Ελένη Βαϊοπούλου Δρ.. Μηχανικός Περιβάλλοντος
Περιεχόμενα Τι είναι στερεά απόβλητα; Ποια η διαχείρισή τους; Σε ποια τα στάδια ; Τι είναι ολοκληρωμένη διαχείριση ΑΣΑ; Παραγωγή γήκαι σύσταση ΑΣΑ Πηγές και τύποι ΑΣΑ Συστήματα διαχείρισης ΑΣΑ Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα εναλλακτικών
Τι ονομάζουμε στερεά απόβλητα; Ως στερεά απόβλητα ή στερεά απορρίμματα ορίζουμε την ετερογενή ήμάζα στερεών αστικών αποβλήτων βή (ΑΣΑ), καθώς και τη σχετικά πιο ομογενοποιημένη μάζα αγροτικών, βιομηχανικών και μεταλλευτικών στερεών αποβλήτων. βή Αστικά στερεά απόβλητα Εδ Ειδικά στερεά απόβλητα (απορρίμματα) -Επικίνδυνα -Μη επικίνδυνα -Ιατρικά
Τι σημαίνει «διαχείριση απορριμμάτων»; H διαχείριση των στερεών απορριμμάτων περιλαμβάνει τον έλεγχο της δημιουργίας, την προσωρινή αποθήκευση, τη συλλογή, τη μεταφορά, την επεξεργασία και τη διάθεσή τους με το βέλτιστο οδυνατό τρόπο από πλευράς δημόσιας υγιεινής, οικονομικών, μηχανικής, συντήρησης, αισθητικής και περιβαλλοντικών συνεπειών.
Στάδια που περιλαμβάνονται στη διαχείριση απορριμμάτων δημιουργία απορριμμάτων χειρισμός, διαχωρισμός, αποθήκευση απορριμμάτων καθώς και επεξεργασία (π.χ. διαλογή στην πηγή) συλλογή και αποκομιδή απορριμμάτων διαχωρισμός, επεξεργασία και φυσική ή χημική ή βιολογική μετατροπή των στερεών απορριμμάτων μεταφόρτωση διάθεση των στερεών απορριμμάτων
H ολοκληρωμένη λ διαχείριση στερεών απορριμμάτων συνίσταται στον προσδιορισμό των αλληλουχιών και αλληλεξαρτήσεων των παραπάνω λειτουργικών σταδίων που οδηγούν σε μία βέλτιστη συνολικά λύση. H ιεράρχηση η οποία ακολουθείται για μία ολοκληρωμένη διαχείριση βασίζεται: στη μείωση στην πηγή στην ανακύκλωση στη μετατροπή και στην ταφή
Μείωση στην πηγή Περιλαμβάνει τη μείωση τόσο της ποσότητας όσο ενδεχομένως και της τοξικότητας των απορριμμάτων. H μείωση μπορεί να επιτευχθεί μέσω: σχεδιασμού, κατασκευής και συσκευασίας προϊόντων με ελάχιστο τοξικό περιεχόμενο, ελάχιστο όγκο υλικού ή επιμηκυμένο χρόνο ζωής.
Ανακύκλωση Περιλαμβάνει: το διαχωρισμό και τη συλλογή απορριμμάτων, την προετοιμασία αυτών των υλικών για επαναχρησιμοποίηση και ανακατασκευή, και την επαναχρησιμοποίηση και ανακατασκευή.
Μετατροπή Περιλαμβάνει τη φυσική, χημική ή βιολογική μεταβολή των απορριμμάτων και χρησιμοποιείται προκειμένου να: βελτιωθεί η αποδοτικότητα της διαχείρισης, ανακτηθεί επαναχρησιμοποιήσιμο μ και ανακυκλώσιμο υλικό και παραχθούν χρήσιμα προϊόντα,, όπως εδαφοβελτιωτικά και βιοαέριο.
Διάθεση των άχρηστων μη ανακυκλώσιμων στερεών των άχρηστων προϊόντων διαχωρισμού των άχρηστων προϊόντων μετατροπής. H ταφή των παραπάνω είναι η συνηθισμένη επιλογή για τη διάθεση στο περιβάλλον και γενικά προτιμάται από την εναλλακτική απόρριψη στη θάλασσα.
Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας; H επιτυχής ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων προϋποθέτει: την κατάλληλη επιλογή τεχνολογιών την ευελιξία χειρισμών στις διαμορφούμενες νέες συνθήκες (τεχνολογικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές, χωροταξικές, οικονομικές), την ικανοποιητικήπαρακολούθηση παρακολούθηση και έλεγχο, και την ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού και οικονομικού ρίσκου.
Πηγές και Τύποι Στερεών Απορριμμάτων Οικιακά Εμπορικά Ιδρυματικά Κατασκευών ή κατεδαφίσεων (μπάζα) Αστικών υπηρεσιών Μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων Βιομηχανικά Αγροτικά
Ετήσια παραγωγή στερεών απορριμμάτων 4,6 εκατομμύρια τόνοι αστικών αποβλήτων ετησίως (ΕΣΔΣΑ 2003). 39% Π. Αττικής 16% Π. Κεντρικής Μακεδονίας 1997: 0,97 2001: 1,14 Kg/κάτοικο/ημέρα /ημ ρ (EEΔΣA, 2008) Μόνο στην Αττική, εκτιμάται ότι σήμερα η παραγόμενη ποσότητα των αστικών αποβλήτων ξεπερνά τους 6.000 τόνους/ημέρα
Παραγωγή Στερεών Απορριμμάτων Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, 2009: Ελλάδα 1995: 302 κιλά/ άτομο 2000: 408 κιλά/ άτομο 2007: 448 κιλά/ άτομο Έλληνες, Ιρλανδοί και Κύπριοι: πρωταθλητές βάσει πληθυσμού και έκτασης
Παραγωγή και διαχείριση ΑΣΑ στην Ευρώπη ΕΕ-15 ΕΕ 15 Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Γαλλία, Ελλάδα, Ην. Βασίλειο, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Λουξεμβούργο, Πορτογαλία, Σουηδία, Φιλανδία (Eurostat, 05)
Σύσταση Στερεών Απορριμμάτων ως προς διάφορα υλικά Αλουμίνιο (95% οικονομία σε ενέργεια) Χαρτί (παλιές εφημερίδες, χαρτόνι, χαρτί πολυτελείας, μεικτό χαρτί) Πλαστικά (καθαρό ρ εμπορικής ποιότητας, μετακαταναλωτικής ποιότητας) Γυαλί (επίπεδο, πιεσμένο κίτρινο, πράσινο γυαλί) Σιδηρά μέταλλα (σίδηρος, χάλυβας) Μη σιδηρά μέταλλα Zυμώσιμα ώ (βιοσταθεροποιούνταιθ ύ εύκολα) ) Απόβλητα κατασκευών (μπάζα)
Σύσταση Απορριμμάτων σε Διάφορες Χώρες 100% 80% 60% 40% 20% Άλλα Αδρανή Ύφασμα Μέταλλα Πλαστικά Γυαλί Οργανικά Χαρτί 0% Αυστρ Καναδ Δαν ία άς ία Φινλανδία Γαλλία* Γερμανία* Ιταλία Ιαπωνία Ολλανδία* Ν. Αφρική Σουηδία Ελβετία ΗΒ ΗΠΑ Ινδία Νιγηρία Αίγυπτος Υεμένη Παραγουάη Περού Βραζιλία Μεξικό Βενεζουέλα Φιλιππίνες
Τυπική σύσταση (ποσοστά κατά βάρος) οικιακών απορριμμάτων στην Ελλάδα (EEA, 2008)
Παράγοντες που επηρεάζουν τον ρυθμό παραγωγής απορριμμάτων Mείωση στην πηγή και ανακύκλωση Mείωσημηαπαραίτητης συσκευασίας Παραγωγή προϊόντων μεγαλύτερης διάρκειας & αντοχής Aντικατάσταση προϊόντωνμιαςχρήσεως με επαναχρησιμοποιήσιμα Xρήση η μικρότερων ρ ποσοτήτων (π.χ. χ φωτοτυπίες δύο όψεων) ) Aύξηση του ποσοστού ανακυκλώσιμου υλικού στα προϊόντα Nοοτροπίαρ και Nομοθεσίαμ Γεωγραφικοί και φυσικοί παράγοντες
Ανακύκλωση (EEA, 2008)
Ανακύκλωση (EEA, 2008)
Ανακύκλωση (EEA, 2008)
Ανακύκλωση Πλεονεκτήματα: Εξοικονόμηση υλικών και ενέργειας (φυσικών πόρων) Μείωση της ρύπανσης Μείωση της ποσότητας των ΑΣΑ Μείωση κόστους διάθεσης Κέρδος από πώληση ανακυκλώσιμων Περισσότερες θέσεις εργασίας σε σχέση με τις άλλες τεχνολογίες
Ανακύκλωση Μειονεκτήματα: Κόστος Χρόνος ταξινόμησης υλικών
Υγειονομική ταφή >90% των ΑΣΑ καταλήγει σε ταφή στην Ελλάδα (Eurostat, 2005)
Υγειονομική ταφή είναι η μέθοδος της ελεγχόμενης και οργανωμένης διάθεσης δάθ των αποβλήτων στο έδαφος, σε ειδικούς χώρους αποβλήτων (ΧΥΤΑ). Πλεονεκτήματα: Κατάλληλη για ένα ευρύ φάσμα απορριμμάτων. Σχετικά χαμηλό κόστος. Υπάρχουν κατάλληλοι λ χώροι σε πολλές περιοχές. Παραγωγή βιοαερίου Η ανάπλαση μετά το κλείσιμο του ΧΥΤΑ προσφέρει κατάλληλους χώρους για πάρκα, αθλητικές εγκαταστάσεις και άλλες χρήσεις. Ένας καλοσχεδιασμένος ΧΥΤΑ δεν αλλοιώνει την ευρύτερη ρη περιοχή.
Υγειονομική ταφή Μειονεκτήματα: Μετά το κλείσιμο του ΧΥΤΑ, η γη μπορεί να είναι ακατάλληλη για κάποιες χρήσεις, λόγω ρύπανσης. Η ευκολία και η ευελιξία της Υγειονομικής Ταφής δε δίνει κίνητρα ηρ στους παραγωγούς απορριμμάτων να εφαρμόσουν καινοτομικές λύσεις. Ανεξαρτήτως σχεδιασμού, υπάρχει πάντα ένας μικρός κίνδυνος ρύπανσης από τη λειτουργία των ΧΥΤΑ. Επικινδυνότητα βιοαερίου: πυρκαγιά, έκρηξη, συνεισφορά στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η ανάκτηση ενέργειας από ΧΥΤΑ δεν είναι ιδιαίτερα αποδοτική. Ό ό ύ ώ έ ά Όχληση λόγω θορύβου, οσμών, διέλευσης οχημάτων και αισθητικής υποβάθμισης.
Καύση για ανάκτηση ενέργειας Καύση Πυρόλυση - Αεριοποίηση Πλεονεκτήματα: Δεν παράγεται μεθάνιο. Είναι μια ανανεώσιμη μορφή ενέργειας. Μπορεί να παράγει 5 φορές περισσότερη ενέργεια ανά τόνο απορριμμάτων σε σχέση με την εκμετάλλευση βιοαερίου. Ελαττώνεται ο όγκος των απορριμμάτων προς τελική απόθεση μέχρι και 90%. Είναι ο ενδεικνυόμενος τρόπος επεξεργασίας για πολλά τοξικά, εύφλεκτα, πτητικά και μολυσματικά απόβλητα. Είναι εφικτή η ανάκτηση κάποιων υλικών (π.χ. μετάλλων) από το στερεό υπόλειμμα της καύσης.
Καύση για ανάκτηση ενέργειας Μειονεκτήματα: Το κόστος είναι 3-4x υψηλότερο από την υγειονομική ταφή. Εκπομπή αέριων ρύπων (π.χ. διοξίνες, φουράνες κτλ). Το υψηλό κόστος κατασκευής απαιτεί μακροπρόθεσμα ρ μ συμβόλαια (δεσμευτική για τις περιοχές και τους φορείς). Για κάποια υλικά, όπως το χαρτί, η καύση μπορεί να λειτουργήσει ανταγωνιστικά για την ανακύκλωση. Μετατρέπει τα οργανικά σε βιολογικά αδρανείς μορφές. Παραγωγή υγρών απόβλητων (χρήζουν επεξεργασίας). Η καύση, αν και μειώνει σημαντικά τον όγκο των απορριμμάτων δεν τα εξαφανίζει Έτσι χρειάζεται ειδικός χώρος ταφής για τα στερεά υπολείμματα της καύσης. Χωροθέτηση εγκατάστασης
Βιολογική επεξεργασία Κομποστοποίηση λιπασματοποίηση χουμοποίηση βιοσταθεροποίηση οργανικού κλάσματος απορριμμάτων Πρώτη ύλη αερόβια Υγρασία Αέρας Θρεπτικά Τελικό compost αναερόβια
Βιολογική επεξεργασία Πλεονεκτήματα: Παραγωγή προϊόντος (compost). Δυνατή η από κοινού επεξεργασία ιλύος από ΜΕΥΑ. Συμβατή με μεθόδους ταφής και ανακύκλωσης. Αύξηση χρόνου ζωής του ΧΥΤΑ Χαμηλό κόστος επένδυσης. Καλύτερης ποιότητας προϊόν προς ταφή. Περιορισμένες ρ περιβαλλοντικές ρβ επιπτώσεις. Θέσεις εργασίας.
Βιολογική επεξεργασία Μειονεκτήματα: Χρονοβόρα διαδικασία. Πλήθος παραγόντων που δυσχεραίνουν τον έλεγχο της διαδικασίας. Απαραίτητη ηηη διάθεση/ πώληση ητου προϊόντος. Ανάγκη μεγάλων εκτάσεων. Ανάγκη προσωπικού.
Ώρα μηδέν για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων στην Περιφέρεια Ανατ. Μακεδονίας Θράκης Ευχαριστώ για την προσοχή σας!