ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 27 ΜΑΪΟΥ 2016 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΘΕΜΑ Α ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α.1. β Α.2. β Α.3. δ Α.4. γ Α.5. γ ΘΕΜΑ Β Β.1. Α 1, 3, 5, 6 Β 4 Γ 2, 7 Β.2. σελ. 20 ή 24 : "Τ χρωμοσώμτ τον κρυότυπο" Με τον κρνότυπο μπορούμε ν εξάγουμε συμπεράσμτ γι το φύλο του τόμου (σελ. 20 ή 24 "Ο ριθμός κι έν ζεύγος ΧΧ") κθώς κι ν εντοπίσουμε τυχόν δομικές ή ριθμητικές χρωμοσωμικές νωμλίες. Β.3. σελ. 119 ή 123 : "Τ ντισώμτ μονοκλωνικά" σελ. 57 ή 61 : "Οι τεχνικές Γενετική Μηχνική" Β.4. Η φρμκευτική πρωτεΐνη που μπορεί ν πρχθεί πό το γάλ γενετικά τροποποιημέν θηλστικά, βκτήρι κι πό όργν θηλστικών που δεν είνι γενετικά τροποποιημέν είνι η ινσουλίνη. σελ. 118 ή 122 : "Η ινσουλίνη λλεργικές ντιδράσεις" σελ. 135 ή 141 : "Τ διγονιδικά ζώ πό διγονιδικά ζώ" 1
ΘΕΜΑ Γ Γ.1. Το άτομο 1 έχει γονότυπο ή Οι ομάδες ίμτος στον άνθρωπο σύμφων με το σύστημ ΑΒΟ i κθορίζοντι πό 3 γονίδι, τ, κι i. (σελ. 73-74 ή 77-78) Τ άτομ έχουν ομάδ ίμτος ΑΒ, άρ έχουν κληρονομήσει το, πό το γονέ 3 4 2 κι προφνώς το πό τον 1. Αντίστοιχ, τ άτομ 1, 2 έχουν ομάδ ίμτος Β, άρ έχουν κληρονομήσει το γονέ ομάδς ίμτος Β κι έν πό τ ή i πό το γονέ. 1 πό το Γ.2. Στο γενελογικό δένδρο 3 πεικονίζετι ο λφισμός Στο γενελογικό δένδρο 2 πεικονίζετι η ιμορροφιλί Α Στο γενελογικό δένδρο 4 πεικονίζετι η οικογενής υπερχοληστερολιμί Γ.3. σελ. 79 ή 83: "Ένς υτοσωμικός επικρτής χρκτήρς σθενή γονέ" Στο γενελογικό δένδρο 4 κι οι δύο γονείς πάσχουν, ενώ τ άτομ κι 3 είνι υγιή. Συμπερίνουμε ότι το γονίδιο που είνι υπεύθυνο γι την σθένει κλύπτει την έκφρση του φυσιολογικού, είνι δηλδή επικρτές. Γνωρίζουμε ότι η οικογενής υπερχοληστερολιμί κληρονομείτι με υτοσωμικό επικρτή τύπο κληρονομικότητς, άρ το γενελογικό δένδρο 4 ντιστοιχεί στην σθένει υτή. Στο γενελογικό δένδρο 2 κι 3 ντιστοιχούν δύο σθένειες που οφείλοντι σε υπολειπόμεν λληλόμορφ. σελ. 79 ή 83 : "Σε ντίθεση πό κάθε γονέ" σελ. 80 ή 84 : "Συνήθως στους πόγονους" σελ. 80 ή 84 : "Στον άνθρωπο στ θηλυκά άτομ" Σχόλιο: Γι την ιτιολόγηση μπορούν ν χρησιμοποιηθούν στοιχεί πό τις πρπάνω πργράφους κι όχι υτούσι τ τμήμτ Στο γενελογικό δένδρο 3 κι οι δύο γονείς είνι υγιείς, λλά ποκτούν πιδιά που πάσχουν ( 2, 4). Έστω ότι στο γενελογικό δένδρο υτό ντιστοιχεί η ιμορροφιλί, άρ τ λληλόμορφ ορίζοντι ως εξής: Έστω X θ είνι : φυσιολογικό, X : ιμορροφιλί Α. Οι γονότυποι των γονέων : X Y, : X X ή X X. Αφού το ζευγάρι ποκτά γιο που 1 2 1 2
πάσχει ( 2 : X Y έχει δηλδή γονότυπο Άρ Ι 1 Ι 2 P : X Y X Χ ), τότε η μητέρ θ είνι φορές του υπολειπόμενου, θ X X F 1 X X X X X X X Υ Χ Y ΧY Φινοτυπική νλογί: Θηλυκοί πόγονοι : 100% φυσιολογικό Αρσενικοί πόγονοι : 50% φυσιολογικό 50% σθενής Η υπόθεση πορρίπτετι, φού δεν προκύπτει πόγονος που πάσχει, ενώ στο γενελογικό δένδρο το άτομο πάσχει, άρ θ έπρεπε ν έχει γονότυπο. Επομένως, το γενελογικό δένδρο 3 ντιστοιχεί στον λφισμό, που κληρονομείτι με υτοσωμικό υπολειπόμενο τύπο κληρονομικότητς. XX Σχόλιο: Η υπόθεση του φυλοσύνδετου υπολειπόμενου στο γενελογικό δενδρο 3 μπορεί ν πορριφθεί άμεσ κι πό το γεγονός ότι υγιής πτέρς ποκτά κόρη που πάσχει. Ι 4 Γ.4. Η σωστή πάντηση είνι το β. σελ. 27 ή 31: "Οι Watson κι Crick ημισυντηρητικός" Οι ρχικές λυσίδες δεν ενσωμτώνουν τον, άρ μετά τις 5 διιρέσεις, όλ τ θυγτρικά μόρι θ περιέχουν 32 P, εκτός πό δύο που θ περιέχουν κι 1 λυσίδ με. Οι δύο ρχικές λυσίδες περιέχουν συνολικά 2 2 10 4 10 30 P 5 5 νουκλεοτίδι με μη ρδιενεργό φώσφορο 32 P Γ.5. σελ. 40 ή 44: "Τ γονίδι κι ο χειριστής" Στη ρυθμιστική περιοχή μπορεί ν γίνει μετάλλξη: Α. Στο ρυθμιστικό γονίδιο κι ν προκύπτει πρωτεΐνη- κτστολές η οποί είτε συνδέετι μόνιμ στο χειριστή, είτε δεν συνδέετι με τη λκτόζη, άρ συνδέετι στο χειριστή κόμη κι προυσί λκτόζης. Β. Στον υποκινητή, με ποτέλεσμ ν μην μπορεί ν συνδεθεί η RN πολυμεράση κι ν μη μετγράφοντι τ δομικά γονίδι. Γ. Στον χειριστή, με ποτέλεσμ ν μην ποσυνδέετι η πρωτεΐνηκτστολές. 3
ΘΕΜΑ Δ Δ.1. Η λυσίδ Α είνι η κωδική κι η Β η μη κωδική. 5 άκρο: στην λυσίδ Α κι V στην λυσίδ Β, 3 άκρο: στην λυσίδ Α κι στην λυσίδ Β. Η μετάφρστη περιοχή βρίσκετι πριν πό το κωδικόνιο ένρξης. σελ. 35 ή 39: "Ο όρος κωδικόνιο κ.ο.κ." Το ντικωδικόνιο είνι μί τριπλέτ βάσεων του trn, συμπληρωμτική κι ντιπράλληλη στο ντίστοιχο κωδικόνιο του mrn. Τ κωδικόνι του mrn που ντιστοιχούν στ ντικωδικόνι που δίνοντι είνι τ εξής: Αντικωδικόνι του trn 3 UC 5, 3 CC 5, 3 ΑΑΑ 5, 3 GG 5, 3 CU 5, 3 CC 5, 3 C 5 Κωδικόνι του mrn: 5 UG UGG UUU CCU GU UGG GUU 3 Στην λυσίδ Α εντοπίζουμε λληλουχί ντίστοιχη με υτή των κωδικονίων, μόνο που ντί γι U υπάρχει T. Άρ η λυσίδ Α είνι η κωδική. 5 CGT TGTGTCTGTTTCCTTGTGGGTTTGCT 3 Η κωδική λυσίδ (Α) έχει προσντολισμό 5 3 πό ριστερά προς τ δεξιά. Οι δύο λυσίδες του DN είνι ντιπράλληλες. Δ.2. Το εσώνιο που υπάρχει στο πρπάνω γονίδιο είνι: Δ.3. 5 TCT 3 3 TTCTT 5 Το mrn που θ χρησιμοποιηθεί κτά τη μετάφρση της πληροφορίς θ είνι το ώριμο mrn, δηλδή δεν θ περιέχει το εσώνιο. Η λληλουχί του θ είνι: 5 CGU UGUGGUUUCCUUGUGGGUUUGCU 3 Σχόλιο: Αν κι δε ζητείτι η ιτιολόγηση βρίσκετι στη σελ. 33 ή 37: "Ότν έν γονίδιο 5 κι 3 μετάφρστες περιοχές." Δ.4. Κτά τη μετγρφή, η RN πολυμεράση χρησιμοποιεί ως κλούπι τη μί πό τις δύο λυσίδες, που ονομάζετι μη κωδική κι είνι η μετγρφόμενη. Η μικρή υπομονάδ του ριβοσώμτος περιέχει 4
λληλουχί συμπληρωμτική στην 5 μετάφρστη περιοχή του mrn, προκειμένου ν συνδεθούν κτά το σχημτισμό του σύμπλοκου ένρξης της μετάφρσης. Άρ στο συγκεκριμένο τμήμ του DN, η λυσίδ Γ έχει ίδι λληλουχί με την 5 μετάφρστη περιοχή της κωδικής λυσίδς που κωδικοποιεί το πεπτίδιο, άρ πό τη μετγρφή της θ προκύψει λληλουχί rrn συμπληρωμτική με την 5 μετάφρστη περιοχή του mrn. Άρ η λυσίδ Γ είνι r μη κωδική κι θ έχει προσντολισμό 5 3 πό ριστερά προς τ δεξιά. Δ.5. i. Αν η προσθήκη γίνει στη θέση 1 κι η λληλουχί που δίνετι ενσωμτωθεί ως έχει, τότε προκύπτει η λληλουχί: 5 GTTGCTT 3 3 CTCG 5 Στο ώριμο mrn στο σημείο της προσθήκης η λληλουχί θ είνι: 5 UG UGG UG CUU 3 Πρτηρούμε ότι προκύπτει κωδικόνιο λήξης, δηλδή πρόωρος τερμτισμός της πρωτεΐνοσύνθεσης. Πράγετι μη λειτουργικό πεπτίδιο που ποτελείτι πό 2 μινοξέ. ii. Αν η προσθήκη γίνει στη θέση 2 κι η λληλουχί που δίνετι ενσωμτωθεί ως έχει, τότε προκύπτει η λληλουχί: 5 TTTCTTCGTG 3 3 GTGCTC 5 Στο ώριμο mrn στο σημείο της προσθήκης η λληλουχί θ είνι: 5 ΑCGU UGUGGUUUCUUCGUGUGGGUUUGCU 3 Θ προκύψει επομένως πεπτίδιο μεγλύτερο κτά έν μινοξύ. σελ. 91 ή 95: "Αλλγές στον ριθμό των βάσεων την λειτουργικότητά τους" Σχόλιο: Δεν θεωρείτι πρίτητη η νφορά στις επιπτώσεις της προσθήκης της λληλουχίς των τριών βάσεων νεστρμμένης. Η λύση γι την περίπτωση υτή είνι η κόλουθη: i.β. Αν η προσθήκη γίνει στη θέση 1 μετά πό νστροφή του δεδομένου τμήμτος, τότε προκύπτει η λληλουχί: 5 GTTGCTTT 3 3 CCG 5 Στο ώριμο mrn η λληλουχί θ τροποποιηθεί ως εξής: 5 ΑCGU UGUGGUGCUUUCUUUGUGGCUUUGCU 3 5
Θ προκύψει επομένως πεπτίδιο μεγλύτερο κτά έν μινοξύ. ii. β. Αν η προσθήκη γίνει στη θέση 2 κι η λληλουχί που δίνετι ενσωμτωθεί μετά πό νστροφή, τότε προκύπτει η λληλουχί: 5 GTTTGCTTG 3 3 CCGTC 5 Στο ώριμο mrn στο σημείο της προσθήκης η λληλουχί θ είνι: 5 CGU UGUGGUUUCCUCGUUGUGGGUUUGCU 3 Κι υτή τη φορά θ προκύψει επομένως πεπτίδιο μεγλύτερο κτά έν μινοξύ. 6
ΚΛΑΔΟΣ ΒΙΟΛΟΓΩΝ Κτράδη Κτερίν Κουμπούρου Μρί ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΑΘΗΝΑ: ΣΟΛΩΝΟΣ 101 ΤΗΛ. 2103828854 2103845239 ΠΑΓΚΡΑΤΙ: ΑΓ. ΦΑΝΟΥΡΙΟΥ 30 ΤΗΛ. 2107520883 2107519429 ΒΥΡΩΝΑΣ: ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ 10 ΤΗΛ. 2107669192 2107666233 ΠΕΙΡΑΙΑΣ: ΗΡ.ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 30 ΤΗΛ. 2104190171 2107519429 www.spoudi.gr, e-mail: info@ spoudi.gr /spoudipagkrati@gmail.com /spoudibyronas@gmail.com/spoudipeiraias@otenet.gr 7