We want to hear from you. Please send your comments about this book to us in care of zreview@zondervan.com. Thank you. A Reader s Greek New Testament: Revised Edition Copyright 2003, 2007 by Richard J. Goodrick and Albert L. Lukaszewski Requests for information should be addressed to: Zondervan, Grand Rapids, Michigan 49530 Library of Congress Cataloging-in-Publication Data Bible, N.T. Greek. Goodrick Lukaszewski. 2007. A reader s Greek New Testament / Richard J. Goodrich and Albert L. Lukaszewski. Rev. ed. p. cm. Includes bibliographical references. ISBN-13: 978-0-310-27378-3 (alk. paper) ISBN-10: 0-310-27378-1 (alk. paper) I. Goodrich, Richard J., 1962 II. Lukaszewski, Albert L., 1970 III. Title. BS1965 2007 225.4'8 dc22 2006039465 The Greek text used in this edition of the Greek New Testament was originally developed for the Portland Index Project by Edward W. Goodrick and John R. Kohlenberger III, and subsequently reviewed and modified by Gordon D. Fee. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means electronic, mechanical, photocopy, recording, or any other except for brief quotations in printed reviews, without the prior permission of the publisher. Interior design by Albert L. Lukaszewski Printed in the China 07 08 09 10 11 12 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
Table of Contents Introduction................................................................ 7 Κατ Μαθθα ον............................................................ 19 Κατ Μ ρκον............................................................. 87 Κατ Λουκ ν............................................................. 129 Κατ Ιωάννην............................................................ 203 Πράξει Αποστ λων....................................................... 248 Πρ Ρωµαίου...........................................................324 Πρ Κορινθίου Α....................................................... 354 Πρ Κορινθίου Β....................................................... 382 Πρ Γαλάτα............................................................ 402 Πρ Εφεσίου........................................................... 412 Πρ Φιλιππησίου........................................................ 422 Πρ Κολοσσαε......................................................... 430 Πρ Θεσσαλονικε Α....................................................437 Πρ Θεσσαλονικε Β....................................................443 Πρ Τιµ θεον Α......................................................... 447 Πρ Τιµ θεον Β......................................................... 456 Πρ Τίτον............................................................... 463 Πρ Φιλήµονα........................................................... 468 Πρ Εβραίου........................................................... 470 Ιακώβου..................................................................496 Πέτρου Α.................................................................504 Πέτρου Β.................................................................513 Ιωάννου Α............................................................... 519 Ιωάννου Β............................................................... 525 Ιωάννου Γ................................................................ 526 Ιο δα.................................................................... 528 Αποκάλυψι Ιωάννου......................................................531 Lexicon.................................................................. 569 Maps.................................................................... 575
ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ Βίβλο 1 γενέσεω 2 Ιησο Χριστο υ ο αυ δ υ ο Αβραάµ. 1 2 Αβρα µ γέννησεν τ ν Ισαάκ, 3 Ισα κ 3 δ γέννησεν τ ν Ιακώβ, 4 Ιακ β 4 δ γέννησεν τ ν Ιο δαν κα το δελφο α το, 3 Ιο δα δ γέννησεν τ ν Φάρε 5 κα τ ν Ζάρα 6 κ τ Θαµάρ, 7 Φάρε 8 δ γέννησεν τ ν Εσρώµ, 9 Εσρ µ 9 δ γέννησεν τ ν Αράµ, 10 4 Αρ µ 10 δ γέννησεν τ ν Αµιναδάβ, 11 Αµιναδ β 11 δ γέννησεν τ ν Ναασσών, 12 Ναασσ ν 12 δ γέννησεν τ ν Σαλµών, 13 5 Σαλµ ν 13 δ γέννησεν τ ν Β ε 14 κ τ Ραχάβ, 15 Β ε 16 δ γέννησεν τ ν Ιωβ δ 17 κ τ Ρο θ, 18 Ιωβ δ 19 δ γέννησεν τ ν Ιεσσαί, 20 6 Ιεσσα 20 δ γέννησεν τ ν αυ δ τ ν βασιλέα. αυ δ δ γέννησεν τ ν Σολοµ να 21 κ τ το Ο ρίου, 22 7 Σολοµ ν 23 δ γέννησεν τ ν Ροβοάµ, 24 Ροβο µ 24 δ γέννησεν τ ν Αβιά, 25 Αβι 25 δ γέννησεν τ ν Ασάφ, 26 8 Ασ φ γέννησεν τ ν Ιωσαφάτ, 27 Ιωσαφ τ 27 δ γέννησεν τ ν Ιωράµ, 28 Ιωρ µ 28 δ γέννησεν τ ν Οζίαν, 29 9 Οζία 29 δ γέννησεν τ ν Ιωαθάµ, 30 Ιωαθ µ 30 δ γέννησεν τ ν Αχάζ, 31 Αχ ζ 31 δ γέννησεν τ ν Εζεκίαν, 32 10 Εζεκία 32 δ γέννησεν τ ν Μανασσ, 33 Μανασσ 33 δ γέννησεν τ ν Αµών, 34 Αµ ν 34 δ γέννησεν τ ν Ιωσίαν, 35 11 Ιωσία 35 δ γέννησεν τ ν Ιεχονίαν 36 κα το δελφο α το π τ µετοικεσία 37 Βαβυλ νο. 38 12Μετ δ τ ν µετοικεσίαν 39 Βαβυλ νο 40 Ιεχονία 41 γέννησεν τ ν 1 βίβλο, ου,, book, sacred book, record. 2 γένεσι, εω,, beginning, origin, descent, birth, existence TNIV: genealogy. 3 Ισαάκ,, Isaac. 4 Ιακώβ,, Jacob. 5 Φάρε,, Perez. 6 Ζάρα,, Zerah. 7 Θαµάρ,, Tamar. 8 Φάρε,, Perez. 9 Εσρώµ,, Hezron. 10 Αράµ,, Aram. 11 Αµιναδάβ,, Amminadab. 12 Ναασσών,, Nahshon. 13 Σαλµών,, Salmon. 14 Β ε,, Boaz. 15 Ραχάβ,, Rahab. 16 Β ε,, Boaz. 17 Ιωβήδ,, Obed. 18 Ρο θ,, Ruth. 19 Ιωβήδ,, Obed. 20 Ιεσσαί,, Jesse. 21 Σολοµών, νο,, Solomon. 22 Ο ρία, ου,, Uriah. 23 Σολοµών, νο,, Solomon. 24 Ροβοάµ,, Rehoboam. 25 Αβιά,, Abijah. 26 Ασάφ,, Asaph. 27 Ιωσαφάτ,, Jehoshaphat. 28 Ιωράµ,, Joram. 29 Οζία, ου,, Uzziah. 30 Ιωαθάµ,, Jotham. 31 Αχάζ,, Ahaz. 32 Εζεκία, ου,, Hezekiah. 33 Μανασσ,,, Manasseh. 34 Αµώ,, Amos. 35 Ιωσία, ου,, Josiah. 36 Ιεχονία, ου,, Jechoniah. 37 µετοικεσία, α,, deportation. 38 Βαβυλών, νο,, Babylon. 39 µετοικεσία, α,, deportation. 40 Βαβυλών, νο,, Babylon. 41 Ιεχονία, ου,, Jechoniah. 10 Αµών, Αµ ν :: Αµώ, Αµ (UBS)
1:13 ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ 20 Σαλαθιήλ, 42 Σαλαθι λ 42 δ γέννησεν τ ν Ζοροβαβέλ, 43 13 Ζοροβαβ λ 43 δ γέννησεν τ ν Αβιο δ, 44 Αβιο δ 44 δ γέννησεν τ ν Ελιακίµ, 45 Ελιακ µ 45 δ γέννησεν τ ν Αζώρ, 46 14 Αζ ρ 46 δ γέννησεν τ ν Σαδώκ, 47 Σαδ κ 47 δ γέννησεν τ ν Αχίµ, 48 Αχ µ 48 δ γέννησεν τ ν Ελιο δ, 49 15 Ελιο δ 49 δ γέννησεν τ ν Ελεάζαρ, 50 Ελεάζαρ 50 δ γέννησεν τ ν Ματθάν, 51 Ματθ ν 51 δ γέννησεν τ ν Ιακώβ, 52 16 Ιακ β 52 δ γέννησεν τ ν Ιωσ φ τ ν νδρα Μαρία, 53 ξ γεννήθη Ιησο λεγ µενο Χριστ. 17Π σαι ο ν α γενεα π Αβρα µ ω αυ δ γενεα δεκατέσσαρε, 54 κα π αυ δ ω τ µετοικεσία 55 Βαβυλ νο 56 γενεα δεκατέσσαρε, 57 κα π τ µετοικεσία 58 Βαβυλ νο 59 ω το Χριστο γενεα δεκατέσσαρε. 60 18Το δ Ιησο Χριστο γένεσι 61 ο τω ν. µνηστευθείση 62 τ µητρ α το Μαρία 63 τ Ιωσήφ, πρ ν 64 συνελθε ν 65 α το ε ρέθη ν γαστρ 66 χουσα κ πνε µατο γίου. 19 Ιωσ φ δ ν ρ α τ, δίκαιο ν κα µ θέλων α τ ν δειγµατίσαι, 67 βουλήθη λάθρα 68 πολ σαι α τήν. 20τα τα δ α το νθυµηθέντο 69 δο γγελο κυρίου κατ ναρ 70 φάνη α τ λέγων, Ιωσ φ υ αυίδ, µ φοβηθ παραλαβε ν Μαρι µ 71 τ ν γυνα κά σου τ γ ρ ν α τ γεννηθ ν κ πνε µατ στιν γίου. 21τέξεται 72 δ υ ν, κα καλέσει τ νοµα α το Ιησο ν α τ γ ρ σώσει τ ν λα ν α το π τ ν µαρτι ν α τ ν. 22Το το δ λον γέγονεν να πληρωθ τ ηθ ν π κυρίου δι το προφήτου λέγοντο, 23 Ιδο παρθένο 73 ν γαστρ 74 ξει κα τέξεται 75 υ ν, κα καλέσουσιν τ νοµα α το Εµµανουήλ, 76 στιν µεθερµηνευ µενον 77 Μεθ µ ν θε. 24 γερθε δ Ιωσ φ π το πνου 78 ποίησεν προσέταξεν 79 α τ γγελο κυρίου κα παρέλαβεν τ ν γυνα κα α το, 25κα ο κ γίνωσκεν α τ ν ω ο τεκεν 80 υ ν κα κάλεσεν τ νοµα α το Ιησο ν. Το δ Ιησο γεννηθέντο ν Βηθλέεµ 2 1 τ Ιουδαία ν µέραι Ηρώ δου το βασιλέω, δο µάγοι 2 π νατολ ν 3 παρεγένοντο ε Ιεροσ λυµα 2λέγοντε, Πο στιν τεχθε 4 βασιλε τ ν Ιουδαίωνˇ ε δοµεν 42 Σαλαθιήλ,, Shealtiel, Salathiel. 43 Ζοροβαβέλ,, Zerubbabel. 44 Αβιο δ,, Abiud. 45 Ελιακίµ,, Eliakim. 46 Αζώρ,, Azor. 47 Σαδώκ,, Zadok. 48 Αχίµ,, Achim. 49 Ελιο δ,, Eliud. 50 Ελεάζαρ,, Eleazar. 51 Ματθάν,, Matthan. 52 Ιακώβ,, Jacob. 53 Μαρία, α,, Mary. 54 δεκατέσσαρε, fourteen. 55 µετοικεσία, α,, deportation. 56 Βαβυλών, νο,, Babylon. 57 δεκατέσσαρε, fourteen. 58 µετοικεσία, α,, deportation. 59 Βαβυλών, νο,, Babylon. 60 δεκατέσσαρε, fourteen. 61 γένεσι, εω,, beginning, origin, descent, birth, existence. 62 µνηστε ω, I betroth PASS: become engaged. 63 Μαρία, α,, Mary. 64 πρίν, before. 65 συνέρχοµαι, I come together, come with, go with. 66 γαστήρ, τρ,, belly, womb FIG: glutton. 67 δειγµατίζω, I expose, make an example of, disgrace. 68 λάθρα, secretly. 69 νθυµέοµαι, I consider, think. 70 ναρ, τ, dream. 71 Μαριάµ,, Mary. 72 τίκτω, I bear, give birth, bring forth. 73 παρθένο, ου,,, virgin, maiden, unmarried youth, chaste person. 74 γαστήρ, τρ,, belly, womb FIG: glutton. 75 τίκτω, I bear, give birth, bring forth. 76 Εµµανουήλ,, Emmanuel. 77 µεθερµηνε ω, I translate. 78 πνο, ου,, sleep. 79 προστάσσω, I command, order, prescribe. 80 τίκτω, I bear, give birth, bring forth. 1 Βηθλέεµ,, Bethlehem. 2 µάγο, ου,, wise man, Magus, magician. 3 νατολή,,, rising, east. 4 τίκτω, I bear, give birth, bring forth. 23 Ιδο... Εµµανουήλ (Is. 7.14) Μεθ... θε (Is. 8.8, 10)
21 ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ 2:3 γ ρ α το τ ν στέρα 5 ν τ νατολ 6 κα λθοµεν προσκυν σαι α τ. 3 κο σα δ βασιλε Ηρώ δη ταράχθη 7 κα π σα Ιεροσ λυµα µετ α το, 4κα συναγαγ ν πάντα το ρχιερε κα γραµµατε το λαο πυνθάνετο 8 παρ α τ ν πο Χριστ γενν ται. 5ο δ ε παν α τ, Εν Βηθλέεµ 9 τ Ιουδαία ο τω γ ρ γέγραπται δι το προφήτου 6Κα σ Βηθλέεµ, 9 γ Ιο δα, ο δαµ 10 λαχίστη 11 ε ν το γεµ σιν 12 Ιο δα κ σο γ ρ ξελε σεται γο µενο, 13 στι ποιµανε 14 τ ν λα ν µου τ ν Ισραήλ. 7Τ τε Ηρώ δη λάθρα 15 καλέσα το µάγου 16 κρίβωσεν 17 παρ α τ ν τ ν χρ νον το φαινοµένου στέρο, 18 8 κα πέµψα α το ε Βηθλέεµ 19 ε πεν, Πορευθέντε ξετάσατε 20 κριβ 21 περ το παιδίου π ν 22 δ ε ρητε, παγγείλατέ µοι, πω κ γ λθ ν προσκυνήσω α τ. 9ο δ κο σαντε το βασιλέω πορε θησαν κα δο στήρ, 23 ν ε δον ν τ νατολ, 24 προ γεν 25 α το, ω λθ ν στάθη πάνω 26 ο 27 ν τ παιδίον. 10 δ ντε δ τ ν στέρα 28 χάρησαν χαρ ν µεγάλην σφ δρα. 29 11 κα λθ ντε ε τ ν ο κίαν ε δον τ παιδίον µετ Μαρία 30 τ µητρ α το, κα πεσ ντε προσεκ νησαν α τ κα νοίξαντε το θησαυρο 31 α τ ν προσήνεγκαν α τ δ ρα, 32 χρυσ ν 33 κα λίβανον 34 κα σµ ρναν. 35 12 κα χρηµατισθέντε 36 κατ ναρ 37 µ νακάµψαι 38 πρ Ηρώ δην, δί λλη δο νεχώρησαν 39 ε τ ν χώραν 40 α τ ν. 13 Αναχωρησάντων 41 δ α τ ν δο γγελο κυρίου φαίνεται κατ ναρ 42 τ Ιωσ φ λέγων, Εγερθε παράλαβε τ παιδίον κα τ ν µητέρα α το κα φε γε 43 ε Α γυπτον 44 κα σθι κε ω ν ε πω σοι µέλλει γ ρ Ηρώ δη ζητε ν τ παιδίον το πολέσαι α τ. 14 δ γερθε παρέλαβεν τ παιδίον κα τ ν µητέρα α το νυκτ κα νεχώρησεν 45 ε Α γυπτον, 46 15 κα ν κε ω τ τελευτ 47 Ηρώ δου να πληρωθ τ ηθ ν π κυρίου δι το προφήτου λέγοντο, Εξ Α γ πτου 48 κάλεσα τ ν υ ν µου. 5 στήρ, έρο,, star. 6 νατολή,,, rising, east. 7 ταράσσω, I stir up, disturb, unsettle, trouble, frighten. 8 πυνθάνοµαι, I inquire, ask, learn. 9 Βηθλέεµ,, Bethlehem. 10 ο δαµ, by no means. 11 λάχιστο, ίστη, ον, smallest, least, very small, insignificant, very few. 12 γεµών, νο,, prince, governor, ruler. 13 γέοµαι, I lead, guide, rule, think, consider. 14 ποιµαίνω, I tend (sheep) FIG: guide, protect, nurture HERE: shepherd. 15 λάθρα, secretly. 16 µάγο, ου,, wise man, Magus, magician. 17 κριβ ω, I ascertain, inquire with exactness. 18 στήρ, έρο,, star. 19 Βηθλέεµ,, Bethlehem. 20 ξετάζω, I examine, inquire. 21 κριβ, accurately, carefully, well. 22 πάν, when, as soon as. 23 στήρ, έρο,, star. 24 νατολή,,, rising, east. 25 προάγω, I lead forward, lead out, go before, come before. 26 πάνω, above, over, more than IMP. PREP: over, above on. 27 ο, where, to which. 28 στήρ, έρο,, star. 29 σφ δρα, extremely, greatly, very (much). 30 Μαρία, α,, Mary. 31 θησαυρ, ο,, treasure box, storehouse, treasure. 32 δ ρον, ου, τ, gift, present, offering. 33 χρυσ, ο,, gold. 34 λίβανο, ου,, frankincense. 35 σµ ρνα, η,, myrrh. 36 χρηµατίζω, I reveal (a divine message), warn, am named. 37 ναρ, τ, dream. 38 νακάµπτω, I return, turn back again. 39 ναχωρέω, I go away, return, withdraw, retire. 40 χώρα, α,, country, land, region, inhabitants, countryside, field. 41 ναχωρέω, I go away, return, withdraw, retire. 42 ναρ, τ, dream. 43 φε γω, I flee, escape, avoid, disappear. 44 Α γυπτο, ου,, Egypt. 45 ναχωρέω, I go away, return, withdraw, retire. 46 Α γυπτο, ου,, Egypt. 47 τελευτή,,, end, death. 48 Α γυπτο, ου,, Egypt. 6 Κα... Ισραήλ (Mic. 5.2) 15 Εξ... µου (Hos. 11.1)
2:17 ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ 22 16Τ τε Ηρώ δη δ ν τι νεπαίχθη 49 π τ ν µάγων 50 θυµώθη 51 λίαν, 52 κα ποστείλα νε λεν 53 πάντα το πα δα 54 το ν Βηθλέεµ 55 κα ν π σι το ρίοι 56 α τ π διετο 57 κα κατωτέρω, 58 κατ τ ν χρ νον ν κρίβωσεν 59 παρ τ ν µάγων. 60 17 τ τε πληρώθη τ ηθ ν δι Ιερεµίου 61 το προφήτου λέγοντο, 18Φων ν Ραµ 62 κο σθη, κλαυθµ 63 κα δυρµ 64 πολ Ραχ λ 65 κλαίουσα τ τέκνα α τ, κα ο κ θελεν παρακληθ ναι, τι ο κ ε σίν. 19Τελευτήσαντο 66 δ το Ηρώ δου δο γγελο κυρίου φαίνεται κατ ναρ 67 τ Ιωσ φ ν Α γ πτω 68 20λέγων, Εγερθε παράλαβε τ παιδίον κα τ ν µητέρα α το κα πορε ου ε γ ν Ισραήλ τεθνήκασιν 69 γ ρ ο ζητο ντε τ ν ψυχ ν το παιδίου. 21 δ γερθε παρέλαβεν τ παιδίον κα τ ν µητέρα α το κα ε σ λθεν ε γ ν Ισραήλ. 22 κο σα δ τι Αρχέλαο 70 βασιλε ει 71 τ Ιουδαία ντ 72 το πατρ α το Ηρώ δου φοβήθη κε πελθε ν χρηµατισθε 73 δ κατ ναρ 74 νεχώρησεν 75 ε τ µέρη τ Γαλιλαία, 23κα λθ ν κατώ κησεν ε π λιν λεγοµένην Ναζαρέτ 76 πω πληρωθ τ ηθ ν δι τ ν προφητ ν τι Ναζωρα ο 77 κληθήσεται. 3 Εν δ τα µέραι κείναι παραγίνεται Ιωάννη βαπτιστ 1 κηρ σσων ν τ ρήµω τ Ιουδαία 2[κα ] λέγων, Μετανοε τε γγικεν γ ρ βασιλεία τ ν ο ραν ν. 3ο το γάρ στιν ηθε δι Ησα ου 2 το προφήτου λέγοντο, Φων βο ντο 3 ν τ ρήµω Ετοιµάσατε τ ν δ ν κυρίου, ε θεία 4 ποιε τε τ τρίβου 5 α το. 49 µπαίζω, I ridicule, make fun of, mock, deceive, trick. 50 µάγο, ου,, wise man, Magus, magician. 51 θυµ ω, I make angry PASS: become angry. 52 λίαν, very much, exceedingly, very, quite. 53 ναιρέω, I take away, do away with, destroy, kill MID: take up. 54 πα, παιδ,,, boy, girl, son, child, servant, slave. 55 Βηθλέεµ,, Bethlehem. 56 ριον, ου, τ, boundary PLUR: region, district. 57 διετή, έ, two years old. 58 κατωτέρω, lower, below, under. 59 κριβ ω, I ascertain, inquire with exactness. 60 µάγο, ου,, wise man, Magus, magician. 61 Ιερεµία, ου,, Jeremiah. 62 Ραµά,, Rama. 63 κλαυθµ, ο,, weeping, crying. 64 δυρµ, ο,, lamentation, mourning. 65 Ραχήλ,, Rachel. 66 τελευτάω, I come to an end, die. 67 ναρ, τ, dream. 68 Α γυπτο, ου,, Egypt. 69 θνή σκω, I die, am dead. 70 Αρχέλαο, ου,, Archelaus. 71 βασιλε ω, I am king, rule, reign, become king. 72 ντί, instead of, for, on behalf of. 73 χρηµατίζω, I reveal (a divine message), warn, am named. 74 ναρ, τ, dream. 75 ναχωρέω, I go away, return, withdraw, retire. 76 Ναζαρέτ,, Nazareth. 77 Ναζωρα ο, ου,, Nazarene, a Nazarene. 1 βαπτιστή, ο,, Baptist, Baptizer. 2 Ησα α, ου,, Isaiah. 3 βοάω, I call, shout, cry out. 4 ε θ, ε α,, GEN: έω, straight, right, upright. 5 τρίβο, ου,, path. 18 Φων... ε σίν (Jer. 31.15) 3 Φων... α το (Is. 40.3)
23 ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ 3:4 4Α τ δ Ιωάννη ε χεν τ νδυµα 6 α το π τριχ ν 7 καµήλου 8 κα ζώνην 9 δερµατίνην 10 περ τ ν σφ ν 11 α το, δ τροφ 12 ν α το κρίδε 13 κα µέλι 14 γριον. 15 5 τ τε ξεπορε ετο πρ α τ ν Ιεροσ λυµα κα π σα Ιουδαία κα π σα περίχωρο 16 το Ιορδάνου, 17 6 κα βαπτίζοντο ν τ Ιορδάνη 17 ποταµ 18 π α το ξοµολογο µενοι 19 τ µαρτία α τ ν. 7 Ιδ ν δ πολλο τ ν Φαρισαίων κα Σαδδουκαίων 20 ρχοµένου π τ βάπτισµα 21 α το ε πεν α το, Γεννήµατα 22 χιδν ν, 23 τί πέδειξεν 24 µ ν φυγε ν 25 π τ µελλο ση ργ ˇ 8ποιήσατε ο ν καρπ ν ξιον τ µετανοία 26 9 κα µ δ ξητε λέγειν ν αυτο, Πατέρα χοµεν τ ν Αβραάµ. λέγω γ ρ µ ν τι δ ναται θε κ τ ν λίθων το των γε ραι τέκνα τ Αβραάµ. 10 δη δ ξίνη 27 πρ τ ν ίζαν 28 τ ν δένδρων 29 κε ται 30 π ν ο ν δένδρον 31 µ ποιο ν καρπ ν καλ ν κκ πτεται 32 κα ε π ρ βάλλεται. 11 γ µ ν µ βαπτίζω ν δατι ε µετάνοιαν, 33 δ πίσω µου ρχ µενο σχυρ τερ 34 µο στιν, ο ο κ ε µ καν τ ποδήµατα 35 βαστάσαι 36 α τ µ βαπτίσει ν πνε µατι γίω κα πυρί 12ο τ πτ ον 37 ν τ χειρ α το κα διακαθαριε 38 τ ν λωνα 39 α το κα συνάξει τ ν σ τον 40 α το ε τ ν ποθήκην, 41 τ δ χυρον 42 κατακα σει 43 πυρ σβέστω. 44 13Τ τε παραγίνεται Ιησο π τ Γαλιλαία π τ ν Ιορδάνην 45 πρ τ ν Ιωάννην το βαπτισθ ναι π α το. 14 δ Ιωάννη διεκώλυεν 46 α τ ν λέγων, Εγ χρείαν χω π σο βαπτισθ ναι, κα σ ρχη πρ µεˇ 15 ποκριθε δ Ιησο ε πεν πρ α τ ν, Αφε ρτι, ο τω γ ρ πρέπον 47 στ ν µ ν πληρ σαι π σαν δικαιοσ νην. τ τε φίησιν α τ ν. 16βαπτισθε δ Ιησο ε θ νέβη π το δατο κα δο νεώ χθησαν ο ο ρανοί, κα ε δεν πνε µα θεο καταβα νον σε 48 περιστερ ν 49 [κα ] ρχ µενον π α τ ν 17κα δο φων κ τ ν ο ραν ν λέγουσα, Ο τ στιν υ µου γαπητ, ν ε δ κησα. 50 6 νδυµα, ατο, τ, garment, clothing. 7 θρίξ, τριχ,, hair. 8 κάµηλο, ου,,, camel. 9 ζώνη, η,, belt, girdle. 10 δερµάτινο, η, ον, (made of) leather. 11 σφ, ο,, waist, loins, genitals. 12 τροφή,,, nourishment, food. 13 κρί, ίδο,, grasshopper, locust. 14 µέλι, ιτο, τ, honey. 15 γριο, α, ον, found in the open field, wild, stormy. 16 περίχωρο, ον, neighboring SUBST: neighborhood, surrounding region. 17 Ιορδάνη, ου,, Jordan. 18 ποταµ, ο,, river, stream. 19 ξοµολογέω, I promise, consent MID: confess, admit, praise. 20 Σαδδουκα ο, ου,, Sadducee. 21 βάπτισµα, ατο, τ, baptism. 22 γέννηµα, ατο, τ, child, offspring. 23 χιδνα, η,, viper, snake. 24 ποδείκνυµι, I show, give direction, prove, warn. 25 φε γω, I flee, escape, avoid, disappear. 26 µετάνοια, α,, repentance, change of mind, remorse, conversion. 27 ξίνη, η,, ax. 28 ίζα, η,, root, source, shoot, descendant. 29 δένδρον, ου, τ, tree. 30 κε µαι, I lie, recline, stand, am laid, am appointed, exist, am. 31 δένδρον, ου, τ, tree. 32 κκ πτω, I cut off (or down), remove FIG: exterminate. 33 µετάνοια, α,, repentance, change of mind, remorse, conversion. 34 σχυρ, ά, ν, strong, mighty, powerful, loud, severe, weighty. 35 π δηµα, ατο, τ, sandal, footwear. 36 βαστάζω, I take up, carry, bear, endure, remove, steal. 37 πτ ον, ου, τ, winnowing shovel. 38 διακαθαρίζω, I clean out. 39 λων, ωνο,, threshing floor FIG: threshed grain. 40 σ το, ου,, wheat, grain. 41 ποθήκη, η,, granary, storehouse, barn. 42 χυρον, ου, τ, chaff. 43 κατακαίω, I burn down, burn up, consume. 44 σβεστο, ον, inextinguishable, unquenchable. 45 Ιορδάνη, ου,, Jordan. 46 διακωλ ω, I prevent TNIV: deter. 47 πρέπω, I am fitting IMPERS: it is fitting, it is proper. 48 σεί, as, like, about. 49 περιστερά,,, pigeon, dove. 50 ε δοκέω, I am well pleased, consent, resolve, like, approve. 16 νεώ χθησαν... θεο :: νεώ χθησαν [α τ ] ο ο ρανοί, κα ε δεν [τ ] πνε µα [το ] θεο (UBS)