Βασικά Σημεία των Δηλώσεων του Γιώργου Αγοραστάκη, σε Συνέντευξη Τύπου στη Νομαρχία Χανίων για την διαχείριση του Δ ΚΠΣ

Βασικά Σημεία των Δηλώσεων του Γιώργου Αγοραστάκη, σε Συνέντευξη Τύπου στη Νομαρχία Χανίων για την διαχείριση του Δ ΚΠΣ 30.5.2007 Το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών, έχει δώσει σε δημόσια διαβούλευση προσχέδιο νόμου «Για τη Διαχείριση, Έλεγχο και Εφαρμογή αναπτυξιακών παρεμβάσεων για την προγραμματική περίοδο 2007-2013» (Δ ΚΠΣ). Το αναφερόμενο νομοσχέδιο αναμένεται να κατατεθεί σύντομα στην Βουλή για ψήφιση. Η διαχείριση των πόρων του Δ ΚΠΣ είναι μείζονος σημασίας ζήτημα για την ανάπτυξη Περιφερειών της χώρας και απαιτείται να του δοθεί ανάλογη σημασία. Απαιτείται από τους φορείς της Κρήτης και ιδιαίτερα από αυτούς που εκπροσωπούνται στο Περιφερειακό Συμβούλιο να πάρουν έγκαιρα θέση πριν είναι αργά. Απευθυνόμαστε σ αυτούς και τους θέτομε υπόψη συγκεκριμένα και αναλυτικά τις απόψεις μας για το θέμα. Το ίδιο κάναμε και στο Δ.Σ. της ΕΝΑΕ -στο οποίο συμμετέχομε- για την συζήτηση που θα γίνει σύντομα. Είναι γνωστό ό,τι οι πόροι που διατίθενται από την Κοινότητα στη χώρα μας για την 4 η Προγραμματική περίοδο (Δ ΚΠΣ 2007-2013) είναι μειωμένοι. Η μείωση για την Κρήτη και για το Περιφερειακό Πρόγραμμα που αυτή συμμετέχει είναι της τάξης του 23%. Από τα 545 εκ. ΕΥΡΩ της συνδρομής των Ευρωπαϊκών Ταμείων στο ΠΕΠ Κρήτης στο Γ ΚΠΣ, στο Δ ΚΠΣ προβλέπονται 424 εκ. ΕΥΡΩ. Στο γενικό σύνολο των πόρων (Κοινοτικοί και Εθνικοί) η μείωση θα είναι αισθητά μεγαλύτερη μιας και συνοδεύεται και από τη μείωση (ως ποσοστό) των εθνικών πόρων που πρέπει να διατεθούν για να συμπληρώσουν τους κοινοτικούς. 1 / 9

Είναι γεγονός ότι καλλιεργήθηκαν και καλλιεργούνται ακόμα πολλές προσδοκίες για την αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων της περιοχής μας από το Δ ΚΠΣ. Μια ματιά όμως στο Επιχειρησιακά Προγράμματα που υπέβαλε η Κυβέρνηση στην Κοινότητα θα διαψεύσει πολλές ελπίδες. Από τα επιχειρησιακά προγράμματα απουσιάζουν οι μεγάλες αναπτυξιακές παρεμβάσεις-έργα που έχει ανάγκη η Κρήτη. Τώρα έρχεται να προστεθεί και ένα ακόμα πρόβλημα που αφορά την διαχείριση των πόρων του Δ ΚΠΣ. Το προσχέδιο νόμου για τη διαχείριση αποτελεί ένα κακό προμήνυμα για το τι πρόκειται να συμβεί στην περιφερειακή ανάπτυξη της Κρήτης την επόμενη δεκαετία. Η διαχείριση που προβλέπεται στο προσχέδιο νόμου ανατρέπει τα μέχρι σήμερα δεδομένα των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης. Καθιερώνει τον υπερσυγκεντρωτικό έλεγχο των πόρων από το Υπουργείο Οικονομίας. Η διαχείριση του Επιχειρησιακού προγράμματος Κρήτης μεταφέρεται από την Κρήτη στην Αθήνα. Αποξενώνει και περιθωριοποιεί του περιφερειακούς φορείς και τους φορείς της Αυτοδιοίκησης από τα όργανα λήψης των αποφάσεων για τις επιμέρους κατανομές των πόρων και τις εντάξεις των έργων στα Επιχειρησιακά προγράμματα. Καθιερώνει αδιαφανείς διαδικασίες επιλογής και ένταξης έργων κατευθείαν από το Υπουργείο Οικονομίας. Μετατρέπει τους περιφερειακούς θεσμικούς εταίρους σε εκτελεστικά όργανα των κεντρικών αποφάσεων. 2 / 9

Συγκεκριμένα: Η Κυβέρνηση είχε την υποχρέωση να παρουσιάσει στην Κοινότητα 13 ανεξάρτητα μεταξύ τους Περιφερειακά Προγράμματα που να καλύπτουν εδαφικά τις υπάρχουσες και αναγνωρισμένες Περιφέρειες και για κάθε πρόγραμμα θα έπρεπε να οριστεί μια Διαχειριστική Αρχή. Αντί αυτού δημιούργησε πέντε τεχνητές «υπερ-περιφέρειες» (μείζονες περιφέρειες) και πέντε «υπερ-περιφερειακά» Προγράμματα μέσα στα οποία σύρραψε τα επιμέρους προγράμματα των περιφερειών και αναθέτει τώρα την διαχείριση όλων μαζί σε μια Διαχειριστική Αρχή υπό τον πλήρη έλεγχο του Υπ. Οικονομίας. Τελικά η αξιοποίηση των πόρων του Δ ΚΠΣ δεν γίνεται προς όφελος της ισόρροπης περιφερειακής ανάπτυξης της χώρας, αλλά προς όφελος του συγκεντρωτικού Αθηνοκεντρικού μοντέλου. Ο μηχανισμός διαχείρισης που σχεδιάστηκε χαρακτηρίζεται από την απόλυτη συγκέντρωση της οικονομικής και διαχειριστικής «εξουσίας» στο υπουργείο Οικονομίας, από τον εξοβελισμό κάθε έννοιας δημοκρατικού προγραμματισμού και την περιθωριοποίηση κάθε περιφερειακού θεσμού. Η πρόθεση είναι: o πλήρης και υπερσυγκεντρωτικός έλεγχος της διαχείρισης των πόρων του ΚΠΣ από την κεντρική εξουσία. Στο προσχέδιο Νόμου ορίζεται ότι η ένταξη πράξεων γίνεται με απόφαση του Γενικού ή Ειδικού Γραμματέα στον οποίο υπάγεται η Διαχειριστική Αρχή. Δηλαδή στην περίπτωση των Περιφερειακών Προγραμμάτων η ένταξη οποιουδήποτε έργου σ όλη την Ελλάδα θα εξαρτάται από την τελική κρίση και απόφαση ενός Γ.Γ. του Υπουργείου Οικονομίας ή για τα μεγάλα έργα από τον Υπουργό Οικονομίας. Υπενθυμίζεται ότι στο Γ ΚΠΣ η επιλογή και ένταξη έργων στο ΠΕΠ γίνεται από τον Γ.Γ. της Περιφέρειας αφού προηγουµένως έχουν εγκριθεί το Περιφερειακό Συµβούλιο (Συµπλήρωµα Προγραµµατισµού) και τα κριτήρια ένταξης από την Επιτροπή 3 / 9

Παρακολούθησης. Και στα δύο όργανα συμμετέχουν άμεσα οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, οι ΤΕΔΚ και άλλοι φορείς κάθε Περιφέρειας. Και αυτή η ελλιπής συμμετοχή με το νέο σύστημα εξανεμίζεται και έχομε μια ακόμα οπισθοδρόμηση. Διαχειριστική επάρκεια τελικών δικαιούχων Το Υπουργείο Οικονομίας, θέτει -χωρίς να απαιτείται από τους Κοινοτικούς κανονισμούς- την απαίτηση πιστοποίησης των τελικών δικαιούχων με αυστηρά κριτήρια, μ αποτέλεσμα να εκτοπιστούν από τις διαδικασίες οι περισσότεροι φορείς και να μην έχουν την δυνατότητα ούτε πρόταση να κάνουν για ένταξη έργων στο Δ ΚΠΣ. Υποκαθιστά τους αυτοδιοικητικούς φορείς και δικαιούχους του Δ ΚΠΣ, με νέες Περιφερειακές Ανώνυμες Αναπτυξιακές Εταιρίες μιας χρήσης που ιδρύει και ελέγχει το Υπουργείο Οικονομίας. Στο Γ ΚΠΣ προτάχθηκε το σύστημα διαχείρισης και αγνοήθηκε το σύστημα υλοποίησης. Αγνοήθηκε ο παράγοντας Τελικός Δικαιούχος στον οποίο περιλαμβάνεται και η Αυτοδιοίκηση Α & Β βαθμού. Δεν λήφθηκε κανένα ουσιαστικό μέτρο για την ενίσχυση της εσωτερικής οργάνωσης τους ώστε να φέρουν όλοι σε πέρας με επιτυχία την αποστολή τους. Δεν υποστηρίχθηκαν οικονομικά ώστε να προωθήσουν μελέτες και να ωριμάσουν έργα και για την επόμενη περίοδο. Η μοναδική πρόβλεψη του νομοσχεδίου για την νέα περίοδο είναι ότι για να είναι κανείς δικαιούχος στο Δ ΚΠΣ πρέπει να είναι πιστοποιημένος. Για άλλη μια φορά μετατίθεται όποιο πρόβλημα στην υλοποίηση των πράξεων του ΚΠΣ στους τελικούς δικαιούχους χωρίς να αντιμετωπίζεται. 4 / 9

Έτσι, μ αυτή αυτής τη ρύθμιση χάνουν εντελώς την δυνατότητα συμμετοχής στο Δ ΚΠΣ όλοι οι μικρότεροι φορείς όπως όλοι οι καποδιστριακοί Δήμοι. Το πρόβλημα αυτό επιδεινώνεται από το γεγονός ότι ορίζεται πολύ υψηλό όριο προϋπολογισμού στις προτάσεις που θα μπορούν να υποβληθούν στα επιχειρησιακά Προγράμματα. Έτσι εκτός από τους μικρότερους φορείς που εκτοπίζονται από το Δ ΚΠΣ, εκτοπίζονται και τα μικρότερα έργα. Ανώνυμες Αναπτυξιακές Εταιρίες μιας χρήσης Προκειμένου όπως δηλώνεται- να καλυφθεί το κενό που θα δημιουργηθεί από τους μη δυνάμενους να πιστοποιηθούν φορείς, δημιουργούνται μια σειρά Ανώνυμες Εταιρίες στις οποίες ανατίθεται αποστολή να σχεδιάζουν, να μελετούν, να υποβάλουν προτάσεις και στο τέλος να εκτελούν τα έργα τους. Σε κάθε περιφέρεια της χώρας δημιουργείται μια Αναπτυξιακή Ανώνυμη Εταιρία με απόφαση του Υπουργού Οικονομίας και η οποία θα βρίσκεται κάτω υπό τον έλεγχο του Υπουργείου Οικονομίας (51% του μετοχικού κεφαλαίου). Αποστολή της εταιρίας ορίζεται ότι είναι να βοηθήσει (να υποκαταστήσει) τους φορείς της Περιφέρειας και της αυτοδιοίκησης στον σχεδιασμό, την προετοιμασία, την ένταξη και εκτέλεση των έργων. Επί μια 15ετία στην Ελλάδα οι φορείς της Αυτοδιοίκησης έχουν οικοδομήσει ένα πλήθος Αναπτυξιακών εταιριών στην περιφέρεια προκειμένου να προωθήσουν αναπτυξιακούς στόχους και έργα. Οι εταιρίες αυτές υλοποίησαν μεγάλο μέρος έργων και δραστηριοτήτων 5 / 9

στα προηγούμενα ΚΠΣ και ερχόμαστε τώρα να τους βάλομε μπροστά ένα κρατικό ανταγωνιστή και να τις οδηγήσομε σε κρίση. Το αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι να αδυνατίσει παραπέρα η δυνατότητα διεκδίκησης πιστώσεων και ένταξης περιφερειακών, νομαρχιακών και τοπικών έργων στο Δ ΚΠΣ. Όλοι οι περιφερειακοί φορείς και ιδιαίτερα της Αυτοδιοίκησης, που προσδοκούν να αντιμετωπίσουν τ αναπτυξιακά τους προβλήματα μέσα από το Δ ΚΠΣ, πρέπει να αντιδράσουν έγκαιρα σ αυτές τις επαχθείς ρυθμίσεις. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Η διαχείριση και υλοποίηση του Δ ΚΠΣ πρέπει να αλλάξει ριζικά και να περάσει στην ευθύνη -επί της ουσίας- της κάθε Περιφέρειας της χώρας και στους φορείς της. Τηρώντας τους κανονισμούς πρέπει να αποκεντρωθεί πλήρως, να «περιφερειοποιηθεί». 6 / 9

Στα πλαίσια μιας αποκεντρωτικής διαδικασίας, προτείνονται οι παρακάτω βασικές αλλαγές στη διαχείριση και στο προσχέδιο νόμου: 1. Εξειδίκευση Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ τόσο τα Περιφερειακά όσο και τα Τομεακά πρέπει να εξειδικευτούν (συμπλήρωμα προγραμματισμού) σε μέτρα και έργα με γεωγραφική κατανομή σε επίπεδο Περιφερειών και Νομών, μέσα από μια ευρύτατη διαδικασία διαβούλευσης με την ενεργό συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης και των άλλων κοινωνικοοικονομικών εταίρων. 2. Διαχειριστικές Αρχές και ενδιάμεσοι φορείς Να μεταβιβαστεί στις υπάρχουσες Διαχειριστικές Αρχές των Περιφερειών η διαχείριση του συνόλου των αξόνων-μέτρων-πράξεων των «Υπερ-περιφερειακών» Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Κατ αντίστοιχο τρόπο τα Τομεακά Προγράμματα μετά από γεωγραφική κατανομή των πράξεών τους ή μέσω των συνολικών χρηματοδοτήσεών να μεταβιβάσουν την διαχείρισή τους στις περιφερειακές Διαχειριστικές Αρχές. 3. Συνολικές χρηματοδοτήσεις 7 / 9

Όλα τα πακέτα συνολικών χρηματοδοτήσεων (Global Grants, Revolving Funds) πρέπει να ανατίθενται σε δημόσιους περιφερειακούς φορείς με τους οποίους η Αυτοδιοίκηση θα έχει άμεση και λειτουργική σχέση. 4. Ένταξη πράξεων-διαφάνεια Οι πράξεις ένταξης να υπογράφονται από το Γ.Γ. της Περιφέρειας υπευθύνου της Διαχειριστικής Αρχής αφού προηγείται η έγκριση του Περιφερειακού Συμβουλίου. Καμία πράξη ένταξης δεν θα γίνεται σε οποιοδήποτε επιχειρησιακό πρόγραμμα χωρίς την σύμφωνη γνώμη του οικείου Νομαρχιακού Συμβουλίου για όλα ανεξαιρέτως μικρά-μεγάλα έργα και δραστηριότητες, για τα διανομαρχιακά έργα να απαιτείται η απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, για τα διαπεριφερειακά -μόνο-του οικείου Υπουργείου. 5. Τελικοί δικαιούχοι Η πιστοποίηση της επάρκειας των τελικών δικαιούχων να γίνει δεκτή υπό τον όρο ότι μαζί θα υπάρξουν παράλληλα μέτρα (δεσμεύσεις) ενίσχυσής τους ώστε να την επιτύχουν όλοι. Θα παρασχεθούν δηλαδή οι πόροι, τα μέσα, το ανθρώπινο δυναμικό, η τεχνογνωσία για να πιστοποιηθούν όλες οι Νομαρχίες της χώρας, όλοι οι μεγάλοι ΟΤΑ και οι μικροί κατά ομάδες μέχρι επίπεδο Νομού, όπως επίσης και οι Αναπτυξιακές εταιρίες Νομαρχιακού και διανομαρχιακού επιπέδου. Περιφερειακές αναπτυξιακές εταιρίες να συστήνονται μόνο εφόσον το αποφασίσουν οι ΟΤΑ Α και Β βαθμού κάθε περιφέρειας. Η πλειοψηφία των μετοχών στην μετοχική τους σύνθεση και η πλειοψηφία των μελών του Δ.Σ. τους θα είναι από την αυτοδιοίκηση. 8 / 9

Χανιά 30-5-2007 Γιώργος Αγοραστάκης 9 / 9