Πρόγραμμα εκπαιδευτικών πυρήνων για την ενσωμάτωση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) στη μαθησιακή διαδικασία στη σχολική μονάδα Χριστόδουλος Τασουρής, Συνεργάτης Τομέα Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας Αναστασία Οικονόμου Προϊσταμένη Τομέα Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου 16 Μαΐου 2015 Συνεδριακό Κέντρο «Φιλοξενία», Λευκωσία
1 η Πρόκληση Οι εκπαιδευτικοί είναι το «κλειδί» για την αποτελεσματική εισαγωγή των Τ.Π.Ε. στην εκπαίδευση. Η επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών σε θέματα που αφορούν τις Τ.Π.Ε. είναι αναγκαία για το μετασχηματισμό της μαθησιακής διαδικασίας. Έρευνες καταδεικνύουν πως τα προγράμματα επαγγελματικής ανάπτυξης που υλοποιούνται κυρίως μακριά από την σχολική πραγματικότητα έχουν ελάχιστη επίδραση στη διδακτική πρακτική. (Lieberman, 1995; Cox et. al.; Garet et. al., 2001; Calnin, 2006)
2 η Πρόκληση Η αξιολόγηση της επίδρασης ενός επιμορφωτικού προγράμματος ευρείας κλίμακας με θέμα τις Τ.Π.Ε. κατέδειξε πως για την αποτελεσματική ενσωμάτωση των Τ.Π.Ε. στη μαθησιακή διαδικασία απαιτούνται περισσότερες επιμορφωτικές δραστηριότητες. Η αξιολόγηση κατέδειξε την ανάγκη επιπλέον επιμορφωτικών προγραμμάτων, τα οποία προϋποθέτουν την ενεργή συμμετοχή των εκπαιδευτικών για την προσωπική τους συνεχή επαγγελματική ανάπτυξη (Οικονόμου και Ιωάννου, 2009)
3 η Πρόκληση Η υποστήριξη μεταξύ ομότιμων εκπαιδευτικών εντός της σχολικής μονάδα για τη χρήση των Τ.Π.Ε. είναι πολύ σημαντική. (Becker & Riel, 2000; Becta, 2005; Leung, Watters & Ginns, 2005)
Το Πρόγραμμα Εργαστήρια/Σεμινάρια Σχολικές Επισκέψεις Διαδικτυακή Υποστήριξη Επιμορφωτικό υλικό και Εκπαιδευτικές Πηγές Επαγγελματική Ανάπτυξη Υποστηρικτές από Π.Ι. Προγράμματα Π.Ι. Εκπαιδευτικοί Πυρήνες Σχέδιο Δράσης Δράσεις εντός Σχολικής Μονάδας Συνεργατικές/Δειγμα τικές Διδασκαλίες Επιμορφωτικές Δράσεις Εκπαιδευτικοί Σχολική Μονάδα
Συμμετοχή Σχολική Χρονιά Δημοτική Εκπαίδευση Μέση Εκπαίδευση Σχολεία Εκπαιδευτικοί Πυρήνες Σχολεία Εκπαιδευτικοί Πυρήνες 2008-2009 - - 54 54 2009-2010 45 46 45 45 2010-2011 48 48 45 45 2011-2012 45 46 39 39
Ερευνητικά ερωτήματα Μπορούν οι εκπαιδευτικοί πυρήνες, να αποτελέσουν ένα επιτυχημένο πρόγραμμα επαγγελματικής ανάπτυξης για τους εκπαιδευτικούς σε θέματα ενσωμάτωσης των Τ.Π.Ε. στη μαθησιακή διαδικασία, μέσα από την υποστήριξη μεταξύ ομότιμων εκπαιδευτικών εντός της σχολικής μονάδας; Με ποιον τρόπο μπορεί να υλοποιηθεί ένα τέτοιο πρόγραμμα επαγγελματικής ανάπτυξης; Θεματικοί Άξονες: Οι δραστηριότητες επαγγελματικής ανάπτυξης εντός της σχολικής μονάδας και η ανάπτυξη μοντέλων επιμόρφωσης με έμφαση στην ευελιξία, στον αναστοχασμό, στην παιδαγωγική αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. με ενεργή συμμετοχή των ίδιων των εκπαιδευτικών Η επίδραση που είχε το πρόγραμμα επαγγελματικής ανάπτυξης στην εκπαιδευτική πράξη Η συνεισφορά του προγράμματος επαγγελματικής ανάπτυξης στην καλλιέργεια κουλτούρας για τη χρήση των Τ.Π.Ε.
Μεθοδολογία Πληθυσμός Εργαλεία Αριθμός Εκπαιδευτικοί πυρήνες Διαδικτυακό Ερωτηματολόγιο 60 Ομάδες Εστίασης (4) 40 Εκπαιδευτικοί Διαδικτυακό Ερωτηματολόγιο 68 Διευθυντές/ντριες Ημι-δομημένη συνέντευξη 16
Οι δραστηριότητες επαγγελματικής ανάπτυξης εντός της σχολικής μονάδας και η ανάπτυξη μοντέλων επιμόρφωσης με έμφαση στην ευελιξία, στον αναστοχασμό, στην παιδαγωγική αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. με ενεργή συμμετοχή των ίδιων των εκπαιδευτικών
Επιμόρφωση από Ομότιμους Η επιμόρφωση από ομότιμους εκπαιδευτικούς πυρήνες είναι πολύ σημαντική προσέγγιση για την επαγγελματική ανάπτυξη 0,0% των εκπαιδευτικών (π) 53,4% 8,6% 37,9% 0,0% 58,5% 3,1% Η επιμόρφωση από ομότιμους εκπαιδευτικούς πυρήνες είναι πολύ σημαντική προσέγγιση για την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών (ε) 12,3% 26,2% Δεν έχω άποψη «Οι εκπαιδευτικοί επιμορφώνονται για τις Τ.Π.Ε. από εκπαιδευτικό της σχολικής τους μονάδας, ο οποίος γνωρίζει τη σχολική μονάδα και τις πραγματικές ανάγκες» (π) «Υπάρχει οικειότητα μεταξύ εκπαιδευτικού πυρήνα και εκπαιδευτικού, αυτό διευκολύνει την επιμόρφωση. Ο επιμορφούμενος είναι πιο συγκεντρωμένος» (π) «Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε συνεχή υποστήριξη» (ε) «Σε τέτοιες περιπτώσεις οι εκπαιδευτικοί συνεργάζονται και αλληλοβοηθούνται ευκολότερα. Μαθαίνοντας από τον «πυρήνα» είναι ευκολότερο, αφού δεν είναι «μάθημα» αλλά διαδικασία ανταλλαγής απόψεων και ιδεών» (ε)
Επιμόρφωση εντός σχολικής μονάδας Η επιμόρφωση εντός της σχολικής μονάδας είναι πολύ σημαντική προσέγγιση για την επαγγελματική ανάπτυξη (π) 0,0% 0,0% 8,6% Η επιμόρφωση εντός της σχολικής μονάδας είναι πολύ σημαντική προσέγγιση για την επαγγελματική ανάπτυξη (ε) 10,8% 55,2% 36,2% 66,2% 23,1% «Ξεκάθαροι στόχοι για τη σχολική μονάδα» (π) «Άμεση ανταλλαγή ιδεών με πρακτικές εφαρμογές. Ανεπίσημη επιμόρφωση οποιαδήποτε στιγμή» (π) «Κεντρικές επιμορφώσεις δίνουν γενικές πληροφορίες. Η υποστήριξη εντός τη σχολικής μονάδας είναι πιο προσωπικές, εξειδικευμένες και άμεσες» (ε) «Ανταποκρίνεται σε περιπτώσεις σε πραγματικό χρόνο» (π) «Αυτό η μορφή επιμόρφωση γίνεται μεταξύ ίσων» (π)
Το πρόγραμμα προσφέρει ευκαιρίες για την προσωπική μου επαγγελματική ανάπτυξη (π) 2,0% 10,0% 38,0% 34,0% 16,0% «Επιμορφώθηκα, συνεργάστηκα με συνάδελφους, πειραματίστηκα με νέες προσεγγίσεις διδασκαλίας, είχα καλύτερη επικοινωνία με τους μαθητές μου» (π2) «Οργάνωσα μικρο-διδασκαλίες και συνεργατικές διδασκαλίες με συνάδελφους και είχα την ευκαιρία να πάρω ανατροφοδότηση, να αξιολογηθεί η χρήση των Τ.Π.Ε. ανταλλάζοντας απόψεις και εμπειρίες» π1)
Η συμμετοχή μου στο πρόγραμμα μου πρόσφερε πολλές εμπειρίες (ε). 29,8% 0,0% 6,4% 2,1% 31,9% Δεν έχω άποψη 29,8% «Μπορώ να δω ότι επωφελήθηκαν και νιώθουν ασφαλής, πιο ικανοί και με περισσότερη αυτοπεποίθηση για τη χρήση των Τ.Π.Ε.» (δ1) «Ένιωσαν ότι, αν δεν τα καταφέρουν, έχουν κάποιο στον οποίο μπορούν να απευθυνθούν για υποστήριξη και αυτό τους έκαμε να νιώθουν ασφάλεια, σε περίπτωση εμφάνισης προβλήματος» (δ2)
Η επίδραση που είχε το πρόγραμμα επαγγελματικής ανάπτυξης στην εκπαιδευτική πράξη
Πιστεύω ότι λόγω του προγράμματος περισσότεροι συνάδελφοι χρησιμοποιούν τις Τ.Π.Ε. στη διδασκαλία (π). 2,0% 8,0% 18,0% 28,0% 44,0% Πιστεύω ότι λόγω του προγράμματος περισσότεροι συνάδελφοι χρησιμοποιούν τις Τ.Π.Ε. στη διδασκαλία (ε) 2,1% 6,4% 8,5% 23,4% 12,8% 46,8% Δεν γνωρίζω
Συνεχίζω να χρησιμοποιώ τις Τ.Π.Ε. στη διδασκαλία μου, παρόλο που τελείωσε η συνεργασία μου με τον εκπαιδευτικό πυρήνα (ε) 24,1% 20,4% 0,0% 40,7% 14,8% Δεν έχω άποψη Οι συνάδελφοι με τους οποίους συνεργάστηκα, συνεχίζουν να χρησιμοποιούν τις Τ.Π.Ε. στη διδασκαλία, παρόλο που τελείωσε η συνεργασία τους μαζί μου (π) 0,0% 6,9% 8,6% 44,8% 39,7%
Πιστεύω ότι η υποστήριξη που είχα ως εκπαιδευτικός πυρήνας με βοήθησε να: Αποκτήσω δεξιότητες χρήση Τ.Π.Ε. 4,24 Χρησιμοποιώ αποτελεσματικά τις Τ.Π.Ε. στην εκπαιδευτική πράξη 3,32 Νιώθω περισσότερη αυτοπεποίθηση στη χρήση των Τ.Π.Ε. κατά τη μαθησιακή διαδικασία 4,66 Σχηματίσω άποψη σχετικά με τη χρήση των Τ.Π.Ε. για καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα 4,11 Σχεδιάζω καλύτερα μαθήματα 3,98 Συνεργάζομαι με συνάδελφους για συνεργατικές διδασκαλίες 5,93 Έχω πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό και εργαλεία 4,38 Έχω πρόσβαση σε καλές πρακτικές και μαθησιακούς σχεδιασμούς 5,17
Η συνεισφορά του προγράμματος επαγγελματικής ανάπτυξης στην καλλιέργεια κουλτούρας για τη χρήση των Τ.Π.Ε.
Ο ρόλος της διευθυντικής ομάδας είναι πολύ σημαντικός για την επιτυχία του προγράμματος (π) 0,0% 8,0% 66,0% 18,0% 8,0% Ο ρόλος της διευθυντικής ομάδας είναι πολύ σημαντικός για την επιτυχία του προγράμματος (ε). 2,1% 4,2% 6,3% 45,8% 12,5% 29,2% Δεν έχω άποψη
Η ανάπτυξη σχεδίου δράσης στην αρχή της σχολικής χρονιάς είναι πολύ σημαντικό για την αποτελεσματικότερη χρήση των Τ.Π.Ε. στη σχολική μονάδα (π) 0,0% 12,0% 34,0% 22,0% 32,0%
10,0% 42,0% 0,0% 12,0% Το πρόγραμμα συνείσφερε στη δημιουργία κουλτούρας χρήσης των Τ.Π.Ε. για τη χρήση των Τ.Π.Ε. στη μαθησιακή διαδικασία (π) 36,0% 2,1% 2,1% Το πρόγραμμα συνείσφερε στη δημιουργία κουλτούρας χρήσης των Τ.Π.Ε. για τη χρήση των Τ.Π.Ε. στη μαθησιακή διαδικασία (ε) 19,1% 29,8% 6,4% 40,4% Δεν γνωρίζω
Το πρόγραμμα πρόσφερε ευκαιρίες ανταλλαγής απόψεων και εμπειριών μεταξύ συναδέλφων (ε) 0,0% 0,0% 8,3% 29,2% 37,5% Δεν έχω άποψη 25,0%
Συμπεράσματα Εφαρμόστηκε ένα συνεργατικό μοντέλο επαγγελματικής ανάπτυξη κατά το οποίο ομότιμοι εκπαιδευτικοί συνεργάστηκαν και αλληλοϋποστηρίχθηκαν εντός της σχολικής του μονάδας. Φαίνεται ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα σε συνδυασμό με κεντρικές επιμορφώσεις κατά τις οποίες δίνεται περισσότερη έμφαση σε θεωρητικές προσεγγίσεις παρά σε σχολικές εφαρμογές, μπορεί να προσφέρει πολλά στην εκπαιδευτική πράξη. Ένα τέτοιο πρόγραμμα επιμόρφωσης στη σχολική μονάδα ενεργεί ως καταλύτης για τη δημιουργία κοινοτήτων εκπαιδευτικών, στις οποίες οι εκπαιδευτικοί αλληλεπιδρούν ανταλλάζοντας εκπαιδευτικό υλικό, εμπειρίες και ιδέες, έχοντας κατά νου το πραγματικό σχολικό περιβάλλον.
Συμπεράσματα Αυτό το μοντέλο επιμόρφωσης πρόσφερε ευκαιρίες στους εκπαιδευτικούς για συζήτηση για τη χρήση των Τ.Π.Ε. στη μαθησιακή διαδικασία με συνάδελφους που γνωρίζουν και έχουν επίγνωση του εκπαιδευτικού πλαισίου και των δυσκολιών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, ένας εκπαιδευτικός με χαμηλότερη αυτοπεποίθηση να χρησιμοποιήσει συγκεκριμένα εργαλεία Τ.Π.Ε., αφού ένας άλλος συνάδελφος θα τον υποστήριζε. Αυτό το μοντέλο επιμόρφωσης καλλιέργησε σχολική κουλτούρα με ευκαιρίες για συνεργασία, αναστοχασμό και αλληλεπίδραση μεταξύ των εκπαιδευτικών, καθιερώνοντας μία σχολική κοινότητα πρακτικής (CoP). Ένα μείζον θέμα που αναφέρθηκε τόσο από τους εκπαιδευτικούς πυρήνες όσο και από τους εκπαιδευτικούς είναι η απουσία χρόνου για τέτοιες δράσεις εντός της σχολικής μονάδας, όπως επίσης τα προβλήματα εξοπλισμού και τεχνικής υποστήριξης.
Επόμενα Βήματα Καινοτόμα Σχολεία για την αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. Εκπαιδευτικοί Πυρήνες Σχολική Μονάδα Δράσεις Δράσεις Πιστοποίηση Πιστοποίηση Εργαλείο αυτοαξιολόγησης
Σήμερα
Εργαλείο αυτοαξιολόγησης Εκπαιδευτικοί: Να αναγνωρίσουν το δικό τους επίπεδο σε σχέση με την αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. και να εντοπίσουν προσωπικές ανάγκες επαγγελματικής ανάπτυξης σε σχέση με τις Τ.Π.Ε. (Ευρωπαϊκό έργο ΜΕΝΤΕΡ) Σχολικές Μονάδες: Να αξιολογήσουν τις ανάγκες επαγγελματικής ανάπτυξης και να αναπτύξουν σχέδιο δράσης, το οποίο θα περιλαμβάνει δράσεις για βελτίωση της ενσωμάτωσης των Τ.Π.Ε. συμπεριλαμβανομένου και την ανάπτυξη δεξιοτήτων χρήσης (πρόγραμμα ΚΣΕΠ). Τομέας Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας: Να συλλέξει δεδομένα και να ενημερώσει σχετικά με την ενσωμάτωση των Τ.Π.Ε. και την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών. Ανάπτυξη στοχευμένων επιμορφωτικών δράσεων Ανάπτυξη προγραμμάτων επιμόρφωσης σύμφωνα με τις σύγχρονες τάσεις Καλλιέργεια κουλτούρας συνεργασίας και αλληλοϋποστήριξης και επιμόρφωσης
Ευχαριστώ πολύ Ερωτήσεις