ΑΣ9 ΚΥΨΕΛΗ.one (On 29-1-2014) Page 1 φουρναρης Κυριακή, 16 Φεβρουαρίου 2014 7:13 πμ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ Στα αστικα κεντρα απο τη ρωμαικη εποχη η κατασκευη ψωμιου εγινε επαγγελμα. Το εξασκουσε ο μάγκιψ ή μαγκιπος ή φουρνιτάριος (απο το Λατινικο manceps) στα μαγκίπεια. 652 Αλλιως ηταν τα πραγματα στην υπαιθρο. Εκει καθε σπιτι ειχε το φουρνο του. Ο φουρνος οπως και η εστια, το τζακι κατάντησε να σημαινει (συνεκδοχή) την οικογένεια. Πβλ. Φράσεις πηρε κοπελα απο μεγάλο τζακι (παντρευτηκε με κορη επιφανους οικογένειας) αλλα και Καποιος φουρνος γκρεμισε = χαθηκε, πεθανε καποιο σημαντικο προσωπο. Σημερα ομως λεγεται με την έννοια συνεβη κατι εκτακτο και απροσμενο. Απο το μεσαιωνα ως σημερα στο χωριο ο φουρνος παραμενει ιδιος ΣΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ
ΑΣ9 ΚΥΨΕΛΗ.one (On 29-1-2014) Page 2 Σημερινος φουρναρης φουρνιζει σε παραδοσιακο φουρνο Κυτα τι μας ξεφουρνισε ο κυρ-νίκος Φραση που λεγεται για την αιφνιδια παρουσιαση νεου θεματος, ειδησεως, δικαιολογίας. Καίει ου φούρνους καίει, καίει μανάρα μ καίει για να ψήσει την ψουμάρα, να τ νε φάει η νύφ' Στ Λάρ'σα, δε μ ρε, δεν παντρεύομαι γιατί μι περγιαλούνε, Μαριώ μου σαν μι ειδούνε. Στη Λάρισα βγαίνει ο Αυγερινός Το τραγουδι εγινε παδιγνωστο οταν διασκευαστηκε στα 1940 στο "κοροιδο Μουσσολίνι" Ο φουρνος εγινε ηλιος και οι στιχοι Καίει ου ήλιους καίει, καίει μανάρα μ καίει
ΑΣ9 ΚΥΨΕΛΗ.one (On 29-1-2014) Page 3 Καίει ου ήλιους καίει, καίει μανάρα μ καίει Και αυτοι μιλαν για χιονια λασπες και βροχες... Αυτοι (οι Ιταλοι) απεδιδαν την ηττα τους σε ακραι καιρικα φαινομενα. ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΣ ΦΟΥΡΝΟΣ Στα 50-60 ο Γερμανικος φουρνος εχαιρε μεγάλης εκιμησεως. Εκαιγε πετρελαιο αντι για ξυλα και εψηνε ομοιομορφα. Οι εμπειριες του Αουσβιτς και του Νταχαου ειχαν φαινεται ξεσαστει. Άουσβιτς Α, Αίθουσα φούρνων στο κτίριο θαλάμου αερίων και το κρεματόριο Φαινεται πως ειχε ξεσαστει και η κατοχικη μπομποτα. Και το τραγουδάκι Οταν ηρθανε οι Μποτεν1 Ολα γινανε φερμποτεν2 Το ψωμι ειναι μπομποτεν3 Αχ ως μποτεν. Καλαμποκοψωμο αισχρης ποιτητας (τοτε) Παρατσουκλι των Γερμανων κατακτητων που φορουσαν μποτες Verboten = απαγορευεται (πρφ. Φερμποτεν) Η Παρασκευη Το ψωμι ζυμωνωνταν στο χερι και πλαθονταν σε φραντζολες.
ΑΣ9 ΚΥΨΕΛΗ.one (On 29-1-2014) Page 4 Το ψωμι ζυμωνωνταν στο χερι και πλαθονταν σε φραντζολες. Χωριάτα ζυμώνει- μουσειο πολιτιστικου παρκου Ο φραντζολες μπαιναν σε μια επιμηκη σκαφη (πινακωτη) και σκεπαζοντουσαν με πανι μεχρι "να ανεβουν" πριν το φουρρισμα ο φουρναρης εκανε 3-4 χαρακιες με ενα ξυραφακι ζιλετ. (βλ.λ.). Επειδη η δουλεια επαναλαμβανονταν κρατουσε το ξυραφακι στα χειλη του. Η φωτια σκοτωνε τα μικροβια! Οι ψημενες φραντζολες εμπαιναν σε πανερια (Λατ. Παναριουμ panarium < pans panis = ψωμι).
ΑΣ9 ΚΥΨΕΛΗ.one (On 29-1-2014) Page 5 Του φουρνου Πατατες φουρνου, αρνακι φουρνου κλπ Οταν λεγαμε φαγητο στο φουρνο (εννοουσαμε το αρτοποιειο-φουρνο) Ο πιτσιρικας του σπιτιου με το ταψι στο χερι πηγαινε στο φουρνο το φαγητο. Ο φουρναρης ειχε το μπλοκακι του (εικονα) εδινε το ενα νουμερο στο παιδι και εβαζε το αλλο στο ταψι. Αλλοι εγραφαν το ονομα του πελάτη με μολυβι (στα αλουμινενια ταψια) η με τεμπεσιρι (στις μαυρες λαμαρινες). Ελα στη μια να το παρεις ελεγαν στον πιτσιρικά. Στο φουρνο γινονταν το "πατεις με, πατώ σε". Το ψωμι σε φραντζολες της μισης οκας. Μαυρο ή λευκο. Αργοτερα προστεθηκε και το ημιλευκο. Ζυγιζονταν και αν ηταν ελλειποβαρες σου εδινε και ενα μικρο κοματι ψωμιου, σαν αντιδωρο, ως συμπληρωμα. Στα 1950 υπηρχαν στο συρταρι του μπουφε και αχρηστα πια δελτια ψωμιού. ΣΗΜΕΡΑ Υπαρχουν φουρνοι ΣΕ ΚΑΘΕ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ, ηλ. Φουρνάκια, φουρνοι μικροκυμάτων, ατρμομαγειρες, κατασκευαστες ψωμιου. Οι σημερινοι φουρνοι ξεφουρνιζουν διαφορων λογιων ψωμι: Μπαγκεττες Γαλλιας, Χωριατικο, Σταφιδοψωμο, Μετσοβίτικο, Μπομποτα, κ.α. Οι παραδοσιακοι φουνοι με ξυλα επιστρεφουν στη μοδα. Τα εξοχικα σπιτια που κτιζονται εχουν πλεον και φουρνο οπως τα παλια χωριατικα σπιτια. Ετυμολογια Furnus, φουρνος απο το αρχ ελλ πυρινος, (πύρ) αυτο που αφορα το πυρ, τη φωτια.