτατζήδες, ύ ουλα φερόµενοι, συλλαµβάνουν τον Άγρα και το Μίγγα, αφήνοντας ελεύθερους, τους υ όλοι ους συνοδούς τους. math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 20 από 35

Ε ί ηµέρες, τους εριφέρουν δεµένους στα χωριά τής εριοχής, ώστε να λυγίσουν το Ελληνικό φρόνηµα των χωρικών! Τους βασανίζουν, τους ρα ίζουν, τους δέρνουν, τους ξεσκίζουν τα ρούχα, τους δια οµ εύουν, τους φτύνουν, τους κλωτσούν, τους µαστιγώνουν, τους εξευτελίζουν δηµόσια. Οι δύο αγωνιστές, βασανίζονται α ό ανθρω όµορφα κτήνη, µ ροστά σε βουρκωµένα µάτια, σε σφιγµένα δόντια. Το βουβό κλάµα των χωρικών, συµµετέχει στο θείο δράµα! Οι δύο αγωνιστές ανεβαίνουν το δικό τους Γολγοθά! Η ορεία ρος το µαρτύριο ξεκίνησε στις 3 Ι- ουνίου και την Πέµ τη στις 7 Ιουνίου του 1907, οι δύο εθνοµάρτυρες κρεµάστηκαν σε µια καρυδιά! Ο κα ετάν Άγρας (αρισ τε ρά) και ο συµµ αχητής του Αντ ώνης Μίγγας (δ εξιά), µέσα στα φέρετρά το υς math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 21 από 35

Ο θάνατός τους, συγκίνησε τον Ελληνισµό! Η κτηνώδης δολοφονία των δύο αγωνιστών, δεν έκαµψε το φρόνηµα των Ελλήνων στη Μακεδονία. Καινούργιοι εθελοντές έσ ευσαν να βοηθήσουν το Μακεδονικό Αγώνα! Αγα ητοί συνέλληνες! Ο Άγρας έδειχνε ανδρεία αλλά και εµ ιστοσύνη στον συνάνθρω ο, κάτι ου εκµεταλλεύτηκαν οι εχθροί του. Ο θανάτος του Άγρα και του Μίγγα ου ήγαιναν για συνεννόηση (αυτό το γνώριζαν όλοι οι ντό ιοι), ζηµίωσε τους Βουλγάρους. Έτσι, άρχισαν να διαδίδουν, ότι τους έ ιασαν στη µάχη. εν έγιναν όµως ιστευτοί! Ο θάνατος του Άγρα, εκτός α ό την Πηνελό η έλτα µε το βιβλίο της, «Στα µυστικά τού Βάλτου», υµνήθηκε α ό οιητές ό ως ο Ρήγας Γκόλφης, ο Γιώργος Σουρής, ο Ζαχαρίας Πα αντωνίου, κ ά. Οι εφηµερίδες της ε οχής, δηµοσίευαν ό,τι µάθαιναν για το µαρτυρικό θάνατο τού Μακεδονοµάχου. math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 22 από 35

Λίγες ηµέρες µετά το φονικό, ο Πρόξενος µας στην τουρκοκρατούµενη Θεσσαλονίκη Λάµ ρος Κοροµηλάς, θα στείλει ένα τηλεγράφηµά ρος το Ελληνικό Υ ουργείο Εξωτερικών, ου δείχνει το φόβο των Βουλγάρων ρος τον Άγρα, αλλά και την Ο Πρόξενος Λάµ ρος Κορ οµηλάς. ευγένεια της ψυχής του, ου ε- ιζητούσε την κατά αυση των εχθρο ραξιών µεταξύ δύο χριστιανικών λαών! Γράφει µεταξύ άλλων ο Κοροµηλάς: «... Ητο άντοτε ε ιφοβώτατος εις τους αντι άλους του... Ε ενόησαν λοι όν να έλθουν ρος αυτόν εις δια ραγµατεύσεις, υ οκρινόµενοι ότι δέχονται συνεννόησιν ρος κοινήν δράσιν, δέχονται συµµαχίαν, ίνα αύσωσι λέον αι των χριστιανών αλληλοκτονίαι...». math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 23 από 35

Στη θέση του Άγρα, το Προξενείο Θεσσαλονίκης το οθέτησε τον λοχαγό Νικόλαο ουµ ιώτη (Κα ετάν Αµύντας), ο ο οίος 53 ηµέρες µετά (30 Ιουλίου 1907), µε την οµάδα του, εξόντωσε τον Κασά τσε, εκδικούµενος για τον Άγρα. Ο λοχαγός Ν. ουµ ιώ της (Κα ετάν Αµύν τας). Ο Ζλατάν, δολοφονήθηκε τον Ιούλιο του 1908 α ό τους Γιώργο και Πέτρο Γιαννακοβίτη, ου υ ήρξαν µέλη τής ανταρτικής οµάδας τού Άγρα. Αγα ητοί συνέλληνες! Το 1975 στη Γερµανία, διεξήχθη στρατιωτικό συνέδριο µε θέµα «Η διείσδυση σε δύσβατες εριοχές». Εκεί, υ- ήρξαν ειδικές εισηγήσεις για τη δράση του Άγρα και τα α οτελέσµατά της! Ει ώθηκε, ότι η εκκαθάριση τής math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 24 από 35

εριοχής α ό τις Βουλγαρικές συµµορίες ου συντελέστηκε, ήταν χρήσιµη για τον Ελληνικό Στρατό κατά τη διάρκεια του Α Βαλκανικού ολέµου! Ο στρατός µας, µ όρεσε να φθάσει ταχύτερα στη Θεσσαλονίκη, αν και έδωσε νικηφόρο µάχη στην εριοχή των Γιαννιτσών µε τον τουρκικό στρατό. Ήταν όµως, α αλλαγµένος α τις κοµιτατζήδικες συµµορίες, ου αν υ ήρχαν, θα δρούσαν αρενοχλώντας τον µε την µέθοδο του ανταρτο ολέµου. Ο στρατός µας κατό ιν ειδο οίησης του Ελ. Βενιζέλου ( ου γνώριζε ότι οι Βούλγαροι λησιάζουν στη Θεσσαλονίκη) και µε ε ικεφαλής τον διάδοχο Κωνσταντίνο, στις 26 Οκτωβρίου του 1912, α ελευθέρωσε τη Θεσσαλονίκη, ρολαβαίνοντας τούς Βουλγάρους. Αγα ητοί συµ ατριώτες! Μέχρι τώρα, ακούσατε µια εριγραφή της δράσης του Τέλλου Άγρα, βασισµένη σε κείµενα µελετητών και µε ελάχιστες δικές µου κρίσεις. Θα µου ε ιτρέψετε τώρα, να ακούσετε και κά οια λόγια βασισµένα στην καρδιά και την ψυχή µου. math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 25 από 35

Συνθέτοντας στο σ ίτι τη σηµερινή µου οµιλία, είναι ολλές οι φορές ου σκέφθηκα αν όσα εξιστόρησα σας αφορούν. Τι θα µ ορούσαν να µας λένε αυτά τα γεγονότα; Είναι άλλωστε τόσο µακρινά, ου... σιγά µη συµβούν αρόµοια στο µέλλον! Έτσι δε λέτε κά οιοι; Ξέρω, ότι κά οιοι α ό εσάς, ακούτε για το 21 και ο νους σας άει στη θύρα των ο αδών τής ΑΕΚ! Ξέρω, ότι κά οιοι α ό εσάς, ακούτε για τον Καραϊσκάκη και ο συνειρµός σάς οδηγεί στο γή εδο του Ολυ- µ ιακού! Ακούστε λοι όν! Είµαστε ροϊόντα και µόνο ροϊόντα, ενός σά ιου συστήµατος ου άσχει ηθικο λαστικά και δεν δια- µορφώνει ψυχή και νεύµα. Συνένοχοι σ αυτή την κατάντια, είναι το Υ ουργείο Παιδείας (συνεχίζει να λεί ει το Εθνικής α ό τον τίτλο του), εµείς ου σας διδάσκουµε και οι γονείς σας! math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 26 από 35

Κατακλυζόµαστε καθηµερινά µε διασκεδαστικά και ασήµαντα µηνύµατα, ου θέλουν να µας κρατήσουν µακριά α ό τις ουσιαστικές ληροφορίες, θέλουν να µην βλέ ουµε τα αληθινά ροβλήµατα. Μας α ασχολούν µε τα ασήµαντα και στο τέλος γυρίζουµε στη φάρµα µας µε τα άλλα... ζώα! Μας εκ αιδεύουν µέσω των τηλεοράσεων, να αρεσκό- µαστε σε ό,τι ανόητο, φτηνιάρικο και ακαλλιέργητο, χαρακτηρίζοντάς το... cool!!! Προσ αθούν να µας είσουν, ότι είµαστε οι µόνοι υ- εύθυνοι για ό,τι συµβαίνει στην ατρίδα, µε στόχο να αυτοα αξιωθούµε! Έτσι, θα εξασφαλίσουν την ενοχή µας, την ανοχή µας και όχι την αντίσταση! Στη διάρκεια των τελευταίων ενήντα ετών, η ρόοδος της ε ιστήµης άνοιξε µια ολοένα και ιο βαθειά τάφρο ανάµεσα στις γνώσεις του ευρέως κοινού και στις γνώσεις ου κατέχουν και χρησιµο οιούν οι ιθύνουσες ελίτ. Χάρις στη βιολογία, τη νευροβιολογία και την ε- φαρµοσµένη ψυχολογία, το «σύστηµα» έφτασε σε µια εξελιγµένη γνώση του ανθρω ίνου όντος, και α ό την math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 27 από 35

ά οψη της φυσιολογίας και α ό την ά οψη της ψυχολογίας. Οι ιθύνουσες ελίτ, έφτασαν να γνωρίζουν το µέσο άνθρω ο, καλύτερα α ' όσο γνωρίζει ο ίδιος τον εαυτό του. Αυτό σηµαίνει, ότι στην λειονότητα των ερι- τώσεων, το σύστηµα ασκεί έναν ολύ ιο αυξηµένο έλεγχο και ε ιβάλλεται µε µεγαλύτερη ισχύ. Θα µου ε ιτρέψετε τελειώνοντας, να α ευθυνθώ και στους νέους! Αγα ητά µου αιδιά, θα έχετε ακούσει το ρητό: «είσαι ό,τι τρως». Ε ιτρέψτε µου να σας ω µια αραλλαγή του και βάλτε τη καλά στο µυαλό σας: Είσαι, ό,τι ε ιδιώκεις να βλέ εις, να ακούς και να διαβάζεις! Πρέ ει να εµ εδώσετε ότι χωρίς αρχές, η ζωή σας αύριο θα είναι µια κόλαση. Χωρίς όνειρα και στόχους, θα χρειαστείτε υ οκατάστατα, θα καταφύγετε ιθανόν σε ε ιλογές ου θα σας ξεφτιλίσουν, θα σας κάνουν να σιχαίνεστε τον εαυτό σας, θα σας γεµίσουν τη ζωή λήξη και κούραση, θα σας γεράσουν ρόωρα! math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 28 από 35

Ο Μακρυγιάννης, έφτασε αγράµµατος µέχρι τα ενήντα, και κατάλαβε ως η µόρφωση και η καλλιέργεια, ήταν αυτά ου του έλει αν. Εκάθησε µε δυσκολία, και χωρίς δάσκαλο έµαθε γράµµατα, για να µας ει την ι- στορία του βίου του, την Εθνεγερσία των Ελλήνων του 1821! εν µ ορείτε λοι όν εσείς ( ου δεν είστε στα ενήντα), να βαδίσετε το δρόµο ου εκείνος έδειξε; εν µ ορείτε λοι όν εσείς ( ου δεν είστε στα ενήντα), να βαδίσετε το δρόµο της καλλιέργειας; εν µ ορείτε λοι όν εσείς ( ου δεν είστε στα ενήντα), να βαδίσετε το δρόµο της αιδείας; εν µ ορείτε λοι όν εσείς ( ου δεν είστε στα ενήντα), να βαδίσετε τη λεωφόρο της ροσω ικής σας ροκο ής; Ποιος σας εί ε ότι είστε λιγότερο ικανοί α το Γεώργιο Καραϊσκάκη; Έβριζε κι αυτός σαν κι εσάς, αλλά είχε αυτό ου λέµε µ έσα. Κοίταζε ίσια στα µάτια τούς µορφωµένους αξιωµατικούς των δυτικών δυνάµεων, math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 29 από 35

ό ως και τους µωαµεθανούς και τους µίλαγε χωρίς εριστροφές! Ξέρω, ότι σας ροτείνω µια α αιτητική ορεία ζωής! ί λα σας, κυριαρχεί η αρ αχτή, η µίζα και η λούφα. Πρέ ει να κλείσετε τ αυτιά σας στις σειρήνες τους. Να αραδειγµατιστείτε α την ε ιλογή τού Άγρα. Όσες στρατιωτικές ικανότητες και αν είχε, θα ήγαινε στη Μακεδονία εθελοντικά, αν δε φλογιζόταν η καρδιά του α την ιδέα τής ελεύθερης ατρίδας; Όλοι µ ορούµε να αγωνιστούµε για τα άντα αρκεί να θέλουµε! Το «θέλωνα αγωνιστώ», έχει να κάνει µε το ώς έχω ανατραφεί, τι έχω κατανοήσει µελετώντας και όχι α λά διαβάζοντας! Το «θέλω να αγωνιστώ», έχει να κάνει µε το αν σέβο- µαι και θεωρώ οδηγούς µου, τούς αγώνες των ρογόνων µου! math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 30 από 35

Μόνο έτσι... αν «µ ουν στην Πόλη οι οχτροί», θα ξέρω ότι: ε ιβάλλεται να αντιδράσω και δε θα φωνάξω «ζήτω και γεια», ό ως θα κάνουν οι ολλοί! Μέσα στο µυαλό µου, θα είναι το καβαφικό: «Κι αν δεν µ ορείς να κάµεις την ζωή σου ό ως την θέλεις, τούτο ροσ άθησε τουλάχιστον όσο µ ορείς: µην την εξευτελίζεις»! εν είναι τα αρα άνω λόγια, µια ωδή στην ένδοξη ήττα; Για σκεφτείτε! Η µάχη των Θερµο υλών ου ήταν ήττα, στη συλλογική - εθνική µας µνήµη, είναι ενδοξότερη α τη ναυµαχία τής Σαλαµίνας ου ήταν νικηφόρα! εν εκ έµ ω ολύ λοκα µηνύµατα! Σκεφτείτε! Όταν χάνει η οµάδα σας, η ήττα είναι ιο γλυκιά, αν έχει αγωνιστεί αξιο ρε ώς χωρίς να «καταθέσει τα ό λα»! math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 31 από 35

Μίλησα σήµερα για τον αγώνα του Άγρα στην Ελληνική γη της Μακεδονίας, στη γη του Μεγάλου Αλεξάνδρου και θυµήθηκα ου είχε ει: «Στους γονείς µου οφείλω το ζην και στον δάσκαλό µου το εύ ζην!». Οι γονείς µας µάς δίνουν ζωή, οι δάσκαλοί µας, εξασφαλίζουν τη βελτίωσή της. Να τονίσω βέβαια εδώ κάτι σηµαντικό! Οι δάσκαλοί µας, ρέ ει ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΣΚΑΛΟΙ! Όταν βλέ ω να µαραζώνουµε χωµένοι στην αλλοτρίωση, να ξεψυχάµε α ό την τηλεο τική ανία, να µουχλιάζουµε α το κυνήγι της ευκολίας, σε οιο εύ ζην να ελ ίζω; Πρέ ει να ψάξουµε βαθιά µέσα µας, ξύνοντας την ελληνική σκουριά ου κουβαλάµε αιώνες τώρα! Μόνον έτσι θα σταθούµε όρθιοι! Ας µελετήσουµε, αρχαίους Έλληνες συγγραφείς! Ας µελετήσουµε, τους Πατέρες της Εκκλησίας µας! Ας ανακαλύψουµε, την Παράδοσή µας! math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 32 από 35

Αλήθεια (τώρα ου εί α αράδοση), υ άρχει ευθύνη κά- οιων, για το γκρέµισµα του ύργου των Αγα ηνών λίγες δεκάδες µέτρα α ό εδώ, ου θα µ ορούσε να αξιο- οιηθεί ως µουσείο; Η µνήµη είναι µεγάλο ράγµα! Πρέ ει να θυµόµαστε και να µην κοιµόµαστε! Μόνον έτσι, θα α οτινάξουµε το µ ιλιάρδο ου έχουν το οθετήσει και αίζουν στην λάτη µας! Έτσι θα γιατρευτούµε! Ο Παλαµάς, µας δείχνει το δρόµο όταν λέει: «Χρωστάµε σ όσους ήρθαν, έρασαν, θα ρθούνε, θα εράσουν. Κριτές θα µας δικάσουν οι αγέννητοι, οι νεκροί». Θα κλείσω τον ανηγυρικό ρος τιµήν τού συµ ατριώτη µας Τέλλου Άγρα µε τα αρακάτω λόγια: «Παιδιά µου!... Να µην έχετε ολυτέλεια, να µην ηγαίνετε εις τους καφενέδες και τα µ ιλιάρδα. Να δοθείτε εις τας σ ουδάς σας και καλύτερα να κο ιάσετε ολίγον, δύο και τρεις χρόνους και να ζήσετε ελεύθεροι math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 33 από 35

εις το υ όλοι ο της ζωής σας, αρά να εράσετε τέσσερους - έντε χρόνους τη νεότητά σας, και να µείνετε αγράµµατοι. Να σκλαβωθείτε εις τα γράµµατα σας. Να ακούετε τας συµβουλάς των διδασκάλων και γεροντοτέρων, και κατά την αροιµία, "µύρια ήξευρε και χίλια µάθαινε". Η ροκο ή σας και ή µάθησή σας να µην γίνει σκε άρνι µόνο διά το άτοµό σας, αλλά να κοιτάζει το καλό της κοινότητος, και µέσα εις το καλό αυτό ευρίσκεται και το δικό σας...». Στρατηγός Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Σας ευχαριστώ για την ροσοχή σας! Σηµείωση: Το τελευταίο, ήταν απόσπασµα απ την οµιλία τού Κολοκοτρώνη προς τους νέους, που πραγµατοποιήθηκε στην Πνύκα, στις 7 Οκτωβρίου 1838 και το κείµενό της δηµοσιεύθηκε στην εφηµερίδα "ΑΙΩΝ", στις 13 Νοεµβρίου 1838. Το πλήρες κείµενο θα το βρείτε εδώ: http://math-telos-agras.pblogs.gr/2009/03/homilia-toy-kolokotrwnh-sthn-pnyka-to-1838.html ιαβάστε ένα µελέτηµα του Θανάση Τερζάκη, για τον καπετάν Άγρα εδώ: http://math-telos-agras.pblogs.gr/2011/06/o-messhnios-makedonomahos-kapetanagras-agnwsta-stoiheia-gia-th-.html Στο κείµενο της οµιλίας µου, γράφω τον αείµνηστο φιλόλογο στο Γυµνάσιο Φιλιατρών, Θεόδωρο Κανελόπουλο µε ένα (1) λάµδα, γιατί έτσι έγραφε το επώνυµό του ο ίδιος. math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 34 από 35

Ακολουθεί το βιογραφικό µου, ου διαβάστηκε ριν την οµιλία µου. Ο Σ ύρος Κανελλό ουλος, γεννήθηκε στην Καλλιθέα Αττικής, αλλά α ό βρέφος εγκαταστάθηκε οικογενειακώς στον τό ο καταγωγής των γονέων του, στους Γαργαλιάνους, τελειώνοντας το Λύκειο. Είναι ο ρωτότοκος γιός του αείµνηστου Λυκειάρχη και υ ηρεσιακού δηµάρχου των Γαργαλιάνων µετά την τώση της χούντας, Παναγιώτη (γνωστότερου ως Τάκη) Κανελλό ουλου και της ρώην καθηγήτριας του Γυµνασίου Γαργαλιάνων, Γεωργίας (γνωστότερης ως Γωγώς) Κανελλο ούλου. Αδερφός του, είναι ο µαθηµατικός Θόδωρος Κανελλό ουλος. Το 1984, εισήχθη στο Μαθηµατικό τµήµα τού Πανε ιστηµίου Πατρών και εκτός α τις σ ουδές του, ανέ τυξε συνδικαλιστική δράση στο φοιτητικό κίνηµα. Α ό το 1985 έως το 1988, ήταν αιρετός εκ ρόσω ος των φοιτητών στο.σ. και τη Γ.Σ. (γενική συνέλευση) του Μαθηµατικού τµήµατος, στην Κοσµητεία της Σχολής Θετικών Ε ιστηµών και στη Σύγκλητο τού Πανε ιστηµίου Πατρών, ενώ συµµετείχε ως εκ ρόσω ος των φοιτητών τής Πάτρας και σε δύο Πανσ ουδαστικά συνέδρια τής Ε.Φ.Ε.Ε. Αφού ήρε το τυχίο του, το 1990 υ ηρέτησε την 20µηνη στρατιωτική του θητεία µε την ειδικότητα του Μετεωρολόγου, στην Πολεµική Αερο ορία. Έχει αρθρογραφήσει στην εφηµερίδες των Πατρών «Ηµερήσιος Κήρυξ» και «Πελο όννησος», στο «Τριφυλιακό Βήµα», στο Αθηναϊκό εριοδικό «Πολιτικά Θέµατα» και στην εφηµερίδα της Εθνικής Νεολαίας Βορείου Η είρου «Η Βόρειος Ή ειρος σήµερα». Α ό το 2007, δηµοσιεύει τις α όψεις του ε ωνύµως στο διαδίκτυο, στο ροσω ικό του ιστολόγιο. Έχει διδάξει Μαθηµατικά σε φροντιστήρια και ιδιωτικά σχολεία τής Αθήνας, ενώ έχει εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή και στο σύστηµα γραφής και ανάγνωσης για τυφλούς µαθητές, γνωστό ως Braille (Μ ράιλ). Α ό το 2006, διδάσκει Μαθηµατικά σε ηµόσια Γυµνάσια και Λύκεια για αιδιά µε ανα ηρία, υ ηρετώντας για τρία χρόνια σε εριοχές µακριά α ό την τετραµελή του οικογένεια. Σήµερα, έχει ενεργή συνδικαλιστική αρουσία, στο χώρο των καθηγητών δευτεροβάθµιας εκ αίδευσης. Α ό το Σε τέµβριο του 2012, θα υ ηρετεί την Παιδεία µας, στο ΤΕΕ Ειδικής Αγωγής Κορω ίου. math-telos-agras.pblogs.gr Σελίδα 35 από 35