Ο δρόμος από τη βιολογία στη ψυχολογία Ανακοίνωση της οροθετικότητας: Ο ρόλος του γιατρού Νίκος Τσόγκας Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος ΜΕΛ-ΝΕΕΣ
Παρά την παντελή έλλειψη εκπαίδευσης, γνώσης, εμπειρίας κατά τα πανεπιστημιακά χρόνια, η ικανότητα για σωστή παρουσίαση των άσχημων νέων σχετικά με την υγεία ενός ασθενούς, δεν μπορεί να αποτελεί ένα προαιρετικό προσόν για κάθε γιατρό Οι γιατροί συνήθως αισθάνονται άβολα σε κάθε συζήτηση σχετικά με την πρόγνωση και τις πιθανές θεραπείες ενός ανίατου νοσήματος με πιθανά κακή κατάληξη για τον ασθενή. Οι κυριότεροι λόγοι: Αβεβαιότητα για τις προσδοκίες των ασθενών Φόβος μήπως και καταστρέψουν κάθε ελπίδα για το μέλλον Φόβος για τη δικιά τους ανικανότητα να αντιμετωπίσουν ένα ανίατο/προοδευτικά επιδεινούμενο νόσημα Αδυναμία αντιμετώπισης των τυχόν συναισθηματικών αντιδράσεων των ασθενών Αίσθημα ντροπής απέναντι στον ασθενή, ειδικά εάν του είχαν αρχικά παρουσιάσει μια πολύ καλύτερη «εικόνα» του προβλήματος του
Κατά την ενημέρωση για την οροθετικότητακάποιου ασθενούς θα πρέπει να θυμόμαστε ότι η συζήτηση των εργαστηριακών αποτελεσμάτων, μερικές φορές μπορεί να αποδειχθεί δυσκολότερη της ενημέρωσης για άλλα σοβαρά νοσήματα (π.χ. καρκίνος), βασικά λόγω: Κοινωνικού στίγματος που συνοδεύει τη συγκεκριμένη διάγνωση Άρνηση των ασθενών για ενημέρωση άμεσης οικογένειας ή των φίλων, με αποτέλεσμα την έλλειψη βοήθειας σε αυτές τις δύσκολες στιγμές Ο γιατρός που ενημερώνει θα πρέπει να μπορεί να «ισορροπεί» μεταξύ ειλικρίνειας και ρεαλιστικής αισιοδοξίας/ελπίδας για το μέλλον Ο ασθενής θα πρέπει να γνωρίζει ότι οι ιατρικές γνώσεις σχετικά με το συγκεκριμένο νόσημα, για την πρόγνωση αλλά και τη θεραπεία του, αλλάζουν με μεγάλη ταχύτητα
Ο γιατρός αδυνατεί συνήθως να προσφέρει όλο το απαιτούμενο φάσμα φροντίδας (περιορισμένος χρόνος, έλλειψη γνώσης). Πρέπει λοιπόν να γνωρίζει πως και που θα κατευθύνει τον ασθενή για συναισθηματική, οικονομική και άλλου είδους στήριξη ειδικά αυτές τις στρεσσογόνες στιγμές που ακολουθούν την ανακοίνωση της οροθετικότητας Η γνώση των υπαρχουσών δομών υποστήριξης κρίνεται άκρως απαραίτητη ειδικά επί απουσίας κοινωνικού λειτουργού ή ψυχολόγου
Ο επτάλογος της «επιτυχίας» Προετοιμασία γιατρού Προετοιμασία χώρου Προετοιμασία ασθενούς Επεξηγήσεις-πληροφορίες Υποστήριξη ασθενούς Θεραπευτικό πλάνο Μετά την ανακοίνωση
Προετοιμασία γιατρού Ενημέρωση από τον ιατρικό φάκελο του ασθενούς Προπαρασκευή τυχών ερωτήσεων και πιθανών απαντήσεων Φροντίδα για παρουσία άλλου ιατρονοσηλευτικού προσωπικού ή συγγενών, εάν ο ασθενής το επιτρέψει Προετοιμασία χώρου Ενημέρωση κατ ιδίαν διατήρηση του απορρήτου Αποφυγή συμπεριφορών που δείχνουν βιασύνη ( π.χ. ενημέρωση όρθιος) Αποφυγή διακοπών (π.χ. τηλέφωνα και beepers) Προετοιμασία ασθενούς Κατανόηση του τι ακριβώς γνωρίζει ο ασθενής για τη νόσο Προσφορά μόνο όσης πληροφορίας ζητά ο ασθενής
Επεξηγήσεις-Πληροφορίες Πάντα στο επίπεδο κατανόησης και ανάλογα το μορφωτικό του επίπεδο Αποφυγή ιατρικής ορολογίας Αποφυγή υπέρμετρης συναισθηματικής απάθειας Πληροφορίες ανά μικρές ποσότητες με συχνό έλεγχο κατανόησης Υποστήριξη ασθενούς Αναγνώριση-κατανόηση συναισθημάτων. Σε σιωπηλούς ασθενείς παρότρυνση για έναρξη συζήτησης Αποφυγή εκφράσεων κλισέ: «Ξέρω πως αισθάνεσαι». Ακόμα και επί προσωπικής εμπειρίας του γιατρού με το συγκεκριμένο νόσημα, ποτέ δεν μπορεί να ξέρει πως αισθάνεται ένα άτομο Χορήγηση ικανοποιητικού χρόνου για έκφραση τυχόν συναισθημάτων από τον ασθενή
Θεραπευτικό πλάνο Παρουσίαση ενός ξεκάθαρου πλάνου για πιθανές θεραπευτικές προσεγγίσεις και γενικότερη αντιμετώπιση της νόσου Ενημέρωση οικογένειας ή συντρόφου, εάν το επιθυμεί ο ασθενής Μετά την ανακοίνωση Πλήρης καταγραφή της όλης συζήτησης αλλά και του συμφωνηθέντος μελλοντικού πλάνου