ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΔΑΦΟΫΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ (ΠΡΩΗΝ ΕΓΓΕΙΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΕΩΝ) ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ 2015

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΔΑΦΟΫΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ (ΠΡΩΗΝ ΕΓΓΕΙΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΕΩΝ) ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ 2015 Θεσσαλονίκη 2016 1

Περιεχόμενα 1. ΕΚΤΕΛΟΥΜΕΝΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑ... 3 1.1. ΔΙΕΘΝΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΑ... 3 1.2. ΕΘΝΙΚΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΑ... 6 1. 3. ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΤ ΑΝΑΘΕΣΗ... 16 1.4. ΜΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΑ ΕΘΝΙΚΑ... 18 1.5. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΩΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ-ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΕΣ... 23 2. ΝΕΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... 24 2.1. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΓΚΡΙΘΗΚΑΝ... 24 2.2. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΥΠΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ... 24 2.3. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΑΝ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΤΥΧΑΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ... 24 3. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ-ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ... 25 3.1. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΔΙΕΘΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΜΕ ΚΡΙΣΗ... 25 3.2. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ... 25 3.3. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΕΘΝΙΚΩΝ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ... 27 3.4. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΣΕ ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΔΕΝ ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΣΕ ΤΟΜΟΥΣ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ... 27 3.5. ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ... 27 3.6. ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΜΕΛΕΤΩΝ... 32 3.7. ΚΡΙΤΕΣ ΣΕ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ... 32 4. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ-ΗΜΕΡΙΔΕΣ... 32 4.1 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΙΔΕΣ... 32 4.2 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΘΝΙΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΙΔΕΣ... 32 5. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ... 33 5.1. ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΩΝ... 33 5.2. ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ... 34 6. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ... 34 6.1. ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ... 34 6.2. ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ... 34 7. ΑΛΛΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ... 34 7.1. ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ... 34 7.2. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ/ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ & ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ... 34 7.3. ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΕ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ... 35 7.4. ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ... 35 7.5. ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ (ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ, ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ, ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ/ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ, ΚΛΑΔΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ)... 35 8. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ... 35 8.1.ΔΑΠΑΝΕΣ... 38 8.2.ΕΣΟΔΑ... 38 8.3. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ... 39 9. ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ... 41 2

1. ΕΚΤΕΛΟΥΜΕΝΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑ 1.1. ΔΙΕΘΝΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΑ Τίτλος προγράμματος LIFE14 CCA «Promoting water efficiency and supporting the shift towards a Τίτλος έργου climate resilient agriculture in Mediterranean countries» με ακρωνύμιο AgroClimaWater Το προτεινόμενο έργο έχει ως κύριο στόχο την προσαρμογή πολυετών (δενδρωδών) καλλιεργειών της περιοχής της Μεσογείου (Κρήτη, Ελλάδα και Metapontino, Italy), στην κλιματική αλλαγή μέσω της εισαγωγής βιώσιμων πρακτικών διαχείρισης νερού στους αγρούς και τις οργανώσεις αγροτικών συνεταιρισμών. Αποτελεί μια προσπάθεια προσαρμογής των καλλιεργειών σε συνθήκες έλλειψης νερού, λαμβάνοντας υπόψη και την αύξηση των περιόδων ξηρασίας, τόσο σε συχνότητα όσο και σε διάρκεια, λόγω της επερχόμενης κλιματικής αλλαγής. Μέσο για την επίτευξη του στόχου αυτού θα αποτελέσει η ανάπτυξη και εφαρμογή μιας στρατηγικής προσαρμογής της Σκοπός του έργου διαχείρισης νερού, με βάση τις αρχές του εθελοντικού Ευρωπαϊκού Συστήματος πιστοποίησης της Διαχείρισης νερού (EWS standard), από τις Αγροτικές οργανώσεις που συμμετέχουν στο έργο, η οποία θα περιλαμβάνει δράσεις τόσο σε επίπεδο αγρών όσο και σε επίπεδο διοίκησης της διαχείρισης νερού. Εξίσου σημαντικός στόχος του έργου είναι η διασφάλιση νερού για τους άλλους χρήστες των πιλοτικών υδατικών υπολεκανών και για τη διατήρηση των οικοσυστημάτων της περιοχής, καθώς και η διασφάλιση του αγροτικού εισοδήματος και των οικονομικών δραστηριοτήτων που συνδέονται με την αγροτική παραγωγή. Έναρξη-Λήξη 2015-2020 Φορέας χρηματοδότησης Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2.423.223,00 έργου συνολικά 235.015,00 Ινστιτούτου Υπεύθυνοι έργου Γ. Αραμπατζής και Α. Παναγόπουλος Ομάδα υποστήριξης Ε. Χατζηγιαννάκης, Π. Δαλαμπάκης και Σ. Σταθάκη Ινστιτούτο Εδαφοϋδατικών Πόρων (πρώην Ινστιτούτο Εγγείων Βελτιώσεων) του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ - Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου Χανίων του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ - οι αγροτικές οργανώσεις, ΕΑΣ Μεραμπέλλου στο Λασίθι και η Κοινωφελής Συμμετέχοντες φορείς Επιχείρηση Δήμου Πλατανιά Χανιών - η εταιρία Ρόδαξ Άγρο ΕΠΕ από την Ελλάδα καθώς και το τμήμα Ευρωπαϊκού πολιτισμού και Μεσογείου (DICEM - Dipartimento delle Culture Europee e del Mediterraneo) του πανεπιστημίου Βασιλικάτα και η Αγροτική ένωση ASSOFRUIT ITALIA από την Ιταλία. Αποτελέσματα-Βαθμός υλοποίησης του έργου 3

Τίτλος προγράμματος LIFE+ Environmental Policy and Governance Introduction of new olive crop management practices Τίτλος έργου focused on CLIMAte change mitigation and adaptation - olive-clima Στόχοι του έργου είναι: Να προσδιορισθούν οι απαιτούμενες γεωργικές πρακτικές, προκειμένου να ελαττωθεί ο εμπλουτισμός της ατμόσφαιρας με διοξείδιο του άνθρακα. Να αναστραφεί η τάση απώλειας του εδαφικού οργανικού υλικού, της διάβρωσης και της ερημοποίησης, μέσω μέτρων που θα αυξήσουν το ρυθμό δόμησης του εδαφικού οργανικού υλικού. Να ελαττωθούν οι εκπομπές GHG και οι άλλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά τη διάρκεια των διεργασιών Σκοπός του έργου παραγωγής του ελαιόλαδου. Να γίνει η καλλιέργεια της ελιάς λιγότερο εξαρτώμενη από τα ανόργανα χημικά λιπάσματα. Να αναπτυχθεί ένα σετ μετρήσιμων δεικτών οι οποίοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να συσχετισθούν οι γεωργικές πρακτικές με την ποσοτικοποίηση της εναποθήκευσης άνθρακα στο έδαφος. Να επιδείξει στους αγρότες ότι η φιλική προς το περιβάλλον γεωργία είναι περισσότερο αποδοτική στην περίπτωση της παραγωγής ελαιολάδου και μπορεί να οδηγήσει σε βιώσιμες καλλιέργειες. Έναρξη-Λήξη 10/2012-9/2017 Φορέας χρηματοδότησης Ευρωπαϊκή Επιτροπή έργου συνολικά 3.601.593,00 Ινστιτούτου 74.900,00 Υπεύθυνοι έργου Γ. Αραμπατζής & Ε. Χατζηγιαννάκης Α. Παναγόπουλος, Α. Ηλίας, Σ. Σταθάκη, Δ. Τσεκούρα, Χ. Ομάδα υποστήριξης Καλογιάννη, Α. Καρουλά, Αναστασία Παπαθανασίου, Ιωάννα Ζεϊμπέκη ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε, Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Εδαφολογίας Συμμετέχοντες φορείς Αθηνών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, University of Bassilicata της Ιταλίας, Ρόδαξ Άγρο, Ομάδα Παραγωγών Νηλέας Πύλου, Ομάδα Παραγωγών Πεζών Κρήτης, Ομάδα Παραγωγών Μεραμβέλου Κρήτης και εκδοτικός οίκος Αγρότυπος Αποτελέσματα-Βαθμός υλοποίησης του έργου Τα αναμενόμενα αποτελέσματα είναι: Δεδομένα που θα ληφθούν στο πλαίσιο των συνθηκών που επικρατούν στα Ελληνικά ελαιοδάση - για τη συμβολή των διαφόρων τύπων των παρεμβάσεων στη δέσμευση του άνθρακα και των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, ανά εκτάριο των ελαιώνων και ανά κιλό ελαιολάδου. Ένα προσαρμοσμένο και βαθμονομημένο πρότυπο δυναμικών διεργασιών εδαφικού άνθρακα. -χρησιμοποιώντας μια λίστα με λίγους κρίσιμους δείκτες, με εύκολες και χαμηλού κόστους παραμέτρους- που μπορούν να αποδείξουν ότι οι πρακτικές που 4

ακολουθούνται από έναν αγρότη μπορούν να οδηγήσουν σε ένα καθορισμένο ποσό αύξησης του οργανικού άνθρακα σε ένα συγκεκριμένο αριθμό ετών, ανεξάρτητα από την καλλιέργεια. Καλά τεκμηριωμένη εκπαίδευση και δημοσιοποίηση του υλικού με τη μορφή DVD, στα οποία θα περιγράφονται οι παρεμβάσεις και οι επιδράσεις τους στην κλιματική αλλαγή, ανεξάρτητα από το είδος της καλλιέργειας. Θα εστιάζει επίσης στην εκπαίδευση των αγροτών στην κλιματική αλλαγή, έτσι ώστε να αυξήσουν την ευαισθητοποίησή τους και την ικανότητα τους να προγραμματίσουν μέτρα προσαρμογής με τις προσδοκώμενες τοπικές επιπτώσεις. Τα αποτελέσματα της πρώτης περιόδου μετρήσεων έχουν ήδη προκύψει και δεχθεί την πρωτογενή επεξεργασία τους για εξαγωγή αποτελεσμάτων και συμπερασμάτων με βάση τα οποία σχεδιάστηκαν οι επόμενες φάσεις υλοποίησης του έργου. 5

1.2. ΕΘΝΙΚΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΑ Τίτλος προγράμματος Τίτλος έργου Σκοπός του έργου Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» - ΑΞΟΝΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 7 «ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ» Περιφέρειας Αττικής - Παρακολούθηση της ποσότητας και ποιότητας των υδάτων σε εφαρμογή της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ Σκοπός του έργου είναι: Η ανάπτυξη και εφαρμογή κατάλληλου πρωτοκόλλου δειγματοληψίας, συντήρησης και μεταφοράς δειγμάτων νερού, καθώς και η εξέταση της ανάγκης αναθεώρησης της κατανομής των θέσεων παρακολούθησης. Δειγματοληψίες επιφανειακών υδάτων ποταμών για το προσδιορισμό της ποιότητάς τους στην Περιφέρεια Αττικής. Οι θέσεις των δειγματοληψιών ορίζονται αναλυτικά στην ΚΥΑ 140384/9-9-2011 (ΦΕΚ 2017/Β/2011) και από το ΙΕΒ πραγματοποιούνται δειγματοληψίες σε συνολικά 5 θέσεις ποταμών και ρεμάτων (88 δειγματοληψίες) της Περιφέρειας Αττικής έως και το 2015. Επίσης, από το ΙΕΒ υλοποιούνται οι εργαστηριακοί προσδιορισμοί των «Λοιπών Ουσιών» (Ag, B, Ba, Mn, Fe, Sb, V, Th), του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης σύμφωνα με το οριζόμενο πρόγραμμα δειγματοληψιών στην ΚΥΑ 140384/9-9-2011 (ΦΕΚ 2017/Β/2011), μιας (1) θέσης στην λίμνη Μαραθώνα. Αξιολόγηση θέσεων παρακολούθησης Έναρξη-Λήξη 6/2012-12/2015 Φορέας χρηματοδότησης ΕΠΠΕΡΑΑ, ΕΤΠΑ 27.250,00 έργου συνολικά 27.250,00 Ινστιτούτου Υπεύθυνοι έργου Α. Παναγόπουλος (Γ. Αραμπατζής-Συντονιστής) Το προσωπικό του Ινστιτούτου Εγγείων Βελτιώσεων, του Ομάδα υποστήριξης Ινστιτούτου Γεωργικών Μηχανών & Κατασκευών και της Γενικής Διεύθυνσης Αγροτικής Έρευνας Συμμετέχοντες φορείς Ινστιτούτο Γεωργικών Μηχανών και Κατασκευών-ΕΛΓΟ Αποτελέσματα-Βαθμός υλοποίησης του έργου Η ποιοτική και ποσοτική παρακολούθηση των επιφανειακών υδάτων (εποπτική-επιχειρησιακή) με δειγματοληψίες και χημικές αναλύσεις αποτελεί επείγουσα εθνική υποχρέωση αφενός για τη συμμόρφωση έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τις απαιτήσεις που προκύπτουν από την Οδηγία 2000/60/ΕΚ και αφετέρου για τη λήψη κατάλληλων μέτρων διαχείρισης και προστασίας των υδατικών πόρων σε επίπεδο λεκάνης απορροής. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ανωτέρω Οδηγίας, το δίκτυο παρακολούθησης στο πλαίσιο της ανωτέρω Οδηγίας θα έπρεπε να λειτουργεί συστηματικά από το Δεκέμβριο του 2006. Σε διοικητικό επίπεδο, η συμμόρφωση της χώρας με το εθνικό και κοινοτικό δίκαιο. Σε περιβαλλοντικό επίπεδο, η απόκτηση υποδομής σε πρωτογενή συστηματικά περιβαλλοντικά δεδομένα. Με βάση αυτά, η απόκτηση ικανότητας για την αξιολόγηση της υφιστάμενης χημικής, ποσοτικής και οικολογικής κατάστασης των υδατικών πόρων και τελικά η ανάδειξη 6

προβλημάτων που χρήζουν αντιμετώπισης. Από την πράξη εντοπίζονται και αναγνωρίζονται οι ανάγκες για λήψη μέτρων, με σκοπό τη διατήρηση ή και βελτίωση της ποιοτικής και ποσοτικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων (κυρίως ποταμών) όλης της χώρας. Ο εντοπισμός των προβλημάτων αποτελεί το πρώτο στάδιο σχεδίασης μέτρων αποκατάστασης, η εφαρμογή των οποίων συνεισφέρει στη διατήρηση των βιοτικών και αβιοτικών λειτουργιών των υδατικών συστημάτων που εξετάζονται. Ωφελούμενος είναι όλος ο πληθυσμός της Ελλάδας, ως επισκέπτης του γεωγραφικού χώρου και ειδικότερα ο μόνιμος πληθυσμός που ζει και δραστηριοποιείται στην Περιφέρεια υλοποίησης του έργου. Έχει ήδη εξεταστεί η καταλληλότητα των θέσεων παρακολούθησης, έχουν πραγματοποιηθεί μετατοπίσεις αυτών όπου κρίνεται απαραίτητο και έχει ξεκινήσει η συστηματική συλλογή δεδομένων. Ήδη έχει συγκεντρωθείς σημαντικός όγκος πρωτογενών δεδομένων και έχουν τεθεί οι βάσεις για συνέχιση των συστηματικών μετρήσεων, ενώ έχουν εντοπιστεί και τα τεχνικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η κάθε θέση παρακολούθησης. Το έργο παραδόθηκε με άριστα αποτελέσματα. Εντός του έτους 2016 αναμένεται να ξεκινήσει η δεύτερη προγραμματική περίοδος έως το 2023. Τίτλος προγράμματος Τίτλος έργου Σκοπός του έργου Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» - ΑΞΟΝΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 7 «ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ» Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας -Παρακολούθηση της ποσότητας και ποιότητας των υδάτων σε εφαρμογή της Οδηγίας. 2000/60/ΕΚ Σκοπός του έργου είναι: Η ανάπτυξη και εφαρμογή κατάλληλου πρωτοκόλλου δειγματοληψίας, συντήρησης και μεταφοράς δειγμάτων νερού, καθώς και η εξέταση της ανάγκης αναθεώρησης της κατανομής των θέσεων παρακολούθησης. Επίσης η ανάπτυξη κατάλληλου πρωτοκόλλου για την εκτέλεση αξιόπιστων υδρομετρήσεων. Τέλος, η εξέταση της ανάγκης αναθεώρησης του δικτύου με πύκνωση ή/και μεταφορά των θέσεων παρακολούθησης ώστε να εξασφαλιστεί η ανάπτυξη ενός αντιπροσωπευτικότερου δικτύου για το σύνολο της περιοχής εκτέλεσης του έργου. Επί τόπου υδρομετρήσεις (ποσοτικά στοιχεία) σε 11 θέσεις ποταμών με μόνιμη ή μη μόνιμη ροή, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Επίσης, δειγματοληψίες επιφανειακών υδάτων ποταμών για το προσδιορισμό της ποιότητάς τους στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας εμπίπτουν στα Υδατικά Διαμερίσματα Κεντρικής(10), Ανατολικής(11) και Δυτικής(09) Μακεδονίας. Οι θέσεις των υδρομετρήσεων και των δειγματοληψιών ορίζονται αναλυτικά στην ΚΥΑ 140384/9-9- 2011 (ΦΕΚ 2017/Β/2011) και από το ΙΕΒ πραγματοποιούνται δειγματοληψίες σε συνολικά 23 θέσεις ποταμών (348 δειγματοληψίες) της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας έως και το 2015. Επίσης, από το ΙΕΒ υλοποιούνται οι εργαστηριακοί προσδιορισμοί των «Λοιπών Ουσιών» (Ag, B, Ba, Mn, Fe, Sb, V, Th) του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης σύμφωνα με το οριζόμενο πρόγραμμα δειγματοληψιών στην ΚΥΑ 140384/9-9- 2011 (ΦΕΚ 2017/Β/2011), 7 θέσεων στα ποτάμια. Αξιολόγηση θέσεων παρακολούθησης. 7

Έναρξη-Λήξη 6/2012-12/2015 Φορέας χρηματοδότησης ΕΠΠΕΡΑΑ, ΕΤΠΑ έργου συνολικά 562.000,00 Ινστιτούτου 562.000,00 Υπεύθυνοι έργου Ομάδα υποστήριξης Α. Παναγόπουλος (Γ. Αραμπατζής-Συντονιστής) Το προσωπικό του Ινστιτούτου Εγγείων Βελτιώσεων και της Γενικής Διεύθυνσης Αγροτικής Έρευνας Συμμετέχοντες φορείς - Αποτελέσματα-Βαθμός υλοποίησης του έργου Η ποιοτική και ποσοτική παρακολούθηση των επιφανειακών υδάτων (εποπτική-επιχειρησιακή) με δειγματοληψίες, υδρομετρήσεις και χημικές αναλύσεις αποτελεί επείγουσα εθνική υποχρέωση αφενός για τη συμμόρφωση έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τις απαιτήσεις που προκύπτουν από την Οδηγία 2000/60/ΕΚ και αφετέρου για τη λήψη κατάλληλων μέτρων διαχείρισης και προστασίας των υδατικών πόρων σε επίπεδο λεκάνης απορροής. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ανωτέρω Οδηγίας, το δίκτυο παρακολούθησης στο πλαίσιο της ανωτέρω Οδηγίας θα έπρεπε να λειτουργεί συστηματικά από το Δεκέμβριο του 2006. Σε διοικητικό επίπεδο, η συμμόρφωση της χώρας με το εθνικό και κοινοτικό δίκαιο. Σε περιβαλλοντικό επίπεδο, η απόκτηση υποδομής σε πρωτογενή συστηματικά περιβαλλοντικά δεδομένα. Με βάση αυτά, η απόκτηση ικανότητας για την αξιολόγηση της υφιστάμενης χημικής, ποσοτικής και οικολογικής κατάστασης των υδατικών πόρων και τελικά η ανάδειξη προβλημάτων που χρήζουν αντιμετώπισης. Από την πράξη εντοπίζονται και αναγνωρίζονται οι ανάγκες για λήψη μέτρων, με σκοπό τη διατήρηση ή και βελτίωση της ποιοτικής και ποσοτικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων (κυρίως ποταμών) όλης της χώρας. Ο εντοπισμός των προβλημάτων αποτελεί το πρώτο στάδιο σχεδίασης μέτρων αποκατάστασης, η εφαρμογή των οποίων συνεισφέρει στη διατήρηση των βιοτικών και αβιοτικών λειτουργιών των υδατικών συστημάτων που εξετάζονται. Ωφελούμενος είναι όλος ο πληθυσμός της Ελλάδας, ως επισκέπτης του γεωγραφικού χώρου και ειδικότερα ο μόνιμος πληθυσμός που ζει και δραστηριοποιείται στην Περιφέρεια υλοποίησης του έργου. Έχει ήδη εξεταστεί η καταλληλότητα των θέσεων παρακολούθησης, έχουν πραγματοποιηθεί μετατοπίσεις αυτών όπου κρίνεται απαραίτητο και έχει ξεκινήσει η συστηματική συλλογή δεδομένων. Ήδη έχει συγκεντρωθείς σημαντικός όγκος πρωτογενών δεδομένων και έχουν τεθεί οι βάσεις για συνέχιση των συστηματικών μετρήσεων, ενώ έχουν εντοπιστεί και τα τεχνικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η κάθε θέση παρακολούθησης. Το έργο παραδόθηκε με άριστα αποτελέσματα. Εντός του έτους 2016 αναμένεται να ξεκινήσει η δεύτερη προγραμματική περίοδος έως το 2023. Τίτλος προγράμματος Τίτλος έργου Σκοπός του έργου Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» - ΑΞΟΝΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 7 «ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ» Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας -Παρακολούθηση της ποσότητας και ποιότητας των υδάτων σε εφαρμογή της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ Σκοπός του έργου είναι: Η ανάπτυξη και εφαρμογή κατάλληλου πρωτοκόλλου δειγματοληψίας, συντήρησης και μεταφοράς δειγμάτων νερού, καθώς και η εξέταση της ανάγκης αναθεώρησης της κατανομής των θέσεων παρακολούθησης. 8

Επίσης η ανάπτυξη κατάλληλου πρωτοκόλλου για την εκτέλεση αξιόπιστων υδρομετρήσεων. Τέλος, η εξέταση της ανάγκης αναθεώρησης του δικτύου με πύκνωση ή/και μεταφορά των θέσεων παρακολούθησης ώστε να εξασφαλιστεί η ανάπτυξη ενός αντιπροσωπευτικότερου δικτύου για το σύνολο της περιοχής εκτέλεσης του έργου. Επί τόπου υδρομετρήσεις (ποσοτικά στοιχεία) σε 1 θέση ποταμού με μόνιμη ροή και ονομασία ΑG. GERMANOS στην ΚΥΑ, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας στο Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Μακεδονίας (09). Δειγματοληψίες επιφανειακών υδάτων ποταμών για το προσδιορισμό της ποιότητάς τους στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας εμπίπτουν στο Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Μακεδονίας (09) και μια θέση στο Υ.Δ. Ηπείρου (05). Οι θέσεις των δειγματοληψιών ορίζονται αναλυτικά στην ΚΥΑ 140384/9-9-2011 (ΦΕΚ 2017/Β/2011) και από το ΙΕΒ πραγματοποιούνται δειγματοληψίες σε συνολικά 4 θέσεις ποταμών (76 δειγματοληψίες) της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας έως και το 2015. Επίσης, από το ΙΕΒ υλοποιούνται οι εργαστηριακοί προσδιορισμοί των «Λοιπών Ουσιών» (Ag, B, Ba, Mn, Fe, Sb, V, Th) του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης σύμφωνα με το οριζόμενο πρόγραμμα δειγματοληψιών στην ΚΥΑ 140384/9-9-2011 (ΦΕΚ 2017/Β/2011), 6 θέσεων στις λίμνες Βεγορίτιδας, Πετρών, Χειμαδίτιδας, Πολυφύτου, Μικρής και Μεγάλης Πρέσπας. Αξιολόγηση θέσεων παρακολούθησης Έναρξη-Λήξη 6/2012-12/2015 Φορέας χρηματοδότησης ΕΠΠΕΡΑΑ, ΕΤΠΑ 84.500,00 έργου συνολικά 84.500,00 Ινστιτούτου Υπεύθυνοι έργου Ομάδα υποστήριξης Α. Παναγόπουλος (Γ. Αραμπατζής-Συντονιστής) Το προσωπικό του Ινστιτούτου Εγγείων Βελτιώσεων και της Γενικής Διεύθυνσης Αγροτικής Έρευνας Συμμετέχοντες φορείς - Αποτελέσματα-Βαθμός υλοποίησης του έργου Η ποιοτική και ποσοτική παρακολούθηση των επιφανειακών υδάτων (εποπτική-επιχειρησιακή) με δειγματοληψίες, υδρομετρήσεις και χημικές αναλύσεις αποτελεί επείγουσα εθνική υποχρέωση αφενός για τη συμμόρφωση έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τις απαιτήσεις που προκύπτουν από την Οδηγία 2000/60/ΕΚ και αφετέρου για τη λήψη κατάλληλων μέτρων διαχείρισης και προστασίας των υδατικών πόρων σε επίπεδο λεκάνης απορροής. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ανωτέρω Οδηγίας, το δίκτυο παρακολούθησης στο πλαίσιο της ανωτέρω Οδηγίας θα έπρεπε να λειτουργεί συστηματικά από το Δεκέμβριο του 2006. Σε διοικητικό επίπεδο, η συμμόρφωση της χώρας με το εθνικό και κοινοτικό δίκαιο. Σε περιβαλλοντικό επίπεδο, η απόκτηση υποδομής σε πρωτογενή συστηματικά περιβαλλοντικά δεδομένα. Με βάση αυτά, η απόκτηση ικανότητας για την αξιολόγηση της υφιστάμενης χημικής, ποσοτικής και οικολογικής κατάστασης των υδατικών πόρων και τελικά η ανάδειξη προβλημάτων που χρήζουν αντιμετώπισης. Από την πράξη εντοπίζονται και αναγνωρίζονται οι ανάγκες για λήψη μέτρων, με σκοπό τη διατήρηση ή και βελτίωση της ποιοτικής και ποσοτικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων (κυρίως ποταμών) όλης της χώρας. Ο εντοπισμός των προβλημάτων αποτελεί το πρώτο στάδιο σχεδίασης μέτρων αποκατάστασης, 9

η εφαρμογή των οποίων συνεισφέρει στη διατήρηση των βιοτικών και αβιοτικών λειτουργιών των υδατικών συστημάτων που εξετάζονται. Ωφελούμενος είναι όλος ο πληθυσμός της Ελλάδας, ως επισκέπτης του γεωγραφικού χώρου και ειδικότερα ο μόνιμος πληθυσμός που ζει και δραστηριοποιείται στην Περιφέρεια υλοποίησης του έργου. Έχει ήδη εξεταστεί η καταλληλότητα των θέσεων παρακολούθησης, έχουν πραγματοποιηθεί μετατοπίσεις αυτών όπου κρίνεται απαραίτητο και έχει ξεκινήσει η συστηματική συλλογή δεδομένων. Ήδη έχει συγκεντρωθείς σημαντικός όγκος πρωτογενών δεδομένων και έχουν τεθεί οι βάσεις για συνέχιση των συστηματικών μετρήσεων, ενώ έχουν εντοπιστεί και τα τεχνικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η κάθε θέση παρακολούθησης. Το έργο παραδόθηκε με άριστα αποτελέσματα. Εντός του έτους 2016 αναμένεται να ξεκινήσει η δεύτερη προγραμματική περίοδος έως το 2023. Τίτλος προγράμματος Τίτλος έργου Σκοπός του έργου Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» - ΑΞΟΝΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 7 «ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ» Παρακολούθηση της ποσότητας και ποιότητας των υδάτων σε εφαρμογή της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ στα όρια των ακόλουθων περιφερειών της χώρας: Ηπείρου, Θεσσαλίας, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Ιονίων Νήσων, Βορείου Αιγαίου, Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου και Κρήτης Σκοπός του έργου είναι: Η ανάπτυξη και εφαρμογή κατάλληλου πρωτοκόλλου δειγματοληψίας, συντήρησης και μεταφοράς δειγμάτων νερού, καθώς και η εξέταση της ανάγκης αναθεώρησης της κατανομής των θέσεων παρακολούθησης. Επίσης η ανάπτυξη κατάλληλου πρωτοκόλλου για την εκτέλεση αξιόπιστων υδρομετρήσεων. Τέλος, η εξέταση της ανάγκης αναθεώρησης του δικτύου με πύκνωση ή/και μεταφορά των θέσεων παρακολούθησης ώστε να εξασφαλιστεί η ανάπτυξη ενός αντιπροσωπευτικότερου δικτύου για το σύνολο της περιοχής εκτέλεσης του έργου. Επί τόπου υδρομετρήσεις (ποσοτικά στοιχεία) σε συνολικά 34 θέσεις ποταμών με μόνιμη ή μη μόνιμη ροή, στα όρια των ακόλουθων περιφερειών της χώρας: Ηπείρου, Θεσσαλίας, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Ιονίων Νήσων, Βορείου Αιγαίου, Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου και Κρήτης. Δειγματοληψίες επιφανειακών υδάτων ποταμών για το προσδιορισμό της ποιότητάς τους στις ακόλουθες περιφέρειες της χώρας: Ηπείρου, Θεσσαλίας, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Ιονίων Νήσων, Βορείου Αιγαίου, Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου και Κρήτης. Οι θέσεις των δειγματοληψιών ορίζονται αναλυτικά στην ΚΥΑ 140384/9-9-2011 (ΦΕΚ 2017/Β/2011) και από το ΙΕΒ πραγματοποιούνται δειγματοληψίες σε 115 θέσεις ποταμών (1796 δειγματοληψίες) έως και το 2015. Επίσης, από το ΙΕΒ υλοποιούνται οι εργαστηριακοί προσδιορισμοί των «Λοιπών Ουσιών» (Ag, B, Ba, Mn, Fe, Sb, V, Th) του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης σύμφωνα με το οριζόμενο πρόγραμμα δειγματοληψιών στην ΚΥΑ 140384/9-9-2011 (ΦΕΚ 2017/Β/2011), 10 θέσεων στα ποτάμια και μιας (1) θέσης στην λίμνη Λυσιμαχεία. 10

Αξιολόγηση θέσεων παρακολούθησης Έναρξη-Λήξη 6/2012-12/2015 Φορέας χρηματοδότησης ΕΠΠΕΡΑΑ, ΕΤΠΑ έργου συνολικά 1.400.700,00 Ινστιτούτου 1.400.700,00 Υπεύθυνοι έργου Γ. Αραμπατζής (Α. Παναγόπουλος-Συντονιστής) Ομάδα υποστήριξης Το προσωπικό του Ινστιτούτου Εγγείων Βελτιώσεων και της Συμμετέχοντες φορείς Γενικής Διεύθυνσης Αγροτικής Έρευνας Ινστιτούτο Γεωργικών Μηχανών & Κατασκευών, Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων Αποτελέσματα-Βαθμός υλοποίησης του έργου Η ποιοτική και ποσοτική παρακολούθηση των επιφανειακών υδάτων (εποπτική-επιχειρησιακή) με δειγματοληψίες, υδρομετρήσεις και χημικές αναλύσεις αποτελεί επείγουσα εθνική υποχρέωση αφενός για τη συμμόρφωση έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τις απαιτήσεις που προκύπτουν από την Οδηγία 2000/60/ΕΚ και αφετέρου για τη λήψη κατάλληλων μέτρων διαχείρισης και προστασίας των υδατικών πόρων σε επίπεδο λεκάνης απορροής. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ανωτέρω Οδηγίας, το δίκτυο παρακολούθησης στο πλαίσιο της ανωτέρω Οδηγίας θα έπρεπε να λειτουργεί συστηματικά από το Δεκέμβριο του 2006. Σε διοικητικό επίπεδο, η συμμόρφωση της χώρας με το εθνικό και κοινοτικό δίκαιο. Σε περιβαλλοντικό επίπεδο, η απόκτηση υποδομής σε πρωτογενή συστηματικά περιβαλλοντικά δεδομένα. Με βάση αυτά, η απόκτηση ικανότητας για την αξιολόγηση της υφιστάμενης χημικής, ποσοτικής και οικολογικής κατάστασης των υδατικών πόρων και τελικά η ανάδειξη προβλημάτων που χρήζουν αντιμετώπισης. Από την πράξη εντοπίζονται και αναγνωρίζονται οι ανάγκες για λήψη μέτρων, με σκοπό τη διατήρηση ή και βελτίωση της ποιοτικής και ποσοτικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων (κυρίως ποταμών) όλης της χώρας. Ο εντοπισμός των προβλημάτων αποτελεί το πρώτο στάδιο σχεδίασης μέτρων αποκατάστασης, η εφαρμογή των οποίων συνεισφέρει στη διατήρηση των βιοτικών και αβιοτικών λειτουργιών των υδατικών συστημάτων που εξετάζονται. Ωφελούμενος είναι όλος ο πληθυσμός της Ελλάδας, ως επισκέπτης του γεωγραφικού χώρου και ειδικότερα ο μόνιμος πληθυσμός που ζει και δραστηριοποιείται στην Περιφέρεια υλοποίησης του έργου. Έχει ήδη εξεταστεί η καταλληλότητα των θέσεων παρακολούθησης, έχουν πραγματοποιηθεί μετατοπίσεις αυτών όπου κρίνεται απαραίτητο και έχει ξεκινήσει η συστηματική συλλογή δεδομένων. Ήδη έχει συγκεντρωθείς σημαντικός όγκος πρωτογενών δεδομένων και έχουν τεθεί οι βάσεις για συνέχιση των συστηματικών μετρήσεων, ενώ έχουν εντοπιστεί και τα τεχνικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η κάθε θέση παρακολούθησης. Το έργο παραδόθηκε με άριστα αποτελέσματα. Εντός του έτους 2016 αναμένεται να ξεκινήσει η δεύτερη προγραμματική περίοδος έως το 2023. 11

Τίτλος προγράμματος Τίτλος έργου Σκοπός του έργου Έναρξη-Λήξη 6/2012-12/2015 Φορέας χρηματοδότησης ΕΠΠΕΡΑΑ, ΕΤΠΑ έργου συνολικά Ινστιτούτου Υπεύθυνοι έργου Ομάδα υποστήριξης Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» - ΑΞΟΝΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 7 «ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ» Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου - Παρακολούθηση της ποσότητας και ποιότητας των υδάτων σε εφαρμογή της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ Σκοπός του έργου είναι: Η ανάπτυξη και εφαρμογή κατάλληλου πρωτοκόλλου δειγματοληψίας, συντήρησης και μεταφοράς δειγμάτων νερού, καθώς και η εξέταση της ανάγκης αναθεώρησης της κατανομής των θέσεων παρακολούθησης. Δειγματοληψίες επιφανειακών υδάτων του Γαϊδουρά ποταμού στη νήσο Ρόδο, στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου - στο Υδατικό Διαμέρισμα Νήσοι Αιγαίου(14)-, στη θέση GAIDOURAS_DW [βλέπε ονομασία και συντεταγμένες θέσης στην ΚΥΑ 140384/9-9-2011 (ΦΕΚ 2017/Β/2011)] για το προσδιορισμό της ποιότητάς του. Από το ΙΕΒ πραγματοποιούνται δειγματοληψίες στη παραπάνω θέση. Αξιολόγηση θέσεων παρακολούθησης 17.900,00 17.900,00 Γ. Αραμπατζής (Α. Παναγόπουλος-Συντονιστής) Το προσωπικό του Ινστιτούτου Εγγείων Βελτιώσεων και της Γενικής Διεύθυνσης Αγροτικής Έρευνας Συμμετέχοντες φορείς - Αποτελέσματα-Βαθμός υλοποίησης του έργου Η ποιοτική και ποσοτική παρακολούθηση των επιφανειακών υδάτων (εποπτική-επιχειρησιακή) με δειγματοληψίες, υδρομετρήσεις και χημικές αναλύσεις αποτελεί επείγουσα εθνική υποχρέωση αφενός για τη συμμόρφωση έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τις απαιτήσεις που προκύπτουν από την Οδηγία 2000/60/ΕΚ και αφετέρου για τη λήψη κατάλληλων μέτρων διαχείρισης και προστασίας των υδατικών πόρων σε επίπεδο λεκάνης απορροής. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ανωτέρω Οδηγίας, το δίκτυο παρακολούθησης στο πλαίσιο της ανωτέρω Οδηγίας θα έπρεπε να λειτουργεί συστηματικά από το Δεκέμβριο του 2006. Σε διοικητικό επίπεδο, η συμμόρφωση της χώρας με το εθνικό και κοινοτικό δίκαιο. Σε περιβαλλοντικό επίπεδο, η απόκτηση υποδομής σε πρωτογενή συστηματικά περιβαλλοντικά δεδομένα. Με βάση αυτά, η απόκτηση ικανότητας για την αξιολόγηση της υφιστάμενης χημικής, ποσοτικής και οικολογικής κατάστασης των υδατικών πόρων και τελικά η ανάδειξη προβλημάτων που χρήζουν αντιμετώπισης. Από την πράξη εντοπίζονται και αναγνωρίζονται οι ανάγκες για λήψη μέτρων, με σκοπό τη διατήρηση ή και βελτίωση της ποιοτικής και ποσοτικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων (κυρίως ποταμών) όλης της χώρας. Ο εντοπισμός των προβλημάτων αποτελεί το πρώτο στάδιο σχεδίασης μέτρων αποκατάστασης, η εφαρμογή των οποίων συνεισφέρει στη διατήρηση των βιοτικών και αβιοτικών λειτουργιών των υδατικών συστημάτων που εξετάζονται. Ωφελούμενος είναι όλος ο πληθυσμός της Ελλάδας, ως επισκέπτης του γεωγραφικού χώρου και ειδικότερα ο μόνιμος πληθυσμός που ζει και δραστηριοποιείται στην Περιφέρεια υλοποίησης του έργου. 12

Έχει ήδη εξεταστεί η καταλληλότητα των θέσεων παρακολούθησης, έχουν πραγματοποιηθεί μετατοπίσεις αυτών όπου κρίνεται απαραίτητο και έχει ξεκινήσει η συστηματική συλλογή δεδομένων. Ήδη έχει συγκεντρωθείς σημαντικός όγκος πρωτογενών δεδομένων και έχουν τεθεί οι βάσεις για συνέχιση των συστηματικών μετρήσεων, ενώ έχουν εντοπιστεί και τα τεχνικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η κάθε θέση παρακολούθησης. Το έργο παραδόθηκε με άριστα αποτελέσματα. Εντός του έτους 2016 αναμένεται να ξεκινήσει η δεύτερη προγραμματική περίοδος έως το 2023. Τίτλος προγράμματος Τίτλος έργου Σκοπός του έργου Έναρξη-Λήξη 6/2012-12/2015 Φορέας χρηματοδότησης ΕΠΠΕΡΑΑ, ΕΤΠΑ έργου συνολικά Ινστιτούτου Υπεύθυνοι έργου Ομάδα υποστήριξης Συμμετέχοντες φορείς Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» - ΑΞΟΝΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 7 «ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ» Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας - Παρακολούθηση της ποσότητας και ποιότητας των υδάτων σε εφαρμογή της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ Σκοπός του έργου είναι: Η ανάπτυξη και εφαρμογή κατάλληλου πρωτοκόλλου δειγματοληψίας, συντήρησης και μεταφοράς δειγμάτων νερού, καθώς και η εξέταση της ανάγκης αναθεώρησης της κατανομής των θέσεων παρακολούθησης. Επίσης η ανάπτυξη κατάλληλου πρωτοκόλλου για την εκτέλεση αξιόπιστων υδρομετρήσεων. Τέλος, η εξέταση της ανάγκης αναθεώρησης του δικτύου με πύκνωση ή/και μεταφορά των θέσεων παρακολούθησης ώστε να εξασφαλιστεί η ανάπτυξη ενός αντιπροσωπευτικότερου δικτύου για το σύνολο της περιοχής εκτέλεσης του έργου. Επί τόπου υδρομετρήσεις (ποσοτικά στοιχεία) σε 6 θέσεις ποταμών με μόνιμη ή μη μόνιμη ροή, στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας. Δειγματοληψίες επιφανειακών υδάτων ποταμών για το προσδιορισμό της ποιότητάς τους στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, εμπίπτουν στο Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (07) και σε μικρό μέρος του υδατικού διαμερίσματος της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (04). Οι θέσεις των δειγματοληψιών ορίζονται αναλυτικά στην ΚΥΑ 140384/9-9- 2011 (ΦΕΚ 2017/Β/2011) και από το ΙΕΒ πραγματοποιούνται δειγματοληψίες σε συνολικά 19 θέσεις ποταμών (240 δειγματοληψίες) έως και το 2015. Αξιολόγηση θέσεων παρακολούθησης. 266.800,00 266.800,00 Γ. Αραμπατζής (Α. Παναγόπουλος-Συντονιστής) Το προσωπικό του Ινστιτούτου Εγγείων Βελτιώσεων και της Γενικής Διεύθυνσης Αγροτικής Έρευνας Ινστιτούτο Γεωργικών Μηχανών & Κατασκευών 13

Αποτελέσματα-Βαθμός υλοποίησης του έργου Η ποιοτική και ποσοτική παρακολούθηση των επιφανειακών υδάτων (εποπτική-επιχειρησιακή) με δειγματοληψίες, υδρομετρήσεις και χημικές αναλύσεις αποτελεί επείγουσα εθνική υποχρέωση αφενός για τη συμμόρφωση έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τις απαιτήσεις που προκύπτουν από την Οδηγία 2000/60/ΕΚ και αφετέρου για τη λήψη κατάλληλων μέτρων διαχείρισης και προστασίας των υδατικών πόρων σε επίπεδο λεκάνης απορροής. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ανωτέρω Οδηγίας, το δίκτυο παρακολούθησης στο πλαίσιο της ανωτέρω Οδηγίας θα έπρεπε να λειτουργεί συστηματικά από το Δεκέμβριο του 2006. Σε διοικητικό επίπεδο, η συμμόρφωση της χώρας με το εθνικό και κοινοτικό δίκαιο. Σε περιβαλλοντικό επίπεδο, η απόκτηση υποδομής σε πρωτογενή συστηματικά περιβαλλοντικά δεδομένα. Με βάση αυτά, η απόκτηση ικανότητας για την αξιολόγηση της υφιστάμενης χημικής, ποσοτικής και οικολογικής κατάστασης των υδατικών πόρων και τελικά η ανάδειξη προβλημάτων που χρήζουν αντιμετώπισης. Από την πράξη εντοπίζονται και αναγνωρίζονται οι ανάγκες για λήψη μέτρων, με σκοπό τη διατήρηση ή και βελτίωση της ποιοτικής και ποσοτικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων (κυρίως ποταμών) όλης της χώρας. Ο εντοπισμός των προβλημάτων αποτελεί το πρώτο στάδιο σχεδίασης μέτρων αποκατάστασης, η εφαρμογή των οποίων συνεισφέρει στη διατήρηση των βιοτικών και αβιοτικών λειτουργιών των υδατικών συστημάτων που εξετάζονται. Ωφελούμενος είναι όλος ο πληθυσμός της Ελλάδας, ως επισκέπτης του γεωγραφικού χώρου και ειδικότερα ο μόνιμος πληθυσμός που ζει και δραστηριοποιείται στην Περιφέρεια υλοποίησης του έργου. Έχει ήδη εξεταστεί η καταλληλότητα των θέσεων παρακολούθησης, έχουν πραγματοποιηθεί μετατοπίσεις αυτών όπου κρίνεται απαραίτητο και έχει ξεκινήσει η συστηματική συλλογή δεδομένων. Ήδη έχει συγκεντρωθείς σημαντικός όγκος πρωτογενών δεδομένων και έχουν τεθεί οι βάσεις για συνέχιση των συστηματικών μετρήσεων, ενώ έχουν εντοπιστεί και τα τεχνικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η κάθε θέση παρακολούθησης. Το έργο παραδόθηκε με άριστα αποτελέσματα. Εντός του έτους 2016 αναμένεται να ξεκινήσει η δεύτερη προγραμματική περίοδος έως το 2023. Τίτλος προγράμματος Τίτλος έργου Σκοπός του έργου Επιχειρησιακό πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα και επιχειρηματικότητα και Περιφερειών σε μετάβαση, Δράση εθνικής Εμβέλειας «ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ 2011» Διαχείριση υδατικών πόρων σε γεωργικά παράκτια περιβάλλοντα-προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής Η συλλογή, μελέτη και ανάλυση πρωτογενών δεδομένων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, τις χρήσεις νερού και γης καθώς επίσης και τη γεωμετρία και τους μηχανισμούς υδροδυναμικής λειτουργίας και εξέλιξης του συστήματος που αναπτύσσεται στη δελταϊκή περιοχή του ποταμού Πηνειού Θεσσαλίας. Η ανάπτυξη βάσης δεδομένων και δικτύου παρακολούθησης των παραμέτρων του υδατικού συστήματος της περιοχής. Η ανάλυση του συνόλου των δεδομένων και η σύνθεση μαθηματικών ομοιωμάτων για τη δομή λειτουργία και εξέλιξη του υδατικού συστήματος. Η ανάπτυξη και μελέτη εναλλακτικών στρατηγικών διαχείρισης των αβιοτικών φυσικών πόρων της περιοχής με στόχο την επίτευξη αειφορικής διαχείρισης αυτών και την εξασφάλιση της γεωργικής παραγωγής κάτω από σενάρια κλιματικών αλλαγών, 14

εστιάζοντας στην ανάπτυξη μεθόδων προσαρμογής στις αναμενόμενες αλλαγές. Έναρξη-Λήξη 2012-2015 Φορέας χρηματοδότησης ΕΣΠΑ-ΓΓΕΤ έργου συνολικά 878.712,79 έργου για το ΙΕΒ 134.200 Υπεύθυνοι έργου Α. Ηλίας, Α. Παναγόπουλος Ομάδα υποστήριξης Γ. Αραμπατζής, Σ. Σταθάκη, Π. Δαλαμπάκης, Ι. Βρουχάκης, Δ. Συμμετέχοντες φορείς Τσεκούρα, Χ. Καλογιάννη ΑΤΕΙ Λάρισας (Συντονιστής), Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθήνας, Δράξις, METRICA Αποτελέσματα-Βαθμός υλοποίησης του έργου Επισήμως η έναρξη του έργου έγινε την 1/5/2013. Συστάθηκε το δίκτυο παρακολούθησης περιβαλλοντικών παραμέτρων των υδατικών πόρων και υλοποιήθηκε η προεργασία σύνθεσης της βάσης δεδομένων της περιοχής μελέτης. Στοιχειοθετήθηκε το σύνολο των εργασιών που έπρεπε να πραγματοποιηθούν και το σύνολο των μαθηματικών ομοιωμάτων που έπρεπε να συντεθούν για την εξαγωγή των αποτελεσμάτων του έργου. Συλλέχθηκαν δεδομένα πεδίου από τις ομάδες του έργου τα οποία επεξεργάστηκαν συνθετικά για την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την δομή, λειτουργία και εξέλιξη του συστήματος και την επισήμανση των βασικών πιέσεων που αυτό δέχεται. Αναλύθηκαν τα επικρατέστερα σενάρια κλιματικής αλλαγής για την περιοχή μελέτης, συντέθηκαν τα μαθηματικά ομοιώματα και σχεδιάστηκαν τα εναλλακτικά διαχειριστικά σχέδια. Αναλυτικά παραδόθηκαν τα ακόλουθα: 1. Μορφολογία Δελταϊκής Πεδιάδας 2. Μετεωρολογικά χαρακτηριστικά της ευρύτερης δελταϊκής περιοχής 3. Παράκτιες ωκεανογραφικές συνθήκες 4. Αλγόριθμος για την εξαγωγή δεδομένων σχετικών με τις αγροτικές καλλιέργειες από δορυφορικές εικόνες 5. Πρωτόκολλο λειτουργίας βάσης δεδομένων 6. Γεωλογικά - περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά του Δέλτα 7. Λιθολογικός - στρωματογραφικός χάρτης 8. Υδρολογικό καθεστώς σε σχέση με τη γεωλογία της δελταϊκής περιοχής 9. Μοντέλο Υδατικού Ισοζυγίου: Διαθεσιμότητα και απαίτηση γλυκού νερού για αρδευτική χρήση 10. Τάσεις ποτάμιας παροχής 11. Περιγραφή υφιστάμενης υδατοκατανάλωσης για αρδευτικές ανάγκες (τεχνική αναφορά) 12. Τεχνική αναφορά περί των περιβαλλοντικών συνθηκών στη δελταική περιοχή και στη ζώνη ανάμιξης γλυκού και αλμυρού νερού 13. Αυτοματοποιημένο Αρδευτικό Σύστημα: πρωτόκολλο λειτουργίας 14. Τάσεις αλλαγών του κλίματος 15. Αλλαγές στο υδατικό ισοζύγιο σύμφωνα με τις πιθανές εκδοχές αλλαγής του κλίματος 16. Τεχνική αναφορά περί της ερημοποιήσης της δελταικής πεδιάδας του Πηνειού ποταμού 17. Εκτίμηση της ανόδου της θαλάσσιας στάθμης στην υφαλμύρηση του επιφανειακού υδροφόρου ορίζοντα 18. Τεχνική αναφορά περί της εκτίμησης οπισθοχώρησης της δελταϊκής ακτογραμμής 19. Τεχνική αναφορά για τον κίνδυνο αστοχίας της αγροτικής παραγωγής εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής 20. Πρωτόκολλο δομής και λειτουργίας ιστοσελίδας 21. Διαχειριστικό εργαλείο για την προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην παράκτια αγροτική δραστηριότητα. 15

1. 3. ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΤ ΑΝΑΘΕΣΗ Τίτλος έργου Σκοπός του έργου International virtual topic-network on modelling and management of catchments in Mediterranean basins Το έργο αυτό αποτελεί την προσπάθεια ανάπτυξης ερευνητικού δικτύου σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ειδικότερα σε επίπεδο παραμεσόγειων χωρών, με απώτερους στόχους: (1) την από κοινού υποβολή ερευνητικών προτάσεων στα τρέχοντα χρηματοδοτικά μέσα (HORIZON 2020κλπ) και (2) τη συγγραφή επιστημονικών εργασιών που θα προκύψουν από την εκπόνηση της έρευνας. Σε αυτό το δίκτυο μετέχουν ερευνητικοί φορείς από: Ελλάδα, Τουρκία, Ιορδανία, Σλοβενία, Γερμανία, ενώ υπάρχει πρόβλεψη για επέκτασή του. Ο τίτλος του έργου είναι: INTERNATIONAL VIRTUAL TOPIC-NETWORK ON MODELLING AND MANAGEMENT OF CATCHMENTS IN MEDITERRANEAN BASINS. Αντικείμενο του νέου αυτού προγράμματος που θα έχει διάρκεια μέχρι το 2018 είναι η μεταφορά και προσαρμογή του μαθηματικού μοντέλου mgrowa σε λεκάνες της Μεσογείου με στόχο την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση και ποσοτικοποίηση του προβλήματος του υδατικού ισοζυγίου, της τρωτότητας και του κινδύνου που διατρέχουν οι υδατικοί πόροι, σε επίπεδο λεκάνης απορροής, ειδικά υπό το πρίσμα των κλιματικών αλλαγών που αναμένεται να επιτείνουν το ζήτημα των πιέσεων που ασκούνται στους υδατικούς πόρους. Το έργο αυτό αποτελεί συνέχιση και εμβάθυνση του έργου IKYDA Έναρξη-Λήξη 02/2014 12/2018 Φορέας χρηματοδότησης Julich Research Centre IBG - 3 18,500 έργου συνολικά Υπεύθυνοι έργου Α. Παναγόπουλος Ομάδα υποστήριξης Γ. Αραμπατζής, Α. Ηλίας, Ε. Τζιρίτης, Β. Πισινάρας Συμμετέχοντες φορείς Julich Research Centre IBG - 3 Αποτελέσματα-Βαθμός υλοποίησης του έργου Έχει οριστεί η περιοχή μελέτης, πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνάντηση εργασίας με στόχο τον προγραμματισμό του έργου και την οργάνωση των σταδίων εργασίας του πρώτου έτους υλοποίησής του. Πραγματοποιήθηκε η εκπαίδευση στη χρήση του βασικού λογισμικού πακέτου, η σχεδίαση του ενοιολογικού μοντέλου και η συλλογή των πρώτων δεδομένων. Παράλληλα, ολοκληρώθηκε η αρχική επεξεργασία και εισαγωγή δεδομένων στο ομοίωμα. Έχουν εντοπιστεί οι ελλείψεις και τα προβλήματα τόσο σε επίπεδο πρωτογενών δεδομένων, αλλά και σε επίπεδο λειτουργικότητας του κώδικα προσομοίωσης. Για την επίλυση των προβλημάτων σαφούς γνώσης πρωτογενούς υδρολογικής φύσεως πρωτογενούς πληροφορίας, αναπτύσσεται πρότυπη λεκάνη ενόργανης παρακολούθησης των βασικών παραμέτρων του υδρολογικού ισοζυγίου σε πρότυπη υπολεκάνη της περιοχής μελέτης (λεκάνη Αγιάς), όπου ήδη έχει εγκατασταθεί μεγάλος όγκος οργάνων. Η ολοκλήρωση των εγκαταστάσεων προβλέπεται εντός των επόμενων μηνών. Παράλληλα, έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση βελτιώσεων του κώδικα προσομοίωσης και εκτελούνται διαδοχικές προσομοιώσεις τόσο για την περίοδο αναφοράς, όσο και για τις μελλοντικές περιόδους υπό τα επιλεγμένα σενάρια κλιματικής αλλαγής. 16

Τίτλος έργου Σκοπός του έργου Έναρξη-Λήξη 05/2014 09/2016 Φορέας χρηματοδότησης Προυπολογισμός του έργου συνολικά Υπεύθυνοι έργου Ομάδα υποστήριξης Συμμετέχοντες φορείς Σχεδίαση δικτύων παρακολούθησης και εκτέλεση προγράμματος δειγματοληψιών για τη διερεύνηση υπολειμμάτων του νηματωδοκτόνου FENAMIPHOS και των μεταβολιτών του στα υπόγεια νερά της Ελλάδας Στόχος του έργου είναι η επιστημονικά τεκμηριωμένη σύνθεση δικτύων παρακολούθησης υπόγειων υδάτων σε επιλεγμένες περιοχές της χώρας όπου αναπτύσσονται θερμοκηπιακές καλλιέργειες ή καλλιέργειες χαμηλής κάλυψης, με στόχο τη συλλογή δειγμάτων νερού ανά τακτικά χρονικά διαστήματα, για τη διερεύνηση της ύπαρξης του νηματωδοκτόνου FENAMIPHOS και των κύριων μεταβολιτών του. Η επιλογή των θέσεων παρακολούθησης-δειγματοληψίας θα πραγματοποιηθεί με γνώμονα την αποτύπωση της δυσμενέστερης πιθανής κατάστασης (worst case scenario) από πλευράς εντοπισμού της δραστικής ουσίας ή/και των μεταβολιτών, εφαρμόζοντας πολυκριτηριακή ανάλυση (ανάπτυξη ειδικού για το σκοπό αυτό αλγορίθμου). AGAN CHEMICAL MANUFACTURERS LTD/AMVAC CHEMICAL CORPORATION 215.250,00 Α. Παναγόπουλος Γ. Αραμπατζής Ομάδα ΙΕΒ Ινστιτούτο Εγγείων Βελτιώσεων ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Υποτροπικών Φυτών και Ελαίας Χανίων (ΙΥΦΕΧ)- ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Γεωργικών Μηχανών και Κατασκευών (ΙΓΕΜΚ)-ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ και Ινστιτούτο Φυτοπροστασίας Ηρακλείου (ΙΦΗ)-ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ Αποτελέσματα-Βαθμός υλοποίησης του έργου Το έργο υλοποιείται στις δύο ακόλουθες διακριτές φάσεις: A. Σύνθεση και τεκμηρίωση δικτύων παρακολούθησης: Περιλαμβάνει τη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων, την ανάπτυξη αλγορίθμου επιλογής θέσεων δειγματοληψίας για κάθε δίκτυο παρακολούθησης στις περιοχές εφαρμογής του έργου και την επιστημονική τεκμηρίωση των δικτύων αυτών. Κατά την ολοκλήρωση της φάσης αυτής συντάσσεται τεχνική έκθεση για τη σύνθεση και λειτουργία των δικτύων, καθώς επίσης και για την τεκμηρίωσή τους. Η συνολική διάρκεια της φάσης αυτής είναι 4 μήνες. B. Εκτέλεση προγράμματος δειγματοληψιών: Αφορά στην εκτέλεση των δειγματοληψιών στις 3 περιοχές υλοποίησης του έργου για χρονικό διάστημα 2 ετών, με επανάληψη μετρήσεων ανά 3 μήνες (συνολικά 8 περίοδοι 2 υδρολογικά έτη). Περιλαμβάνονται οι εκτελέσεις των χημικών αναλύσεων ανόργανων ιόντων και οι μετρήσεις πεδίου, που επιτελούνται επικουρικά προς τις αναλύσεις της δραστικής ουσίας (οι οποίες πραγματοποιούνται ως ξεχωριστό και ανεξάρτητο έργο από αναλυτικό εργαστήριο που έχουν επιλέξει οι χρηματοδότες του έργου). Τέλος, περιλαμβάνεται η τελική τεχνική έκθεση που αφορά στην υλοποίηση των δειγματοληψιών και τα αποτελέσματα των αναλύσεων των υδροχημικών παραμέτρων που προσδιορίστηκαν στο εργαστήριο του ΙΕΒ. Η συνολική διάρκεια της φάσης αυτής ανέρχεται σε 28 μήνες. Έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση με σύνθεση τεκμηριωμένου αλγορίθμου επιλογής θέσεων παρακολούθησης και έχουν πραγματοποιηθεί οι 6 πρώτες δειγματοληψίες της δεύτερης φάσης, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η επεξεργασία των μέχρι τώρα πρωτογενών δεδομένων που αποτελούν τα πρώτα συστηματικά δεδομένα στην χώρα και ειδικότερα στις λεκάνες ενδιαφέροντος για τα μελετώμενα οργανικά μόρια. 17

1.4. ΜΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΑ ΕΘΝΙΚΑ Μελέτη αξιολόγηση της ορθολογικής άρδευσης της καλλιέργειας Τίτλος έργου καλαμποκιού στη χαμηλή περιοχή της πεδιάδας Θεσσαλονίκης Σκοπός του έργου είναι η ορθολογική άρδευση και λίπανση της καλλιέργειας του καλαμποκιού στα κτήματα έκτασης 67 και 26 στρεμμάτων που βρίσκονται στο πίσω μέρος του Ινστιτούτου Εγγείων Βελτιώσεων στη Σίνδο. Η συγκεκριμένη παραγωγός καλλιέργησε σε όλη την έκταση καλαμπόκι με τις καλλιεργητικές εργασίες σύμφωνα με την κοινή καλλιεργητική πρακτική. Η καλλιέργεια και οι δειγματοληψίες θα πραγματοποιηθούν κάτω από τη στενή καθοδήγηση και επίβλεψη του επιστημονικού και βοηθητικού προσωπικού του Ινστιτούτου Εγγείων Βελτιώσεων. Το Ινστιτούτο Έγγειων Βελτιώσεων υποβοήθησε την παραγωγό στην υπόδειξη της ενδεικνυόμενης λιπαντικής αγωγής. Σε ολόκληρη την καλλιεργητική περίοδο καταγράφονται τα μετεωρολογικά δεδομένα και συγκεκριμένη η θερμοκρασία αέρα, Σκοπός του έργου η σχετική υγρασία αέρα, η ταχύτητα ανέμου, η ηλιακή ακτινοβολία, η ηλιοφάνεια και το ύψος και διάρκεια βροχοπτώσεων για τον υπολογισμό της βασικής και πραγματικής εξατμισοδιαπνοής. Πραγματοποιούνται φυσικοχημικές αναλύσεις και προσδιορισμοί σε αδιατάρακτα και διαταραγμένα εδαφικά δείγματα του κτήματος για να καταγραφούν οι φυσικές ιδιότητές του. Με βάση την υπολογισμένη εξατμισοδιαπνοή και τις φυσικές ιδιότητες του αγρού σχεδιάστηκε η ορθολογική άρδευση του. Παράλληλα έγιναν παρατηρήσεις της υγρασιακής του κατάστασης όλη την καλλιεργητική περίοδο και καταμετρήθηκαν οι ποσότητες νερού έπεσαν στον αγρό με τις αρδεύσεις. Στο τέλος της περιόδου καταμετρήθηκε η απόδοση του αγρού σε παραγωγή ξερού καλαμποκιού έτσι ώστε να γίνει αξιολόγηση της εφαρμοζόμενης ορθολογικής άρδευσης. Έναρξη-Λήξη 01/2015 12/2015 Φορέας χρηματοδότησης Κοκκώνη Γκουτσίδου (Αγρότισα) Προυπολογισμός του 7.500,00 έργου συνολικά Υπεύθυνοι έργου Ε. Χατζηγιαννάκης και Α. Ηλίας Ομάδα υποστήριξης X. Καλογιάννη, Δ. Τσεκούρα Συμμετέχοντες φορείς ΙΕΒ 18

Τίτλος έργου Σκοπός του έργου Έναρξη-Λήξη 1/1/2014 έως 31/12/2015 Χημικές αναλύσεις και προσδιορισμοί φυσικών παραμέτρων σε δείγματα εδαφών, νερών, φυτικών ιστών, στερεών - υγρών αποβλήτων και λιπασμάτων και συμβουλευτική υποστήριξη εφαρμογών αξιοποίησης γεωθερμικής ενέργειας σε αγροτικές χρήσεις. Η διενέργεια διαπιστευμένων χημικών αναλύσεων και προσδιορισμών φυσικών παραμέτρων δειγμάτων γεωργικών εδαφών, αρδευτικών νερών, φυτικών ιστών, στερεών - υγρών απόβλητων και λιπασμάτων στο διαπιστευμένο εργαστήριο του ΙΕΒ και παροχή συμβουλευτικής λίπανσης αξιολόγησης αρδευτικών νερών με σκοπό την αειφορική διαχείριση των γεωργικών εδαφών και του αρδευτικού νερού. Επίσης η συμβουλευτική υποστήριξη Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αγροτικών συνεταιρισμών και ανεξάρτητων αγροτικών επιχειρήσεων και καλλιεργητών γης σε θέματα αξιοποίησης της γεωθερμικής ενέργειας χαμηλής ενθαλπίας και της αβαθούς γεωθερμίας με χρήση γεωθερμικών αντλιών θερμότητας, σε έργα προσανατολισμένα κύρια στον αγροτικό τομέα και την περιφερειακή ανάπτυξη. 1. ΑΚΤΩΡ Α.Τ.Ε.. Ανάθεση στο ΙΕΒ της σύνταξης αναλυτικής έκθεσης - μελέτης με την οποία τεκμηριώθηκε επιστημονικά η δυνατότητα χρήσης μίγματος εδάφους και ιλύος που προέρχεται από την ΕΕΛΘ, ως εδαφοβελτιωτικό, για την αποκατάσταση ενός εγκαταλελειμμένου δανειοθαλάμου. 2. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας(ΕΛΚΕ). Για τις ανάγκες Φορέας χρηματοδότησης υλοποίησης του ερευνητικού έργου με τίτλο: «Μελέτη και ημερίδα διαχείρισης των λυμάτων από τους βιολογικούς καθαρισμούς», το ΙΕΒ πραγματοποίησε χημικές αναλύσεις σε δείγματα νερού από την εκροή του βιολογικού καθαρισμού Αμυνταίου. 3. Διάφορες αναλύσεις εδαφικών δειγμάτων και νερών Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αγροτικών συνεταιρισμών και ανεξάρτητων αγροτικών επιχειρήσεων και ιδιωτών. 43.050,00 έργου συνολικά 43.050.00 ΙΕΒ Υπεύθυνοι έργου Ε. Χατζηγιαννάκης, Π. Δαλαμπάκης Ομάδα υποστήριξης Το προσωπικο του ΙΕΒ Συμμετέχοντες φορείς ΙΕΒ Αποτελέσματα-Βαθμός υλοποίησης του έργου 1.Αξιολόγηση της καταλληλότητας διαφόρων μιγμάτων εδάφους-ιλύος της Ε.Ε.Λ.Θ. για στήριξη πρασίνου στο πλαίσιο της αποκατάστασης λατομικών χώρων Η ΑΚΤΩΡ Α.Τ.Ε. ανέθεσε στο ΙΕΒ την σύνταξη αναλυτικής έκθεσης - μελέτης με την οποία τεκμηριώθηκε επιστημονικά η δυνατότητα χρήσης μίγματος εδάφους και ιλύος που προέρχεται από την ΕΕΛΘ, ως εδαφοβελτιωτικό, για την αποκατάσταση ενός εγκαταλελειμμένου δανειοθαλάμου ο οποίος ευρίσκεται στον Δήμο Λαγκαδά και ενός ιδιωτικού λατομικού χώρου 19

αδρανών υλικών ο οποίος ευρίσκεται στην περιοχή της Ευκαρπίας του Δήμου Παύλου Μελά της Π.Ε. Θεσσαλονίκης. Οι εργασίες αυτές εντάχθηκαν στο πλαίσιο των παρεχόμενων υπηρεσιών με τη μορφή του αυτοχρηματοδοτούμενου υποέργου του ΙΕΒ με τίτλο Χημικές αναλύσεις και προσδιορισμοί φυσικών παραμέτρων σε δείγματα εδαφών, νερών, φυτικών ιστών, στερεών - υγρών αποβλήτων και λιπασμάτων και συμβουλευτική υποστήριξη εφαρμογών αξιοποίησης γεωθερμικής ενέργειας σε αγροτικές χρήσεις και με επιστημονικούς υπευθύνους τους Αν. Ερευνητές Ευάγγελο Χατζηγιαννάκη και Πασχάλη Δαλαμπάκη. Η υλοποίηση της παρόντος έργου άρχισε στις 2 Μαΐου 2014 και έληξε την 28 Φεβρουαρίου 2015. Το οικονομικό αντάλλαγμα για την εκτέλεση του έργου ανήλθε στο ποσό των 6.500,00 (έξι χιλιάδων πεντακοσίων ευρώ), πλέον Φ.Π.Α. 2. Το ΙΕΒ ανέλαβε να παράσχει προς το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας(ΕΛΚΕ), τις παρακάτω περιγραφόμενες υπηρεσίες στα πλαίσια και για τις ανάγκες υλοποίησης του ερευνητικού έργου με τίτλο: «Μελέτη και ημερίδα διαχείρισης των λυμάτων από τους βιολογικούς καθαρισμούς». Συγκεκριμένα το ΙΕΒ πραγματοποίησε χημικές αναλύσεις σε δείγματα νερού από την εκροή του βιολογικού καθαρισμού Αμυνταίου. Για το ΙΕΒ οι εργασίες αυτές εντάσσονται στο πλαίσιο των παρεχόμενων υπηρεσιών με τη μορφή του αυτοχρηματοδοτούμενου υποέργου του ΙΕΒ με τίτλο Χημικές αναλύσεις και προσδιορισμοί φυσικών παραμέτρων σε δείγματα εδαφών, νερών, φυτικών ιστών, στερεών - υγρών αποβλήτων και λιπασμάτων και συμβουλευτική υποστήριξη εφαρμογών αξιοποίησης γεωθερμικής ενέργειας σε αγροτικές χρήσεις και με επιστημονικούς υπευθύνους τους Αν. Ερευνητές Ευάγγελο Χατζηγιαννάκη και Πασχάλη Δαλαμπάκη. Η υλοποίηση της παρόντος έργου άρχισε στις 17 Οκτωβρίου 2014 και έληξε την 31 Ιανουαρίου 2015. Η παρακολούθηση και ο έλεγχος για την επάρκεια των υπηρεσιών που παρέχονταν έγινε από τον επιστημονικά υπεύθυνο του έργου κ. Χρήστο Ευαγγελίδη αν. καθηγητή ΤΑΤΜ του ΑΠΘ. Η αμοιβή του ΙΕΒ για την παροχή των ανωτέρω υπηρεσιών ανήλθε στο ποσό των τεσσάρων χιλιάδων ευρώ (4.000,00 ) συμπεριλαμβανομένου και του ΦΠΑ. 3. Εκτέλεση χημικών αναλύσεων εδαφικών δειγμάτων και έκδοση συμβουλευτικής λίπανσης. Εκτέλεση χημικών αναλύσεων δειγμάτων νερού και αξιολόγηση καταλληλότητας του νερού. Εκτέλεση χημικών αναλύσεων φύλλων και εξαγωγή συμπερασμάτων για τη θρέψη των φυτών. Εκτέλεση χημικών αναλύσεων εδαφικών δειγμάτων, δειγμάτων νερού και εδαφοβελτιωτικών για την περιεκτικότητα τους σε θρεπτικά στοιχεία και βαριά μέταλλα. Τίτλος έργου Σκοπός του έργου Τεχνικοεπιστημονική υποστήριξη και μελέτες για την ορθή αξιοποίηση και παρακολούθηση του γεωθερμικού πεδίου Αρίστηνου-Αλεξανδρούπολης Ο Δήμος Αλεξανδρούπολης, από το 2011 είχε θέσει ως έναν από τους σημαντικούς αναπτυξιακούς του στόχους την εκμίσθωση και διαχείριση του παραπάνω γεωθερμικού πεδίου. Στις 12 Δεκεμβρίου 2012 έλαβε χώρα ο διαγωνισμός για την εκμίσθωση του δικαιώματος αξιοποίησης και διαχείρισης του βεβαιωμένου γεωθερμικού πεδίου Αρίστηνου. Ο Δήμος Αλεξανδρούπολης υπέβαλε σχετική επενδυτική πρόταση, ύψους 3,5 εκ. ευρώ με βάση ενεργειακές μελέτες που υλοποίησε το Ινστιτούτο Εγγείων Βελτιώσεων, η οποία επέτρεψε στον Δήμο να κερδίσει τον διαγωνισμό και να προχωρήσει στην υπογραφή σχετικής σύμβασης με την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας-Θράκης για τα επόμενα 30 χρόνια. Συνέχεια της παραπάνω προσπάθειας 20

είναι η υλοποίηση μιας σειράς επιστημονικών παρεμβάσεων με σκοπό την υποβολή ολοκληρωμένου φακέλου προς χρηματοδότηση των σχεδιασμένων έργων. Για την αξιόπιστη και ολοκληρωμένη συνέχιση της παραπάνω αναπτυξιακής ενεργειακής επιλογής, ο Δήμος Αλεξανδρούπολης αποφάσισε, με την υπ. αριθ. 86/24-12-2013 απόφαση του Δημάρχου, να αναθέσει στο Ινστιτούτο Εγγείων Βελτιώσεων του ΕΛ.Γ.Ο. την τεχνικοεπιστημονική υποστήριξη του Δήμου Αλεξανδρούπολης στην ορθή και συμφέρουσα διαχείριση του ενεργειακού φορτίου και την υλοποίηση των ήδη προγραμματισμένων επεμβάσεων εκμετάλλευσης του βεβαιωμένου γεωθερμικού πεδίου Αρίστηνου. Το Ινστιτούτο Εγγείων Βελτιώσεων ανέλαβε να υλοποιήσει τις παρακάτω εξειδικευμένες εργασίες: (1) Επέκταση γεωθερμικής έρευνας με στόχο τον καθορισμό νέων θέσεων γεωτρήσεων παραγωγής, (2) Μελέτη-Σχεδιασμός-Επίβλεψη νέων γεωθερμικών γεωτρήσεων στο βεβαιωμένο γεωθερμικό πεδίο Αρίστηνου- Αλεξανδρούπολης, (3) Σχεδιασμός-Υλοποίηση δοκιμών παραγωγής στις υπάρχουσες και τις νέες γεωτρήσεις παραγωγής (4) Μελέτη - Σχεδιασμός - Επίβλεψη κατασκευής γεωτρήσεων επανεισαγωγής, (5) Σχεδιασμός - Υλοποίηση δοκιμών παραγωγής και εισπίεσης στις γεωτρήσεις επανεισαγωγής, (6) Μελέτη χημισμού γεωθερμικών ρευστών και συμπεριφορά επιλεγμένων υλικών, (7) Διαχρονική παρακολούθηση (monitoring) των γεωθερμικών έργων παραγωγής (επιτόπου και μέσω συστημάτων τηλεπίβλεψης), (8) Τεχνικο-επιστημονικός σύμβουλος του Δήμου Αλεξανδρούπολης σε θέματα εφαρμογών θέρμανσης στον πρωτογενή τομέα Έναρξη-Λήξη 01/2014 06/2015 Φορέας χρηματοδότησης ΔΗΜΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ Προυπολογισμός του 24.600,00 έργου συνολικά Υπεύθυνοι έργου Π. Δαλαμπάκης Α. Παναγόπουλος Α. Ηλίας, Σ. Σταθάκη, Α. Καρουλά, Ι. Ζεϊμπέκη, Σ. Τσολακίδης, Ομάδα υποστήριξης Α. Τερζίδης Συμμετέχοντες φορείς Ινστιτούτο Εγγείων Βελτιώσεων Αποτελέσματα-Βαθμός υλοποίησης του έργου Εντός του έτους 2014 υλοποιήθηκε το μεγαλύτερο μέρος των προβλεπόμενων εργασιών. Επιλέχθηκε η θέση για την ανόρυξη της νέας παραγωγικής γεώτρησης ΑΑ-6Π, η οποία θα κατασκευαστεί πλησίον της υπάρχουσας ΑΑ-3Π σε απόσταση 100 μ. ανατολικότερα και σε μέγιστο βάθος 520 μ. με στόχο την εξασφάλιση επαρκών ποσοτήτων γεωθερμικού ρευστού, ώστε να υλοποιηθεί με ασφάλεια το επενδυτικό σχέδιο του Δήμου Αλεξανδρούπολης. Εκτελέστηκαν δοκιμές παραγωγής στις υπάρχουσες γεωτρήσεις παραγωγής ΑΑ-3Π και ΑΑ- 5Π. Για πρώτη φορά αποτυπώθηκε, γεώτρηση ΑΑ-3Π, με ασφάλεια εκμεταλλεύσιμη παροχή της τάξης των 100 m 3 /h με θερμοκρασία ρευστού 89,3 C. Η αντίστοιχη δοκιμή παραγωγής στη γεώτρηση ΑΑ-5Π δεν απέδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αφού διαπιστώθηκε η έλλειψη ικανής υδροφορίας. Ολοκληρώθηκε ο σχεδιασμός της παραγωγικής γεώτρησης ΑΑ-6Π και τα τεύχη δημοπράτησης της. Ολοκληρώθηκε η διαγωνιστική διαδικασία και η κατασκευή της γεώτρησης αναμένεται να ξεκινήσει εντός του Μαρτίου 2016. Επιλέχθηκαν τέσσερις νέες θέσεις μελλοντικών παραγωγικών γεωτρήσεων εντός του βεβαιωμένου γεωθερμικού πεδίου. 21