Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας Διεύθυνση Γ Σχέσεις με τους Πολίτες ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ EB71.3 - ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ 2009 24/07/2009 Μετεκλογική ανάλυση Πρώτα αποτελέσματα: ευρωπαϊκός μέσος όρος και κυριότερες εθνικές τάσεις 1 Ηλικιακές ομάδες: ΕΕ 18+ (στην Αυστρία 16+) Κάλυψη: EΕ 27 (26.830 ευρωπαίοι πολίτες) 2 Περίοδος ανάλυσης: 12 Ιουνίου 6 Ιουλίου 2009 I. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ...2 A. Συμμετοχή στις ευρωεκλογές 2009...2 B. Συμμετοχή στις εθνικές εκλογές...4 Γ. Διασταυρωμένο προφίλ των συμμετασχόντων στις γενικές και/ή ευρωπαϊκές εκλογές...4 Δ. Πολιτικοποίηση...5 II. ΠΟΙΟΙ ΑΝΤΙΛΗΦΘΗΚΑΝ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ...6 III. ΟΙ ΨΗΦΟΦΟΡΟΙ ΠΡΟΦΙΛ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΣΚΕΨΗΣ...8 A. Πότε αποφάσισα ποιόν θα ψηφίσω...8 B. Γιατί πήγα να ψηφίσω...10 Γ. Ποιά θέματα επηρέασαν την ψήφο μου...12 IV. ΜΗ ΨΗΦΙΣΑΝΤΕΣ ΠΡΟΦΙΛ ΚΑΙ ΣΚΕΠΤΙΚΟ...15 A. Πότε αποφάσισα να μην ψηφίσω...15 B. Γιατί δεν ψήφισα...17 V. ΑΠΟΨΗ ΚΑΙ ΣΤΑΣΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ...19 A. Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο...19 B. Για την Ευρωπαϊκή Ένωση...21 VI. ΠΟΣΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ...23 1 2 Για μια πιο λεπτομερή ανάλυση βλ. το έγγραφο "Analytical Summary" σχετικά με το ίδιο θέμα. Τα αποτελέσματα αυτής της μετεκλογικής μελέτης σταθμίστηκαν από κοινωνικο-δημογραφική και πολιτική άποψη για να είναι αντιπροσωπευτικά
I. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ A. Συμμετοχή στις ευρωεκλογές 2009 Q1. Συμμετοχή στις ευρωεκλογές 2009 EΕ27 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ 43% ΑΠΟΧΗ 57% ΦΥΛΟ Άνδρες 44% Γυναίκες 42% ΗΛΙΚΙΑ 18-24 ετών 29% 25-39 ετών 36% 40-54 ετών 44% 55 ετών και άνω 50% ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (τέλος σπουδών) Στα 15 ή και νωρίτερα 43% 16-19 ετών 40% 20 ετών και άνω 52% Ακόμη φοιτούν 34% ΑΙΣΘΑΝΟΝΤΑΙ ΔΕΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Ναι 49% Όχι 34% ΑΝΤΙΛΗΦΘΗΚΑΝ ΤΗΝ ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΤΗΣ ΕΕ Ναι 67% Όχι 30% Η ερώτηση ετέθη σε όλους τους ερωτηθέντες 2
Turnout - European elections 2009 90,8% 90,4% 78,8% 65,0% 59,5% 59,4% 58,6% 53,7% 52,6% 46,0% 45,5% 44,9% 43,9% 43,3% 43,0% 40,6% 40,3% 39,0% 36,8% 36,8% 36,3% 34,7% 28,3% 28,2% 27,7% 24,5% 21,0% 19,6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% LU BE MT IT DK CY IE LV EL AT SE ES EE DE EU27 FR FI BG NL PT HU UK SI CZ RO PL LT SK
B. Συμμετοχή στις εθνικές εκλογές Q9 Συμμετοχή στις τελευταίες εθνικές εκλογές EΕ27 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ 72% ΑΠΟΧΗ 25% ΦΥΛΟ Άνδρες 72% Γυναίκες 72% ΗΛΙΚΙΑ 18-24 ετών 38% 25-39 ετών 64% 40-54 ετών 77% 55 ετών και άνω 82% ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (τέλος σπουδών) στα 15 ή και ενωρίτερα 76% 16-19 ετών 70% 20 ετών και άνω 80% Ακόμη φοιτούν 40% ΑΙΣΘΑΝΟΝΤΑΙ ΔΕΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΗΝ ΧΩΡΑ ΤΟΥΣ Ναι 72% Όχι 51% Η ερώτηση ετέθη σε όλους τους ερωτηθέντες Γ. Διασταυρωμένο προφίλ των συμμετασχόντων στις γενικές και/ή ευρωπαϊκές εκλογές EΕ27 Ψήφισαν στις τελευταίες γενικές εκλογές και στις ευρωεκλογές του 2009 39% Ψήφισαν στις τελευταίες γενικές εκλογές αλλά όχι στις ευρωεκλογές του 2009 33% Δεν ψήφισαν ούτε στις τελευταίες γενικές εκλογές ούτε στις ευρωεκλογές του 2009 22% Δεν ψήφισαν στις τελευταίες γενικές εκλογές αλλά ψήφισαν στις ευρωεκλογές του 2009 3%
Δ. Πολιτικοποίηση Q10. Αισθάνεστε ότι πρόσκεισθε σε κάποιο από τα πολιτικά κόμματα; EΕ27 Ναι, πολύ 13% Ναι, αρκετά 30% Όχι ιδιαίτερα 28% Καθόλου 26% ΔΓ 3% ναι όχι EΕ27 43% 54% ΦΥΛΟ Άνδρες 45% 52% Γυναίκες 41% 57% ΗΛΙΚΙΑ 18-24 ετών 30% 68% 25-39 ετών 36% 61% 40-54 ετών 42% 55% 55 ετών και άνω 52% 46% ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (τέλος σπουδών) στα 15 ή και ενωρίτερα 45% 53% 16-19 ετών 40% 57% 20 ετών και άνω 50% 48% Ακόμη φοιτούν 36% 61% Η ερώτηση ετέθη σε όλους τους ερωτηθέντες Εθνικές διαφοροποιήσεις: - Ότι πρόσκειται σε κάποιο πολιτικό κόμμα δήλωσε η ευρύτατη πλειοψηφία των ερωτηθέντων στη Μάλτα (78% των ερωτηθέντων απάντησε "πολύ" ή "αρκετά"), στην Ολλανδία (62%) και στην Κύπρο (60%). - Τα μικρότερα ποσοστά ήταν στο Ηνωμένο Βασίλειο (22%), στη Ρουμανία (26%) και στην Πολωνία (31%). 5
II. ΠΟΙΟΙ ΑΝΤΙΛΗΦΘΗΚΑΝ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ Q8. Προσωπικώς, θυμάστε να είδατε στην Τηλεόραση, στο Διαδίκτυο ή σε αφίσες, να διαβάσατε σε εφημερίδες ή να ακούσατε στο ραδιόφωνο εκστρατεία με προτροπές προς τον κόσμο να πάει να ψηφίσει στις ευρωεκλογές; Εθνικές διαφοροποιήσεις: ναι όχι ΔΓ EΕ27 67% 30% 3% ΦΥΛΟ Άνδρες 69% 28% 3% Γυναίκες 64% 33% 3% ΗΛΙΚΙΑ 18-24 ετών 66% 31% 3% 25-39 ετών 64% 32% 4% 40-54 ετών 69% 29% 2% 55 ετών και άνω 67% 37% 3% ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (τέλος σπουδών) στα 15 ή και νωρίτερα 60% 37% 3% 16-19 ετών 67% 30% 3% 20 ετών και άνω 73% 25% 2% Ακόμη φοιτούν 68% 30% 2% Η ερώτηση ετέθη σε όλους τους ερωτηθέντες - Η ανάμνηση ευρωπαϊκής προεκλογικής εκστρατείας είναι εντονότερη στη Μάλτα (89%), στη Σουηδία (86%) και στη Σλοβακία (82%). - Είναι ασθενέστερη στη Βουλγαρία (45%), στο Βέλγιο (53%) και στο Ηνωμένο Βασίλειο (54%). Κοινωνικό-δημογραφικές διαφοροποιήσεις: - Ο ανωτέρω πίνακας δείχνει μια διαφορά 5 ποσοστιαίων μονάδων μεταξύ γυναικών και ανδρών ως προς την ανάμνηση της ευρωπαϊκής προεκλογικής εκστρατείας (64% έναντι 69%). - Η ηλικία δεν είναι καθοριστικός παράγων σε αυτή την περίπτωση, αλλά η ηλικία περάτωσης των σπουδών δείχνει μικρές διαφορές (όσο μεγαλύτερης διάρκειας ήταν οι σπουδές τόσο μεγαλύτερη ήταν η ανάμνηση). - Η κατ οίκον σύνδεση με το Διαδίκτυο είναι σημαντική: το 70% των ερωτηθέντων που έχουν σύνδεση θυμούνταν την εκστρατεία, έναντι 61% των ερωτηθέντων χωρίς κατ οίκον σύνδεση με το Διαδίκτυο. - Ο δεσμός με την Ευρώπη είναι δείκτης για το ποσοστό ανάμνησης της ευρωπαϊκής προεκλογικής εκστρατείας. Το 73% των ερωτηθέντων που αισθάνονται δεμένοι με την Ευρώπη θυμούνται και την εκστρατεία, έναντι ποσοστού 57% όσων δεν αισθάνονται δεμένοι (παρόμοια τάση υπάρχει και με το αίσθημα του να είναι κανείς πολίτης της ΕΕ). - Το 73% όσων ψήφισαν στις τελευταίες ευρωεκλογές θυμούνται την εκστρατεία, αλλά μόνο το 61% όσων δεν πήγαν να ψηφίσουν την θυμούνται. 6
Campaign awarness 67% 89% 86% 82% 80% 79% 79% 78% 78% 76% 75% 75% 74% 72% 72% 72% 71% 69% 67% 66% 66% 66% 66% 62% 60% 54% 53% 45% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% EU27 MT SE SK EE DK HU CY NL ES CZ SI LU IE LT AT FI DE PT EL FR LV PL RO IT UK BE BG
III. ΟΙ ΨΗΦΟΦΟΡΟΙ ΠΡΟΦΙΛ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΣΚΕΨΗΣ NB. Οι παρακάτω ερωτήσεις (Q3a, Q4d και Q5) ετέθησαν μόνο σε όσους ερωτηθέντες δήλωσαν ότι ψήφισαν στις ευρωεκλογές του 2009 (43%). A. Πότε αποφάσισα ποιον θα ψηφίσω Q3a. Πότε αποφασίσατε να ψηφίσετε για το πολιτικό κόμμα ή για τον υποψήφιο που ψηφίσατε στις πρόσφατες ευρωεκλογές; EΕ27 Πάντα ψήφιζα έτσι 50% Αποφάσισα λίγους μήνες πριν 21% Αποφάσισα λίγες εβδομάδες πριν 13% Αποφάσισα λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές 9% Αποφάσισα την ημέρα των εκλογών 6% Η ερώτηση ετέθη σε όσους ερωτηθέντες δήλωσαν ότι ψήφισαν στις ευρωεκλογές Εθνικές διαφοροποιήσεις: Πάντα ψήφιζα έτσι: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά: Κύπρος (76 %), Μάλτα (66%) και Ελλάδα (63%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά: Λετονία (17%), Σουηδία (26%) και Φινλανδία (38%). Αποφάσισα λίγους μήνες πριν: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά: Βουλγαρία (32%), Λετονία (28%), Ιρλανδία και Σουηδία (από 26%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά: Ελλάδα, Σλοβενία, Λιθουανία και Γαλλία (από 15%). Αποφάσισα λίγες εβδομάδες πριν: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά: Λετονία (23 %), Ιρλανδία και Σουηδία (από 20%) - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά: Κύπρος (4%), Μάλτα (4%) και Ελλάδα (9%). Αποφάσισα λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά: Γαλλία (19 %), Σουηδία και Δανία (από 17%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά: Ισπανία (5%), Ουγγαρία και Ιταλία (από 4%). Αποφάσισα την ημέρα των εκλογών: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά: Λετονία (17 %), Γαλλία, Ολλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο (όλες με 11%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά: Ουγγαρία (1%), Ιταλία, Πορτογαλία και Βουλγαρία (από 2%).
Κοινωνικο-δημογραφικές διαφοροποιήσεις: Το φύλο δεν επηρεάζει το χρόνο που κάποιος αποφασίζει ποιόν θα ψηφίσει. Πάντα ψήφιζα έτσι: - Το ποσοστό όσων ψηφίζουν πάντα το ίδιο κόμμα αυξάνεται με την ηλικία (30% στη νεαρότερη ηλικιακή ομάδα, 58% στη γηραιότερη). - Όσο περισσότερο χρόνο σπουδών έχει ο ερωτηθείς, τόσο μικρότερη τάση έχει να ψηφίζει πάντα το ίδιο κόμμα. - Για όσους ψηφίζουν πάντα το ίδιο κόμμα υπάρχει διπλάσια πιθανότητα να έχουν ψηφίσει και στις τελευταίες εθνικές εκλογές (52% έναντι ποσοστού 26% για αυτούς που δεν ψήφισαν στις τελευταίες εθνικές εκλογές). Αποφάσισα λίγες ημέρες ή λίγες εβδομάδες πριν από τις εκλογές: - Στους φοιτητές παρατηρείται το υψηλότερο ποσοστό εκείνων των ερωτηθέντων που αποφάσισαν λίγες εβδομάδες ή και λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές (38% έναντι 22% μέσου ποσοστού σε επίπεδο ΕΕ). - Το ίδιο ισχύει για όσους ερωτηθέντες δεν ψήφισαν στις τελευταίες εθνικές εκλογές (37% αποφάσισε ποιον θα ψηφίσει λίγες εβδομάδες ή και λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές). Αποφάσισα την ημέρα των εκλογών: - Οι άνεργοι ερωτηθέντες είναι διπλάσιοι από το μέσο ποσοστό του 6% σε επίπεδο ΕΕ που αποφασίζουν την τελευταία στιγμή της ημέρας των εκλογών (πρέπει να τονισθεί όμως ότι η συμμετοχή τους στις εκλογές είναι κάτω από τον μέσο όρο). 9/24
B. Γιατί πήγα να ψηφίσω Q4d. Ποιοι είναι οι κυριότεροι λόγοι που πήγατε να ψηφίσετε στις πρόσφατες ευρωεκλογές; Reasons to vote This is your duty as citizen 47% You alw ays vote To support the political party you feel close to You can make things change in voting on the European elections You are in favour of the EU 19% 16% 24% 40% You feel European/ citizen of the EU To express your disagreement To support your Government The EU plays an important role in your everyday life 6% 13% 11% 9% To impose sanctions to your Government You are very interested in European affairs The information you received during the campaign convinced you to go to vote To impose sanctions to the EU 2% 5% 5% 5% Because voting is compulsory Other (SPONTANEOUS) DK 2% 1% 1% Εθνικές διαφοροποιήσεις ως προς τους τρεις κυριότερους λόγους: Είναι το καθήκον μου ως πολίτη: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά: Κύπρος (78 %), Μάλτα (74%) και Ρουμανία (73%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά: Τσεχική Δημοκρατία (29%), Ουγγαρία (30%), Αυστρία και Ιταλία (35%). Πάντα ψηφίζω: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά: Δανία (59%), Φινλανδία (54%) και Κύπρος (53%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά: Λουξεμβούργο (19%), Ισπανία (27%) και Ελλάδα (29%). Στήριξα το κόμμα στο οποίο πρόσκειμαι: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά: Βουλγαρία (45%), Κύπρος (42%) και Σλοβακία (41%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά: Πορτογαλία (10%), Πολωνία (14%), Λουξεμβούργο και Ισπανία (από 17%). Κοινωνικο-δημογραφικές διαφοροποιήσεις ως προς τους τρεις κυριότερους λόγους: Είναι το καθήκον μου ως πολίτη: - Το ποσοστό ερωτηθέντων που ψήφισαν στις ευρωεκλογές 2009 και έθεσαν ως κύριο λόγο το αίσθημα του καθήκοντος είναι χαμηλότερο μεταξύ των 10/24
ατόμων με χαμηλό δεσμό με τη χώρα τους (27%) και εκείνων που δεν ψήφισαν στις τελευταίες εθνικές εκλογές (38%). Πάντα ψηφίζω: - Λόγω ηλικίας λογικά το μερίδιο της ομάδας των φοιτητών (27%) είναι πολύ μικρότερο του μέσου όρου. Είναι πολύ χαμηλό μεταξύ εκείνων που δήλωσαν ότι δεν ψήφισαν στις τελευταίες εθνικές εκλογές (22%) και είναι επίσης πολύ χαμηλό μεταξύ των ανέργων (30%). Στήριξα το κόμμα στο οποίο πρόσκειμαι: - Η ψήφος ως έκφραση υποστήριξης για το κόμμα στο οποίο κάποιος πρόσκειται προβάλλεται ως λόγος συμμετοχής από το μικρότερο μερίδιο των ερωτηθέντων με χαμηλό δεσμό με τη χώρα τους (18% έναντι μέσου ποσοστού 24% σε επίπεδο ΕΕ). 11/24
Γ. Ποιά θέματα επηρέασαν την ψήφο μου QK5. Ποια είναι τα ζητήματα που σας έκαναν να ψηφίσετε στις ευρωεκλογές; προ ευρωεκλογών 2009 - Μάρτιος Μετά τις ευρωεκλογές 2009 Οικονομική μεγέθυνση 52% 41% Ανεργία 57% 37% Το μέλλον των συντάξεων 32% 22% Ο ρόλος της ΕΕ στη διεθνή σκηνή 17% 22% Η ισχύς και οι αρμοδιότητες των ευρωπαϊκών οργάνων 12% 19% Η εγκληματικότητα 39% 18% Ο πληθωρισμός και η αγοραστική δύναμη 28% 18% Η μετανάστευση 20% 16% Ο αγώνας κατά της κλιματικής αλλαγής 23% 16% Οι ευρωπαϊκές αξίες και η ευρωπαϊκή ταυτότητα 10% 16% Το ενεργειακό - 13% Το ενιαίο νόμισμα, το ευρώ 15% 12% Η τρομοκρατία 23% 11% Η γεωργία 19% 11% Η επισιτιστική ασφάλεια - 9% Άλλα (ΑΥΘΟΡΜΗΤΑ) 3% 4% Ουδέν (ΑΥΘΟΡΜΗΤΑ) - 12% ΔΓ 2% 3% σύνολο απαντήσεων, δυνατότητα μέχρι τρεις επιλογές κατά τη σύγκριση των δυο ερευνών πρέπει να ληφθούν υπόψη οι διαφορές μεθοδολογίας, δεδομένου ότι η προεκλογική έρευνα έγινε τηλεφωνικά και η μετεκλογική έρευνα (EB71.3) έγινε δια ζώσης. Η ερώτηση ετέθη σε όσους δήλωσαν ότι είχαν ψηφίσει στις ευρωεκλογέ Key issues Economic growth Unemployment The future of pensions The role of the EU in the international scene The power and competences of the European institutions Crime Inflation and purchasing power Immigration The fight against climate change European values and identity The energy The single currency, the Euro None (SPONTANEOUS) Terrorism Agriculture The food security Other (SPONTANEOUS) DK 4% 3% 9% 13% 12% 12% 11% 11% 16% 16% 16% 19% 18% 18% 22% 22% 37% 41% 12/24
Εθνικές διαφοροποιήσεις ως προς τα τέσσερα κυριότερα ζητήματα: Οικονομική μεγέθυνση: - Ήταν ο κυριότερος λόγος σε Βουλγαρία (63%), Ιρλανδία (62%) και Ουγγαρία (59%). - Ήταν ο τελευταίος λόγος συμμετοχής στις ευρωεκλογές 2009 σε Ηνωμένο Βασίλειο (23%), Γαλλία (29%), Φινλανδία και Ολλανδία (από 31%). Ανεργία: - Δίδεται ως ο κυριότερος λόγος σε Ισπανία (65%), Ιρλανδία (64%) και Ελλάδα (60%). - Αλλά θεωρείται ως το λιγότερο σημαντικό ζήτημα σε Ολλανδία (11%), Φινλανδία (22%), Ηνωμένο Βασίλειο και Δανία (από 25%). Το μέλλον των συντάξεων: - Ήταν ο κυριότερος λόγος σε Ουγγαρία (49%), Ρουμανία (48%) και Βουλγαρία (43%). - Το μέλλον των συντάξεων δεν θεωρήθηκε σημαντικό θέμα για τις ευρωεκλογές σε Ολλανδία (6%), Δανία και Σουηδία (από 8%). Ο ρόλος της ΕΕ στη διεθνή σκηνή: - Σε Γερμανία (33%), Αυστρία (29%), Δανία και Ολλανδία (από 27%), ο ρόλος της ΕΕ στη διεθνή σκηνή θεωρήθηκε ως ο κυριότερος λόγος συμμετοχής στις ευρωεκλογές του 2009. - Ήταν ο λιγότερο σημαντικός λόγος συμμετοχής σε Ισπανία, Λετονία (από 10%), σε Ηνωμένο Βασίλειο και Ιρλανδία (από 11%). Κοινωνικο-δημογραφικές διαφοροποιήσεις ως προς τα τέσσερα κυριότερα ζητήματα: Οικονομική μεγέθυνση: - Σε μεγαλύτερο ποσοστό οι άνδρες και σε μικρότερο οι γυναίκες (44% έναντι 38%) θεωρούν ότι ήταν το κεντρικό θέμα των ευρωεκλογών 2009. - Είναι πολύ λιγότερο σημαντικό για ερωτηθέντες ηλικίας 55 και άνω (36%). - Θεωρείται συχνότερα ως λόγος από άτομα που θυμούνται ότι είδαν την ευρωπαϊκή προεκλογική εκστρατεία (43%) παρά από άτομα που δεν την θυμούνται (35%). Ανεργία: - Και πάλι πολύ λιγότερο σημαντικό για ερωτηθέντες ηλικίας 55 και άνω (32% έναντι μέσου όρου 41% σε επίπεδο ΕΕ). - Λιγότερο σημαντικό για managers (27%) παρά για άλλα επαγγέλματα και ειδικά για τους ήδη άνεργους (62%). - Πολύ σημαντικό ζήτημα για όσους δυσκολεύονται συνήθως να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους στο τέλος του μήνα (57%). Το μέλλον των συντάξεων: - Ελάχιστη ανησυχία στη νεαρότερη ομάδα ερωτηθέντων, ηλικίας 18-24 ετών, όπου μόνο το 11% το θεώρησε ότι είναι σημαντικό εκλογικό θέμα (σε επίπεδο ΕΕ μέσος όρος διπλάσιος: 22%). 13/24
- Θεωρήθηκε φυσιολογικά ως θέμα από μεγάλο ποσοστό των ήδη συνταξιούχων (29%). Ο ρόλος της ΕΕ στη διεθνή σκηνή: - Οι ερωτηθέντες που σταμάτησαν τις σπουδές στα 15 ή ενωρίτερα δεν θεωρούν πολύ σημαντικό θέμα το ρόλο της ΕΕ στη διεθνή σκηνή (14%). Η αντίληψη αυτή αλλάζει όσο περισσότερο έχουν κρατήσει οι σπουδές (30% σε όσους σπούδασαν μέχρι τα 20 ή και παραπάνω) και το ποσοστό είναι υψηλότερο μεταξύ των φοιτητών (32%). 14/24
IV. ΜΗ ΨΗΦΙΣΑΝΤΕΣ ΠΡΟΦΙΛ ΚΑΙ ΣΚΕΠΤΙΚΟ Σημ. Οι ακόλουθες ερωτήσεις Q3b και Q4b ετέθησαν μόνο σε όσους ερωτηθέντες δήλωσαν ότι ΔΕΝ ΠΗΓΑΝ ΝΑ ΨΗΦΙΣΟΥΝ στις ευρωεκλογές του 2009 (57%). A. Πότε αποφάσισα να μην ψηφίσω Q3b. Πότε αποφασίσατε να ΜΗΝ ΨΗΦΙΣΕΤΕ στις πρόσφατες ευρωεκλογές; ΕΕ27 Δεν ψηφίζω ποτέ 22% Αποφάσισα λίγους μήνες πριν 18% Αποφάσισα λίγες εβδομάδες πριν 15% Αποφάσισα λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές 16% Αποφάσισα την ημέρα των εκλογών 16% Η ερώτηση ετέθη μόνο σε όσους ερωτηθέντες δήλωσαν ότι δεν ψήφισαν στις ευρωεκλογές Εθνικές διαφοροποιήσεις: Δεν ψηφίζω ποτέ: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Λουξεμβούργο (57 %), Βέλγιο 3 (50%) και Ηνωμένο Βασίλειο (39%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Ρουμανία (6%), Ελλάδα (8%), Σλοβακία και Κύπρο (από 11%) Αποφάσισα λίγους μήνες πριν: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Κύπρο (39 %), Μάλτα (38%) και Ελλάδα (35%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Λουξεμβούργο (8%), Ηνωμένο Βασίλειο (9%), Ολλανδία, Ιρλανδία και Βέλγιο (από 12%) Αποφάσισα λίγες εβδομάδες πριν: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Ελλάδα (24 %), Αυστρία (23%) και Ιταλία (21%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Λουξεμβούργο (4%), Γαλλία και Κύπρο (από 10%). Αποφάσισα λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Σλοβακία (27 %), Ρουμανία και Σλοβενία (από 23%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Λουξεμβούργο (4%), Μάλτα (5%) και Βέλγιο (6%). Αποφάσισα την ημέρα των εκλογών: 3 Επειδή η ψήφος είναι υποχρεωτική στο Λουξεμβούργο και στο Βέλγιο, ο αριθμός των ψηφισάντων εκεί είναι πολύ υψηλότερος του μέσου όρου. Αλλά μεταξύ όσων δεν ψήφισαν (μικρό ποσοστό σε σύγκριση με το σύνολο των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων) υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό που δεν ψηφίζει ποτέ για λόγους αρχής. 15/24
- Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Ολλανδία (29 %), Σουηδία και Δανία (από 26%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Βέλγιο (3%), Λουξεμβούργο (6%) και Μάλτα (8%). Κοινωνικο-δημογραφικές διαφοροποιήσεις: Δεν ψηφίζω ποτέ: - Μεγαλύτερο (33%) είναι το ποσοστό στους νεότερους (18-24 ετών), σε σύγκριση με το 28% των ερωτηθέντων ηλικίας 25-39, το 18% των ερωτηθέντων ηλικίας 40-54 και μόνο το 16% των ερωτηθέντων ηλικίας 55 ετών και άνω. - Από το πρίσμα εργαζομένων-ανέργων, οι άνεργοι έχουν μεγαλύτερο ποσοστό (38%) που δεν ψηφίζει ποτέ. - Η απουσία δεσμού με τη χώρα είναι σημαντικός δείκτης αποχής (το 39% όσων δηλώνουν ότι δεν αισθάνονται δεσμό με τη χώρα τους δηλώνει και ότι δεν ψηφίζει ποτέ, σε σύγκριση με το 20% μόνο όσων δηλώνουν δεμένοι με τη χώρα τους), όπως και στην περίπτωση της απουσίας δεσμού με την ΕΕ (27% σε σύγκριση με το 18%). Αποφάσισα την ημέρα των εκλογών: - Όσοι ερωτηθέντες αποφάσισαν να μην ψηφίσουν την τελευταία στιγμή είναι ιδιαίτερα μεγάλο ποσοστό μεταξύ εκείνων που τέλειωσαν τις σπουδές σε ηλικία 20 ετών και άνω (22% αντί του μέσου 16% σε επίπεδο ΕΕ). - Το ίδιο ποσοστό βρίσκουμε και σε όσους ψήφισαν μεν στις τελευταίες εθνικές εκλογές αλλά αποφάσισαν την ημέρα των ευρωεκλογών να μην ψηφίσουν. 16/24
B. Γιατί δεν ψήφισα Q4b. Ποιοί είναι οι κυριότεροι λόγοι που ΔΕΝ ΨΗΦΙΣΑΤΕ στις πρόσφατες ευρωεκλογές; Reasons for abstaining Lack of trust in/ dissatisfaction w ith politics generally Not interested in politics as such Vote has no consequences/ vote does not change anything On holiday/ aw ay from home Too busy/ no time/ w ork Do not know much about the EU/ EP or the EP elections Rarely or never vote Not interested in European matters Not really satisfied w ith the European Parliament as an institution Sick/ health problem at the time Lack of public debate/ lack of electoral campaign Other (SPONTANEOUS) Involved in a family/ leisure activity Opposed to the EU Registration or voting card problems DK Did not know there w ere elections 10% 10% 10% 10% 9% 8% 7% 6% 6% 5% 4% 3% 3% 2% 17% 17% 28% Εθνικές διαφοροποιήσεις ως προς τους τρεις κυριότερους λόγους: Δυσπιστία / δυσαρέσκεια με την πολιτική γενικά: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Ελλάδα (51%), Βουλγαρία (45%), Κύπρο και Ρουμανία (από 44%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Δανία (8%), Λουξεμβούργο (11%), Φινλανδία και Βέλγιο (από 18%). Έλλειψη ενδιαφέροντος για την πολιτική: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Ουγγαρία, Μάλτα (από 29%) και Ισπανία (26%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Ολλανδία (6%), Σουηδία (8%) και Γαλλία (10%). Η ψήφος δεν έχει επιπτώσεις / δεν αλλάζει τίποτε: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Λετονία (38%), Αυστρία (35%) και Βουλγαρία (31%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Λουξεμβούργο (5%), Δανία και Ιρλανδία (από 7%). Κονωνικο-δημογραφικές διαφοροποιήσεις ως προς τους τρεις κυριότερους λόγους: Δυσπιστία / δυσαρέσκεια με την πολιτική γενικά: - Δεν είναι πολύ ισχυρός λόγος για τους νεότερους (μόνο 19% το θεωρούν) αλλά είναι πολύ ισχυρότερος για τις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες (32% στην ομάδα 40-54 ετών, 31% στην ομάδα 55 ετών και άνω). 17/24
- Είναι συχνότερος μεταξύ των ερωτηθέντων που δεν αισθάνονται δεσμό με την Ευρώπη (33%) από ό,τι μεταξύ αυτών που αισθάνονται (25%) αντιθέτως, δεν υπάρχουν διαφορές σε σχέση με το δέσιμο ή όχι κάποιου με τη χώρα του. Έλλειψη ενδιαφέροντος για την πολιτική: - Προβάλλεται συχνότερα (20%) από τους νεότερους (18-24 ετών) ως λόγος για να μην ψηφίσουν. - Ένα πολύ υψηλό ποσοστό ανέργων (25%) το θεώρησε ως λόγο για να μην ψηφίσουν, όπως και όσοι σταμάτησαν το σχολείο στα 15 ή νωρίτερα (21%). - Το ποσοστό υπερβαίνει το μέσο όρο επίσης μεταξύ εκείνων που δεν ψήφισαν στις τελευταίες εθνικές εκλογές. Η ψήφος δεν έχει επιπτώσεις / δεν αλλάζει τίποτε: - Ο λόγος αυτός προβάλλεται συχνότερα ειδικά από όσους ερωτηθέντες έχουν τις περισσότερες φορές πρόβλημα για να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους στο τέλος του μηνός (25%) και από τους ανέργους (24%). 18/24
V. ΑΠΟΨΗ ΚΑΙ ΣΤΑΣΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ A. Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Q7. Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις πείτε μου εάν μάλλον αντιστοιχεί ή μάλλον δεν αντιστοιχεί στη στάση σας ή την άποψή σας. Είχα όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για να διαλέξω ποιον θα ψηφίσω στις πρόσφατες ευρωεκλογές Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο λαμβάνει υπόψη του τις ανησυχίες των ευρωπαίων πολιτών * Η ερώτηση ετέθη σε όλους τους ερωτηθέντες Μάλλον ναι Μάλλον όχι ΔΓ 53% 42% 5% 46% 41% 13% Εθνικές διαφοροποιήσεις: Είχα όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για να διαλέξω ποιον θα ψηφίσω στις πρόσφατες ευρωεκλογές: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Μάλτα (90%), Κύπρο (79%) και Λουξεμβούργο (75%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Ηνωμένο Βασίλειο, Πολωνία (από 42%) και Πορτογαλία (44%). Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο λαμβάνει υπόψη του τις ανησυχίες των ευρωπαίων πολιτών: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Σουηδία (72%), Ολλανδία (65%), Βέλγιο και Εσθονία (από 61%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Γαλλία (31%), Βουλγαρία (35%) και Λετονία (37%). Κοινωνικο-δημογραφικές διαφοροποιήσεις: Είχα όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για να διαλέξω ποιον θα ψηφίσω στις πρόσφατες ευρωεκλογές: - Οι άνδρες περισσότερο από τις γυναίκες (57% έναντι 50%). - Ισχύει λιγότερο (50%) για τους ερωτηθέντες 18-24 ετών. - Το ποσοστό αυξάνεται με την ηλικία και τη διάρκεια των σπουδών (47% και 61% αντιστοίχως). - Διαφέρει αναλόγως του δεσίματος (62%) ή του μη δεσίματος (38%) με την Ευρώπη. - Μεγάλη διαφορά μεταξύ ψηφισάντων και μη ψηφισάντων στις πρόσφατες ευρωεκλογές (69% έναντι 37%) ως προς αν ενημερώθηκαν ή όχι επαρκώς. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο λαμβάνει υπόψη του τις ανησυχίες των ευρωπαίων πολιτών: - Άνδρες που συμφωνούν: 48%. Γυναίκες που συμφωνούν: 44%. 19/24
- Το πιστεύουν το 60% των φοιτητών, αλλά μόνο το 38% όσων σταμάτησαν το σχολείο στα 15 ή ενωρίτερα. - Μόνο το 37% των ανέργων πιστεύει ότι τούτο αληθεύει κάπως. 20/24
B. Για την Ευρωπαϊκή Ένωση Q7. Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις πείτε μου εάν μάλλον αντιστοιχεί ή μάλλον δεν αντιστοιχεί στη στάση σας ή την άποψή σας. Μάλλον Μάλλον ναι όχι ΔΓ Εμπιστεύομαι τους θεσμούς της ΕΕ 50% 40% 10% Η συμμετοχή της (ΧΩΡΑΣ ΜΟΥ) στην ΕΕ ως μέλος είναι θετικό πράγμα 69% 22% 9% Αισθάνομαι πολίτης της ΕΕ 64% 32% 4% Αισθάνομαι δεμένος με την (ΧΩΡΑ ΜΟΥ) 91% 7% 2% Αισθάνομαι δεμένος με την Ευρώπη 64% 32% 4% Με ενδιαφέρει πολύ η πολιτική 39% 58% 3% * Η ερώτηση ετέθη σε όλους τους ερωτηθέντες Εθνικές διαφοροποιήσεις: Εμπιστεύομαι τους θεσμούς της ΕΕ: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Φινλανδία (67%), Βέλγιο, Εσθονία και Κύπρο (από 66%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Ηνωμένο Βασίλειο (29%), Λετονία (41%), Γαλλία και Τσεχική Δημοκρατία (από 46%). Η συμμετοχή της (ΧΩΡΑΣ ΜΟΥ) στην ΕΕ είναι θετικό πράγμα: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Λουξεμβούργο (85%), Ολλανδία (84%) και Βέλγιο (83%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Λετονία (49%), Ηνωμένο Βασίλειο (45%) και Ουγγαρία (36%). Αισθάνομαι πολίτης της ΕΕ: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Λουξεμβούργο (86%), Ισπανία (82%) και Σλοβακία (78%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Ηνωμένο Βασίλειο (37%), Βουλγαρία (47%) και Λετονία (51%). Αισθάνομαι δεμένος με την (ΧΩΡΑ ΜΟΥ): - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Φινλανδία (99%), Κύπρο και Μάλτα (από 98%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Ρουμανία (82%), Ηνωμένο Βασίλειο και Ιταλία (από 86%). Αισθάνομαι δεμένος με την Ευρώπη: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Λουξεμβούργο (84%), Ουγγαρία (81%) και Δανία (80%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Ηνωμένο Βασίλειο (34%), Λιθουανία (48%) και Ελλάδα (53%). Με ενδιαφέρει πολύ η πολιτική: 21/24
Κοινωνικο-δημογραφικές διαφοροποιήσεις: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Λετονία (66%), Γερμανία (62%) και Αυστρία (55%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Ρουμανία (20%), Βουλγαρία (22%) και Σλοβακία (23%). Εμπιστεύομαι τους θεσμούς της ΕΕ: - Πιο πολλοί άνδρες παρά γυναίκες το δέχονται (53% έναντι 48%). - Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών που συμφωνούν είναι οι φοιτητές (54%) και όσοι έκαναν σπουδές μέχρι τα 20 ή και μετά (60%). - Το ποσοστό αυτών που συμφωνούν αυξάνεται όσο αυξάνεται το κοινωνικό επίπεδο (40% στα χαμηλότερα κλιμάκια, 62% στα υψηλότερα). Η συμμετοχή της (ΧΩΡΑΣ ΜΟΥ) στην ΕΕ είναι θετικό πράγμα: - Υπάρχουν διαφορές μεταξύ των φύλων (71% στους άνδρες έναντι 67% στις γυναίκες). - Και πάλι οι φοιτητές είναι πιο πεπεισμένοι επ αυτού (82%). Αισθάνομαι πολίτης της ΕΕ: - Οι άνδρες αισθάνονται σε μεγαλύτερο ποσοστό πολίτες της Ευρώπης (66%) από ό,τι οι γυναίκες (61%). - Το ποσοστό αυτών που συμφωνούν αυξάνεται όσο αυξάνεται η ηλικία περάτωσης των σπουδών και η αυτοαξιολόγηση στην κοινωνική κλίμακα. Αισθάνομαι δεμένος με την (ΧΩΡΑ ΜΟΥ): - Το έντονο συναίσθημα είναι σχεδόν άσχετο με οποιαδήποτε κοινωνικοδημογραφική μεταβλητή. - Ενδιαφέρουσα διακύμανση μεταξύ όσων αισθάνονται δεμένοι με την Ευρώπη (96%) και όσων δεν αισθάνονται (86%). Αισθάνομαι δεμένος με την Ευρώπη: - Έξι μονάδες διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών (67% έναντι 61%). - Συμφωνεί το 76% των φοιτητών και το 76% όσων σπούδαζαν μέχρι τα 20 ή και παραπάνω, αλλά μόνο το 56% των ανέργων. - Μόνο το 48% όσων δυσκολεύονται συνήθως να πληρώσουν τους λογαριασμούς στο τέλος του μήνα αισθάνεται δεμένο με την Ευρώπη. - Το 67% όσων αισθάνονται δεμένοι με τη χώρα τους αισθάνεται επίσης δεμένο με την Ευρώπη. Όμως, και το 32% όσων δεν αισθάνονται δεμένοι με τη χώρα τους αισθάνονται δεμένοι με την Ευρώπη. Με ενδιαφέρει πολύ η πολιτική: - Μεγάλη διαφορά μεταξύ φύλων (άνδρες 46% και γυναίκες 33%). - Όσο μεγαλύτεροι οι ερωτηθέντες τόσο πιο πολύ ενδιαφέρονται. - Πιο λίγο από όλους ενδιαφέρει η πολιτική την ομάδα όσων σταμάτησαν τις σπουδές στα 15 ή και ενωρίτερα και πιο πολύ την ομάδα όσων συνέχισαν σπουδές μέχρι τα 20 ή και παραπάνω. - Οι φοιτητές ενδιαφέρονται περισσότερο από τον μέσο όρο (42% έναντι μέσου όρου 39% σε επίπεδο ΕΕ). - Μικρότερο ενδιαφέρον στους house persons (26%). - Ισχυρός δείκτης δεσίματος με την Ευρώπη και συμμετοχής στις εκλογές. 22/24
VI. ΠΟΣΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ Q7. Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις πείτε μου εάν μάλλον αντιστοιχεί ή μάλλον δεν αντιστοιχεί στη στάση σας ή την άποψή σας. Είναι πολύ σημαντικό για μένα να ξέρω ποιοί συγκεκριμένοι υποψήφιοι από την (ΧΩΡΑ ΜΟΥ) εξελέγησαν ευρωβουλευτές στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Είναι πολύ σημαντικό για μένα να ξέρω ποιό συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα εξέλεξε τους περισσότερους ευρωβουλευτές στη (ΧΩΡΑ ΜΟΥ) κατά τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο * Η ερώτηση ετέθη σε όλους τους ερωτηθέντες Μάλλον ναι Μάλλον όχι ΔΓ 49% 44% 7% 50% 43% 7% Εθνικές διαφοροποιήσεις: Είναι πολύ σημαντικό για μένα να ξέρω ποιοί συγκεκριμένοι υποψήφιοι εξελέγησαν ευρωβουλευτές: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Μάλτα (78%), Λουξεμβούργο (74%), Εσθονία και Κύπρο (από (64%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Σλοβενία (34%), Ηνωμένο Βασίλειο και Σλοβακία (από 38%). Είναι πολύ σημαντικό για μένα να ξέρω ποιό συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα εξέλεξε τους περισσότερους ευρωβουλευτές: - Τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε Λουξεμβούργο (76%), Μάλτα (72%) και Ιταλία (61%). - Τα τρία χαμηλότερα ποσοστά σε Σλοβενία (30%), Ρουμανία (33%) και Ηνωμένο Βασίλειο (34%). Κοινωνικο-δημογραφικές διαφοροποιήσεις: Είναι πολύ σημαντικό για μένα να ξέρω ποιοί συγκεκριμένοι υποψήφιοι εξελέγησαν ευρωβουλευτές: - Αυτή είναι η άποψη του 52% των ανδρών και του 46% των γυναικών. - Είναι σημαντικό για το 42% της ομάδας 18-24 ετών, έναντι 52% της ομάδας 55 ετών και άνω. - Συμφωνεί το 68% όσων ψήφισαν στις πρόσφατες ευρωεκλογές αλλά μόνο το 29% όσων δεν ψήφισαν. - Όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία μέχρι την οποία οι ερωτώμενοι συνέχισαν τις σπουδές τόσο σημαντικότερο είναι να γνωρίζουν ποιοι υποψήφιοι εξελέγησαν. Είναι πολύ σημαντικό για μένα να ξέρω ποιό συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα εξέλεξε τους περισσότερους ευρωβουλευτές: - Για όλες τις ομάδες, είναι εν γένει ελαφρώς αλλά σταθερά πιο σημαντικό από το να γνωρίζεις ποιοί συγκεκριμένοι υποψήφιοι εξελέγησαν. 23/24
- Τα ίδια με την προηγούμενη παράγραφο. Μονάδα Παρακολούθησης της Κοινής Γνώμης Για περισσότερες πληροφορίες: Jacques Nancy (+32 2 284 24 85) Nives Žun Elise Defourny Jonas Trifot (+32 2 284 06 55) 24/24