Το βιβλίο Όνειρα Συμβουλές και μυστικά: Εξετάζει και αναλύει τα όνειρα εξονυχιστικά και από κάθε όψη I Εμπλουτίζει την ανάλυση με πραγματικές περιπτώσεις I Προσεγγίζει το αντικείμενο χωρίς ειδικούς όρους, ώστε να είναι εύκολα κατανοητό από κάθε αναγνώστη Όνειρα Συμβουλές και μυστικά Caro Ness I Όνειρα Άλλα βιβλία της σειράς Συμβουλές και μυστικά των Εκδόσεων Κλειδάριθμος: Αγιουρβέδα Αρωματοθεραπεία Γιόγκα Ρέικι Σιάτσου Τσι Γκονγκ Τα βιβλία της σειράς Συμβουλές και μυστικά συνδυάζουν με εξαιρετικό τρόπο τη θεωρία και την πράξη, δίνοντας ξεκάθαρες και ολοκληρωμένες εξηγήσεις, με στόχο να απομυθοποιήσουν το θέμα που περιγράφουν και να σας δείξουν πώς να το αξιοποιήσετε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Συμβουλές και μυστικά Η Caro Ness έχει εργαστεί με επιτυχία ως λογοτεχνικός πράκτορας, διαχειρίστρια πνευματικών δικαιωμάτων, και ελεύθερη επιμελήτρια και συντάκτρια κυρίως για βιβλία και θέματα σχετικά με το σώμα, το μυαλό, και το πνεύμα. Ασχολείται πολλά χρόνια με την ανάλυση ονείρων. Μάθετε να αναλύετε και να ερμηνεύετε τα όνειρα για να φτάσετε σε νέα επίπεδα αυτογνωσίας και να πάρετε πολύτιμα μαθήματα για τη ζωή σας Caro Ness Κατά μέσο όρο, κοιμόμαστε τα 25 χρόνια της ζωής μας και στα 5 έως 7 από αυτά τα χρόνια βλέπουμε όνειρα. Γνωρίζουμε ότι τα όνειρα είναι ένα απόσταγμα από τις εμπειρίες και τις αναμνήσεις μας, και η μετατροπή τους σε έντονα σύμβολα που ζωντανεύουν ενώ κοιμόμαστε αλλά γιατί; Αν και αυτό που ονειρεύεται καθένας μας είναι διαφορετικό, η ανάλυση των ονείρων μπορεί να μας βοηθήσει να ερμηνεύσουμε τα κρυφά μηνύματα που είναι ενσωματωμένα στα όνειρά μας. Ο οδηγός τσέπης που κρατάτε στα χέρια σας εξερευνά τις θεωρίες των κορυφαίων αναλυτών των ονείρων, παλαιότερων και σύγχρονων, και ασχολείται με τους τύπους των ονείρων που μπορεί να δείτε. Εξετάζει τα πιο συνηθισμένα θέματα των ονείρων και μας ενθαρρύνει να ξεκινήσουμε τη μελέτη των ονείρων μας καταγράφοντάς τα και εξετάζοντας ορισμένα από τα θεμελιώδη σύμβολα των ονείρων. Με την ερμηνεία αυτών των συμβόλων μπορούμε να φτάσουμε σε βαθύτερη κατανόηση του εαυτού μας και του κόσμου γύρω μας.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πώς να χρησιμοποιήσετε το βιβλίο 6 Εισαγωγή 8 Το νόημα των ονείρων 10 Τα όνειρα μέσα στους αιώνες 30 Τύποι ονείρων 66 Ερμηνεία ονείρων 78 Θεματολογία των ονείρων 94 Ένα βήμα πιό πέρα 182 Γλωσσάρι 218 Σχετική βιβλιογραφία 220 Χρήσιμες διευθύνσεις 221 Ευρετήριο 222 Ευχαριστίες 224
ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΩΝ ΟΝΕΙΡΩΝ Τι είναι τα όνειρα και γιατί ονειρευόμαστε; Γιατί κάποιες φορές βλέπουμε εφιάλτες; Γιατί κάποια όνειρα επαναλαμβάνονται; Γιατί τα όνειρα κάποιων ανθρώπων είναι ασπρόμαυρα; Γιατί μερικοί άνθρωποι θυμούνται πάντα τα όνειρά τους και άλλοι τα ξεχνούν; Τι συμβαίνει στο σώμα μας όταν ονειρευόμαστε; Ονειρεύονται τα ζώα; Ξέρουμε πότε ονειρευόμαστε και πόσο κρατάει κάθε όνειρο. Ξέρουμε επίσης τι όνειρα βλέπουν συνήθως οι άνθρωποι. Και όμως, παρά τις ατελείωτες επιστημονικές υποθέσεις και πειράματα, δεν υπάρχει ομοφωνία στον ορισμό των ονείρων και στο λόγο ύπαρξής τους. 10
Τι είναι τα όνειρα; Εσωτερικό ρολόι Η ανθρώπινη φυσιολογία βασίζεται στην τακτική εναλλαγή ημέρας και νύχτας. Ο εικοσιτετράωρος ρυθμός Το σώμα μας έχει ένα εσωτερικό ρολόι που είναι συγχρονισμένο με την τροχιά της γης γύρω από τον ήλιο και τις περιόδους της ημέρας και της νύχτας. Αυτό το ρολόι, που λέγεται κιρκαδιανός ρυθμός, μάς επιτρέπει να είμαστε πιο δραστήριοι κατά τη διάρκεια της ημέρας και λιγότεροι ενεργητικοί κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η πίεση του αίματος, ο μεταβολισμός, η πέψη και η έκκριση των ορμονών επηρεάζονται από αυτό το ρολόι και οτιδήποτε διαταράσσει αυτόν το ρυθμό, επηρεάζει αρνητικά τον ύπνο μας. 12 Το ερώτημα της φύσης των ονείρων έχει απασχολήσει τους ερευνητές εδώ και χιλιάδες χρόνια. Η εμπειρία του ονείρου είναι μοναδική για τον καθένα μας και εξαρτάται από το παρελθόν, τα συναισθήματα και τις παρατηρήσεις μας. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι τα όνειρα συμπυκνώνουν εμπειρίες ή αναμνήσεις σε ένα ή πολλά σύμβολα, που είναι έντονα και γι αυτόν που τα βλέπει απολύτως πιστευτά και κατανοητά. Όταν ξυπνάμε όμως, προβληματιζόμαστε και προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τα μηνύματα αυτά που μας δόθηκαν συμβολικά. Φυσιολογικός ύπνος Όλοι ξέρουμε ότι ο ύπνος είναι απαραίτητος. Όταν κοιμόμαστε, εκκρίνονται αυξητικές ορμόνες, που είναι υπεύθυνες όχι μόνον για την ανάπτυξη, αλλά και για την αποκατάσταση και ανανέωση των ιστών. Όσοι υποφέρουν από αϋπνίες, έχουν ισχυρές συναισθηματικές μεταπτώσεις. Επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι χρειαζόμαστε τα όνειρα, όσο χρειαζόμαστε και τον ύπνο. Σε ένα ελεγχόμενο πείραμα, οι ερευνητές ξυπνούσαν τα μέλη μιας ομάδας εθελοντών κάθε φορά που ονειρεύονταν. Την πρώτη μέρα, όλοι οι
εθελοντές δυσκολεύτηκαν να συγκεντρωθούν στη δουλειά τους. Τη δεύτερη μέρα δεν μπορούσαν να θυμηθούν αυτά που είχαν μάθει και την τρίτη και τέταρτη μέρα έγιναν ευερέθιστοι και δύσθυμοι. Κάποιοι παραπονέθηκαν ότι αισθάνονταν χάλια και άλλοι είχαν παραισθήσεις. Μόλις τους άφησαν να κοιμηθούν και να ονειρευτούν, είχαν πολλά παραπάνω όνειρα από συνήθως και τελικά επανήλθαν σε φυσιολογικά επίπεδα δραστηριότητας. Το ίδιο ισχύει για ανθρώπους αγχωμένους ή πιεσμένους. Κλινικές έρευνες μιας ομάδας χωρισμένων γυναικών, όπου κάποιες είχαν κατάθλιψη και κάποιες άλλες όχι, έδειξαν ότι οι γυναίκες που είχαν κατάθλιψη χρειάζονταν περισσότερη ώρα στην κατάσταση ύπνου REM (rapid-eye-movement, γρήγορη κίνηση των ματιών). Ίσως αυτός ο επιπλέον χρόνος στην κατάσταση REM βοηθά τους ανθρώπους να προσαρμοστούν γρηγορότερα σε μια νέα κατάσταση. Περισσότερες πληροφορίες Ξέρετε ότι αν έχετε ένα πρόβλημα, πρέπει να κοιμηθείτε για να το λύσετε; Οι άνθρωποι που πρέπει να αντιμετωπίσουν ένα σημαντικό θέμα την επόμενη μέρα περνούν περισσότερο χρόνο στην κατάσταση REM κατά τη διάρκεια της νύχτας. ΟΝΕΙΡΑ: secrets ΣΥΜΒΟΥΛeΣ of dreams ΚΑΙ ΜΥΣΤΙΚΑ Το νόημα των ονείρων Τι είναι τα όνειρα; 13
Φαινόμενο του ύπνου Στην κατάσταση ύπνου REM, ένα ηλεκτροεγκεφαλογράφημα θα καταγράψει εγκεφαλικά σήματα παρόμοια με αυτά που μεταδίδονται σε περιόδους συγκέντρωσης. ΥΠΝΟΣ ΚΑΙ ΟΝΕΙΡΑ Ο εγκέφαλος παράγει δύο χημικές ουσίες, τη σεροτονίνη και τη νοραδρεναλίνη, που βοηθούν στη μετάδοση νευρικών παλμών μέσα, και προς, στον εγκέφαλο. Υπάρχει επίσης η άποψη ότι αυτές οι χημικές ουσίες σχετίζονται με τον έλεγχο της θερμοκρασίας του σώματος και λειτουργιών του εγκεφάλου όπως η προσοχή και η μάθηση. Τα επίπεδα αυτών των ουσιών μειώνονται κατά τη διάρκεια του ύπνου, ιδιαίτερα κατά τη φάση REM. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα έχει μειωμένη ικανότητα μετάδοσης εξωτερικών σημάτων στον εγκέφαλο, και αφού ο εγκέφαλος δε χρειάζεται να παράγει αυτές τις ουσίες σε μεγάλες ποσότητες, μπορεί να ξεκουραστεί και να ανανεωθεί. Τα στάδια του ύπνου Υπάρχουν τέσσερα επίπεδα ύπνου που διαρκούν 60-90 λεπτά και επαναλαμβάνονται κατά τη διάρκεια της νύχτας. Όταν φτάσουμε στη φάση ύπνου REM, έχουμε περάσει από όλα τα στάδια του ύπνου. Στάδιο 1 Ο ύπνος χαρακτηρίζεται από αργές κινήσεις των ματιών και διαρκεί 1-10 λεπτά. Στάδιο2 Ο ύπνος αποτελείται από ηλεκτροεγκεφαλικά κύματα χαμηλής τάσης με συχνότητα μικρότερη από 2 Hz, με διαλείμματα ΗΕ δραστηριότητας από 0,5-2 δευτερόλεπτα. Στάδιο 3 Το στάδιο 3 αποτελείται από αργά ηλεκτροεγκεφαλικά κύματα που αυξάνονται μέχρι να καταλάβουν το 20-50% του κύκλου του ύπνου. Στάδιο 4 Σε αυτό το στάδιο κυριαρχούν τα αργά ηλεκτροεγκεφαλικά κύματα. Σταδιακά, επιστρέφουμε στο στάδιο REM. Ύπνος REM Στη φάση REM έχουμε αυξημένη θερμοκρασία του εγκεφάλου και παροχή οξυγόνου, διακυμάνσεις στους καρδιακούς σφυγμούς και ακανόνιστη αναπνοή. 14
Στον ύπνο REM, πίσω από τα κλειστά βλέφαρα παρατηρούμε γρήγορες κινήσεις των ματιών Υπάρχει διακύμανση στους καρδιακούς σφυγμούς και η αναπνοή είναι ακανόνιστη Το νόημα των ονείρων Ύπνος και όνειρα Στον ύπνο REM, το σώμα δεν κινείται σχεδόν καθόλου Θεωρία για τα όνειρα Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα άποψη σχετικά με τη συνεισφορά της σεροτονίνης, ιδιαίτερα στο θέμα του ύπνου. Καθώς θεωρείται ότι εμποδίζει την εμφάνιση παραισθητικών επεισοδίων, κάποιοι πιστεύουν ότι η εκούσια μείωσή της από τον οργανισμό κατά τη διάρκεια του ύπνου αυξάνει τις πιθανότητές μας να ονειρευτούμε. Θα μπορούσαμε έτσι να συμπεράνουμε ότι κοιμόμαστε για να ονειρευόμαστε. ΟΝΕΙΡΑ: secrets ΣΥΜΒΟΥΛeΣ of dreams ΚΑΙ ΜΥΣΤΙΚΑ 1
Οι ρυθμοί του ύπνου 16 Εγκεφαλικά κύματα Το πάνω διάγραμμα δείχνει τα εγκεφαλικά κύματα ενός ανθρώπου ενώ είναι ξύπνιος, ενώ το κάτω δείχνει τα εγκεφαλικά κύματα του ίδιου ανθρώπου σε ύπνο REM. Είτε κοιμάστε βαριά είτε όχι, ακόμη και αν υποφέρετε από αϋπνίες, έρευνες έχουν δείξει ότι ο ύπνος σας ακολουθεί ένα συγκεκριμένο μοτίβο κάθε βράδυ. Κάθε άνθρωπος περνά από τέσσερα διαφορετικά επίπεδα ύπνου, που υπολογίζονται από τους επιστήμονες με βάση τα εγκεφαλικά κύματα και τη γενική σωματική δραστηριότητα. Τα πρώτα δέκα λεπτά περίπου, βρίσκεστε σε μια ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ ύπνου και ξύπνιου. Σταδιακά, μέσα στην πρώτη ώρα, βυθίζεστε όλο και πιο βαθιά, καθώς περνάτε τα διαδοχικά στάδια, μέχρι να φτάσετε στο επίπεδο 4. Εδώ βρίσκεστε στον πιο βαθύ ύπνο της νύχτας και είστε πολύ ήρεμοι. Η αναπνοή και ο σφυγμός σας είναι αργοί και κανονικοί, η πίεση του αίματος και η θερμοκρασία του σώματος είναι μειωμένες, το σώμα δεν κινείται και η ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου έχει μειωθεί και αυτή. Τουλάχιστον 45 λεπτά αφού κοιμηθείτε, η διαδρομή αντιστρέφεται και περνάτε από όλα τα επίπεδα μέχρι να ξαναφτάσετε στο επίπεδο ένα ξανά. Το σώμα σας αρχίζει να κινείται, οι παλμοί γίνονται πιο γρήγοροι και η αναπνοή και η πίεση του αίματος αυξάνονται. Μοιάζει να είστε έτοιμοι να ξυπνήσετε, τα εγκεφαλικά σας κύματα επανέρχονται σε επίπεδα εγρήγορσης, και παρόλα αυτά είναι πιο δύσκολο να σας ξυπνήσει κάποιος τώρα, από ό,τι κατά τη διάρκεια του τέταρτου επιπέδου του ύπνου. Παράδοξος ύπνος Αυτή η επιστροφή στο πρώτο επίπεδο του ύπνου αναφέρεται μερικές φορές ως «παράδοξος ύπνος», επειδή πάει κόντρα στη λογική σε κάποιο βαθμό. Πιο συχνά ονομάζεται ύπνος REM (rapid-eyemovement), επειδή κατά το στάδιο αυτό τα μάτια μας κινούνται γρήγορα πάνωκάτω και αριστερά-δεξιά, πίσω από τα κλειστά βλέφαρα, σαν να παρακολουθούν
τη δράση. Σε αυτή τη φάση βλέπουμε όνειρα, αν και μπορεί να ονειρευτούμε και σε άλλη φάση του ύπνου (NREM, nonrapid-eye-movement). Το πρώτο επεισόδιο REM διαρκεί συνήθως 5-10 λεπτά, αλλά ένα υψηλό ποσοστό των ανθρώπων που ξυπνούν τότε, αναφέρουν ότι είδαν ιδιαίτερα ζωντανά όνειρα. Ο ύπνος REM και ο NREM θα επαναληφθούν διαδοχικά σε έναν κύκλο που διαρκεί 60 με 90 λεπτά, και μετά επαναλαμβάνεται ξανά τέσσερις με επτά φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας. Καθώς κοιμάστε, σε καθεμιά από τις καταστάσεις βαθύ ύπνου, ο ύπνος γίνεται πιο ελαφρύς και οι καταστάσεις REM διαρκούν όλο και περισσότερο, καταλήγοντας στην πιο μεγάλη περίοδο ύπνου REM, που συμβαίνει ακριβώς πριν ξυπνήσετε. Το νόημα των ονείρων Οι ρυθμοί του ύπνου Περισσότερες πληροφορίες Κατά μέσο όρο κοιμόμαστε 20-25 χρόνια της ζωής μας και 5-7 από αυτά τα περνάμε στην κατάσταση REM βλέποντας όνειρα. ΟΝΕΙΡΑ: secrets ΣΥΜΒΟΥΛeΣ of dreams ΚΑΙ ΜΥΣΤΙΚΑ 17
Ο ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ Ο εγκέφαλος χωρίζεται σε δύο ημισφαίρια που συνδέονται στο κέντρο με μια δέσμη νευρικών ινών. Η αριστερή πλευρά του εγκεφάλου, που κατευθύνει την αναλυτική και λογική σκέψη και επικοινωνία, ελέγχει τη δεξιά πλευρά του σώματος. Η δεξιά πλευρά του εγκεφάλου ελέγχει την αριστερή πλευρά του σώματος και χειρίζεται τη διαισθητική σκέψη και τη φαντασία. Φαντασία Το δεξιό ημισφαίριο του εγκεφάλου είναι πιο εφευρετικό και χρησιμοποιείται για την ανάλυση προτύπων και για ικανότητες όπως η αναγνώριση προσώπων. Λογική Το αριστερό ημισφαίριο είναι πολύ καλό στη λογική σκέψη και χρησιμοποιείται ιδιαίτερα για γλωσσολογικές ικανότητες. 18
Η αριστερή πλευρά του εγκεφάλου ελέγχει τη δεξιά πλευρά του σώματος Η αριστερή πλευρά του σώματος ελέγχεται από τη δεξιά πλευρά του εγκεφάλου Το νόημα των ονείρων Ο εγκέφαλος και τα όνειρα Καταμερισμός των ονείρων Παλαιότερα υπήρχε η άποψη ότι τα όνειρα, που μπορεί να θεωρηθούν παράλογα, πρέπει να δημιουργούνται στη δεξιά πλευρά του εγκεφάλου. Οι δοκιμές που έγιναν όμως, σε ασθενείς με βλάβη στο δεξιό ημισφαίριο, έδειξαν ότι μπορούσαν να ονειρευτούν. Έτσι, όταν τα όνειρά σας είναι λογικά και στερούνται φαντασίας, ίσως προέρχονται από την αριστερή πλευρά του εγκεφάλου, ενώ τα πιο ευφάνταστα όνειρά σας, όπου τσαγιέρες μετατρέπονται σε ελικόπτερα και σώζετε την ανθρωπότητα, προέρχονται από τη δεξιά πλευρά του εγκεφάλου. ΟΝΕΙΡΑ: secrets ΣΥΜΒΟΥΛeΣ of dreams ΚΑΙ ΜΥΣΤΙΚΑ 19
Το βιβλίο Όνειρα Συμβουλές και μυστικά: Εξετάζει και αναλύει τα όνειρα εξονυχιστικά και από κάθε όψη I Εμπλουτίζει την ανάλυση με πραγματικές περιπτώσεις I Προσεγγίζει το αντικείμενο χωρίς ειδικούς όρους, ώστε να είναι εύκολα κατανοητό από κάθε αναγνώστη Όνειρα Συμβουλές και μυστικά Caro Ness I Όνειρα Άλλα βιβλία της σειράς Συμβουλές και μυστικά των Εκδόσεων Κλειδάριθμος: Αγιουρβέδα Αρωματοθεραπεία Γιόγκα Ρέικι Σιάτσου Τσι Γκονγκ Τα βιβλία της σειράς Συμβουλές και μυστικά συνδυάζουν με εξαιρετικό τρόπο τη θεωρία και την πράξη, δίνοντας ξεκάθαρες και ολοκληρωμένες εξηγήσεις, με στόχο να απομυθοποιήσουν το θέμα που περιγράφουν και να σας δείξουν πώς να το αξιοποιήσετε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Συμβουλές και μυστικά Η Caro Ness έχει εργαστεί με επιτυχία ως λογοτεχνικός πράκτορας, διαχειρίστρια πνευματικών δικαιωμάτων, και ελεύθερη επιμελήτρια και συντάκτρια κυρίως για βιβλία και θέματα σχετικά με το σώμα, το μυαλό, και το πνεύμα. Ασχολείται πολλά χρόνια με την ανάλυση ονείρων. Μάθετε να αναλύετε και να ερμηνεύετε τα όνειρα για να φτάσετε σε νέα επίπεδα αυτογνωσίας και να πάρετε πολύτιμα μαθήματα για τη ζωή σας Caro Ness Κατά μέσο όρο, κοιμόμαστε τα 25 χρόνια της ζωής μας και στα 5 έως 7 από αυτά τα χρόνια βλέπουμε όνειρα. Γνωρίζουμε ότι τα όνειρα είναι ένα απόσταγμα από τις εμπειρίες και τις αναμνήσεις μας, και η μετατροπή τους σε έντονα σύμβολα που ζωντανεύουν ενώ κοιμόμαστε αλλά γιατί; Αν και αυτό που ονειρεύεται καθένας μας είναι διαφορετικό, η ανάλυση των ονείρων μπορεί να μας βοηθήσει να ερμηνεύσουμε τα κρυφά μηνύματα που είναι ενσωματωμένα στα όνειρά μας. Ο οδηγός τσέπης που κρατάτε στα χέρια σας εξερευνά τις θεωρίες των κορυφαίων αναλυτών των ονείρων, παλαιότερων και σύγχρονων, και ασχολείται με τους τύπους των ονείρων που μπορεί να δείτε. Εξετάζει τα πιο συνηθισμένα θέματα των ονείρων και μας ενθαρρύνει να ξεκινήσουμε τη μελέτη των ονείρων μας καταγράφοντάς τα και εξετάζοντας ορισμένα από τα θεμελιώδη σύμβολα των ονείρων. Με την ερμηνεία αυτών των συμβόλων μπορούμε να φτάσουμε σε βαθύτερη κατανόηση του εαυτού μας και του κόσμου γύρω μας.