ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 21.8.2014 COM(2014) 527 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ και το σχέδιο δράσης για τη διαχείριση τελωνειακών κινδύνων: Αντιμετώπιση των κινδύνων, ενίσχυση της αλυσίδας εφοδιασμού και διευκόλυνση του εμπορίου EL EL
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ και το σχέδιο δράσης για τη διαχείριση τελωνειακών κινδύνων: Αντιμετώπιση των κινδύνων, ενίσχυση της αλυσίδας εφοδιασμού και διευκόλυνση του εμπορίου 1. Εισαγωγή Οι ομαλές και ασφαλείς εμπορικές ροές είναι ουσιώδους σημασίας για την οικονομική ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), η οποία αποτελεί τον μεγαλύτερο εμπορικό συνασπισμό παγκοσμίως. Η αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων όσον αφορά τη διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα είναι σημαντική για την διαφύλαξη της ασφάλειας και της προστασίας των κατοίκων της ΕΕ, την προστασία των χρηματοοικονομικών συμφερόντων της ΕΕ και την ταυτόχρονη διευκόλυνση του νόμιμου εμπορίου. Για να λειτουργεί σωστά η ενιαία αγορά της ΕΕ και η τελωνειακή ένωση, απαιτείται η ομοιογενής αντιμετώπιση των κινδύνων εκ μέρους των τελωνείων. Θα πρέπει να βελτιωθεί η διαχείριση των κινδύνων εκ μέρους των τελωνείων της ΕΕ, προκειμένου να ενισχυθεί η ακεραιότητα των διεθνών αλυσίδων εφοδιασμού. Μετά την πλήρη εφαρμογή της τροποποίησης του κοινοτικού τελωνειακού κώδικα 1 όσον αφορά την ασφάλεια 2 το 2011, η Επιτροπή δημοσίευσε τον Ιανουάριο του 2013 μια ανάλυση σχετικά με την εφαρμογή της πολιτικής για τη διαχείριση των τελωνειακών κινδύνων. Η ανακοίνωση 3 επισημαίνει κάποια κενά όσον αφορά την τρέχουσα προσέγγιση και προτείνει λύσεις για το μέλλον. Τον Ιούνιο του 2013 το Συμβούλιο 4 κάλεσε την Επιτροπή να προωθήσει, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, «μια συνεκτική στρατηγική για τη διαχείριση κινδύνων και την ασφάλεια της αλυσίδας εφοδιασμού βάσει αναλυτικού σχεδίου δράσης και διεξοδικών αναλύσεων κόστους-οφέλους με στόχους και προθεσμίες, που θα καλύπτει, μεταξύ άλλων, νομικά, διαδικαστικά και πληροφοριακά-τεχνολογικά θέματα». Η ανακοίνωση αυτή περιλαμβάνει στρατηγική για τη βελτίωση της διαχείρισης των τελωνειακών κινδύνων και της ασφάλειας της αλυσίδας εφοδιασμού («η στρατηγική») καθώς και έναν πίνακα δράσεων προτεραιότητας («το σχέδιο δράσης») 5 στο συνημμένο παράρτημα. 2. Εύρος της στρατηγικής Η στρατηγική προβλέπει έναν αριθμό βασικών στόχων, που αποσκοπούν στην διαμόρφωση μιας πολυεπίπεδης, αποτελεσματικής και αποδοτικής προσέγγισης υψηλής ποιότητας όσον αφορά τη διαχείριση των κινδύνων. Προβλέπει επίσης κατάλληλα μέτρα για τον μετριασμό 1 Κανονισμός (EΟΚ) 2913/92 του Συμβουλίου. 2 Κανονισμός (ΕΚ) 648/05 του Συμβουλίου. 3 COM (2012) 793 τελικό της 8.1.2013. 4 Συμπεράσματα του Συμβουλίου 8761/3/13 της 18 ης Ιουνίου 2013. 5 Αναπτύχθηκαν σε συνεργασία με εμπειρογνώμονες από τα κράτη. 2
των κινδύνων και για τον έλεγχο, που μπορούν να εφαρμοσθούν την πλέον κατάλληλη χρονική στιγμή και στο πλέον ενδεδειγμένο σημείο της αλυσίδας εφοδιασμού. Η στρατηγική επισημαίνει την μεταβλητότητα και το ευρύ φάσμα των κινδύνων που πρέπει να αντιμετωπισθούν και την πρωταρχική ευθύνη των τελωνειακών αρχών όσον αφορά την εποπτεία των διεθνών εμπορικών συναλλαγών της ΕΕ. Ακόμη, αναφέρεται και στο ρόλο των λοιπών αρμόδιων αρχών που εμπλέκονται στις κινήσεις της αλυσίδας εφοδιασμού και επισημαίνει την ανάγκη συμπληρωματικότητας. Αναφέρεται επίσης στο διεθνές πλαίσιο των κινδύνων και στη σημασία της διεθνούς συνεργασίας για τη διαχείριση των κινδύνων. Η εν λόγω στρατηγική επισημαίνει εξάλλου τη σημασία που έχει για την ΕΕ η διευκόλυνση και η επιτάχυνση του εμπορίου, τον κεντρικό ρόλο των οικονομικών φορέων και την ανάγκη αποφυγής της αδικαιολόγητης διακοπής των διαδικασιών της αλυσίδας εφοδιασμού. 3. Σχέδιο δράσης για τη βελτίωση της διαχείρισης των κινδύνων Το σχέδιο δράσης περιλαμβάνει μια σειρά μέτρων για κάθε στόχο. Οι δράσεις επιδιώκουν την κάλυψη των εντοπισθέντων κενών με στόχο την βελτίωση των ικανοτήτων των τελωνειακών αρχών της ΕΕ, τη σταδιακή και πιο συστηματική συνεργασία με άλλες υπηρεσίες, οικονομικούς φορείς και διεθνείς εμπορικούς εταίρους. Το σχέδιο δράσης περιλαμβάνει δραστηριότητες για τη στήριξη ή την ανάπτυξη διεθνών προτύπων και προδιαγραφών, κατά περίπτωση. Η σημαντικότερη πρόκληση αφορά την ανάγκη για υψηλής ποιότητας δεδομένα όσον αφορά τις κινήσεις της αλυσίδας εφοδιασμού και τη διαθεσιμότητά και αξιοποίησή τους για λόγους διαχείρισης των κινδύνων εκ μέρους των τελωνειακών και άλλων αρμόδιων αρχών. Ένας από τους βασικούς μελλοντικούς στόχους θα είναι η ανάπτυξη ικανοτήτων και μεθοδολογιών και η χρησιμοποίησή τους με στόχο τη διευκόλυνση της συνεργασίας των αρχών. 4. Συνοχή και συμπληρωματικότητα με άλλες πρωτοβουλίες της ΕΕ Κατά την εφαρμογή της στρατηγικής και του σχεδίου δράσης η Επιτροπή θα επιδιώξει τη συμπληρωματικότητα και τη συνοχή με τρέχουσες συναφείς πρωτοβουλίες, τόσο στα τελωνεία (π.χ. ενωσιακός τελωνειακός κώδικας 6, αμοιβαία διοικητική συνδρομή 7 ) καθώς και σε άλλους τομείς πολιτικής. Θα ληφθούν υπόψη οι πρωτοβουλίες σχετικά με την ασφάλεια ιδίως στον τομέα της εσωτερικής ασφάλειας 8, της ασφάλειας των αερομεταφερόμενων φορτίων 9, της ασφάλειας στη θάλασσα (περιλαμβανομένων των ηλεκτρονικών ναυτιλιακών υπηρεσιών (e-maritime) και του ΚΠΑΠ) 10, καθώς και η αναθεώρηση της πολιτικής ελέγχου των εξαγωγών 11. Θα ληφθούν επίσης υπόψη και άλλες σχετικές πρωτοβουλίες στον τομέα των μεταφορών, όπως είναι η οδηγία σχετικά με τις διατυπώσεις υποβολής δηλώσεων 12 που 6 Κανονισμός Συμβουλίου (EΕ) 952/13 της 9.10.2013. 7 Σχέδιο πρότασης τροποποίησης του κανονισμού (EΚ) 515/97 του Συμβουλίου. 8 COM(2010) 673 τελικό της 22.11.2010 και οι συνακόλουθες πράξεις. 9 Συμπεράσματα του Συμβουλίου 17563/10 της 7.12.2010. 10 JOIN(2014) 9 τελικό της 6.3.2014, και στρατηγική της ΕΕ για την ασφάλεια στη θάλασσα, η οποία εγκρίθηκε με την απόφαση 10915/14 του Συμβουλίου της, 24.6.2014. 11 COM(2014) 244 τελικό της 24.4.2014. 12 Οδηγία 2010/65/EΕ. 3
προβλέπει τη δημιουργία ενιαίων εθνικών θυρίδων για την κοινοποίηση και την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τα πλοία και τη σύνδεσή τους με άλλα εθνικά ηλεκτρονικά συστήματα, σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών SafeSeaNet 13, που επιτρέπει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών, και η πρωτοβουλία για τις ηλεκτρονικές μεταφορές ως μέρος της Λευκής Βίβλου για τις μεταφορές του 2011 14 που έχει ως στόχο να κάνει πιο αποτελεσματική και πιο φτηνή την εφοδιαστική μέσω της απλοποίησης της πρόσβασης και της χρησιμοποίησης των πληροφοριών. Οι σχετικές πρωτοβουλίες σχετικά με την ασφάλεια των προϊόντων 15, των ζώων, των ειδών διατροφής και των ζωοτροφών, την προστασία του περιβάλλοντος, και συγκεκριμένα οι κανονισμοί FLEGT 16 και CITES 17, θα ληφθούν επίσης υπόψη καθώς και οι πρωτοβουλίες στον τομέα των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ), όπως είναι το σχέδιο δράσης των τελωνείων της ΕΕ για την καταπολέμηση των παραβιάσεων των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας 18, το σχέδιο δράσης για την επιβολή των ΔΔΙ, το οποίο προβλέπει την ανάπτυξη ενός ενωσιακού συστήματος δέουσας επιμέλειας ως μέσου για την παρεμπόδιση των παραβιάσεων των ΔΔΙ 19, καθώς και η στρατηγική για την προστασία και την επιβολή των ΔΔΙ στις τρίτες χώρες, η οποία έχει ως στόχο τη βελτίωση της διεθνούς συνεργασίας 20. 5. Ανάλυση κόστους-οφέλους όσον αφορά την προσέγγιση Η Επιτροπή έχει αναθέσει σε τρίτους τη διενέργεια μελέτης σχετικά με το κόστος και το όφελος εναλλακτικών τρόπων υλοποίησης της στρατηγικής. Αποσκοπεί κυρίως στην εξεύρεση πιθανών λύσεων για τη βελτίωση της ποιότητας των δεδομένων, τη διαθεσιμότητα και τη χρήση τους με στόχο τη διαχείριση των κινδύνων σχετικά με τα εμπορεύματα που εισέρχονται στην ΕΕ. Εξετάστηκαν οι εξής λύσεις: (1) πλήρως αποκεντρωμένη προσέγγιση με όλες τις ενέργειες να γίνονται σε επίπεδο κρατών μελών και μέσω της διομότιμης επικοινωνίας, (2) προσέγγιση με τη χρήση κοινών υπηρεσιών και τη δημιουργία κοινής βάσης δεδομένων για τα κράτη μέλη καθώς και μιας σχετικής πλατφόρμας για την ενοποίηση και τον εξορθολογισμό της επικοινωνίας μεταξύ των κρατών μελών και (3) προσέγγιση με τη χρήση κοινών υπηρεσιών και την προσθήκη μιας κοινής εξωτερικής διεπαφής για την υποβολή των δεδομένων από τους εμπορευόμενους ανεξάρτητα από το κράτος μέλος που είναι αρμόδιο για την παραλαβή τους. Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η δημιουργία κοινής βάσης δεδομένων για την προσήκουσα και έγκαιρη ανταλλαγή πληροφοριών θα συνέβαλε σημαντικά στην αποτελεσματική διαχείριση των τελωνειακών κινδύνων στην ΕΕ. Η κοινή εξωτερική διεπαφή θα εξασφαλίσει πρόσθετα οφέλη στους εμπορευόμενους καθώς θα μειώσει το κόστος. 13 Οδηγία 2002/59/EΚ. 14 COM(2011) 144 τελικό της 28.3.2011. 15 COM(2013) 76 τελικό της 13.2.2013. 16 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2173/2005 της 20.12.2005. 17 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 338/97 της 9.12.1996. 18 Ψήφισμα του Συμβουλίου 2013/C 80/01, 19.3.2013. 19 COM(2014) 392 της 3.7.2014. 20 COM(2014) 389 της 3.7.2014. 4
Η Επιτροπή θα εξετάσει προσεκτικά τις προτεινόμενες λύσεις και τα θέματα της πρακτικής εφαρμογής τους, περιλαμβανομένων των οργανωτικών και των χρηματοδοτικών επιπτώσεων. Θα δοθεί προτεραιότητα μάλιστα σε αυτό. 6. Συμπεράσματα Η Επιτροπή θα αναλάβει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες για την υλοποίηση της εν λόγω στρατηγικής και του σχεδίου δράσης, ιδίως στο πλαίσιο του ενωσιακού τελωνειακού κώδικα και των σχετικών εργασιών για τη δημιουργία υποδομών ΤΠ και θα τις συντονίσει με άλλες πρωτοβουλίες της ΕΕ στον τομέα της συλλογής στοιχείων. Η Επιτροπή εφιστά την προσοχή του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου όσον αφορά τη σημασία της υλοποίησης της εν λόγω στρατηγικής και του σχεδίου δράσης. Καλεί δε τα κράτη μέλη και τους λοιπούς ενδιαφερόμενους να συμβάλουν ώστε να υλοποιηθεί κατά τρόπο αποδοτικό και αποτελεσματικό. 5