Ευάγ.Αθ.Κουλουμπής τ.υπουργός Το Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδας διοργανώνει το Συνέδριο για τα «Δημόσια Έργα» με πολύ υπερηφάνεια αλλά και με πολλές προσδοκίες. Το Συνέδριο αυτό πραγματοποιείται σε μία κρίσιμη μεταβατική περίοδο, για τα Δημόσια Έργα.Σε μία μεταβατική περίοδο με υπερβολικά μεγάλα προβλήματα που, αν δεν προσεχθούν, μπορούν να εξελιχθούν επιζήμια και για τη χώρα και για τους κατασκευαστές.θέλουμε να πιστεύουμε ότι το Συνέδριο αυτό θα βοηθήσει, για να ξεπεραστεί, η κρίσιμη αυτή περίοδος, με τις μικρότερες δυνατές επιπτώσεις. Τα τελευταία χρόνια όπως γνωρίζουμε παρ' όλο που εισέρρευσε πακτωλός πόρων από την Ευρωπαϊκή Ένωση και η χώρα μας δεν τους αξιοποίησε σωστά και η πλειοψηφία των εργοληπτικών εταιριών δεν βγήκε ωφελημένη. Για να μην αναφέρουμε τους πόρους από την Ευρωπαϊκή Ένωση που χάθηκαν με δική μας ευθύνη. Χάθηκαν μεγάλα ποσά από το Β' ΚΠΣ. Και θα χαθούν ακόμη μεγαλύτερα από το Γ ΚΠΣ. Και αυτοί που προσδοκούν σε νέο πακτωλό πόρων, από το Δ ΚΠΣ, δυστυχώς μάλλον θα απογοητευθούν. Το Δ ΚΠΣ θα κατευθυνθεί, κυρίως, στις φτωχές χώρες, που πρόσφατα μπήκαν στην Ε.Ε. Όλα αυτά θα επηρεάσουν δυσμενώς τα Δημόσια Έργα αλλά και την πορεία των εργοληπτικών εταιριών. Γι' αυτό θα πρέπει να βρούμε νέες «φόρμουλες» για να πάμε, ομαλά στη νέα εποχή για τα δημόσια έργα. Σίγουρα μία λύση είναι τα συγχρηματοδοτούμενα Σήμερα το κράτος δεν διαθέτει την ρευστότητα για να χρηματοδοτήσει όλα τα έργα, που είναι απαραίτητα να κατασκευασθούν. Και ούτε ανώδυνα μπορεί το κράτος να δανεισθεί και να αυξήσει το Δημόσιο χρέος. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Σύμφωνο Σταθερότητας δεν το επιτρέπουν. Έτσι η εποχή που περνάμε με τον πολύ χαμηλό πληθωρισμό και τα χαμηλά επιτόκια συνηγορεί σε τέτοιες λύσεις και το Δημόσιο πρέπει να εκμεταλλευθεί τη σημαντική ρευστότητα που υπάρχει στις Τράπεζες και σε Ιδιώτες. 1
Μία άλλη λύση θα ήταν η έξοδος των Ελληνικών Τεχνικών Εταιρειών σε άλλες χώρες, κυρίως Βαλκανικές. Χωρίς βέβαια να επαναληφθούν τα λάθη που έγιναν παλαιότερα από την έξοδο των Ελληνικών Τεχνικών Εταιρειών στις Αραβικές χώρες. Τότε οι Ελληνικές Τεχνικές Εταιρείες γιγαντώθηκαν κατασκευάζοντας έργα στην Ελλάδα και πτώχευσαν κατασκευάζοντας έργα στις Αραβικές χώρες. Ως χώρα διαθέτουμε περιορισμένο αριθμό κυρίαρχων επιλογών, που μπορούν να μας οδηγήσουν σε υψηλότερα επίπεδα ανάπτυξης. Έτσι τα έργα, δημόσια και ιδιωτικά, εδώ και πολλά χρόνια ήταν οι λοκομοτίβες, που τράβηξαν την εθνική μας οικονομία, σε υψηλότερους βαθμούς ανάπτυξης. Και συγχρόνως τα έργα είναι εκείνα που δίνουν δουλειά σε δεκάδες χιλιάδες άτομα, τόσο στο στάδιο της κατασκευής τους, όσο και στην εκμετάλλευσή τους. Τα έργα είναι ο κύριος μοχλός ανάπτυξης.τα έργα ήταν η κινητήρια δύναμη της οικονομίας μας τα προηγούμενα χρόνια και θα είναι και για πολλά ακόμη χρόνια. Και θα είναι για ένα ακόμη πρόσθετο λόγο ακόμη. Για να φτάσει η χώρα μας τις άλλες προηγμένες Ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να συμπληρώσει την απαραίτητη τεχνική της υποδομή. Και αυτό θα πει έργα Το συμφέρον του Ελληνικού Δημοσίου, το συμφέρον της χώρας, είναι να κατασκευάζει έργα και ποιοτικά άψογα και στην καλλίτερη τιμή. Αυτό βέβαια προϋποθέτει: Eλεύθερο και υγιή ανταγωνισμό μεταξύ των κατασκευαστών, Σωστές μελέτες Σωστές υπηρεσίες επίβλεψης και ακόμη Mακροχρόνιο προγραμματισμό, για να προετοιμάζονται καλλίτερα οι εργοληπτικές εταιρείες. Τρεις είναι οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν την κατασκευή των έργων.ο μελετητής, ο επιβλέπων και ο κατασκευαστής. Οι μελέτες ήταν πολλές φορές η αιτία των υπερβολικών εκπτώσεων μια και τα τιμολόγια ήταν αυξημένα.και επειδή συχνά αλλάζουν οι μελέτες προσπαθήσαμε, παλαιότερα, να βάλουμε το μελετητή στην επίβλεψη. Και 2
συγχρόνως προσπάθησε να καθιερωθεί, με ποινές, η ευθύνη του μελετητή για τυχόν αλλαγές και υπερβάσεις. Ίσως και σήμερα θα έπρεπε πάλι να μας προβληματίσουν τέτοιες προτάσεις. Η επίβλεψη, είχε πάντα προβλήματα. Στα μικρά κυρίως έργα, ο επιβλέπων είναι πολλές φορές ο δυνάστης ενώ, στα μεγάλα έργα η επίβλεψη είναι σχεδόν πάντα ανύπαρκτη. Για αυτό υποστηρίζουμε ότι, για να πάει καλά ο τομέας των Δημοσίων Έργων,πρέπει να αποκατασταθεί η ισορροπία ανάμεσα στους 3 παράγοντες. Και η ισορροπία απαιτεί : σωστές μελέτες, επιβλέποντες άξιοι και με κύρος και κατασκευαστές που δεν είναι ούτε παντοδύναμοι αλλά και δεν αδικούνται. Συστήματα Δημοπράτησης Προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι μεγάλες εκπτώσεις που κάνουν ζημιά και στο δημόσιο και στους εργολάβους η πολιτεία προσπάθησε από παλιά να καθιερώσει διάφορα Συστήματα Δημοπράτησης.Όλες τις φορές όμως αυτά απέτυχαν. Θυμίζω το εύλογο όριο. Θυμίζω την αιτιολόγηση των προσφορών, που οδήγησε σε σκανδαλώδεις αναθέσεις. Και δεν χρειάζεται να θυμίσω την τελευταία προσπάθεια με τον μαθηματικό τύπο, που τόσες συζητήσεις και προβλήματα προκάλεσε. Χωρίς αμφιβολία το πιο τίμιο σύστημα δημοπράτησης, που εξασφαλίζει ελεύθερο και υγιή ανταγωνισμό είναι του τελευταίου μειοδότη. Με μία προϋπόθεση όμως. Ότι θα υπάρχουν σωστοί «κανόνες» και «ασφαλιστικές δικλείδες», που θα αποκλείουν τις υπερβολικές εκπτώσεις. Οι μεγάλες εκπτώσεις είναι σε βάρος της ποιότητας των έργων και δεν συμφέρουν ούτε το δημόσιο ούτε τους κατασκευαστές. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αναφερόμαστε σ' ένα από τα πιο κρίσιμα προβλήματα που ταλαιπωρούν τα Δημόσια Έργα. Γνωρίζουμε ότι η λύση δεν είναι καθόλου εύκολη. Ελπίζουμε όμως ότι στο Συνέδριο θα ακουστούν απόψεις που θα βοηθήσουν για να βρεθεί η σχετικά καλλίτερη λύση. 3
Σε αυτό το Συνέδριο, που φιλοδοξούμε να είναι, Συνέδριο προβληματισμού και προτάσεων επιθυμώ να προσθέσω κι εγώ κάποια ερεθίσματα. Ίσως κάποιοι να ενοχληθούν, όμως θα το επιχειρήσω. Η επίλυση των διαφορών ανάμεσα στο ελληνικό δημόσιο και στον ανάδοχο, είναι το πρώτο στο οποίο θα ήθελα να αναφερθώ. Στα μεγάλα έργα τείνει πια να καθιερωθεί η Διαιτησία στην επίλυση των διαφορών. Από τις περιπτώσεις, που εγώ τουλάχιστον γνωρίζω, θέλω να δηλώση ότι δεν υπάρχει έστω και μία, στην οποία το Ελληνικό Δημόσιο να έχει κερδίσει και να έχει χάσει ο ιδιώτης. Για ένα πολύ απλό λόγο. Κι ας μη μας σοκάρει, γιατί αυτή είναι η πραγματικότητα. Το Δημόσιο δεν μπορεί να «πληρώσει» ενώ ο ιδιώτης μπορεί. Στα Μεγάλα Έργα, (σ'αυτά υπάρχει η διαιτησία), είναι τόσο μεγάλο το οικονομικό αντικείμενο της διαφοράς που διαφθείρει. Γι' αυτό προτείνω: να αποκλειστεί η διαιτησία από όλες τις συμβάσεις, που αφορούν διαφορές, ανάμεσα στο Δημόσιο και σε ιδιώτες. Ένα άλλο θέμα είναι η Κύρωση των Συμβάσεων μεγάλων έργων από την Βουλή. (Περίπτωση ΜΕΤΡΟ-Αεροδρόμιο Σπάτων κλπ. ) Κατά την άποψή μου με την κύρωση από τη Βουλή τέτοιων Συμβάσεων με μεγάλο αντικείμενο χάνεται η ευθύνη. Δεν είναι δυνατόν οι 300 βουλευτές να ενημερωθούν σωστά. Για έναν απλό λόγο.δεν μπορούν να διαβάσουν τις δεκάδες χιλιάδες σελίδες των συμβάσεων ούτε έχουν τους μηχανισμούς και να υπεισέλθουν στα τεράστια που κρύβονται μέσα σ αυτές.στην περίπτωση βέβαια που ο αρμόδιος Υπουργός αισθάνεται βαριά την ευθύνη για να την αναλάβει μόνος, τότε να παραπέμπει την σύμβαση όχι για κύρωση στην Βουλή, αλλά για έγκριση στο Υπουργικό Συμβούλιο. Σε αυτή την περίπτωση η ευθύνη δεν διαχέεται, η ευθύνη δεν χάνεται. Κυρίες και Κύριοι Για τη χώρα μας τα Δημόσια Έργα είναι ένα κρίσιμο μέγεθος. Γιατί έχουμε ακόμη πολλά και δαπανηρά έργα, για να συμπληρώσουμε τις τεχνικές υποδομές της χώρας. Ενώ οι άλλες προηγμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν ολοκληρώσει 4
τα βασικά έργα υποδομής και τα λίγα έργα που κατασκευάζονται πραγματοποιούνται κυρίως από τις τοπικές αρχές. Γι αυτό και οι περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες δεν έχουν Υπουργείο Δημοσίων Έργων.Αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο κι αν σε εμάς φαίνεται περίεργο, δεν υπάρχει Συμβούλιο Υπουργών Δημοσίων Έργων.Ενώ π.χ. υπάρχει και σωστά υπάρχει Συμβούλιο Υπουργών Έρευνας και Τεχνολογίας. Φιλοδοξούμε στο Συνέδριο αυτό να συζητηθούν και να αντιμετωπισθούν: Τα προβλήματα του τομέα των κατασκευών που εμφανίζονται σήμερα με ιδιαίτερη οξύτητα Και συγχρόνως Να προταθούν οι πρόσθετες και οι αναγκαίες ριζικές αλλαγές στη νομοθεσία, που αναφέρονται στο τρίπτυχο μελέτη - επίβλεψη - κατασκευή. Ποιό θα είναι λοιπόν το μέλλον των Δημοσίων Έργων ; Περιμένουμε τις απόψεις σας. Περιμένουμε τις κρίσεις σας. Περιμένουμε τις τοποθετήσεις σας. Δεν επιθυμούμε και δεν περιμένουμε το Συνέδριό μας να είναι Συνέδριο εκλπήξεων και αποκαλύψεων όπως ίσως κάποιοι θέλουν. Αντίθετα εμείς περιμένουμε να γίνει ένας εποικοδομητικός διάλογος ώστε στα συμπεράσματα του Συνεδρίου να προκύψουν συγκροτημένες και τεκμηριωμένες απόψεις. Για να έχει, ο τομέας των κατασκευών, ένα καλλίτερο αύριο. 5