ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ. Συνολική δουλειά. Οι Απολογισμοί στην εποχή της ενιαίας προσέγγισης. 6η έκδοση

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΕΤΗΣΙΑ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Συνολική δουλειά Οι Απολογισμοί στην εποχή της ενιαίας προσέγγισης 6η έκδοση

Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, Πράσινη Οικονομία, Αειφορία CSRNEWS.gr Έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση στο πλήρως ανανεωμένο portal για την Εταιρική Υπευθυνότητα και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη BUSINESS NETWORK Μικράς Ασίας 43 15233 Χαλάνδρι T 210-7712400 F 210 7785097 E info@direction.gr U www.direction.gr

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΕΤΗΣΙΑ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Συνολική δουλειά Οι Απολογισμοί στην εποχή της ενιαίας προσέγγισης 6η έκδοση ΕΚΔΟΤΗΣ Βαγγέλης Παπαλιός Συνολική δουλειά H πρακτική της δημοσίευσης των Απολογισμών Βιωσιμότητας (Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, Βιωσιμότητας ή Αειφορίας) έχει περάσει στο ώριμο στάδιό της στην ελληνική επιχειρηματική σκηνή. Αν και ο αριθμός των απολογισμών δεν έχει αυξηθεί θεαματικά, η ποιότητα όσων εκδίδονται έχει αναμφίβολα ανέλθει σε πολύ υψηλότερο επίπεδο. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως βελτίωση στην πληρότητα, σαφήνεια και περιεκτικότητα των Απολογισμών ΕΚΕ στη χώρα μας παρατηρεί και το Εργαστήριο Επιχειρησιακής Περιβαλλοντικής Πολιτικής και Διαχείρισης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, το οποίο αξιολογεί από το 2005 τους Απολογισμούς ΕΚΕ που εκδίδονται στην Ελλάδα. Τα συνολικά ευρήματα δίνουν ένα ενθαρρυντικό μήνυμα ότι η δημοσίευση πληροφοριών ΕΚΕ στην Ελλάδα έχει αποκτήσει κάποια δυναμική και η εγχώρια επιχειρηματική κοινότητα εμφανίζει σημάδια ανταπόκρισης σε τρέχουσες διεθνείς τάσεις και βέλτιστες πρακτικές. Ωστόσο, όπως τονίζεται στην έρευνα, υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης και διάχυσης συναφών πρακτικών, τα οποία θα πρέπει να επισημανθούν. Το κυριότερο, όμως, στοιχείο είναι πως πλέον και οι ελληνικές επιχειρήσεις δείχνουν πως έχουν κατανοήσει ποσό σημαντική αλλά και πόσο απαιτητική εργασία είναι η δημοσίευση ενός Απολογισμού Βιωσιμότητας. Όπως φαίνεται, αναγνωρίζουν πως πρόκειται για «συνολική δουλειά», που απαιτεί τη σύμπραξη και τη συνεργασία πολλών και διαφορετικών ανθρώπων και τμημάτων εντός του οργανισμού, επιβάλλει τη συγκέντρωση και αναλυτική παρουσίαση στοιχείων από πολλαπλές πηγές και αρκετές φορές συνδυάζεται με την παροχή τεχνογνωσίας και υποστήριξης από εξωτερικούς συνεργάτες, ειδικά στο κομμάτι της επαλήθευσης αλλά και της καταγραφής και παρουσίασης. Στη σημερινή εποχή η Βιωσιμότητα και η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη αποτελούν πρακτικές που θα πρέπει να διέπουν και να κατευθύνουν τη συνολική εταιρική φιλοσοφία και κουλτούρα και κάθε κομμάτι της καθημερινής λειτουργίας μιας επιχείρησης. Σε αυτό το πλαίσιο, οι απολογισμοί δεν μπορούν να μην αποτυπώνουν τη σφαιρική και ολιστική αυτή αντίληψη περί Αειφορίας. Δεν μπορούν να μην προσφέρουν τη «μεγάλη εικόνα», όσον αφορά τις επιδόσεις του εκάστοτε Οργανισμού στο πεδίο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Αυτή τη «μεγάλη εικόνα» αναζητούν, άλλωστε, και οι αναγνώστες των απολογισμών και η ανάγκη αυτή είναι που έχει οδηγήσει στην αναφορά στοιχείων βιωσιμότητας στις ετήσιες οικονομικές αναφορές αρκετών εταιρειών, στην -αργή αλλά σταθερή- ανάπτυξη της πρακτικής των Ενιαίων Απολογισμών αλλά και στην Οδηγία της Ε.Ε. για την υποχρέωση μη δημοσιοποίησης μη χρηματοοικονομικών στοιχείων από εταιρείες μεγάλου μεγέθους ή δημόσιου ενδιαφέροντος. Θέλοντας και εμείς να συμβάλουμε στην παρουσίαση αυτής της «μεγάλης εικόνας», παρουσιάζουμε για ακόμη μια χρονιά την έκδοση CSR Reports, με στόχο να αναλυθούν η παρούσα εικόνα στην Ελλάδα, οι τάσεις αλλά και οι εξελίξεις που καταγράφονται, με έμφαση να δίνεται στη σφαιρική και συνολική αντιμετώπιση του ζητήματος πλέον από τις εταιρείες, καθώς και στην περίπτωση των Ενιαίων Απολογισμών. Θεωρούμε πως όσα θα διαβάσετε στις επόμενες σελίδες είναι κάτι παραπάνω από ενδιαφέροντα... ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ Δημήτρης Τσουκαλάς ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Άννα Ανδρεώλα Μάριος Παρλιάρος Μαρία Μπαζίγου ΥΠΕΥΘ. ΕΤΑΙΡ. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Λίνα Δέδε (dede@direction.gr) ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Mαρία Τσώνου ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Πηνελόπη Χατζηδημητρίου CSR REPORTS: Ετήσια ειδική έκδοση για Απολογισμούς Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: DIRECTION BUSINESS NETWORK ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ 43, 152 33, ΧΑΛΑΝΔΡΙ TΗΛ: 210 77 12 400, FΑΧ: 210 77 13 343 e-mail: info@direction.gr ISSN: 2408-0519 Οι απόψεις των συντακτών των δημοσιευμάτων δεν αποτελούν αναγκαία και απόψεις του εκδότη και του ιδιοκτήτη του περιοδικού. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ή μετάδοση όλου ή μέρους του περιοδικού χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Διανέμεται ΔΩΡΕΑΝ Editorial 3

6 Σταθερή βελτίωση, ισχυρή δυναμική Τα περιθώρια ανάπτυξης για τους Απολογισμούς ΕΚΕ 6 8 CSR Hellas Έκδοση Κοινωνικού Απολογισμού: Καταλύτης για τη βιώσιμη ανάπτυξη 8 10 Πανεπιστήμιο Αιγαίου Μερικοί προβληματισμοί για τους Απολογισμούς Αειφορίας 12 Integrated Reporting 10 Ποια είναι η διαφορά του 14 Ηellenic CSR insights H εικόνα στην Ελλάδα 14 15 Όμιλος ΟΤΕ Βιώσιμο επιχειρείν με μετρήσιμα αποτελέσματα 15 16 Γεώργιος Αυλωνίτης ΕΚΕ & Ανταγωνιστικότητα 21 Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών 16 Δέσμευση για διαφάνεια 24 Ελληνικός Κώδικας Βιωσιμότητας 21 Tι είναι και σε ποια ανάγκη ανταποκρίνεται 4 Περιεχόμενα

Οι απολογισμοί στην ελληνική αγορά 26 Τι προκύπτει από την έρευνα της ΕΥ ΔΕΠΑ 29 29 Η υπευθυνότητα γίνεται πράξη Πέρασμα σε νέα εποχή 30 Η άποψη των ειδικών για τη Λογοδοσία Αειφορίας 30 Τι συμβαίνει σε παγκόσμιο επίπεδο 34 Στοιχεία από τη διεθνή έρευνα της KPMG Coca-Cola Τρία Έψιλον 36 34 Δημιουργία αξίας στην Eλλάδα Τσακίρης 39 Υπεύθυνη επιχειρηματική δραστηριότητα από το 1954 36 Πανόραμα Απολογισμών ΕΚΕ για το 2014 40 Οι Απολογισμοί με μια ματιά Το μέλλον για τους Απολογισμούς 46 39 Οι τάσεις που εντοπίζει το GRI Global Sustain 48 Σημείο αναφοράς στη Λογοδοσία 46 Πιστοποιήσεις 50 Πιστή στην Αειφορία 48 Περιεχόμενα 5

Βελτίωση καταγράφει η πρακτική της δημοσίευσης Απολογισμών ΕΚΕ στη χώρα μας, ενώ τα περιθώρια ανάπτυξης είναι σημαντικά και μεγάλα. Σταθερή βελτίωση, ισχυρή δυναμική Η Λογοδοσία Αειφορίας στη χώρα μας φαίνεται αφενός να παγιώνεται, αφετέρου να ωριμάζει σε κάθε επίπεδο σαν πρακτική. Δεν είναι τυχαίο πως βελτίωση στην πληρότητα, σαφήνεια και περιεκτικότητα των Απολογισμών ΕΚΕ στη χώρα μας παρατηρεί και το Εργαστήριο Επιχειρησιακής Περιβαλλοντικής Πολιτικής και Διαχείρισης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, το οποίο αξιολογεί από το 2005 τους Απολογισμούς ΕΚΕ που εκδίδονται στην Ελλάδα. Βέβαια, επισημαίνει πως ο αριθμός των δημοσιευμένων Απολογισμών ΕΚΕ στη χώρα μας με τα κριτήρια αναφοράς σε πρότυπα παραμένει χαμηλός. Τα συνολικά ευρήματα, όμως, δίνουν ένα ενθαρρυντικό μήνυμα ότι η δημοσίευση πληροφοριών ΕΚΕ στην Ελλάδα έχει αποκτήσει κάποια δυναμική και η εγχώρια επιχειρηματική κοινότητα εμφανίζει σημάδια ανταπόκρισης σε τρέχουσες διεθνείς τάσεις και βέλτιστες πρακτικές. Φυσικά, το μεγάλο στοίχημα για τη συνέχεια είναι αφενός η επιτυχής ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία και κυρίως η σωστή εφαρμογή στις επιχειρηματικές πρακτικές της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τη δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών, αφετέρου η κατανόηση από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη πως υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης και διάχυσης της Λογοδοσίας Αειφορίας. Πώς μπορούν να βελτιωθούν περαιτέρω οι Απολογισμοί Αναλυτικά στοιχεία αναφορικά με την πρακτική της Λογοδοσίας Αειφορίας στην Ελλάδα και διεθνώς μπορεί να διαβάσει κανείς σε μεγάλη έκταση στις σελίδες που θα ακολουθήσουν. Θα πρέπει να σημειώσουμε πως με βάση την εικόνα που προέκυψε από την αξιολόγηση των απολογισμών Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στην Ελλάδα, το Εργαστήριο Επιχειρησιακής Περιβαλλοντικής Πολιτικής και Διαχείρισης του Πανεπιστημίου Αιγαίου κατέληξε σε κάποιες προτάσεις για τη βελτίωση των πρακτικών λογοδοσίας μέσω εκθέσεων ΕΚΕ, οι οποίες συνοψίζονται στις ακόλουθες: Ενσωμάτωση της αρχής της ουσιαστικότητας στη διαδικασία κατάρτισης της έκθεσης Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την ιεράρχηση των ουσιαστικών - κρίσιμων θεμάτων ΕΚΕ για την εταιρεία. Ο οργανισμός GRI παρέχει σχετικά εγχειρίδια και καθοδήγηση για τον προσδιορισμό των θεμάτων επιχειρηματικής δραστηριότητας που κρίνονται ουσιαστικά πρωταρχικού ενδιαφέροντος για την κάθε επιχείρηση. Η ιεράρχηση των θεμάτων ΕΚΕ επιτρέπει στον αναγνώστη να κατανοήσει γιατί η εταιρεία δίνει έμφαση σε συγκεκριμένα θέματα ΕΚΕ, ενώ ταυτόχρονα συνεπάγεται κάλυψη δεικτών στον απολογισμό ανάλογη με την ουσιαστικότητα των επιμέρους ζητημάτων. Συμπερίληψη των ενδιαφερόμενων μερών της εταιρείας στις διαδικασίες κατάρτισης της έκθεσης Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την ανάπτυξη συστηματικών πρακτικών επικοινωνίας και διαβούλευσης με βασικές ομάδες ενδιαφερόμενων μερών, πρωταρχικά με πελάτες, εργαζομένους και ΜΚΟ. Έρευνες μέσω ερωτηματολογίων σε ένα ικανοποιητικό δείγμα εκπροσώπων των συγκεκριμένων ομάδων ενδιαφέροντος για τη διερεύνηση των στάσεων/αντιλήψεων/προτάσεων βελτίωσης των δράσεων ΕΚΕ της εταιρείας και η αποτύπωσή τους στον απολογισμό, αποτελούν ενδεικτικές πρακτικές προς αυτή την κατεύθυνση. Πληρέστερη αποτύπωση των δεικτών επίδοσης Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την αποτελεσματική χρήση των πρωτοκόλλων GRI για την πληρέστερη και πιο συνεπή κάλυψη των δεικτών επίδοσης. Η σταδιακή ενσωμάτωση της προσέγγισης που προτείνει το πρότυπο ΑΑ1000 και η εκμετάλλευση της καθοδήγησης για την ΕΚΕ που προσφέρει το ISO 26000, σίγουρα θα συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση. Ενίσχυση της αξιοπιστίας των παρεχόμενων πληροφοριών της έκθεσης 6 Άρθρο

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη σταδιακή διεύρυνση των διαδικασιών διασφάλισης των στοιχείων που παρέχει ο απολογισμός. Η επιλογή των πληροφοριών/δεδομένων των οποίων η ακρίβεια θα πιστοποιηθεί από τρίτο φορέα, θα πρέπει να είναι σε άμεση σχέση με την ουσιαστικότητα των επιμέρους θεμάτων επίδοσης της εταιρείας. Προτεραιότητα θα είναι προτιμότερο και πιο εύστοχο να δοθεί σε θέματα που αφορούν την περιβαλλοντική διαχείριση και ακολούθως πληροφορίες χορηγικών δράσεων ή/και άλλα ευρύτερα θέματα (λ.χ. διαδικασίες αντιμετώπισης της διαφθοράς ή θέματα που άπτονται της εταιρικής υπευθυνότητας για τις προσφερόμενες υπηρεσίες), καθώς και τη διασφάλιση των πρακτικών προσδιορισμού των ουσιαστικών θεμάτων (materiality assessment) και της επικοινωνίας-διαβούλευσης με ενδιαφερόμενα μέρη. Οι 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης Αξίζει να σημειωθεί πως στο πλαίσιο των σημαντικών περιθωρίων βελτίωσης και ανάπτυξης της Λογοδοσίας Αειφορίας στη χώρα μας, όπως θα...σε άλλες σελίδες, αρκετές ελληνικές επιχειρήσεις παρακολουθούν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και προετοιμάζονται ανάλογα ώστε να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στην πρόσκληση του ΟΗΕ να συμβάλλουν στην υλοποίηση των 17 κοινών στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης όπως αυτοί διατυπώθηκαν μετά από διετή διαβούλευση και συμφωνήθηκαν το Σεπτέμβριο του 2015 στη Νέα Υόρκη. Οι στόχοι αυτοί, που αναμένεται να επιφέρουν σημαντικές μεταβολές τόσο στη γενικότερη στρατηγική εταιρικής υπευθυνότητας των εταιρειών όσο και φυσικά στα όσα αναφέρουν (ή πρέπει να αναφέρουν) οι Απολογισμοί ΕΚΕ, είναι οι εξής: 1. Εξάλειψη της φτώχειας σε κάθε της μορφή 2. Εξάλειψη πείνας, διασφάλιση ασφάλειας τροφίμων και βελτιωμένης σίτισης και προώθηση βιώσιμης γεωργίας 3. Διασφάλιση υγιεινής ζωής και προώθηση της ευεξίας για όλους σε όλες τις ηλικίες 4. Διασφάλιση ποιοτικής και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευσης και προώθηση ισόβιων μαθησιακών δυνατοτήτων για όλους 5. Επίτευξη ισότητας φύλων και ενδυνάμωση όλων των γυναικών και των κοριτσιών 6. Διασφάλιση προσβασιμότητας και βιώσιμης διαχείρισης όσον αφορά το νερό και υγιεινής για όλους. 7. Διασφάλιση πρόσβασης σε οικονομικά προσιτή, αξιόπιστη, βιώσιμη και μοντέρνα ενέργεια για όλους. 8. Προώθηση βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς οικονομικής ανάπτυξης, της πλήρους και παραγωγικής απασχόλησης και της αξιοπρεπούς εργασίας για όλους. 9. Οικοδόμηση ανθεκτικής τεχνοδομής, προώθηση συνολικής και βιώσιμης βιομηχανοποίησης και ενθάρρυνση καινοτομίας 10. Μείωση ανισοτήτων εντός και μεταξύ των κρατών 11. Μετατροπή των πόλεων και γενικά των ανθρωπίνων οικισμών σε ασφαλείς, ανθεκτικές και βιώσιμες δομές χωρίς αποκλεισμούς. 12. Διασφάλιση βιώσιμης κατανάλωσης και σχετικών μοτίβων παραγωγής 13. Λήψη άμεσων μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και του αντικτύπου της 14. Διατήρηση και βιώσιμη αξιοποίηση των ωκεανών, των θαλασσών και των ενάλιων πόρων με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη 15. Προστασία, αποκατάσταση και προώθηση της βιώσιμης αξιοποίησης των οικοσυστημάτων στη στεριά, βιώσιμη διαχείριση των δασών, καταπολέμηση της ερημοποίησης, ανακοπή της υποβάθμισης των γαιών και της απώλειας βιοποικιλότητας. 16. Προώθηση ειρηνικών και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνιών για βιώσιμη ανάπτυξη, προσφορά, πρόσβαση σε δικαιοσύνη για όλους και οικοδόμηση αποτελεσματικών, αξιόπιστων θεσμών και χωρίς αποκλεισμούς θεσμών σε όλα τα επίπεδα 17. Ενίσχυση των μέσων υλοποίησης Άρθρο 7

Η εικόνα σήμερα στην Ελλάδα όσον αφορά την έκδοση απολογισμών εταιρικής υπευθυνότητας και βιώσιμης ανάπτυξης και η συνδρομή του CSR Hellas σχετικά με το ζήτημα Έκδοση κοινωνικού απολογισμού: καταλύτης για τη βιώσιμη ανάπτυξη Μαρία Αλεξίου, Πρόεδρος Δ.Σ., CSR Hellas Η έκδοση απολογισμών εταιρικής υπευθυνότητας και βιώσιμης ανάπτυξης στην Ελλάδα ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980, όταν ελληνικές επιχειρήσεις -ιδιαίτερα από τον τομέα της (βαριάς) βιομηχανίας- άρχισαν να δημοσιοποιούν τέτοια στοιχεία, απευθυνόμενες κυρίως στους μετόχους, τους εργαζομένους, τους προμηθευτές τους αλλά και τους πολίτες. Η έκδοση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας (2014/95) για υποχρεωτική δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών στοιχείων το 2014, αναμένεται να αλλάξει τον τρόπο που οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν τα θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, δεδομένου ότι δεν αφορά την υποχρεωτική εφαρμογή δράσεων κοινωνικής υπευθυνότητας, παρά την ένταξη στη στρατηγική και τον τρόπο λήψης αποφάσεων των επιχειρήσεων μιας ολοκληρωμένης διαδικασίας ανάλυσης θεμάτων που επηρεάζουν ή μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία και ανάπτυξη μιας επιχείρησης (materiality/ουσιαστικότητα) και βέβαια, τον τρόπο που οι επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται την επίδραση που έχουν στην κοινωνία και το περιβάλλον. Προκειμένου να εξυπηρετηθεί αυτός ο σκοπός, η εν λόγω Οδηγία δεν επιβάλλει ούτε συγκεκριμένα πρότυπα, τα οποία οφείλουν οι επιχειρήσεις να εφαρμόσουν, ούτε αυστηρούς κανόνες για την επιλογή των πολιτικών και διαδικασιών που οι επιχειρήσεις θα πρέπει να ακολουθήσουν, για να επεκτείνουν τη δημοσιοποίηση και πιστοποίηση των αποτελεσμάτων τους από το 2017 και μετά, έτος από την αρχή του οποίου η Οδηγία αναμένεται να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή, έχοντας ενσωματωθεί στις εθνικές νομοθεσίες των κρατών-μελών της Ε.Ε. Αντίθετα, δύο είναι οι βασικοί κανόνες που προάγουν την έννοια της ουσιαστικής δέσμευσης και συνεχούς βελτίωσης των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε μέσο και μακρο-πρόθεσμο επίπεδο: Ο πρώτος αφορά την επικέντρωση στα ζητήματα που πραγματικά έχουν σημασία για την επιχείρηση και τους συμ-μετόχους της, σχετικά με τη συνεχή αξιολόγηση της επίδρασης στο εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον της. Ο δεύτερος αφορά τη συνεχή βελτίωση της επιχείρησης, μέσω της συμμόρφωσης ή εξήγησης (comply or explain) των επιλογών και αποτελεσμάτων, που απορρέουν από τις επιχειρηματικές πολιτικές, σε όσους τομείς επηρεάζει η επιχειρηματική δραστηριότητα ή ενδιαφέρουν τους συμ-μετόχους της. Στην Ελλάδα, σήμερα, αρκετές είναι οι επιχειρήσεις που έχουν ήδη αναπτύξει εσωτερικά συστήματα ικανά να ανταποκρίνονται στις προδιαγραφές-απαιτήσεις της νέας Οδηγίας. Πιο συγκεκριμένα και με βάση τα στοιχεία που προκύπτουν από την έρευνα της ΕΥ, Sustainability Reporting Practices in Greece, που διεξήχθη 8 Άποψη

το 2015, 49 επιχειρήσεις εξέδωσαν κοινωνικό απολογισμό για το 2014. Σημειώνεται δε ότι από αυτές το 60% είναι ενεργά μέλη του CSR Hellas. Αυτό είναι ήδη ένα πολύ θετικό αποτέλεσμα, καθώς υπάρχει αφενός σημαντική εμπειρία στη σύνταξη σχετικών απολογισμών σύμφωνα με τα διεθνή αλλά και κλαδικά πρότυπα που έχουν δημιουργηθεί για να εξυπηρετήσουν αυτό το σκοπό και αφετέρου αποδεικνύει πως και στην Ελλάδα, παρ όλες τις αρνητικές συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις, υπάρχει και η ετοιμότητα αλλά και η ωριμότητα που απαιτείται σε σχέση με τις διεθνείς τάσεις και εξελίξεις. Στο σημείο αυτό αξίζει να τονισθεί ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις παρακολουθούν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και προετοιμάζονται ανάλογα, ώστε να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στην πρόσκληση του ΟΗΕ να συμβάλουν στην υλοποίηση των 17 κοινών στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης όπως αυτοί διατυπώθηκαν μετά από διετή διαβούλευση και συμφωνήθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2015 στη Νέα Υόρκη. Η συμφωνία αυτή, δεδομένου ότι έχει προσυπογραφεί από 193 χώρες συνολικά, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, αναμένεται να καθορίσει ως το 2030 και τις προτεραιότητες για δράση και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, τόσο σε εταιρικό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Η διαβούλευση για το πώς θα διαμορφωθούν τα αναγκαία εθνικά σχέδια δράσης βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και είναι σαφές ότι η προσπάθεια αυτή θα αλλάξει και τον τρόπο που στο μέλλον θα δημοσιοποιούνται οι πληροφορίες σχετικά με τις επιδόσεις των επιχειρήσεων στον τομέα της βιώσιμης ανάπτυξης και της εταιρικής ευθύνης. Το CSR Hellas, ως ο φορέας που από το 2008 συντονίζει την πρωτοβουλία του Οικουμενικού Συμφώνου του ΟΗΕ στην Ελλάδα (Global Compact Network Hellas), ήδη συνεργάζεται με τις επιχειρήσεις-μέλη του και το Συμβούλιο Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΣΕΒ, προκειμένου να διαμορφωθεί το αντίστοιχο ελληνικό σχέδιο δράσης και κυρίως να ενημερωθούν όλες οι ελληνικές επιχειρήσεις και η Κοινωνία των Πολιτών για το πώς όλοι μαζί μπορούμε να συμβάλουμε στην υλοποίηση των κοινών αυτών στόχων. Η προσπάθεια που αναπτύσσει το CSR Hellas αποτελεί και απάντηση στο αίτημα για συνεργασία όλων των επιχειρήσεων και της Κοινωνίας των Πολιτών σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, κάτι που αυταπόδεικτα αποτελεί βασική προϋπόθεση για βιώσιμη ανάπτυξη. Έτσι, οι επιχειρήσεις που δεν έχουν ακόμη αναπτύξει διαδικασίες έκδοσης απολογισμού είναι αναγκαίο να λάβουν υπόψιν τους τούς στόχους βιώσιμης ανάπτυξης, να αξιολογήσουν τις προτεραιότητές τους σε σχέση με αυτούς και να δεσμευθούν για τη δική τους δραστηριότητα γύρω από συγκεκριμένες προτεραιότητες που τις αφορούν σε τοπικό, εθνικό και κλαδικό επίπεδο. Παράλληλα, θα πρέπει να ξεκινήσουν την αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης από το ελάχιστο πλαίσιο αναφοράς που απαιτεί η Οδηγία, το επίπεδο δηλαδή συμμόρφωσης που η επιχείρηση έχει αναπτύξει ήδη σε σχέση με τις 10 αρχές του Οικουμενικού Συμφώνου του ΟΗΕ. Η διαδικασία αυτή θα βοηθήσει τις επιχειρήσεις κατ αρχήν να διαπιστώσουν το επίπεδο ωριμότητάς τους σε σχέση με αυστηρότερα και πιο σύγχρονα συστήματα δημοσιοποίησης, ενώ ταυτόχρονα να αναδείξουν τις περιοχές που πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη βαρύτητα. Επιπλέον, η διαδικασία αυτή θα μπορέσει να διευκολύνει την επιχείρηση στα πρώτα στάδια δημοσιοποίησης τόσο προς τους μετόχους και τα υπόλοιπα ενδιαφερόμενα μέρη, ώστε να ασχοληθεί με τα σημαντικότερα ζητήματα που αποτελούν κοινό στόχο για όλους, ξεκινώντας από τα βασικά. Κλείνοντας, αξίζει να σημειωθεί ότι το 2016 είναι μια χρονιά κατά την οποία το CSR Hellas, προκειμένου να βοηθήσει την ελληνική επιχειρηματική κοινότητα, θα διοργανώσει σειρά από ειδικές συναντήσεις με τα μέλη του, εκπαιδευτικά εργαστήρια και ένα μεγάλο συνέδριο αφιερωμένο στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης και το σχετικό εθνικό δράσης, όπως θα έχει διαμορφωθεί, έπειτα και από την έρευνα και διαβούλευση που το CSR Hellas ξεκίνησε να υλοποιεί. Άποψη 9

Λόγια ή πράξεις; Tι πρέπει να χαρακτηρίζει τους ετήσιους απολογισμούς Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης; Μερικοί προβληματισμοί για τους Απολογισμούς Αειφορίας Γράφουν οι Ιωάννης Ε. Νικολάου, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Κωνσταντίνος Ευαγγελινός, Επίκουρος Καθηγητής, Εργαστήριο Επιχειρησιακής Περιβαλλοντικής Πολιτικής και Διαχείρισης, Τμήμα Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Κωνσταντίνος Σοφούλης, Ομότιμος Καθηγητής, Πρώτος Πρόεδρος Πανεπιστημίου Αιγαίου, Ιδρυτής Εργαστηρίου Επιχειρησιακής Περιβαλλοντικής Πολιτικής και Διαχείρισης, Τμήμα Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Οι ετήσιοι απολογισμοί Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) και Αειφορίας αποτυπώνουν πληροφορίες των σύγχρονων εταιρειών για τις προσπάθειες που καταβάλλουν ώστε να απαντήσουν στα νέα προστάγματα των σύγχρονων κοινωνιών για καθαρό περιβάλλον και κοινωνική ισορροπία. Οι πληροφορίες που αποκαλύπτονται, αφορούν κυρίως τρεις τύπους θεμάτων όπως είναι: α) η οικονομική βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και η ισόρροπη κατανομή του χρηματικού κεφαλαίου σε διάφορες ομάδες συμφερόντων (λ.χ. καταναλωτές, προμηθευτές, εργαζόμενους), β) οι πρακτικές που εφαρμόζονται για την ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των επιχειρήσεων και, τέλος, γ) τα κοινωνικά και ηθικά ζητήματα που ενσωματώνονται στο μάνατζμεντ των εταιρειών. Η αφομοίωση αυτής της θεματολογίας από την επιχειρηματική κοινότητα αποτελεί, εκτός από μια κοινωνική απαίτηση, επιπρόσθετα το έμπρακτο αποτέλεσμα μιας σειράς θεμελιωδών αξιών και ευρημάτων που συνεπάγεται η εντεινόμενη συσσώρευση της επιστημονικής γνώσης για τα θέματα αειφορίας. Οι απολογισμοί ΕΚΕ και αειφορίας ενισχύουν την επικοινωνία των επιχειρήσεων μεταξύ των κρίσιμων ενδιαφερόμενων ομάδων (stakeholders), όπως είναι το τραπεζικό σύστημα, η αγορά εργασίας, οι πελάτες, οι προμηθευτές και οι τοπικές κοινωνίες. Είναι εμφανές, κυρίως για συγκεκριμένους κλάδους επιχειρήσεων (λ.χ. τον κλάδο των εξορυκτικών εταιρειών), ότι οι εκθέσεις ευνοούν το διάλογο με την κοινωνία και προπαντός συμβάλουν στο να αποκτήσουν οι επιχειρήσεις την κοινωνική άδεια λειτουργίας (social license to operate). Η κριτική αυξάνεται Θα πρέπει να τονιστεί ότι τα αποκαλυπτόμενα στοιχεία των απολογισμών ΕΚΕ και αειφορίας αντιμετωπίζονται με κριτική ματιά μετά από μια σειρά σκανδάλων που έχουν αποκαλυφθεί σχετικά με την περιβαλλοντική επίδοση των επιχειρήσεων, κυρίως κλάδων με άμεση σχέση με το περιβάλλον (λ.χ. εξορυκτικές και χημικές εταιρείες). Οι κριτικές επικεντρώνονται κυρίως κάτω από τον όρο «πράσινο ξέπλυμα» (green washing), όπου επωφελούνται εταιρείες με ελάχιστες περιβαλλοντικές στρατηγικές ή τα προϊόντα τους μόνο με την ικανοποίηση ορισμένων περιβαλλοντικών πτυχών και χαλαρών στόχων. Κριτική δέχονται τα λογιστικά συστήματα καταγραφής των περιβαλλοντικών και κοινωνικών πληροφοριών αφού απουσιάζει μια συστηματική και επίσημη λογιστική γλώσσα ανάλογη της κλασικής λογιστικής, παρά μόνο, τελευταία διατίθεται μια σειρά από εθελοντικούς οδηγούς που παρέχουν γενικές οδηγίες κατάρτισης των εκθέσεων και λανσάρονται από μη κυβερνητικούς οργανισμούς. Η απάντηση των μεθοδολογιών Η απάντηση που δίνεται σήμερα από την επιστημονική κοινότητα, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, είναι μια σειρά μεθοδολογιών που βασίζονται κατά κάποιο τρόπο στα βασικά σημεία των εθελοντικών οδηγών (λ.χ. ο οδηγός Global Reporting Initiative GRI - G4) με την ανάπτυξη εντούτοις συγκριτικών 10 Άποψη

κωδικοποιημένων δεικτών που βοηθούν στη βαθμολόγηση της πληρότητας και της λογοδοσίας των εταιρειών. Το βασικό ζήτημα που αντιμετωπίζεται με αυτές τις τεχνικές, είναι ο ανομοιογενής τρόπος καταγραφής αυτών των πληροφοριών όπως αποτυπώνεται στους απολογισμούς ΕΚΕ και αειφορίας. Δηλαδή, σε αρκετές περιπτώσεις μια σειρά ατάκτως ερριμμένων πληροφοριών που αδυνατούν να βοηθήσουν διαχρονικές συγκρίσεις επιχειρήσεων. ειδικών δεικτών χρηματιστηρίων, όπως οι Dow Jones Sustainable Group Index και FT4Good, που ελκύουν επενδυτές με περιβαλλοντικές και κοινωνικές ευαισθησίες. Σε αυτή την κατηγορία επενδυτών εντάσσονται οι ηθικοί επενδυτές (ethical funds) και οι επενδυτές κλιματικών αλλαγών (climate change investors) που αναζητούν κατάλληλες πληροφορίες από τους απολογισμούς ΕΚΕ και αειφορίας για να τοποθετήσουν χρήματα σε ηθικές και βιώσιμες επενδύσεις. Ενδυνάμωση της λογοδοσίας Η ενδυνάμωση της λογοδοσίας των επιχειρήσεων διά μέσου τεχνικών ομογενοποίησης αποτελεί αίτημα κυρίως των οικονομικών ενδιαφερόμενων ομάδων όπως αποκαλούνται στη διεθνή βιβλιογραφία. Σε αυτή την κατηγορία κατατάσσονται ομάδες που ενδιαφέρονται να επενδύσουν χρηματικά κεφάλαια σε εταιρείες. Τελευταία, μια σειρά διεθνών και εθνικών τραπεζικών ιδρυμάτων έχει δείξει ενδιαφέρον για πληροφορίες που συνδέονται με την επίδοση των επιχειρήσεων στο φυσικό περιβάλλον και στην κοινωνική συνοχή. Αυτό μεταφράζεται με μια σειρά κριτηρίων που ενσωματώνεται κατά τη σύναψη δανείων ώστε, από τη μια πλευρά, να στρέψουν τις επιχειρήσεις στην εφαρμογή πρακτικών ΕΚΕ και, από την άλλη πλευρά, να ελαχιστοποιήσουν τους κινδύνους αθέτησης πληρωμών των δανείων σε περίπτωση περιβαλλοντικών ατυχημάτων και κοινωνικών αντιδράσεων. Μια τέτοια πρακτική είναι οι Αρχές του Ισημερινού (Equator Principle) που έχουν συνυπογραφεί από αρκετές τράπεζες παγκόσμιας εμβέλειας κυρίως για έργα υποδομής σε χώρες υπό ανάπτυξη όπου το θεσμικό πλαίσιο για τα περιβαλλοντικά και τα κοινωνικά ζητήματα είναι αναιμικό. Πληροφορίες για επενδυτές Παρομοίως, μια σειρά πληροφοριών που απορρέουν από τους απολογισμούς ΕΚΕ και αειφορίας είναι πολύτιμες για την κατάρτιση Τι επιφυλάσσει το μέλλον Οι αναλύσεις των απολογισμών ΕΚΕ και αειφορίας σε διάφορες χώρες μαρτυρούν τελευταία χαμηλές επιδόσεις και αυτό ερμηνεύεται εν μέρει από τις επιδράσεις της οικονομικής κρίσης, που μαστίζει αρκετές χώρες και τον χαμηλό δείκτη οικονομικής ανάπτυξης, που συμπαρασύρει θεματολογίες φαινομενικά απόμακρες από τη θεμελιώδη λειτουργία των εταιρειών (λ.χ. βασικές δαπάνες, παραγωγή). Προτού καταλήξουμε όμως σε ένα βεβιασμένο, απόλυτο και κυρίως άδικο συμπέρασμα για το μέλλον του περιεχομένου των απολογισμών λόγω των σημερινών ευρημάτων της διεθνούς βιβλιογραφίας, θα θέλαμε να επισκεφθούμε εκ νέου τις ρίζες της ΕΚΕ. Θα πρέπει να θυμηθούμε ότι η έννοια πρωτοεμφανίζεται το 1932, δηλαδή στο αποκορύφωμα της οικονομικής κρίσης του 1929, ως το αίτημα της κοινωνίας για την ευθύνη των επιχειρήσεων στην εύρυθμη λειτουργία του οικονομικού και κοινωνικού συστήματος. Συνεπώς, η πρόσκαιρη επιβράδυνση του ρυθμού διεύρυνσης των πληροφοριών στους απολογισμούς ΕΚΕ και αειφορίας οφείλονται στην αναμονή της επιχειρηματικής κοινότητας για την οικονομική ανάπτυξη και όχι απαραίτητα σε μια ευκαιρία εσκεμμένης οπισθοδρόμησης σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα. Τα ζητήματα αυτά είναι δεδομένο ότι θα βρεθούν στο επίκεντρο στην επικείμενη ανάπτυξη των δυτικών χωρών, μιας και μια σειρά θεσμικών κειμένων έχουν ενσωματώσει τον όρο της πράσινης οικονομίας ως οργανικό στοιχείο της οικονομικής ανάπτυξης. Άποψη 11

Η νέα τάση στους εταιρικούς απολογισμούς ή μια επερχόμενη καινοτομία; Η διαφορά του Integrated Reporting Πριν από δύο περίπου χρόνια παρουσιάστηκε ένα νέο πλαίσιο οδηγιών για τη συγγραφή των ενιαίων (integrated) εταιρικών απολογισμών από το διεθνές συμβούλιο (The International Integrated Council, www.theiirc.org). Θα πρέπει να σημειώσουμε πως αρχικός στόχος δημιουργίας του νέου αυτού πλαισίου ήταν η ανάπτυξη ενός οδηγού για την παρουσίαση της συνολικής εικόνας μιας επιχείρησης/οργανισμού, στους επενδυτές κυρίως, συμπεριλαμβανομένων τόσο των οικονομικών όσο και των υπόλοιπων σημαντικών εταιρικών στοιχείων. Η πορεία όμως απέδειξε πως το όλο εγχείρημα αφορά κάτι πολύ πιο σημαντικό, πολύ πιο ευρύ: αφορά στη διαμόρφωση μιας νέας κουλτούρας - ενός «ολιστικού» τρόπου ανάπτυξης, ενός νέου μέσου, που μπορεί ίσως πιο αποτελεσματικά να οδηγήσει στην πορεία για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη! Τι καινοτόμο λοιπόν περιλαμβάνει το integrated reporting, θα διερωτηθούν οι περισσότεροι, και όχι άδικα. Η διαφορά και η πρωτοπορία του νέου αυτού τρόπου επιχειρηματικής παρουσίασης έγκειται στο γεγονός ότι με τον τρόπο αυτό μπορεί να επικοινωνηθεί πολύ πιο αποτελεσματικά η αξία μιας επιχείρησης «προς τα έξω». Μέσω του integrated reporting οι εταιρείες μπορούν να καλύψουν τις απαιτήσεις για ουσιαστική ενημέρωση των περισσότερων ενδιαφερομένων μερών τους (συμμετόχων): μέτοχοι, επενδυτές, πελάτες, προμηθευτές, εργαζόμενοι, τράπεζες, πιστωτές, συνεργάτες, τοπικές κοινωνίες, εποπτικές αρχές, μέσα επικοινωνίας (ΜΜΕ) κ.ά. Το Integrated Report είναι το μοναδικό έντυπο μιας επιχείρησης που παρέχει πληροφορίες σχετικά με: τη στρατηγική, το επιχειρηματικό μοντέλο του οργανισμού και το ευρύτερο πλαίσιο στο οποίο δραστηριοποιείται (σε όλη την αλυσίδα παραγωγής αξίας) το ιστορικό επίδοσης και απόδοσης στο σύνολο των δραστηριοτήτων της (ολιστική προσέγγιση, η οποία περιλαμβάνει τόσο τα οικονομικά στοιχεία και δείκτες επίδοσης - KPI s όσο και τα αντίστοιχα στοιχεία εταιρικής υπευθυνότητας) τις πιέσεις που υφίσταται (συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων) γύρω από την επίτευξη των στόχων που έχει θέσει, και επιπρόσθετα, την προοπτική βιωσιμότητας της επιχείρησης σε βραχυπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο επίπεδο το πώς ο οργανισμός χρησιμοποιεί τα διαφορετικά κεφάλαια (υλικά και άυλα: οικονομικό, ανθρώπινο, πνευματικό, φυσικό και κοινωνικό), ποιες είναι οι επιδράσεις της σε αυτά και ποια είναι η αλληλεξάρτησή τους. Επιπρόσθετα, το Integrated Report είναι το μοναδικό έντυπο μιας επιχείρησης που αναπτύσσεται μόνο μέσα από αποτελεσματικές εσωτερικές διαδικασίες αναφοράς και σε συνεργασία όλων των τμημάτων μιας επιχείρησης. Δεν μπορεί να αποτελέσει παραδοτέο μιας διεύθυνσης του οργανισμού, καθώς η πληροφορία που περιλαμβάνει, είναι πολυποίκιλη και εξειδικευμένη. Με βάση τα παραπάνω, είναι προφανές πως το Integrated Report σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί την «ένωση» των απολογισμών που εκδίδει μια εταιρεία, αλλά θα μπορούσε να θεωρηθεί ως το επόμενο βήμα, μετά τον απολογισμό ΕΚΕ. Και ως επόμενο βήμα, λογικό είναι να περιλαμβάνει κατ ελάχιστον τα βασικά στοιχεία των αρχικών εταιρικών απολογισμών (ετήσιος οικονομικός και απολογισμός ΕΚΕ), γεγονός που σημαίνει βέβαια πως ουσιαστικά οδηγεί σε εξοικονόμηση πόρων (κόστους, χρόνου). Με την ανάπτυξη του Integrated Report, θα υπάρχει ένα πλέον report για να καλύπτει τις ανάγκες επικοινωνίας της επιχείρησης, συμβάλλοντας παράλληλα στη βελτίωση των διαδικασιών παρακολούθησης της επίδοσης τόσο από τη διοίκηση όσο και από τους αναλυτές και τους παρόχους κεφαλαίου. Οι αγορές κεφαλαίων αναμένουν με ανυπομονησία την επέκταση της πρακτικής του Integrated Reporting, καθώς μπορεί να αποτελέσει το πληρέστερο εργαλείο επενδυτικών αποφάσεων. 12 Άρθρο

Λειτουργώντας σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, η Grant Thornton υποστηρίζει τις εταιρείες που πρωτοπορούν και επιδιώκουν τη συνεχή βελτίωσή τους, εφαρμόζοντας τις αρχές της Αειφόρου Ανάπτυξης. Η προσέγγιση της Grant Thornton στον τομέα της ΕΚΕ και της Αειφόρου Ανάπτυξης ενσωματώνει την εμπειρία ενός παγκόσμιου οργανισμού και βασίζεται σε 3 άξονες: Απολογισμοί ΕΚΕ ανάπτυξη απολογισμών ΕΚΕ σύμφωνα με διεθνή πρότυπα (ΑΑ1000, GRI-G4) ανάπτυξη ενιαίων απολογισμών (integrated reports) σύμφωνα με το νέο διεθνές πλαίσιο οδηγιών Integrated Reporting Framework ανάπτυξη εκθέσεων προόδου για το οικουμενικό σύμφωνο (global compact communication on progress report) επαλήθευση απολογισμών ΕΚΕ & Αειφόρου Ανάπτυξης. Ενσωμάτωση της ΕΚΕ αξιολόγηση του επιπέδου ενσωμάτωσης της ΕΚΕ στην εταιρεία διαμόρφωση εταιρικών δεσμεύσεων (όραμα, αξίες, πολιτικές) αναγνώριση και προτεραιοποίηση θεμάτων ΕΚΕ ανάπτυξη στρατηγικής ΕΚΕ και αναλυτικού πλάνου 3ετίας / 5ετίας εφαρμογή του νέου διεθνούς προτύπου για την ΕΚΕ ISO 26000 Σχεδιασμός Δράσεων και Προγραμμάτων ΕΚΕ εκπαιδεύσεις σχετικά με την ΕΚΕ σε όλα τα επίπεδα της ιεραρχίας διεξαγωγή Multi-Stakeholders Forum σχεδιασμός και υποστήριξη δράσεων ανά άξονα ΕΚΕ ανάπτυξη δεικτών παρακολούθησης της επίδοσης και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των δράσεων υποστήριξη στην εφαρμογή της στρατηγικής ΕΚΕ της εταιρείας Βασίλης Μονογυιός Partner, Operational Advisory Services vassilis.monogios@gr.gt.com 21x29.indd 1 Κατερίνα Κατσούλη Director, CSR & Sustainability katerina.katsouli@gr.gt.com 21/04/2016 09:04

Τι προκύπτει από τα στοιχεία της έρευνας Hellenic CSR insights για τη δημοσίευση απολογισμών ΕΚΕ Η εικόνα στην Ελλάδα Η πρώτη διαδικτυακή ετήσια έρευνα, Hellenic CSR insights, αποτελεί ένα μοναδικό εργαλείο που δημιούργησε το Εργαστήριο Μάρκετινγκ (Athens Laboratory of Research in Marketing - A.LA.R.M.) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με την Ελληνική Ακαδημία Μάρκετινγκ (ΕΛΑΜ), την Direction Business Network και το Ελληνικό Δίκτυο ΕΚΕ (CSR Hellas). Επιχειρεί να καταγράψει το βαθμό διείσδυσης διαχρονικά της ΕΚΕ και των αρχών της Υπεύθυνης Επιχειρηματικότητας στις ελληνικές επιχειρήσεις και απευθύνθηκε αποκλειστικά στα στελέχη ΕΚΕ της ελληνικής αγοράς. Μέσω συγκεκριμένων ερωτήσεων, που καλύπτουν όλο το φάσμα της Εταιρικής Υπευθυνότητας και της Βιώσιμης Ανάπτυξης όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί στη χώρα μας, επεδίωξε να αποτυπώσει τις ακολουθούμενες πρακτικές και δράσεις ΕΚΕ, καθώς και τις ευρύτερες τάσεις στο χώρο. Μάλιστα, στην έρευνα κλήθηκαν να συμμετάσχουν μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που εκπροσωπούνται σε συνεργαζόμενους με το Ελληνικό Δίκτυο ΕΚΕ φορείς, ώστε να γίνουν ευρύτερες ποιοτικές εκτιμήσεις των εφαρμοζόμενων πρακτικών ΕΚΕ. Τα στοιχεία για τους απολογισμούς Από την έρευνα προκύπτουν ενδιαφέροντα στοιχεία και για την πρακτική της Λογοδοσίας Αειφορίας. Αναλυτικότερα, η Hellenic CSR insights καταδεικνύει πως οι μισές επιχειρήσεις του δείγματος δημοσιεύουν απολογισμούς ΕΚΕ έχοντας δεσμευθεί δημόσια για την εφαρμογή πολιτικών ΕΚΕ και έχοντας αναπτύξει διαδικασίες οργανωμένης διαβούλευσης με τους stakeholders. Επίσης, θα πρέπει να σημειωθεί πως το 81% του δείγματος δηλώνει πως συμμορφώνεται με διεθνείς πρωτοβουλίες αρχών πρακτικών και προτύπων ΕΚΕ. Βέβαια, από την άλλη τα στοιχεία καταδεικνύουν πως το 39% προχωρά σε συνεργασία με κάποια εταιρεία συμβούλων για τα θέματα ΕΚΕ (π.χ. κατάρτιση Ετήσιου Απολογισμού ΕΚΕ, εξωτερική επαλήθευση κ.λπ.) Επιπρόσθετα, μόνο 19 επιχειρήσεις, ήτοι ποσοστό 28% του δείγματος, δήλωσαν ότι έχουν αναπτύξει διαδικασίες οργανωμένης διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη της επιχείρησης, και αυτό το ποσοστό δεν επηρεάζεται από: το μέγεθος της επιχείρησης την αγορά που δραστηριοποιείται η επιχείρηση την εμπειρία σε δράσεις ΕΚΕ το ιδιοκτησιακό καθεστώς της επιχείρησης ή το αν υπάρχει στέλεχος που ασχολείται αποκλειστικά με θέματα ΕΚΕ. Τι επηρεάζει τους απολογισμούς Γενικότερα, το δείγμα ήταν μοιρασμένο σχετικά με την τακτική δημοσίευση απολογισμών ΕΚΕ. Όμως το αν η επιχείρηση δημοσιεύει απολογισμό ΕΚΕ, επηρεάζει ή επηρεάζεται σημαντικά από το: αν έχει δεσμευτεί δημόσια για την εφαρμογή πολιτικών ΕΚΕ αν έχει αναπτύξει διαδικασίες οργανωμένης διαβούλευσης αν συμμορφώνεται με αρχές, πρακτικές και πρότυπα ΕΚΕ. Όλες αυτές οι συνθήκες αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα να εκδίδεται απολογισμός. Ποιοι δημοσιεύουν απολογισμούς Μια στατιστική ανάλυση (Cluster Analysis) έδειξε ότι οι επιχειρήσεις του δείγματος μπορούν να καταταχθούν σε δύο κατηγορίες με βάση τους πόρους που διαθέτουν για ΕΚΕ: Η μία κατηγορία περιλαμβάνει επιχειρήσεις που διαθέτουν όλων των ειδών παροχές (29 επιχειρήσεις) και η άλλη κατηγορία περιλαμβάνει επιχειρήσεις που διαθέτουν κυρίως χρήματα και παροχές σε είδος (31 επιχειρήσεις). Η πλειονότητα των επιχειρήσεων στην πρώτη κατηγορία είναι πολυεθνικές, ενώ στη δεύτερη κατηγορία ελληνικές. Όσον αφορά, λοιπόν, την πρακτική της Λογοδοσίας Αειφορίας, η πλειονότητα των επιχειρήσεων της πρώτης κατηγορίας τείνουν να δημοσιεύουν συστηματικά και σε τακτική βάση απολογισμούς ΕΚΕ. 14 Έρευνα

Όμιλος ΟΤΕ: Βιώσιμο επιχειρείν με μετρήσιμα αποτελέσματα Ο Απολογισμός Βιώσιμης Ανάπτυξης αποτελεί καθιερωμένη πολυετή πρακτική του Ομίλου ΟΤΕ για την αναλυτική παρουσίαση των δράσεων Εταιρικής Υπευθυνότητας, αλλά και των μετρήσιμων αποτελεσμάτων των δράσεων αυτών. Περιλαμβάνει αναλυτικά στοιχεία για τη συμβολή της εταιρείας στην αγορά, την κοινωνία και το περιβάλλον, καθώς και τις ενέργειες που αφορούν στο μεγαλύτερο κεφάλαιό της, τους εργαζομένους της. Ο Απολογισμός αποτελεί σημαντικό εργαλείο ενημέρωσης και βάση διαλόγου με τα ενδιαφερόμενα μέρη (stakeholders) της εταιρείας, ώστε να αποκτήσουν συνολική εικόνα των επιδόσεων του ομίλου στους τομείς δραστηριοποίησής του. Είναι δύσκολο να αποδώσει κάποιος τη συνολική εικόνα ενός ευρύτατου πεδίου δράσεων με τρόπο σύντομο, απλό και κατανοητό σε όλους, επενδυτές, stakeholders και ευρύ κοινό. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη πρόκληση κατά τη δημιουργία ενός τέτοιου απολογισμού. Γιατί ηλεκτρονικά Ο Απολογισμός Βιώσιμης Ανάπτυξης προσελκύει το ενδιαφέρον αναλυτών και επενδυτών, καθώς οι επιδόσεις των εταιρειών σε ό,τι αφορά το βιώσιμο επιχειρείν καθίστανται όλο και πιο σημαντικές για την επενδυτική κοινότητα. Πρόσφατες έρευνες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό καταδεικνύουν, ωστόσο, ότι υπάρχει σημαντικό ενδιαφέρον για τις δράσεις εταιρικής υπευθυνότητας των εταιρειών και από το ευρύ κοινό. Ο κόσμος θέλει να ενημερωθεί και να καταλάβει τι κάνουν οι εταιρείες και γιατί το κάνουν, ποια προϊόντα και υπηρεσίες διαθέτουν, τι επιστρέφουν στην κοινωνία, αν λειτουργούν υπεύθυνα. Πλέον, οι καταναλωτές όλο και περισσότερο, συνυπολογίζουν την κοινωνική ευαισθησία και υπευθυνότητα μιας εταιρείας προτού την επιλέξουν. Το στοίχημα για τον Όμιλο ΟΤΕ είναι να δημιουργήσει έναν ενδιαφέροντα αλλά ταυτόχρονα κατανοητό απολογισμό για περισσότερα κοινά. Να πει την ιστορία πίσω από τη δράση ή το αποτέλεσμα. Οι ιστορίες αυτές πρέπει να ειπωθούν απλά και κατανοητά και να έχουν ως πρωταγωνιστή τον άνθρωπο: τους εργαζομένους, τους πελάτες, τα άτομα ή τις κοινωνικές ομάδες που επωφελούνται από τις δράσεις εταιρικής υπευθυνότητας. Και όλα αυτά με τη χρήση της τεχνολογίας, μέσα από μια ηλεκτρονική πλατφόρμα, που επιτρέπει να αξιοποιηθούν διαδραστικά εργαλεία όπως web graphics, videos, και εφαρμογές που αναδεικνύουν το περιεχόμενο και βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση των στοιχείων. Παράλληλα, καθιστά τον απολογισμό διαθέσιμο σε όλους παντού, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το μέλλον στα reports Αειφορίας Οι περισσότερες εταιρείες ήδη εκδίδουν ξεχωριστούς απολογισμούς Βιώσιμης Ανάπτυξης, ενώ οι πρακτικές δημοσίευσης των σχετικών πληροφοριών εξελίσσονται και βελτιώνονται συνεχώς. Με τη νέα ευρωπαϊκή οδηγία γίνεται πλέον υποχρεωτική για τις μεγάλες εταιρείες η δημοσίευση μη χρηματοοικονομικών στοιχείων στους απολογισμούς τους. Το μεγάλο ζητούμενο τελικά για τις εταιρείες είναι να παρουσιάσουν πώς μη χρηματοοικονομικά στοιχεία ενσωματώνονται στο επιχειρηματικό μοντέλο και τη στρατηγική τους και συνεισφέρουν στην εξέλιξη και την επίδοσή τους. Προς αυτή την κατεύθυνση, άλλωστε, κινείται και η πρακτική των Ενιαίων Απολογισμών, μια τάση συνεχώς ενισχυόμενη, την οποία ακολουθούν ήδη αρκετές εταιρείες διεθνώς. Είναι δύσκολο να αποδώσει κάποιος τη συνολική εικόνα ενός ευρύτατου πεδίου δράσεων με τρόπο σύντομο, απλό και κατανοητό σε όλους, επενδυτές, stakeholders και ευρύ κοινό. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη πρόκληση κατά τη δημιουργία ενός τέτοιου απολογισμού. Άποψη 15

Μια ανάλυση της επίδρασης των δράσεων ΕΚΕ στην ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης. Hellenic CSR insights ΕΚΕ και Ανταγωνιστικότητα Γράφει ο Γεώργιος Αυλωνίτης, Καθηγητής Μάρκετινγκ Διευθυντής Ερευνητικού Εργαστηρίου Μάρκετινγκ (A.LA.R.M.) Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Το Eρευνητικό Eργαστήριο Μάρκετινγκ (A.LA.R.M.) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, σε συνεργασία με την Direction και το Ελληνικό Δίκτυο ΕΚΕ, διεξήγαγαν μια πρωτογενή ποσοτική διαδικτυακή έρευνα σε ένα πανελλαδικό δείγμα 67 επιχειρήσεων που ενεργοποιούνται σε θέματα ΕΚΕ. Ένας από τους στόχους της έρευνας ήταν η ανάλυση της επίδρασης των δράσεων ΕΚΕ στην ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης. Κατ αρχήν, καταγράψαμε το περιεχόμενο των δράσεων ΕΚΕ στους τέσσερις βασικούς πυλώνες που αφορούν την Κοινωνία, το Περιβάλλον, το Ανθρώπινο Δυναμικό και την Αγορά. Το 90% των επιχειρήσεων του δείγματος υλοποιεί δράσεις υπέρ της Κοινωνίας, το 87% υπέρ του Περιβάλλοντος, το 81% υπέρ του Ανθρώπινου Δυναμικού και το 72% υπέρ της Αγοράς. Στους πίνακες 1, 2, 3 και 4 παρουσιάζονται οι συγκεκριμένες δράσεις στους τέσσερις αυτούς πυλώνες, καθώς και τα ποσοστά των επιχειρήσεων που προβαίνουν στις συγκεκριμένες δράσεις και αφορούν τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε κάθε πυλώνα. Στη συνέχεια οι επιχειρήσεις ρωτήθηκαν για το αν προκύπτει αύξηση της ανταγωνιστικότητάς τους από την υιοθέτηση δράσεων ΕΚΕ. Η ανταγωνιστικότητα μετρήθηκε με βάση πέντε παραμέτρους της ανταγωνιστικότητας και για κάθε πυλώνα δράσεων ΕΚΕ συνολικά, χρησιμοποιώντας μια πενταβάθμια κλίμακα όπου 1=Καμία Επίδραση και 5=Πολύ Μεγάλη Επίδραση της δράσης σε καθεμιά παράμετρο της ανταγωνιστικότητας. Οι παράμετροι της ανταγωνιστικότητας που μετρήθηκαν είναι: Αύξηση φήμης και πελατείας, Αύξηση στην παραγωγικότητα ανθρώπινου δυναμικού, Ανάπτυξη της καινοτομίας, Καλύτερες σχέσεις με τους ενδιαφερόμενους φορείς, Καλύτερες σχέσεις με την επενδυτική κοινότητα. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τα σχετικά αποτελέσματα: Μια σειρά στατιστικών αναλύσεων έδειξε ότι η επίδραση των δράσεων ΕΚΕ στην ανταγωνιστικότητα δεν φαίνεται να επηρεάζεται από: 1. Την εμπειρία της επιχείρησης σε θέματα ΕΚΕ. 2. Το αν η επιχείρηση είναι πολυεθνική ή ελληνική. 3. Το αν η επιχείρηση δραστηριοποιείται σε b2b ή b2c αγορές. Πίνακας 1: Δράσεις υπέρ της Κοινωνίας Υποστήριξη κάποιας Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης με δωρεές σε χρήμα ή/και είδος 82% Υποστήριξη καλλιτεχνικών, αθλητικών, πολιτιστικών εκδηλώσεων 78% Χρησιμοποίηση τοπικών προμηθευτών για τις αγορές / προμήθειες 76% Υποστήριξη προγραμμάτων που εφαρμόζει η τοπική κοινωνία 69% Ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ της επιχείρησης και άλλων φορέων ή/και ΜΚΟ για την αντιμετώπιση ενός κοινωνικού θέματος 69% Συμμετοχή της εφοδιαστικής αλυσίδας σε τοπικές κοινωνικές δράσεις 36% Εφαρμογή προγραμμάτων που συμβάλλουν στην οικονομική αναγέννηση της κοινότητας μέσα στην οποία λειτουργεί η επιχείρηση 34% Δημιουργία του κατάλληλου περιβάλλοντος για διαβούλευση με εκείνους που άμεσα ή έμμεσα επηρεάζονται από τις δραστηριότητές της επιχείρησης 33% Εφαρμογή προγραμμάτων επανένταξης στο εργατικό δυναμικό μακροχρόνια ανέργων που ανήκουν στην τοπική κοινωνία 13% 16 Έρευνα

4. Το αν η επιχείρηση χρησιμοποιεί εταιρείες συμβούλων και PR για τις δράσεις ΕΚΕ. Από την άλλη, φαίνεται ότι η επένδυση στη γνώση για ΕΚΕ αποδίδει, καθώς οι ερωτώμενοι που δήλωσαν ότι έχουν κάνει κάποιο σεμινάριο ή ειδική εκπαίδευση πάνω σε θέματα ΕΚΕ, αξιολογούν υψηλότερα τη συνολική αύξηση της ανταγωνιστικότητας της επιχείρησης λόγω ΕΚΕ. Τέλος, φαίνεται ότι η επίδραση της ΕΚΕ στην ανταγωνιστικότητα επηρεάζεται από τους πόρους που διατίθενται για ΕΚΕ. Οι επιχειρήσεις που διαθέτουν όλων των ειδών τις παροχές, δηλαδή χρήματα, παροχές σε είδος, Πίνακας 2: Δράσεις υπέρ του Περιβάλλοντος Προώθηση της ανακύκλωσης στους χώρους εργασίας (τοποθέτηση ειδικών κάδων συγκέντρωσης χαρτιού, μπαταριών, αλουμινίου, μελανοδοχείων κ.λπ.) 90% Έλεγχος καταναλισκόμενης ηλεκτρικής ενέργειας και ενέργειες για μείωσή της (π.χ. με αντικατάσταση των λαμπτήρων πυρακτώσεως) 81% Προγράμματα ευαισθητοποίησης του προσωπικού της επιχείρησης ή/και του ευρύτερου κοινού σε περιβαλλοντικά θέματα 78% Προώθηση των μη ανακυκλώσιμων αποβλήτων σε εξουσιοδοτημένους για το σκοπό αυτό φορείς 70% Χρήση ανακυκλωμένων ή ανακυκλώσιμων υλικών συσκευασίας 66% Ένταξη στην επιχείρηση συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης σύμφωνα με εθνικά/ διεθνή πρότυπα; (π.χ. ISO 14001, EMAS κ.λπ.) 54% Εφαρμογή δεικτών μέτρησης για εντοπισμό των επιπτώσεων της παραγωγικής διαδικασίας στο περιβάλλον προκειμένου να υλοποιηθούν δράσεις περιορισμού τους 49% Έλεγχος καταναλισκόμενου νερού και ενέργειες μείωσης του; (π.χ. με τοποθέτηση βαλβίδων αυτόματης διακοπής ροής) 49% Εφαρμογή πολιτικών πρόληψης περιβαλλοντικών ατυχημάτων 46% Αλλαγή παραγωγικής διαδικασίας για αποτελεσματικότερη χρήση φυσικών πόρων 39% Έρευνα 17

Πίνακας 3: Δράσεις υπέρ του Ανθρώπινου Δυναμικού Παροχή ίσων ευκαιριών προς όλους τους εργαζομένους ανεξάρτητα από φύλο, εθνική καταγωγή ή άλλου είδους διαφορετικότητα 91% Παροχή κατάρτισης για απόκτηση ή βελτίωση δεξιοτήτων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε θέσεις εργασίας εντός ή εκτός της επιχείρησης 87% Παροχή άλλου είδους διευκολύνσεων στο προσωπικό. (π.χ. επιταγές λόγω γάμου ή απόκτησης νέου τέκνου, οικονομική διευκόλυνση λόγω έκτακτης ανάγκης) 81% Δομημένη πολιτική ή σύστημα σε θέματα υγείας και ασφάλειας 79% Προώθηση εθελοντικής αιμοδοσίας και γενικότερα εθελοντικής συμμετοχής των εργαζομένων σε κοινωνικές δράσεις 79% Πρόσθετη ιατροφαρμακευτική κάλυψη μέσω ιδιωτικού συμβολαίου με ασφαλιστική εταιρεία 78% Προγράμματα προώθησης/ενημέρωσης του προσωπικού επί θεμάτων υγιεινής και ασφάλειας (π.χ. εκπαίδευση σε θέματα α βοηθειών, αντιμετώπισης εργασιακού stress) 76% Εφαρμογή πολιτικής για συνεχή βελτίωση των συνθηκών εργασίας 70% Δυνατότητα συμμετοχής σε εκπαιδευτικά ή μεταπτυχιακά προγράμματα με κάλυψη μέρους ή όλων των εξόδων 69% Πιστοποίηση υγιεινής και ασφάλειας σύμφωνα με εθνικά/διεθνή συστήματα (ΟΗSAS 18001, ΕΛΟΤ 1801) 61% Εφαρμογή πολιτικής ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού με τη διάσταση της ισότητας των δύο φύλων 61% Εφαρμογή πολιτικής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και άλλα ζητήματα εργασιακών συνθηκών (παιδική ή/και καταναγκαστική εργασία, συνδικαλιστικά δικαιώματα κ.λπ.) 51% Απασχόληση ατόμων με ειδικές ανάγκες 43% Εφαρμογή πολιτικής για εξισορρόπηση προσωπικής ζωής και εργασίας 40% Δυνατότητα πρόσθετης σύνταξης μέσω συμβολαίου με ασφαλιστική εταιρεία 37% Συμμετοχή στα έξοδα παιδικού σταθμού που καταβάλλουν οι εργαζόμενοι 33% Βράβευση των παιδιών των εργαζομένων για τις επιδόσεις τους στην εκπαίδευση 24% διάθεση χρόνου εργαζομένων, υλικοτεχνική υποδομή, και εξειδικευμένο προσωπικό (29 επιχειρήσεις - κατηγορία 1η) σε σχέση με εκείνες που διαθέτουν κυρίως χρήματα και παροχές σε είδος (31 επιχειρήσεις - κατηγορία 2η) τείνουν να κερδίζουν περισσότερο από όλες τις δράσεις ΕΚΕ, όπως φαίνεται στους πίνακες 6 και 7. Είναι εμφανές από τους πίνακες 6 και 7 ότι οι επιχειρήσεις που διαθέτουν όλων των ειδών τις παροχές σε σχέση με αυτές που διαθέτουν κυρίως χρήματα και παροχές σε είδος θεωρούν ότι: α) Αυξάνεται η ανταγωνιστικότητά τους σε Πίνακας 4: Δράσεις υπέρ της Αγοράς Εφαρμογή υπεύθυνων πρακτικών προώθησης και προβολής προϊόντων και υπηρεσιών 78% Εφαρμογή κανόνων και διαδικασιών για αποφυγή ενεργειών δωροδοκίας ή/και διαφθοράς στην επιχείρηση 75% Εφαρμογή κανόνων δεοντολογίας και σεβασμού των δικαιωμάτων του καταναλωτή 75% Ύπαρξη συστημάτων/διαδικασιών για διασφάλιση διαφάνειας κατά τη διενέργεια επιχειρηματικών δραστηριοτήτων 73% Σύστημα αξιοποίησης για την ανατροφοδότηση της ακολουθούμενης στρατηγικής, των αποτελεσμάτων από διαδικασίες που αφορούν την εξυπηρέτηση και την ικανοποίηση των πελατών της επιχείρησης 57% Χρησιμοποίηση κριτήριων ΕΚΕ κατά την επιλογή των προμηθευτών ή συνεργατών 57% Προώθηση της ΕΚΕ προς την εφοδιαστική αλυσίδα της επιχείρησης 54% 18 Έρευνα

όλες τις παραμέτρους που μελετήθηκαν από την υιοθέτηση δράσεων ΕΚΕ υπέρ του περιβάλλοντος. β) Γίνονται πιο καινοτομικές από την υιοθέτηση δράσεων ΕΚΕ και στους τέσσερις πυλώνες, δηλαδή κοινωνία, περιβάλλον, ανθρώπινο δυναμικό και αγορά. γ) Αναπτύσσουν καλύτερες σχέσεις με την επενδυτική κοινότητα εφαρμόζοντας δράσεις που αφορούν εκτός από το περιβάλλον και το ανθρώπινο δυναμικό και την αγορά. Πίνακας 5: Επίδραση ΕΚΕ στην Ανταγωνιστικότητα ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Κοινωνία Περιβάλλον Ανθρώπινο Δυναμικό Αύξηση φήμης και πελατείας 4,42* 4,14 4,17 4,40 Αύξηση στην παραγωγικότητα ανθρώπινου δυναμικού 3,98 3,88 4,33 4,03 Ανάπτυξη της καινοτομίας 3,77 3,94 3,86 3,94 Καλύτερες σχέσεις με τους ενδιαφερόμενους φορείς 4,27 4,06 4,14 4,21 Καλύτερες σχέσεις με την επενδυτική κοινότητα 3,92 3,88 3,80 3,90 *Μέσες τιμές στην πενταβάθμια κλίμακα Αγορά Πίνακας 6: Δράσεις ΕΚΕ και Ανταγωνιστικότητα Ανάλογα με τους Διατιθέμενους Πόρους Ι Κοινωνία Περιβάλλον Ανθρώπινο Δυναμικό 1η κατηγορία επιχειρήσεων 4,21* 4,21 4,19 4,22 2η κατηγορία επιχειρήσεων 3,98 3,74 3,92 3,94 Συνολική μέση τιμή 4,08 3,98 4,05 4,07 Αγορά *Μέσες τιμές σε πενταβάθμια κλίμακα που παρουσιάσαμε προηγουμένως. Οι μέσες τιμές μεταξύ των δύο κατηγοριών διαφέρουν σημαντικά στατιστικά. Πίνακας 7: Δράσεις ΕΚΕ και Ανταγωνιστικότητα Ανάλογα με τους Διατιθέμενους Πόρους ΙΙ Κοινωνία Περιβάλλον Ανθρώπινο Δυναμικό Αγορά Αύξηση φήμης & πελατείας Αύξηση παραγωγικότητας ανθρώπινου δυναμικού 1η 2η 1η 2η 1η 2η 1η κατηγορία κατηγορία κατηγορία κατηγορία κατηγορία κατηγορία κατηγορία 4,45 4,45 4,31* 3,93* 4,28 4,07 4,45 4,07 3,93 4,03* 3,73* 4,34 4,33 4,07 Ανάπτυξη καινοτομίας 4,04* 3,62* 4,22* 3,70* 3,96* 3,73* 4,15* Καλύτερες σχέσεις με τους ενδιαφερόμενους 4,32 4,24 4,34* 3,77* 4,34* 3,93* 4,36 φορείς Καλύτερες σχέσεις με την επενδυτική κοινότητα 4,14 3,66 4,17* 3,57* 4,03* 3,53* 4,19* Σύνολο 4,21 3,98 4,21 3,74 4,19 3,92 4,22 *Στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των μέσων τιμών των κατηγοριών 20 Έρευνα

Δέσμευση για διαφάνεια Στόχος του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών είναι να λειτουργεί ως υπεύθυνη εταιρεία, αποτελώντας πρότυπο στον κλάδο που δραστηριοποιείται, επηρεάζοντας κι άλλες επιχειρήσεις να ακολουθήσουν πορεία βιώσιμης ανάπτυξης. Ο ΔΑΑ λειτουργεί με συνέπεια, εξισορροπώντας τους ρόλους του αποτελεσματικού διαχειριστή του αεροδρομίου, της επιτυχημένης εμπορικά και οικονομικά επιχείρησης και του συνετού φορέα που εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον. Η προστιθέμενη αξία της λειτουργίας μας είναι η έννοια του «καλώς επιχειρείν», με θετικό κοινωνικοοικονομικό αντίκτυπο στους συμμετόχους μας. Οι εταιρικές μας αξίες (Υπευθυνότητα, Ομαδικότητα, Σεβασμός, Αποτελεσματικότητα, Κοντά στον Πελάτη) ενσωματώνονται σε κάθε πτυχή της λειτουργίας και της ανάπτυξής μας. Ο ΔΑΑ εφαρμόζει τις πρακτικές Εταιρικής Υπευθυνότητας ως δομημένο σύστημα διακυβέρνησης, το οποίο βασίζεται σε διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα και καλές πρακτικές. Το σχέδιο δράσης και η έκδοση του Απολογισμού Εταιρικής Υπευθυνότητας του ΔΑΑ βασίζονται στην άσκηση ουσιαστικότητας (Materiality), η οποία διεξάγεται κάθε δύο χρόνια. Στη διάρκεια της άσκησης, με δια-τμηματική συμμετοχή εκπροσώπων της Διοίκησης, εντοπίζονται, αξιολογούνται και επικυρώνονται οι προτεραιότητες στους τομείς βιωσιμότητας, που είναι ουσιώδεις για την εταιρεία και τους συμμετόχους της. Η άσκηση ουσιαστικότητας λαμβάνει υπόψη τις εξελίξεις από τον κλάδο των αερομεταφορών, καίρια ζητήματα που σχετίζονται με το κοινωνικο-οικονομικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο της λειτουργίας αλλά και σημαντικές διεθνείς εξελίξεις στον τομέα της Βιωσιμότητας όπως οι πρόσφατοι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Το αποτέλεσμα της άσκησης ουσιαστικότητας καθορίζει το περιεχόμενο του Απολογισμού Εταιρικής Υπευθυνότητας και αποτελεί το επίκεντρο της ανεξάρτητης διαδικασίας διασφάλισης. Ο Απολογισμός Εταιρικής Υπευθυνότητας, που εκδίδεται σε ετήσια βάση και σταθερά από το 2003, αποτελεί τη στοιχειοθετημένη παρουσίαση της απόδοσής μας σε θέματα βιωσιμότητας, με την οποία επιβεβαιώνουμε τις εταιρικές μας δεσμεύσεις όπως υλοποιούνται με συνεπή και ελεγχόμενο τρόπο. Ο Απολογισμός καταρτίζεται σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Οδηγίες του οργανισμού Global Reporting Initiative (GRI-G4), το Κλαδικό Προσάρτημα του GRI για Εταιρείες Αεροδρομίων (AOSS) και ευθυγραμμίζεται με τις οδηγίες του Προτύπου Κοινωνικής Υπευθυνότητας ISO26000:2010. Επίσης, πληροί τις προϋποθέσεις δημοσιοποίησης των εταιρικών πρακτικών σε σχέση με τις 10 Αρχές του Οικουμενικού Συμφώνου του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (UN Global Compact). Κάθε χρόνο, ο ΔΑΑ υποβάλλει τον απολογισμό για εξωτερική διασφάλιση από ανεξάρτητο φορέα. Η ανεξάρτητη ελεγκτική διεργασία εγγυάται την ακρίβεια, την πληρότητα και τη συμμόρφωσή του Απολογισμού με τις ισχύουσες κατευθυντήριες γραμμές και τα πρότυπα. Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας περιλαμβάνεται ως Δήλωση Διασφάλισης στο τέλος του Απολογισμού. Η έκδοση του Απολογισμού Εταιρικής Υπευθυνότητας ενισχύει τη δέσμευσή μας για διαφάνεια, καθώς διανέμεται σε ευρύ κοινό, εντός και εκτός της αεροδρομιακής κοινότητας, ενώ επίσης γίνεται διαθέσιμος προς κάθε ενδιαφερόμενο σε ηλεκτρονική μορφή μέσα από την ιστοσελίδα της εταιρείας (www.aia.gr). Εμείς στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών παραμένουμε σταθεροί στην πορεία μας για υπεύθυνη επιχειρηματικότητα, ανταποκρινόμαστε στις αντιξοότητες και προσαρμόζουμε τη στρατηγική μας, όταν αυτό απαιτείται, ώστε να παράγουμε και να διανέμουμε βιώσιμη οικονομική και μη-οικονομική αξία στους συμμετόχους μας. Ενσωματώνουμε καταξιωμένες αρχές βιωσιμότητας στις εταιρικές μας αξίες και στη λειτουργία μας, θέτοντας το παράδειγμα στην τοπική και διεθνή επιχειρηματική κοινότητα. Ο Απολογισμός Εταιρικής Υπευθυνότητας επιβεβαιώνει τη δέσμευση για βιώσιμη ανάπτυξη όπως έχει υιοθετηθεί από το υψηλότατο επίπεδο διοίκησης και όπως υλοποιείται μέσα από την κουλτούρα, την κληρονομιά και τις συνεχείς προσπάθειες των ανθρώπων μας. Eνσωματώνοντας αρχές βιωσιμότητας Ετήσιος Απολογισμός Εταιρικής Υπευθυνότητας & διαδικασία ανεξάρτητης διασφάλισης Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών 21