Σσεδιαζμόρ Σςζηήμαηορ Δκμάθηζηρ Γιαδικηςακήρ Πποζβαζιμόηηηαρ μέζυ Παπαδειγμάηυν για Σσεδιαζηέρ Γικηςακών Τόπυν

Σσεδιαζμόρ Σςζηήμαηορ Δκμάθηζηρ Γιαδικηςακήρ Πποζβαζιμόηηηαρ μέζυ Παπαδειγμάηυν για Σσεδιαζηέρ Γικηςακών Τόπυν Αζαλάζηνο Τζαθνχκεο Πξνπηπρηαθφο Φνηηεηήο, Τκήκα ΗΜ&ΤΥ, Παλεπηζηήκην Παηξψλ Κχπξνπ 4, 26441 - Πάηξα thanytsak@yahoo.gr Τει: 6973307087 Φξήζηνο Καηζάλνο Υπνςήθηνο Γηδάθηνξαο, Τκήκα ΗΜ&ΤΥ, Παλεπηζηήκην Παηξψλ ckatsanos@ece.upatras.gr Νηθφιανο Αβνχξεο Καζεγεηήο, Τκήκα ΗΜ&ΤΥ Παλεπηζηήκην Παηξψλ avouris@upatras.gr Πεπίλητη Σηε ζεκεξηλή θνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο, ην Γηαδίθηπν απνηειεί έλα πνιχηηκν εξγαιείν αληαιιαγήο ηδεψλ θαη πιεξνθνξηψλ. Η εχθνιε θαη απνηειεζκαηηθή πξφζβαζε ζην Γηαδίθηπν γηα φινπο ηνπο αλζξψπνπο, αλεμάξηεηα απφ ηηο θπζηθέο ή λνεηηθέο ηνπο ηθαλφηεηεο, απνηειεί επηηαθηηθή αλάγθε ηφζν γηα εζηθνχο φζν θαη γηα νηθνλνκηθνχο ιφγνπο. Σηφρνο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο είλαη ε παξνπζίαζε ησλ αξρψλ κηαο εθαξκνγήο πνπ απνζθνπεί: α) ζηελ επαηζζεηνπνίεζε ησλ ζρεδηαζηψλ δηθηπαθψλ ηφπσλ ζε ζέκαηα πξνζβαζηκφηεηαο θαη β) ζηε κεηαιακπάδεπζε ησλ βαζηθψλ θαλφλσλ θαη πξαθηηθψλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ πινπνίεζε πξνζβάζηκσλ δηθηπαθψλ ηφπσλ. Γηα ην ζθνπφ απηφ πξαγκαηνπνηήζεθε αξρηθά κία κειέηε αμηνιφγεζεο ηεο πξνζβαζηκφηεηαο 100 ειιεληθψλ ηζηνηφπσλ κε ρξήζε απηφκαησλ εξγαιείσλ. Απφ ηε κειέηε απηή πξνέθπςαλ αληηπξνζσπεπηηθά παξαδείγκαηα παξαβίαζεο ησλ θαλφλσλ πξνζβαζηκφηεηαο, ηα νπνία απνηεινχλ ην βαζηθφ πεξηερφκελν ηεο εθαξκνγήο. Παξάιιεια, ηα απνηειέζκαηα ηεο κειέηεο, ζε ζπκθσλία κε απηά αληίζηνηρσλ κειεηψλ, δείρλνπλ φηη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ ειιεληθψλ ηζηνηφπσλ πνπ αμηνινγήζεθαλ ππνθέξνπλ απφ ζνβαξά πξνβιήκαηα πξνζβαζηκφηεηαο. Κύπια Πεπιοσή Έπεςναρ Αιιειεπίδξαζε Αλζξψπνπ-Υπνινγηζηή Λέξειρ-κλειδιά Πξνζβαζηκφηεηα ζην Γηαδίθηπν, Πξνζβαζηκφηεηα ειιεληθψλ ηζηνηφπσλ, Σχζηεκα Δθκάζεζεο κέζσ παξαδεηγκάησλ 1. Διζαγυγή Τν Γηαδίθηπν απνηειεί πιένλ έλαλ εχθνιν θαη γξήγνξν ηξφπν αλάθηεζεο θαη ζπλεηζθνξάο πιεξνθνξηψλ πνηθίινπ ζεκαηηθνχ πεξηερνκέλνπ. Άηνκα θάζε ειηθίαο, κε δηαθνξεηηθφ θνηλσληθφ επίπεδν θαη πνιηηηζκηθφ ππφβαζξν, αιιά θαη κε πνηθηιφκνξθεο θπζηθέο θαη λνεηηθέο ηθαλφηεηεο απνηεινχλ ηε ζπλερψο απμαλφκελε νκάδα ησλ ρξεζηψλ ηνπ. Απηή ε δηαθνξεηηθφηεηα ζηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ηηο δεμηφηεηεο ησλ ηειηθψλ ρξεζηψλ ηνπ Γηαδηθηχνπ θαζηζηά επηηαθηηθή ηελ αλάγθε γηα ηε ζρεδίαζε δηθηπαθψλ ηφπσλ πνπ επηηξέπνπλ ηελ θαζνιηθή πξφζβαζε ζε απηήλ ηελ πνιχηηκε πεγή πιεξνθνξηψλ γηα φινπο αλεμαηξέησο. 1.1 Η έννοια ηηρ πποζβαζιμόηηηαρ ζηο Γιαδίκηςο Η πξνζβαζηκφηεηα ελφο δηθηπαθνχ ηφπνπ νξίδεηαη σο ν βαζκφο θαηά ηνλ νπνίν επηηξέπεη ηελ εχθνιε θαη απνηειεζκαηηθή πξφζβαζε ζην κεγαιχηεξν δπλαηφ πνζνζηφ αλζξψπσλ [1]. Η απαίηεζε αλάπηπμεο ηζηνρψξσλ πνπ λα ζπκκνξθψλνληαη ζηηο αξρέο πξνζβαζηκφηεηαο είλαη έλα δήηεκα πνπ αθνξά φινπο. Η πξφζβαζε ζην Γηαδίθηπν απνηειεί έλα θνηλσληθφ αγαζφ θαη ε ζεκαζία ηεο θαζνιηθήο δπλαηφηεηαο πξφζβαζεο ζρεηίδεηαη κε ηελ ηδέα πσο φινη έρνπλ ην δηθαίσκα λα ζπκκεηέρνπλ ζηελ θνηλσλία θαη λα ζπλεηζθέξνπλ ζε απηή. Παξάιιεια, απφ ην 2002 ην Δπξσπατθφ θνηλνβνχιην έρεη ςεθίζεη ππέξ ηεο απνκάθξπλζεο ησλ φπνησλ ηερληθψλ, λνκηθψλ θαη ινηπψλ εκπνδίσλ γηα ηελ απνηειεζκαηηθή ζπκκεηνρή φισλ ησλ αηφκσλ ζηελ νηθνλνκία θαη ηελ θνηλσλία ησλ γλψζεσλ [2]. Ψζηφζν, φηαλ δελ ηεξνχληαη απηέο νη αξρέο απηφ έρεη κεγαιχηεξε επίπησζε ζε άηνκα κε εθ γελεηήο αλαπεξίεο ή επίθηεηεο δπζιεηηνπξγίεο, νη νπνίεο κπνξεί λα είλαη νπηηθέο, αθνπζηηθέο, θηλεηηθέο, γλσζηηθέο ή λεπξνινγηθέο [3]. Σηα άηνκα απηά ζπκπεξηιακβάλνληαη άλζξσπνη ηπθινί, κε πεξηνξηζκέλε φξαζε ή δπζρξσκαηνςία, άλζξσπνη θσθνί ή βαξήθννη, άλζξσπνη κε αηζζεηεξηνθηλεηηθά θαη αλαηνκηθά πξνβιήκαηα, άλζξσπνη κε δπζιεμία, δηάζπαζε πξνζνρήο, δπζιεηηνπξγίεο ηεο κλήκεο ή αθφκα θαη κε πξνβιήκαηα επηιεπηηθψλ επεηζνδίσλ. Η πξφζβαζε ησλ αηφκσλ απηψλ ζην Γηαδίθηπν επηηπγράλεηαη κέζσ βνεζεηηθψλ

ηερλνινγηψλ (Assistive Technologies). Οη ηερλνινγίεο απηέο απνηεινχλ ην πιηθφ ή/θαη ην ινγηζκηθφ πνπ επηηξέπεη ζηα άηνκα κε αλαπεξίεο λα αιιειεπηδξάζνπλ κε δηθηπαθνχο ηφπνπο. Γηα παξάδεηγκα, ρξήζηεο πνπ είλαη ηπθινί ρξεζηκνπνηνχλ ζπζθεπέο αλάγλσζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο νζφλεο (screen readers) θαη ζπζθεπέο εηζφδνπ πνπ ζηεξίδνληαη ζηνλ θψδηθα επηθνηλσλίαο Braille. Ψζηφζν, απηέο νη βνεζεηηθέο ηερλνινγίεο απνηεινχλ κφλν ηηο αλαγθαίεο πξνυπνζέζεηο. Η πιήξεο πξνζβαζηκφηεηα ζην πεξηερφκελν ησλ δηθηπαθψλ ηφπσλ είλαη εθηθηή κφλν φηαλ νη παξερφκελεο πιεξνθνξίεο είλαη θαηάιιεια δηακνξθσκέλεο έηζη ψζηε λα είλαη δηαζέζηκεο θαη ιεηηνπξγηθέο απφ ηηο ηερλνινγίεο απηέο. Γηα παξάδεηγκα, φηαλ νη εηθφλεο ελφο ηζηνηφπνπ δελ έρνπλ ελαιιαθηηθέο θεηκεληθέο πεξηγξαθέο δελ είλαη πξνζβάζηκεο ζε έλα ρξήζηε πνπ ρξεζηκνπνηεί ζπζθεπή αλάγλσζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο νζφλεο. Αληίζηνηρα, πιεξνθνξίεο πνπ εκθαλίδνληαη κε ρεηξηζηέο γεγνλφησλ γηα ζπγθεθξηκέλεο ζπζθεπέο (π.ρ. onclick, onmouseover) είλαη απξνζπέιαζηεο γηα έλαλ άλζξσπν πνπ ρξεζηκνπνηεί εηδηθνχ ηχπνπ πιεθηξνιφγην, θαζψο δελ είλαη ζε ζέζε λα ρξεζηκνπνηήζεη δεηθηηθή ζπζθεπή εμαηηίαο θηλεηηθψλ δπζθνιηψλ. Η έιιεηςε πξνζβαζηκφηεηαο ζηνλ Ιζηφ δελ επεξεάδεη φκσο κφλν ηα άηνκα κε αλαπεξίεο. Γπζηπρψο, αξθεηνί άλζξσπνη ζε θάπνηα ρξνληθή πεξίνδν ηεο δσήο ηνπο αλαγθάδνληαη λα αιιάμνπλ ηηο, έσο ηφηε, ζπλήζεηεο θαη ηνλ ηξφπν δσήο ηνπο, είηε ιφγσ αλαπάληερεο αζζέλεηαο ή ελφο απξνζδφθεηνπ αηπρήκαηνο, είηε απιά ιφγσ πξνρσξεκέλεο ειηθίαο [4]. Έηζη, ε βειηίσζε ηεο πξνζβαζηκφηεηαο ζε ηζηνηφπνπο έρεη θαη πξαθηηθά θαη νηθνλνκηθά νθέιε θαζψο πεξηζζφηεξα άηνκα είλαη ζε ζέζε λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο θαη ηαπηφρξνλα ε επρξεζηία ησλ δηθηπαθψλ ηφπσλ βειηηψλεηαη ζπλνιηθά γηα φινπο [5]. 1.2 Κανόνερ εξαζθάλιζηρ ηηρ πποζβαζιμόηηηαρ δικηςακών ηόπυν Σηα πιαίζηα ηεο εμαζθάιηζεο ηεο πξνζβαζηκφηεηαο ζε δηθηπαθνχο ηφπνπο έρνπλ πξνηαζεί δηάθνξα ζχλνια θαλφλσλ. Δπξέσο γλσζηά παξαδείγκαηα ηέηνησλ θαλφλσλ απνηεινχλ ην ζχλνιν θαλφλσλ κε ηελ νλνκαζία Section 508 πνπ έρεη ζεζπηζηεί απφ ηελ θπβέξλεζε ησλ Ηλσκέλσλ Πνιηηεηψλ, θαη ην ζχλνιν νδεγηψλ Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) πνπ έρεη πξνηαζεί απφ ην δηεζλή θνξέα World Wide Web Consortium Web Accessibility Initiative (W3C - WAI). Οη θαλφλεο WCAG έρνπλ ηχρεη ηεο κεγαιχηεξεο απνδνρήο. Η πξψηε έθδνζε ησλ θαλφλσλ απηψλ εκθαλίζηεθε επηζήκσο ην 1999 [6] θαη πεξηειάκβαλε κηα ζεηξά 14 βαζηθψλ νδεγηψλ (guidelines) καδί κε 64 ζπλνιηθά επηκέξνπο ζεκεία ηερληθψλ ειέγρσλ (checkpoints), ελψ κφιηο ηνλ Γεθέκβξε ηνπ 2008 δφζεθε ζηελ δεκνζηφηεηα ε δεχηεξε έθδνζε ηνπο [7]. Απφ εθεί θαη πέξα, ππάξρνπλ θαη άιιεο ρψξεο νη νπνίεο έρνπλ εθδφζεη νδεγίεο πξνζβαζηκφηεηαο ζην Γηαδίθηπν φπσο ν Καλαδάο, νη Φηιηππίλεο, ε Ιζπαλία, ε Σνπεδία θαη ην Ηλσκέλν Βαζίιεην [8]. Πξέπεη λα αλαθεξζεί ζην ζεκείν απηφ φηη θαη ζην Σχληαγκα ηεο Διιάδαο πεξηγξάθεηαη κε ζαθήλεηα ην δηθαίσκα θάζε πνιίηε γηα ζπκκεηνρή ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο θαη γηα πξφζβαζε θαη αληαιιαγή θάζε κνξθήο πιεξνθνξίαο πνπ δηαθηλείηαη ειεθηξνληθά [9]. 1.3 Δπγαλεία αξιολόγηζηρ ηηρ πποζβαζιμόηηηαρ δικηςακών ηόπυν Παξάιιεια, έρνπλ αλαπηπρζεί θαη δηάθνξα εξγαιεία αμηνιφγεζεο ηεο πξνζβαζηκφηεηαο δηθηπαθψλ ηφπσλ. Σε γεληθέο γξακκέο ηα εξγαιεία απηά κπνξνχλ λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ σο εμήο: α) (Ηκη-)Απηφκαηα, β) Υπνζηεξηθηηθέο εξγαιεηνζήθεο επηζθφπεζεο θαη γ) Δξγαιεία εηδηθψλ ειέγρσλ. Τα (εκί-)απηφκαηα εξγαιεία ειέγρνπλ δηεμνδηθά ηνλ πεγαίν θψδηθα ηεο ηζηνζειίδαο θαη αληρλεχνπλ πεξηπηψζεηο θαλφλσλ πνπ ζίγνπξα παξαβηάδνληαη (known problems). Παξάιιεια, ζηελ έμνδν ηνπο εκθαλίδνληαη πξνεηδνπνηεηηθά κελχκαηα γηα πηζαλέο παξαβίαζεο θαλφλσλ (warnings) πνπ απαηηνχλ πεξαηηέξσ δηεξεχλεζε απφ ηνλ αμηνινγεηή. Μέρξη πξφζθαηα, ην πην αμηφπηζην, ειεχζεξα δηαζέζηκν, ηέηνην εξγαιείν ήηαλ ην WebXact. Ψζηφζν, εδψ θαη θάπνηνπο κήλεο αγνξάζηεθε απφ ηελ IBM θαη παξέρεηαη πιένλ σο εκπνξηθφ πξντφλ. Σηελ ίδηα θαηεγνξία αλήθνπλ θαη άιια εξγαιεία πνπ δηαηίζεληαη δσξεάλ φπσο ην Valet, ην Cynthia Says, ην ATRC, ην TAW, ην WAVE θαη ην EvalAccess. Οη ππνζηεξηθηηθέο εξγαιεηνζήθεο επηζθφπεζεο πεξηιακβάλνπλ ειέγρνπο πνπ κπνξνχλ λα ππνζηεξίμνπλ ηε ρεηξνθίλεηε δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο ηεο πξνζβαζηκφηεηαο ή ηε δηεξεχλεζε ησλ πξνεηδνπνηήζεσλ πνπ εκθαλίδνπλ ηα (εκί-)απηφκαηα εξγαιεία. Γηα παξάδεηγκα, ηέηνηα εξγαιεία πξνζθέξνπλ ηε δπλαηφηεηα εκθάληζεο ιίζηαο φισλ ησλ ππεξζπλδέζκσλ κηαο ηζηνζειίδαο ψζηε λα αμηνινγεζεί αλ ε πεξηγξαθή ηνπο πξνζδηνξίδεη κε ηξφπν θαηαλνεηφ ηνλ πξννξηζκφ ηνπο. Σε απηήλ ηελ θαηεγνξία ζπλαληνχκε εξγαιεία φπσο ην Web Accessibility Toolbar (WAT), ην Mozilla Accessibility Extension θαη ην Web Developer s Toolbar. Σηελ ηξίηε θαηεγνξία πεξηιακβάλνληαη εξγαιεία εηδηθνχ ζθνπνχ. Οξηζκέλα απφ απηά ηα εξγαιεία επηθεληξψλνληαη ζε έλαλ πνιχ ζπγθεθξηκέλν έιεγρν, φπσο έιεγρν γηα ζσζηή αληίζεζε ρξσκάησλ ή γηα ζπκθσλία κε επίζεκεο γξακκαηηθέο ζπγγξαθήο θψδηθα. Κάπνηα άιια εξγαιεία απηήο ηεο θαηεγνξίαο επηηξέπνπλ ηελ πξνζνκνίσζε θαηαζηάζεσλ κε ηηο νπνίεο έξρνληαη αληηκέησπνη νη ρξήζηεο κε αλαπεξία φηαλ δελ ηεξνχληαη νη θαλφλεο πξνζβαζηκφηεηαο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη θάζε θαηεγνξία εξγαιείσλ έρεη πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα. Σπλήζσο ρξεηάδεηαη ε ζπκπιεξσκαηηθή ρξήζε φισλ ησλ εξγαιείσλ ιακβάλνληαο ππφςε ηνπο ζηφρνπο ηεο

αμηνιφγεζεο, ηνπο ππάξρνληεο πφξνπο ζε πιηθφ θαη αλζξψπηλν δπλακηθφ θαη ηηο απαηηήζεηο θαη ην κέγεζνο ηνπ δηθηπαθνχ ηφπνπ. 1.4 Αξιολόγηζη ηηρ πποζβαζιμόηηηαρ με ζςμμεηοσή σπηζηών Δίλαη επξέσο απνδεθηφ φηη ε δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο ηεο πξνζβαζηκφηεηαο εληζρχεηαη ζεκαληηθά κε ηε ζπκκεηνρή ρξεζηψλ κε αλαπεξίεο. Σηα πιαίζηα κηαο ηέηνηαο κεζφδνπ κπνξνχλ λα θαηαγξαθνχλ πεηξακαηηθά ηα πξνβιήκαηα ζηελ πξνζβαζηκφηεηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη ρξήζηεο θαη λα ιεθζνχλ πνζνηηθέο θαη πνηνηηθέο κεηξήζεηο ηεο αιιειεπίδξαζεο. Ψζηφζν, κηα ηέηνηα δηαδηθαζία είλαη πην πεξίπινθε, απαηηεηηθή θαη πνιιέο θνξέο κε εθηθηή. Οη θχξηνη ιφγνη είλαη φηη πξνυπνζέηεη ηελ εχξεζε ρξεζηψλ απφ ηηο δηαθνξεηηθέο νκάδεο αηφκσλ κε αλαπεξία θαη ηε ρξήζε εηδηθνχ θαη αθξηβνχ εμνπιηζκνχ. 1.5 Ανηικείμενο Σηόσοι αςηήρ ηηρ επγαζίαρ Με δεδνκέλε ηε ζεκαζία ηεο πξνζβαζηκφηεηαο ν ζηφρνο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο είλαη ε παξνπζίαζε κηαο εθαξκνγήο πνπ απνζθνπεί: α) ζηελ επαηζζεηνπνίεζε ησλ ζρεδηαζηψλ δηθηπαθψλ ηφπσλ ζε ζέκαηα πξνζβαζηκφηεηαο θαη β) ζηε κεηαιακπάδεπζε ησλ βαζηθψλ θαλφλσλ θαη πξαθηηθψλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ πινπνίεζε πξνζβάζηκσλ δηθηπαθψλ ηφπσλ. Γηα ην ζθνπφ απηφ πξαγκαηνπνηήζεθε αξρηθά κία κειέηε αμηνιφγεζεο ηεο πξνζβαζηκφηεηαο 100 ειιεληθψλ ηζηνηφπσλ ψζηε λα εθηηκεζεί ε ππάξρνπζα θαηάζηαζε αιιά θαη λα πξνθχςνπλ νη πξνδηαγξαθέο θαη αληηπξνζσπεπηηθά παξαδείγκαηα γηα ην ζρεδηαζκφ ηεο πξναλαθεξζείζαο εθαξκνγήο. Σηελ ζπλέρεηα, πεξηγξάθεηαη ε κεζνδνινγία θαη ηα απνηειέζκαηα ηεο κειέηεο αμηνιφγεζεο πξνζβαζηκφηεηαο επηιεγκέλσλ ειιεληθψλ ηζηνηφπσλ, παξνπζηάδεηαη ε ζρεδίαζε ηνπ πξνηεηλφκελνπ εξγαιείνπ, ζπλνςίδνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο εξγαζίαο θαη ηέινο ζθηαγξαθνχληαη κειινληηθέο θαηεπζχλζεηο απηήο ηεο έξεπλαο. 2. Μελέηη αξιολόγηζηρ πποζβαζιμόηηηαρ ελληνικών δικηςακών ηόπυν 2.1 Μεθοδολογία Σηα πιαίζηα ηεο ζπγθεθξηκέλεο κειέηεο δηεξεπλήζεθε ε πξνζβαζηκφηεηα ησλ αξρηθψλ ζειίδσλ απφ 100 ειιεληθνχο δηθηπαθνχο ηφπνπο. Η πξνγελέζηεξε εκπεηξία καο ζε αμηνιφγεζε πξνζβαζηκφηεηαο δηθηπαθψλ ηφπσλ [3] έρεη δείμεη φηη ζε κεγάιν βαζκφ νη θαλφλεο πνπ παξαβηάδνληαη ζηελ αξρηθή ζειίδα ελφο ηζηνηφπνπ είλαη ζε κεγάιν πνζνζηφ ίδηνη κε απηνχο πνπ παξαβηάδνληαη θαη ζηηο ππφινηπεο ηζηνζειίδεο ηνπ. Δπηπξφζζεηα, ε αξρηθή ζειίδα ελφο δηθηπαθνχ ηφπνπ είλαη ε πην ζπρλά επηζθεπηφκελε ζειίδα θαη είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ λα είλαη εχθνια πξνζβάζηκε. Οη ζπγθεθξηκέλνη ηζηφηνπνη επηιέρζεθαλ απφ ελλέα ζεκαηηθέο θαηεγνξίεο κε βάζε ηα εμήο θξηηήξηα: α) ηελ θάιπςε ζπρλψλ δξαζηεξηνηήησλ, ελδηαθεξφλησλ θαη αλαγθψλ θάζε πνιίηε θαη β) ηελ επηζθεςηκφηεηα ηνπο κε βάζε ηηο κεηξήζεηο ηεο εηαηξείαο δηθηπαθψλ πιεξνθνξηψλ Alexa. Οη θαηεγνξίεο απηέο παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ζηνλ Πίλαθα 1. Γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο πξνζβαζηκφηεηαο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ηζηνηφπσλ ρξεζηκνπνηήζεθε αξρηθά ην απηφκαην εξγαιείν ATRC Accessibility Checker (http://checker.atrc.utoronto.ca). Με ηε βνήζεηα ηνπ εξγαιείνπ απηνχ απνθηήζεθε κηα ζπλνιηθή εηθφλα θαη ζπιιέρζεθαλ ζηαηηζηηθά γηα ηελ πξνζβαζηκφηεηα ησλ ππφ αμηνιφγεζε δηθηπαθψλ ηφπσλ. Σηε ζπλέρεηα ρξεζηκνπνηήζεθε ε εξγαιεηνζήθε Web Accessibility Toolbar 2.0 (www.paciellogroup.com/resources/wat-ieabout.html) γηα ηελ ππνζηήξημε κηαο πην ελδειερνχο αμηνιφγεζεο φπνπ θξηλφηαλ απαξαίηεην. Πίλαθαο 1. Θεκαηηθέο θαηεγνξίεο ηωλ δηθηπαθώλ ηόπωλ πνπ αμηνινγήζεθαλ Θεκαηηθή Καηεγνξία Αξηζκόο Ιζηνηόπωλ Αληηπξνζωπεπηηθό Παξάδεηγκα Αζιεηηζκόο 10 Ιζηόηνπνο sport-fm.gr Εηδήζεηο & Γηαδηθηπαθή πύιε 14 Ελεκέξωζε in.gr Ιζηόηνπνο Εθπαίδεπζε 13 Παλεπηζηεκίνπ Παηξώλ Εκπόξην 10 Ιζηόηνπνο ηεο αιπζίδαο ΠΛΑΙΣΙΟ Σπγθνηλωλίεο 13 Ιζηόηνπνο Αεξνδξόκηνπ Διεπζέξηνο Βεληδέινο Τνπξηζκόο 7 Ιζηόηνπνο «Ταμίδηα γηα όινπο» Υγεία 11 Ιζηόηνπνο Ννζνθνκείνπ Δπαγγειηζκόο Φνξείο Γηθηπαθόο ηόπνο Κνηλήο 11 ΑΣΔΠ Ωθέιεηαο Ψπραγωγία 11 Γηαδηθηπαθή πύιε Αζελόξακα Αμίδεη λα ζεκεησζεί, φηη επηθεληξσζήθακε κφλν ζηα ιάζε πνπ εληνπίζηεθαλ απηφκαηα θαη κε βεβαηφηεηα απφ ην εξγαιείν (known issues), ελψ αγλνήζεθαλ πξνεηδνπνηεηηθά κελχκαηα γηα ιάζε πνπ απαηηνχλ ηελ ππνθεηκεληθή θξίζε ηνπ αμηνινγεηή (warnings). Απηφ έγηλε ψζηε ηα δηαηεξεζεί ε αληηθεηκεληθφηεηα ζηα απνηειέζκαηα ηεο αμηνιφγεζεο, αιιά θαη γηα πξαθηηθνχο

ιφγνπο, αθνχ παξνπζηάδνληαλ 100 θαηά κέζν φξν πξνεηδνπνηεηηθά κελχκαηα γηα θάζε ηζηνζειίδα. Δπηπξφζζεηα, πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ζε κηα πξνζπάζεηα επίδεημεο επαηζζεζίαο απέλαληη ζε ζέκαηα πξνζβαζηκφηεηαο νξηζκέλνη ηζηφηνπνη παξνπζίαδαλ κηα δεχηεξε, εηδηθά δηακνξθσκέλε έθδνζε ηζηνζειίδαο πνπ απεπζπλφηαλ κφλν ζε άηνκα κε αλαπεξίεο. Ψζηφζν, απηφ νπζηαζηηθά δεκηνπξγεί έλα είδνο «ειεθηξνληθνχ ξαηζηζκνχ», θαζψο ππάξρεη ε έθδνζε γηα ηνπο «θαλνληθνχο» αλζξψπνπο θαη ε ελαιιαθηηθή γηα ηνπο «πξνβιεκαηηθνχο» αλζξψπνπο. Ταπηφρξνλα, ζπρλά απηή ε δεχηεξε έθδνζε ηνπ ηζηνηφπνπ παξακειείηαη θαη δελ ελεκεξψλεηαη φπσο ε θαλνληθή έθδνζε. Σηφρνο ζα πξέπεη λα είλαη ε δεκηνπξγία κίαο έθδνζεο πνπ εμππεξεηεί ηηο αλάγθεο φισλ. Γηα απηφ ην ιφγν αμηνινγήζακε ηηο ζειίδεο πνπ απεπζχλνληαλ ζε φινπο θαη φρη ηηο εηδηθέο ζειίδεο πνπ δηέζεηαλ νξηζκέλνη απφ ηνπο δηθηπαθνχο ηφπνπο ζηα πιαίζηα απηήο ηεο κειέηεο. 2.2 Ανάλςζη και Αποηελέζμαηα Αξρηθά, ζεσξήζακε ζθφπηκν λα θαηαηάμνπκε ηνπο ηζηνηφπνπο πνπ κειεηήζεθαλ ζε ηξεηο θαηεγνξίεο πξνζβαζηκφηεηαο κε θξηηήξηα ην ζπλνιηθφ πιήζνο θαλφλσλ πνπ παξαβηάδνληαλ θαη ηελ θαηά WCAG πξνηεξαηφηεηα ηνπο. Σηελ 1 ε θαηεγνξία ηαμηλνκήζεθαλ νη Πνιχ Πξνζβάζηκνη δηθηπαθνί ηφπνη, νη νπνίνη ζε κεγάιν ή θαη απφιπην βαζκφ ηθαλνπνηνχλ ην ζεη νδεγηψλ WCAG 1.0 ηεο W3C. Σηελ 2 ε θαηεγνξία ηνπνζεηήζεθαλ νη Μέηξηα Πξνζβάζηκνη ηζηφηνπνη, νη νπνίνη ηθαλνπνηνχλ ζε κέηξην βαζκφ ηηο ηερληθέο εμαζθάιηζεο πξνζβαζηκφηεηαο. Τέινο, ζηελ 3 ε θαηεγνξία νκαδνπνηήζεθαλ νη Καζφινπ Πξνζβάζηκνη δηθηπαθνί ηφπνη, νη νπνίνη ιακβάλνπλ ειάρηζηε έσο θαζφινπ κέξηκλα γηα ηελ πξνζβαζηκφηεηα ηνπο κε βάζε ηηο πξναλαθεξζείζεο νδεγίεο. Ο αιγφξηζκνο ηαμηλφκεζεο ησλ δηθηπαθψλ ηφπσλ ζηηο θαηεγνξίεο πνπ πεξηγξάθεθαλ πξνεγνπκέλσο πεξηγξάθεηαη ζηνλ Πίλαθα 2 ζε κνξθή ςεπδφ-θψδηθα. Η Δηθφλα 1 απεηθνλίδεη κε ραξαθηεξηζηηθφ ηξφπν ην έληνλν πξφβιεκα έιιεηςεο πξνζβαζηκφηεηαο πνπ ππάξρεη ζήκεξα ζηηο 100 αξρηθέο ζειίδεο ηζηνηφπσλ κε πνιχ κεγάιε επηζθεςηκφηεηα γηα κία επξεία γθάκα ζεκαηηθψλ θαηεγνξηψλ. Έλα ζπληξηπηηθφ 84% ησλ ειιεληθψλ δηθηπαθψλ ηφπσλ πνπ αμηνινγήζεθαλ είλαη νπζηαζηηθά κε-πξνζβάζηκν απφ άηνκα κε αλαπεξίεο. Δπηπξφζζεηα, κφιηο έλα 3% απηψλ ησλ ηζηνηφπσλ κπνξεί λα ζεσξεζεί ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ πξνζβάζηκν. Γπζηπρψο, ηα ζπγθεθξηκέλα απνηειέζκαηα επηβεβαηψλνπλ παξφκνηεο κειέηεο ηφζν ζηνλ ειιεληθφ [10] φζν θαη ζην δηεζλή ρψξν [11,12,13]. Τα απνηειέζκαηα απηά θαηαδεηθλχνπλ φηη ζε κεγάιν βαζκφ ην δηθαίσκα ησλ αλζξψπσλ κε αλαπεξίεο γηα ίζεο επθαηξίεο ζηελ πιεξνθφξεζε κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ θαηαζηξαηεγείηαη ζηε ρψξα καο. Σηελ Δηθφλα 2 απεηθνλίδεηαη ην πνζνζηφ ησλ πξνζβάζηκσλ αξρηθψλ ηζηνζειίδσλ αλά ζεκαηηθή θαηεγνξία κε βάζε ηα πξναλαθεξζέληα θξηηήξηα. Δίλαη ζεηηθφ φηη ε θαηεγνξία «Δθπαίδεπζε» βξίζθεηαη ζε πςειφηεξα επίπεδα πξνζβαζηκφηεηαο ζπγθξηηηθά κε ηηο άιιεο θαηεγνξίεο. Ψζηφζν, γηα κηα ηέηνηα επαίζζεηε θαηεγνξία πνπ δηακνξθψλεη ζε κεγάιν πνζνζηφ ηηο ζπλεηδήζεηο αιιά θαη ηηο πξαθηηθέο ησλ κειινληηθψλ ζρεδηαζηψλ ηζηνηφπσλ δελ κπνξνχκε λα είκαζηε επραξηζηεκέλνη παξά κφλν φηαλ ε θαηεγνξία «Πνιχ Πξνζβάζηκνη» θηάζεη ζε πνιχ πςειά πνζνζηά. Απφ ηελ άιιε, παξαηεξνχκε φηη ζηηο κείδνλνο ζεκαζίαο θαηεγνξίεο «Υγεία», «Σπγθνηλσλίεο», «Φνξείο Κνηλήο Ψθέιεηαο» θαη «Δηδήζεηο & Δλεκέξσζε» ην πνζνζηφ ησλ θαζφινπ πξνζβάζηκσλ δηθηπαθψλ ηφπσλ θπκαίλεηαη ζην 91 κε 93 %. Πίλαθαο 2. Ψεπδό-θώδηθαο ηαμηλόκεζεο ηζηνηόπωλ ζε θαηεγνξίεο πξνζβαζηκόηεηαο IF (P1_ιάζε) = 0 THEN IF (P2_ιάζε AND P3_ιάζε) = 0 THEN Καηεγνξία_Ιζηνηόπνπ = Πνιύ Πξνζβάζηκν IF (P2_ιάζε) > (10% * Μ.Ο_P2_ιαζώλ) THEN Καηεγνξία_Ιζηνηόπνπ = Μέηξηα Πξνζβάζηκν IF (P3_ιάζε) > (10% * Μ.Ο_P3_ιαζώλ)THEN Καηεγνξία_Ιζηνηόπνπ = Μέηξηα Πξνζβάζηκν Καηεγνξία_Ιζηνηόπνπ = Πνιύ Πξνζβάζηκν IF (P1_ιάζε) > (10% * Μ.Ο_P1_ιαζώλ) THEN Καηεγνξία_Ιζηνηόπνπ = Καζόινπ Πξνζβάζηκν IF (P2_ιάζε) > (20% * Μ.Ο_P2_ιαζώλ) THEN Καηεγνξία_Ιζηνηόπνπ = Καζόινπ Πξνζβάζηκν IF (P3_ιάζε) > (30% * Μ.Ο_P3_ιαζώλ) THEN Καηεγνξία_Ιζηνηόπνπ = Καζόινπ Πξνζβάζηκν Καηεγνξία_Ιζηνηόπνπ = Μέηξηα Πξνζβάζηκν Εηθόλα 1. Απνηειέζκαηα αμηνιόγεζεο πξνζβαζηκόηεηαο 100 δηθηπαθώλ ηόπωλ

Εηθόλα 2. Πξνζβαζηκόηεηα δηθηπαθώλ ηόπωλ πνπ αμηνινγήζεθαλ αλά ζεκαηηθή θαηεγνξία Τέινο, ζηελ Δηθφλα 3 παξνπζηάδεηαη έλα γξάθεκα ην νπνίν απεηθνλίδεη ηελ ζπρλφηεηα παξαβίαζεο ησλ WCAG v1.0 ζεκείσλ ειέγρνπ ζηα πιαίζηα ηεο ελ ιφγσ έξεπλαο. Τα ζεκεία ειέγρνπ είλαη νκαδνπνηεκέλα αλά πξνηεξαηφηεηα θαη δίλνληαη ζε πνζνζηά επί ηνπ ζπλφινπ ησλ 100 δηθηπαθψλ ηφπσλ. Παξαηεξνχκε φηη κφλν 16 απφ ηα 64 ζπλνιηθά ζεκεία ειέγρνπ παξαβηάδνληαη. Αμίδεη λα ζεκεησζεί, φηη ε ζεκαληηθφηεξε πην ζπρλά παξαβηαδφκελε νδεγία είλαη ε 1.1, ε νπνία αθνξά ηελ παξνρή ηζνδχλακνπ θεηκέλνπ γηα θάζε κε-θεηκεληθφ ζηνηρείν. Μάιηζηα, ζηα πιαίζηα ηεο ζπγθεθξηκέλεο κειέηεο ε παξαβίαζε αθνξνχζε ζε ζπληξηπηηθφ πνζνζηφ ηελ έιιεηςε Alt Tags ζε εηθφλεο. Τέηνηα παξαδείγκαηα θαηαδεηθλχνπλ φηη κε πνιχ απιέο, κηθξέο θαη αλέμνδεο αιιαγέο ζηε ζρεδίαζε ησλ δηθηπαθψλ ηφπσλ ην φθεινο γηα ηα άηνκα κε αλαπεξίεο αιιά θαη γηα φινπο αλεμαηξέησο είλαη ηεξάζηην. Ψζηφζν, παξά ην γεγνλφο φηη ππάξρεη αξθεηή έξεπλα ζε ζέκαηα πξνζβαζηκφηεηαο ζε δηεζλέο επίπεδν, αιιά θαη ζρεηηθά ζεη νδεγηψλ απφ επίζεκνπο δηεζλείο θνξείο, ην επίπεδν πξνζβαζηκφηεηαο ησλ δηθηπαθψλ ηφπσλ ζηελ Διιάδα παξακέλεη πνιχ ρακειφ. Γηα απηφ ην ιφγν θξίλεηαη απαξαίηεην λα εμνηθεησζνχλ φζνη ελεξγψο αζρνινχληαη κε ηελ αλάπηπμε θαη ην ζρεδηαζκφ δηθηπαθψλ ηφπσλ κε ηνπο θαλφλεο θαη ηηο πξαθηηθέο ζρεδίαζεο πξνζβάζηκσλ δηθηπαθψλ ηφπσλ. Σηελ θαηεγνξία απηή αλήθνπλ αζθαιψο θαη ηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα πνπ εθπαηδεχνπλ ηνπο κειινληηθνχο ζρεδηαζηέο ηζηνηφπσλ. Σηελ επφκελε ελφηεηα, πεξηγξάθνπκε ηηο πξνδηαγξαθέο θαη παξνπζηάδνπκε ηα πξψηα βήκαηα ζρεδηαζκνχ ελφο εξγαιείνπ πνπ ηζρπξηδφκαζηε φηη κπνξεί λα ζπλεηζθέξεη ηφζν ζηελ επαηζζεηνπνίεζε φζν θαη ζηελ εθπαίδεπζε ησλ ελ δπλάκεη θαη ππαξρφλησλ ζρεδηαζηψλ δηθηπαθψλ ηφπσλ. 3. Πποδιαγπαθέρ και ζσεδιαζμόρ επγαλείος εκπαίδεςζηρ ηυν μησανικών Γιαδικηύος ζε θέμαηα πποζβαζιμόηηηαρ Όπσο πξνέθπςε απφ ηελ παξαπάλσ κειέηε αιιά θαη απφ αληίζηνηρε εθηεηακέλε κειέηε ζην παξειζφλ [10], νη ειιεληθνί δηθηπαθνί ηφπνη πνπ αμηνινγήζεθαλ παξνπζηάδνπλ ζε κεγάιν πνζνζηφ έιιεηςε πξνζβαζηκφηεηαο. Πξνβιεκαηηζηήθακε ινηπφλ, γηα ην πψο ζα κπνξνχζε λα γίλεη εθηθηφ λα επαηζζεηνπνηήζνπκε θαη λα ελεκεξψζνπκε ηνπο άκεζα εκπιεθφκελνπο ζηε ζρεδίαζε ελφο δηθηπαθνχ ηφπνπ γηα ηα ζεκαληηθά πξνβιήκαηα αιιειεπίδξαζεο πνπ αλαθχπηνπλ φηαλ δελ ηεξνχληαη απηέο νη βαζηθέο αξρέο.

Εηθόλα 3. Πνζνζηά παξαβίαζεο ηωλ WCAG v1.0 νδεγηώλ αλά πξνηεξαηόηεηα Σηελ ελφηεηα απηή παξνπζηάδνπκε κία πξφηαζε πνπ κπνξεί λα ζπλεηζθέξεη πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή. Η ηδέα είλαη ε δεκηνπξγία ελφο ειεχζεξα δηαηηζέκελνπ Γηαδηθηπαθνχ εξγαιείνπ ην νπνίν λα αλαδεηθλχεη κέζσ αληηπξνζσπεπηηθψλ παξαδεηγκάησλ ηα πξνβιήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ έιιεηςε πξνζβαζηκφηεηαο θαη λα επηηξέπεη ηελ εθκάζεζε ησλ βαζηθψλ ζρεδηαζηηθψλ θαλφλσλ πξνζβαζηκφηεηαο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν κπνξεί λα γίλεη ζηαδηαθά εθηθηή ε πηνζέηεζε πξαθηηθψλ πνπ εμαζθαιίδνπλ ηελ αλεκπφδηζηε πξφζβαζε ζηελ θνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο γηα φινπο ηνπο αλζξψπνπο. Τν εξγαιείν απηφ απεπζχλεηαη ηφζν ζηνπο αλζξψπνπο πνπ αλαπηχζζνπλ ζήκεξα ηζηνηφπνπο φζν θαη ζε θνηηεηέο, θαζεγεηέο θαη εξεπλεηέο πνπ δηακνξθψλνπλ ζε θάπνην βαζκφ ηε ζπλείδεζε θαη ηηο πξαθηηθέο ησλ κειινληηθψλ ζρεδηαζηψλ δηθηπαθψλ ηφπσλ. Τν εξγαιείν απηφ αλαπηχζζεηαη ζηα πιαίζηα ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο ηνπ πξψηνπ ζπγγξαθέα. Η ζρεδίαζε αθνινπζεί ην ρξεζηνθεληξηθφ θχθιν ζρεδηαζκνχ [14]. Σηελ ηξέρνπζα θάζε έρνπλ νξηζηεί νη πξνδηαγξαθέο ηνπ εξγαιείνπ θαη έρεη δεκηνπξγεζεί έλα αξρηθφ πξσηφηππν πνπ πεξηγξάθεη πιήξσο ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ θαηά ηελ αιιειεπίδξαζε (Δηθφλα 4). Έρεη θαηαβιεζεί ζεκαληηθή πξνζπάζεηα ζηε ζχληαμε ησλ πξνδηαγξαθψλ θαη ζηνλ ελλνηνινγηθφ ζρεδηαζκφ ηνπ εξγαιείνπ, έηζη ψζηε λα θαιχπηεη ηηο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο ησλ αληηπξνζσπεπηηθψλ ηνπ ρξεζηψλ φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξα. Πην αλαιπηηθά, ην εξγαιείν ζα παξνπζηάδεη κε δνκεκέλν θαη επέιηθην ηξφπν αληηπξνζσπεπηηθά παξαδείγκαηα παξαβηάζεσλ ησλ θαλφλσλ πξνζβαζηκφηεηαο ζε ππάξρνληεο δηθηπαθνχο ηφπνπο. Τα παξαδείγκαηα απηά ζα ελζσκαηψλνπλ εηθφλεο θαη κηθξά ζε κέγεζνο θείκελα πνπ πεξηγξάθνπλ ην πξφβιεκα, έηζη ψζηε λα γίλεηαη αληηιεπηή ε θαηάζηαζε πνπ δεκηνπξγείηαη φηαλ δελ ηεξείηαη ν ελ ιφγσ θαλφλαο. Δπηπξφζζεηα, ζα πξνηείλνληαη ηξφπνη θαη ηερληθέο γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο ηήξεζεο ησλ θαλφλσλ πνπ

παξαβηάδνληαη ζε θάζε παξάδεηγκα (Δηθφλα 4α). Έηζη, ζα κπνξεί ν κεραληθφο δηαδηθηχνπ λα γλσξίδεη πνηεο παξεκβάζεηο πξέπεη λα θάλεη ζηνλ πεγαίν θψδηθα, πνηεο πξαθηηθέο πξέπεη λα απνθεχγεη θαη πψο λα ρξεζηκνπνηεί ηηο δηαζέζηκεο ηερλνινγίεο κε ηξφπν πνπ λα είλαη πξνζβάζηκνο απφ φινπο ηνπο αλζξψπνπο. Τν θπξίαξρν κνληέιν αιιειεπίδξαζεο κε ην εξγαιείν ζα είλαη ν ζπλδπαζκφο ηεο πινήγεζεο θαη ηεο αλαδήηεζεο κε πνιιαπιά θξηηήξηα (facetedbrowsing)[15]. Ο ρξήζηεο ηνπ εξγαιείνπ ζα έρεη ηε δπλαηφηεηα εχξεζεο αληηπξνζσπεπηηθψλ παξαδεηγκάησλ παξαβίαζεο ησλ θαλφλσλ πξνζβαζηκφηεηαο κε ηε ρξήζε δηαθνξεηηθψλ θξηηεξίσλ (Δηθφλα 4β). Πην ζπγθεθξηκέλα ζα ππάξρνπλ θξηηήξηα πινήγεζεο κε βάζε: α) ηελ θαηεγνξία πξνηεξαηφηεηαο κηαο νδεγίαο (P1, P2 ή P3), β) ηνλ ζπγθεθξηκέλν αξηζκφ ηνπ θαλφλα πνπ παξαβηάδεηαη, γ) ην ζπγθεθξηκέλν ζεκείν ειέγρνπ πνπ παξαβηάδεηαη, δ) ηα ζηνηρεία (elements) ηεο ηζηνζειίδαο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνπο δηάθνξνπο θαλφλεο (π.ρ. πίλαθεο, θφξκεο, ππεξζπλδέζκνη) θαη ε) ηηο θαηεγνξίεο αλζξψπσλ πνπ αθνξά θπξίσο ν θαλφλαο (π.ρ. άηνκα κε πξνβιήκαηα ζηελ φξαζε). Τα θξηηήξηα απηά ζα κπνξνχλ λα εθαξκφδνληαη κε θάζε πηζαλφ ζπλδπαζκφ πεξηνξίδνληαο ηα παξαδείγκαηα ζην θαηάιιειν θάζε θνξά ππνζχλνιν. Παξάιιεια ζα πξνζθέξεηαη θαη ε θιαζζηθή κέζνδνο αλαδήηεζεο κε ιέμεηο-θιεηδηά. Εηθόλα 4. Δηεπηθάλεηα ηνπ πξνηεηλόκελνπ ζπζηήκαηνο εμνηθείωζεο κε ζέκαηα πξνζβαζηκόηεηαο. Παξνπζηάδεηαη έλα αληηπξνζωπεπηηθό παξάδεηγκα παξαβίαζεο θαλόλα (α) θαη νη δηαζέζηκνη κεραληζκνί πινήγεζεο (β). 4. Σςμπεπάζμαηα και μελλονηικέρ Καηεςθύνζειρ Μέζα απφ ηε δηεμαγσγή ηεο κειέηεο, δηαπηζηψζεθε φηη ην επίπεδν πξνζβαζηκφηεηαο αξθεηψλ δεκνθηιψλ θαη ρξήζηκσλ ειιεληθψλ δηθηπαθψλ θφκβσλ πιεξνθφξεζεο, είλαη ηδηαίηεξα ρακειφ. Οη ρξήζηεο πνπ επεξεάδνληαη απφ ηελ παξαβίαζε ησλ αξρψλ πξνζβαζηκφηεηαο είλαη θαηά θχξην ιφγν ηα άηνκα κε αλαπεξίεο, νη νπνίεο κπνξεί λα είλαη νπηηθέο, αθνπζηηθέο, θηλεηηθέο ή γλσζηηθέο. Γηα απηά ηα άηνκα ε

πξφζβαζε ζην δηαδίθηπν είλαη πνιχηηκε θαη ίζσο ε κνλαδηθή κέζνδνο γηα ζπκκεηνρή ζηα θνηλσληθά θαη πνιηηηθά δξψκελα. Φαξαθηεξηζηηθφ είλαη ην απφζπαζκα απφ έλα ζρφιην ηνπ Zhangxu [16]: «Γηα κέλα, έλαλ ηεηξαπιεγηθφ, ην Γηαδίθηπν απνηειεί ην ζεκαληηθφηεξν θνκκάηη ηεο δσήο κνπ. Δίλαη ηα πφδηα κνπ πνπ κε κεηαθέξνπλ ζε νπνηνδήπνηε κέξνο ηνπ θφζκνπ; ηα ρέξηα κνπ πνπ κε βνεζνχλ ζηε δηεθπεξαίσζε ηεο εξγαζίαο κνπ, είλαη ν θαιχηεξνο κνπ θίινο - δίλεη ζηε δσή κνπ λφεκα». Παξάιιεια, ε έλλνηα ηεο πξνζβαζηκφηεηαο είλαη ζηελά ζπλπθαζκέλε κε ηελ επρξεζηία [5], θαη επνκέλσο ε εμαζθάιηζε ηεο επεξεάδεη φιεο ηηο θαηεγνξίεο αλζξψπσλ. Γηα ηνπο κεραληθνχο δηαδηθηχνπ ίζσο λα κελ είλαη γλσζηφ ή πξνθαλέο ην κέγεζνο ηνπ πξνβιήκαηνο πνπ αληηκεησπίδνπλ νη ζπλάλζξσπνί καο θαηά ηελ αιιειεπίδξαζε ηνπο κε ην Γηαδίθηπν. Σηφρνο καο είλαη λα γίλεη αληηιεπηφ φηη ην πξφβιεκα απηφ είλαη θαη ππαξθηφ θαη έληνλν, θαη απαηηεί θαηάιιειεο πξαθηηθέο αληηκεηψπηζεο. Γηα απηφ ην ιφγν παξνπζηάζακε ηε ζρεδίαζε ελφο εξγαιείνπ πνπ ιεηηνπξγεί σο ζχζηεκα εθκάζεζεο ησλ βαζηθψλ αξρψλ ηεο πξνζβαζηκφηεηαο κέζσ παξαδεηγκάησλ. Μέζσ απηνχ επειπηζηνχκε φηη ζα είλαη επθνιφηεξε ε εθπαίδεπζε ησλ κεραληθψλ δηαδηθηχνπ θαη φηη δελ ζα απνζαξξχλνληαη λα ελεκεξσζνχλ γηα ζέκαηα πξνζβαζηκφηεηαο εμαηηίαο εθηελψλ θαη επίζεκσλ εγγξάθσλ. Δθηηκνχκε φηη ε δηδαζθαιία κέζσ παξαδεηγκάησλ είλαη κία πξαθηηθή πνπ ηαηξηάδεη ζηε θηινζνθία, ζηνλ ηξφπν ζθέςεο θαη ζηα επηβαξεκέλα ρξνλνδηαγξάκκαηα ησλ κεραληθψλ Γηαδηθηχνπ. Σην άκεζν κέιινλ πξφθεηηαη λα δηεξεπλήζνπκε ηελ πξνζβαζηκφηεηα θαη άιισλ ζειίδσλ απφ ηνπο επηιεγκέλνπο δηθηπαθνχο ηφπνπο ζπλδπάδνληαο δηάθνξεο ζπκπιεξσκαηηθέο ηερληθέο. Μέζα απφ απηήλ ηελ δηαδηθαζία επηζπκνχκε λα βξνχκε επηπξφζζεηα, αληηπξνζσπεπηηθά παξαδείγκαηα παξαβίαζεο ησλ νδεγηψλ γηα ηε ζρεδίαζε πξνζβάζηκσλ δηθηπαθψλ ηφπσλ. Απηά ηα παξαδείγκαηα ζα ηξνθνδνηήζνπλ ην ζχζηεκα εθπαίδεπζεο πξνζβαζηκφηεηαο, ηνπ νπνίνπ πεξηγξάςακε ηνλ πξψην θχθιν ζρεδίαζεο ζε απηήλ ηελ εξγαζία. Τν ζχζηεκα απηφ πξφθεηηαη λα πινπνηεζεί πιήξσο ζηα πιαίζηα ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο πνπ εθπνλείηαη ζε απηφ ην ζέκα απφ ηνλ πξψην ζπγγξαθέα. Έπεηηα, ζα αμηνινγεζεί θαη ζα επαλαζρεδηαζηεί αθνινπζψληαο ην κνληέιν ρξεζηνθεληξηθνχ ζρεδηαζκνχ [14]. Τν εξγαιείν ζα δηαηίζεηαη ειεχζεξα κε ηε κνξθή κηαο δηαδηθηπαθήο ππεξεζίαο θαη ζα απεπζχλεηαη ζηνπο αλζξψπνπο πνπ αλαπηχζζνπλ ηζηνηφπνπο, ζε θνηηεηέο, θαζεγεηέο θαη εξεπλεηέο. Βιβλιογπαθία [2] Χήθηζκα Σπκβνπιίνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ γηα ηελ «ειεθηξνληθή πξνζβαζηκφηεηα», 2-3 Γεθεκβξίνπ 2002. [3] Οηθνλνκίδνπ Ν., 2006. Μειέηε πξνζβαζηκφηεηαο δηθηπαθψλ ηφπσλ ειιεληθψλ νξγαληζκψλ πιεξνθφξεζεο. Γηπισκαηηθή Δξγαζία, HCI Group, Παλεπηζηήκην Παηξψλ, Διιάδα. [4] Zeng X., 2004. Evaluation and Enhancement of Web Content Accessibility for Persons with Disabilities. Ph.D. Thesis, University of Pittsburgh, Pittsburgh [5] Thatcher J., 2002. Constructing Accessible Websites, Glasshaus, Birmingham, U.K [6] W3C, 1999. Οδεγίεο γηα ηελ Πξνζβαζηκφηεηα ηνπ Πεξηερνκέλνπ ηνπ Παγθφζκηνπ Ιζηνχ 1.0. Γηαζέζηκν ζην: http://www.media.uoa.gr/~andreas/web/wcag1 [7] W3C, 2008. Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) 2.0. Γηαζέζηκν ζην: http://www.w3.org/tr/wcag20 [8] Wikipedia Web Accessibility. Γηαζέζηκν ζην: http://en.wikipedia.org/ wiki/web_accessibility) [9] Σχληαγκα ηεο Διιάδαο, Mέξνο Γεχηεξν - Aηνκηθά θαη θνηλσληθά δηθαηψκαηα, Άξζξν 5Α Γηθαίσκα ζηελ Πιεξνθφξεζε. [10] Σηεθαλίδεο Κ., 2004. Μειέηε κε αληηθέηκελν ηελ Καζνιηθή Πξφζβαζε θαη Ιζφηηκε Σπκκεηνρή ΑκεΑ ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο. Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο, Παξαδνηέν Π2: Τειηθή έθδνζε ηεο κειέηεο. [11] Zaphiris, P., Ellis, R.D., 2001. Website Usability and Content Accessibility of the top USA Universities. Proceedings of WebNet 2001, Orlando, FL, USA, 2001. [12] Sullivan, T., & Matson, R., 2000. Barriers to use: usability and content accessibility on the Web's most popular sites. In Proceedings on the 2000 conference on Universal Usability (pp. 139-144). Arlington, Virginia, United States: ACM. doi: 10.1145/355460.355549. [13] Zaphiris, P and Zacharia G, 2001. Website Content Accessibility of 30,000 Cypriot Web Sites, PCI 2001. [14] Αβνχξεο Ν., 2000, Δηζαγσγή ζηελ επηθνηλσλία αλζξψπνπ ππνινγηζηή. Δθδφζεηο Γίαπινο, Αζήλα. ISBN : 960-531-098-8 [15] English, J., Hearst, M., Sinha, R., Swearingen, K., & Yee, K., 2002. Hierarchical faceted metadata in site search interfaces. In CHI '02 extended abstracts on Human factors in computing systems (pp. 628-639). Minneapolis, Minnesota, USA: ACM. doi: 10.1145/506443.506517. [16] Zhangxu, J., 2001. No Disability in Digitalized Community, International Center for Disability Resources on the Internet (ICDRI). [1] Hackett S., Parmanto B., Zeng X., 2003, Accessibility of Internet Websites through Time, 6th International ACM/SIGCAPH Conference, Pittsburgh.