ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Βασιλέως Γεωργίου Β 10 και Ρηγίλλης, 10674, Αθήνα. Τηλ. 210-7215900-2-3, Fax 210-7215950, e-mail: info@sme.gr
Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ioυλίου 2015 Αριθμός 152 Ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων είναι το επαγγελματικό σωματείο των ελληνικών εξορυκτικών επιχειρήσεων από το 1924, με έδρα την Αθήνα. Εταιρείες μέλη ΣΜΕ και Περιβάλλον «Με βάση τις προβλέψεις για το μέλλον του πλανήτη μας, η ανάγκη να «κάνουμε περισσότερα χρησιμοποιώντας λιγότερα (doing more with less)», θα είναι όλο και επιτακτικότερη. Όλο και συχνότερα θα ακούμε για την «ανακυκλούσα οικονομία (cyclical economy)», όπου προτεραιότητα είναι η επανάχρηση (reuse) και όχι απλά η ανακύκλωση». Απόσπασμα από την ομιλία του κ.ο.κυριακόπουλο στον Εορτασμό των 90 χρόνων ΣΜΕ-90 χρόνων ελληνικής μεταλλείας Οι εταιρίες μέλη του ΣΜΕ βασίζουν τη λειτουργία τους στις αρχές της Τα θέματα που απασχόλησαν το ΣΜΕ ήταν τα εξής: Α. Έκτακτο ΔΣ στις 3-7-2015 Β. Δ.Σ. 20-7-2015 Γ. ΣΜΕ και ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Δ. ΣΜΕ και ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Α. Έκτακτο ΔΣ στις 3-7-2015 Το Δ.Σ. του Συνδέσμου συνήλθε εκτάκτως στις 3-7-2015, προκειμένου να εκτιμηθεί η κατάσταση στο επίπεδο της λειτουργίας των επιχειρήσεων μελών και να αναταλλαχθούν απόψεις ως προς την αντιμετώπιση των προβλημάτων, μετά την κήρυξη «capital controls» στη λειτουργία των τραπεζών, με απόφαση του υπουργού Οικονομικών κ. Γιάνη Βαρουφάκη. Εκφράστηκε σοβαρή ανησυχία για την οικονομική κατάσταση της χώρας. Η ελληνική αγορά έχει κυριολεκτικά νεκρώσει, ενώ εμφανίζονται σοβαρά προβλήματα στα εξαγωγικά προϊόντα. Κύριες αιτίες τα προβλήματα με τις τράπεζες, προβλήματα με τις προμήθειες containers διακίνησης προϊόντων (απαιτείται άμεση εξόφληση με μετρητά) και οι μεγάλες δυσκολίες κάλυψης των αναγκών σε χερσαίες μεταφορές, όπου οι περιορισμοί στις εισαγωγές καθιστούν ασύμφορα τα δρομολόγια των φορτηγών και προβληματική την κάλυψη των εξόδων τους. Εκφράζονται φόβοι ότι εάν η σημερινή κρίση διαρκέσει πολύ, θα προτιμηθούν προμηθευτές πρώτων υλών από χώρες με σταθερότερο οικονομικό περιβάλλον, ενδεχόμενο που μπορεί να προκαλέσει σημαντικές βλάβες στις επιχειρήσεις του κλάδου. Σημαντικά προβλήματα έχουν εταιρείες που πωλούν τα προϊόντα τους κατά κύριο λόγο στην εσωτερική αγορά, καθώς εξαιτίας των capital controls, είναι πολύ δύσκολη η είσπραξη. Αποφασίστηκε να στηθεί ένα δίκτυο αλληλοενημέρωσης των επιχειρήσεων μελών και ανταλλαγής εμπειριών στο ξεπέρασμα των προβλημάτων. Οι ηγεσίες των εταιρειών μελών με αντίστοιχα μηνύματα προς όλους τους εμπλεκόμενους με αυτές (προσωπικό, εξωτερικούς συνεργάτες, 1
Βιώσιμης Ανάπτυξης, με παγιωμένες πλέον δραστηριότητες όπως προστασία και αποκατάσταση περιβάλλοντος, επιμόρφωση-εξέλιξη εργαζόμενου προσωπικού, προσφορά σταθερής εργασίας σε πλαίσιο ασφάλειας, επικοινωνία με τοπικές κοινωνίες, προσφορά έργου και πόρων στην κοινωνία, εξοικονόμηση νερού και ενέργειας και ορθή διαχείριση αποβλήτων. Η δραστηριότητα αυτή, απεικονίζεται με συγκεκριμένους μετρήσιμους δείκτες, που δημοσιοποιούνται σε κάθε ετήσιο απολογισμό του Συνδέσμου. Βασική ευθύνη στα πλαίσια της Βιώσιµης Ανάπτυξης αλλά και δραστηριότητα που υπερβαίνει την απλή ευθύνη για τις εταιρίες µέλη του ΣΜΕ, αποτελεί η ανάπλαση και αποκατάσταση του περιβάλλοντος στον εξορυκτικό χώρο, όπου έχει τελειώσει η εξορυκτική δραστηριότητα. Η αξιοποίηση των ορυκτών πόρων αφήνει µόνο προσωρινό περιβαλλοντικό αποτύπωµα γιατί µε µελετηµένη, σωστή και αποτελεσµατική αποκατάσταση, το αποτύπωµα αυτό, συναρτήσει του χρόνου, αίρεται και µάλιστα ολοκληρωτικά. Χαρακτηριστικά τέτοια παραδείγµατα έχουµε προμηθευτές, πελάτες κτλ.), τονίζουν ότι θα συνεχίσουν να παράγουν και να προωθούν τα προϊόντα τους και ότι θα στηρίξουν με κάθε μέσο τον κόσμο τους. Αυτές οι πρακτικές όπως και η κατάλληλη οργάνωση των εταιρειών για αντιμετώπιση της κρίσης και έγκαιρη λήψη μέτρων (π.χ. με οργάνωση ειδικών ομάδων που θα παρακολουθούν τις εξελίξεις, ώστε έγκαιρα να προτείνουν ανάλογες προσαρμογές σε ήδη λειτουργούντα action plans για αντιμετώπιση κρίσεων (crisis management)), έχουν δώσει, μέσα στη γενικότερη ανησυχία, ένα αίσθημα ασφάλειας στο προσωπικό και τους συνεργάτες. Το Δ.Σ. εκφράζει την πεποίθηση ότι τα διχαστικά μηνύματα και οι διχαστικές πρακτικές που παίρνουν έντονη μορφή τον τελευταίο καιρό στην ελληνική κοινωνία, θα προσκρούσουν επάνω στην ψύχραιμη και ενωτική στάση της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού. Τη στάση αυτή, καλούμαστε και εμείς από τη δική μας μεριά να την ενισχύσουμε. Β. Δ.Σ. 20-7-2015 Τα κυριότερα θέματα που απασχόλησαν το Δ.Σ. στο ΣΜΕ, ήταν τα εξής: 1. Εκτίμηση πολιτικής κατάστασης, αντιμετώπιση προβλημάτων από τη λειτουργία των εταιρειών μελών 2. Επαναπροσδιορισμός του σχεδίου δράσης του ΣΜΕ 3. Οικονομική λειτουργία του Συνδέσμου Γ. ΣΜΕ και ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Συνέντευξη του προέδρου του ΣΜΕ κ. Κεφάλα στη Ναυτεμπορική ΠΑΡΑΣΚΕΥΉ, 31 ΙΟΥΛΊΟΥ 2015 ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΕΦΑΛΑΣ: "ΑΠΟ ΣΚΛΗΡΟ ΜΕΤΑΛΛΟ ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟΥ ΚΛΑΔΟΥ" 2
πολλά από τη δραστηριότητα των εταιρειών µελών του ΣΜΕ. Ο νέος πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων Αθανάσιος Κεφάλας έδωσε συνέντευξη στη "Ναυτεμπορική" και τη δημοσιογράφο Λέττα Καλαμαρά. Μεταξύ πολλών άλλων σημαντικών αναφορών ο κ. Κεφάλας επεσήμανε πως στα τελευταία 6 χρόνια, όπου και σοβεί η σοβαρότατη οικονομική ύφεση, η εξορυκτική βιομηχανία ήταν ίσως ο μόνος κλάδος της Ελληνικής οικονομίας, που διατήρησε τις θέσεις εργασίας και τις παραγωγικές δομές σταθερές. Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη. Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες μέλη του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων στη σημερινή περίοδο των capital controls; Ενδεικτικά στοιχεία αποκαταστάσεων: 1979-2014: Έχουν αποκατασταθεί πλήρως 62.000 στρέμματα 2007-2014 Έχουν φυτευτεί 3.000.000 δενδρύλλια και θάμνοι 2007-2014 Έχουν ξοδευτεί 79.000.000 ευρώ Οι περισσότερες εταιρείες μέλη ίου ΣΜΕ έχουν σαφή εξαγωγικό προσανατολισμό και συνεργασίες ή δραστηριότητες και στο εξωτερικό. Τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει ο κλάδος μας με την εφαρμογή των capital controls εντοπίζονται στις σημαντικές δυσκολίες σης πληρωμές των υποχρεώσεων λόγω της δυσλειτουργίας του τραπεζικού συστήματος και των απαιτήσεων πολλών προμηθευτών (ξένων αλλά και ντόπιων) για πληρωμή τοις μετρητοίς. Υπάρχουν δυσχέρειες στην ασφαλή συλλογή των εισπρακτέων (εσόδων) είτε λόγω αδυναμίας του τραπεζικού συστήματος είτε λόγω μη λειτουργίας του κύκλου των επιταγών. Υπάρχει δέσμευση κεφαλαίων για την έκτακτη, σημαντικά υψηλότερη ίου συνήθους, αποθεματοποίηση πρώτων υλών και καυσίμων, ώστε να είναι δυνατή η απρόσκοπτη εξυπηρέτηση των πελατών χωρίς κίνδυνο καταβολής ποινών λόγω μη εκτέλεσης μακροχρόνιων συμβολαίων. 3
ΣΜΕ και Υγιεινή &Ασφάλεια «Όλοι εµείς που υπηρετούµε την ασφάλεια, γνωρίζουµε ότι δυστυχώς η πρόοδός της είναι δρόµος ανηφορικός, µε πολλά πισωγυρίσµατα. Παραµένει ένας και µοναδικός στόχος, ο µηδενισµός των ατυχηµάτων. Αξιοσηµείωτο είναι ότι 11 εταιρίες µέλη του Συνδέσµου από τις 23 που έχουν παραγωγική δραστηριότητα, εµφάνισαν µηδέν ατυχήµατα και για χρονικό διάστηµα µεγαλύτερο του ενός έτους». Στρατηγική της Ε.Ε. για την Ασφάλεια και Υγιεινή στην Εργασία, πλαίσιο που καθορίζει τους στόχους της Ε.Ε. για την περίοδο 2014-2020 Με στόχο να βελτιωθεί η προστασία περισσότερων των 217 εκατοµµυρίων εργαζοµένων στην ΕΕ από τα εργατικά ατυχήµατα και τις επαγγελµατικές Έχουμε σημαντικές δυσκολίες στην εξαγωγή προϊόντων με φορτηγά αυτοκίνητα και κοντέινερ, διότι μειώθηκαν τα διακινούμενα εισαγόμενα φορτία και τα ταξίδια έγιναν ασύμφορα ή πολύ ακριβά, αλλά και λόγω της απαίτησης σε πληρωμές τοις μετρητοίς, που δεν ήταν δυνατόν να γίνει. Σημαντικές είναι οι δυσκολίες στην έγκαιρη καταβολή της μισθοδοσίας και άλλων παροχών προς το προσωπικό, που όμως δεν έφτασε σε καμία περίπτωση σε αδυναμία καταβολής τους. Πέραν όμως των άμεσων θεμάτων, σημαντικό ζήτημα είναι η κατάταξη της χώρας μας ως ασταθούς και με υψηλό οικονομικό ρίσκο, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει μεσοπρόθεσμα στην απώλεια διεθνών αγορών, με δυσμενείς επιπτώσεις στην παραγωγική δραστηριότητα του κλάδου στην Ελλάδα και στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας, θα ήθελα εδώ να επισημάνω το υψηλό κόστος για τη διαχείριση αυτής της κρίσης, με m δημιουργία και πολύωρη λειτουργία ομάδων δράσης, την ανάγκη οργάνωσης επικοινωνίας με το προσωπικό, τους πελάτες και τους προμηθευτές κλπ. Όμως, τελικά, με την αποτελεσματική κινητοποίηση των εταιρειών μας πιστεύουμε ότι επιτύχαμε να περιορίσουμε τις δυσμενείς επιπτώσεις των περιοριστικών μέτρων, να διατηρήσουμε σχεδόν αμείωτη την παραγωγή και να δημιουργήσουμε αίσθημα ασφάλειας στους πελάτες μας, στο προσωπικό και στους προμηθευτές μας. 4
ασθένειες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε ένα νέο στρατηγικό πλαίσιο για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία 2014-2020, στο οποίο προσδιορίζονται οι βασικές προκλήσεις και οι στρατηγικοί στόχοι, παρουσιάζονται οι κύριες δράσεις και προσδιορίζονται τα µέσα για την υλοποίηση τους. Σκοπός του νέου αυτού πλαισίου, είναι να εξασφαλιστεί ότι η Ε.Ε. θα εξακολουθήσει να διαδραµατίζει ηγετικό ρόλο στην προώθηση υψηλών προτύπων για τις συνθήκες εργασίας, τόσο εντός της Ευρώπης όσο και σε διεθνές επίπεδο, σύµφωνα µε τη στρατηγική «Eυρώπη 2020». Αποσπάσματα από τον Ετήσιο Απολογισμό του 2014 του ΣΜΕ «Ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων έχει καταστεί μόνιμος συνομιλητής με την πολιτική ηγεσία και τη Δημίσια Διοίκηση, εκπροσωπώντας την εξορυκτικήμεταλλουργική βιομηχανία σε όλα τα θέματα που τον αφορούν. Σέβεται όλους όσους έχουν θεμσικό ρόλο αλλά παράλληλα ζητά ίδια μεταχείριση» Στοιχεία Επικοινωνίας: Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Ποια είναι η αποτίμηση του πρώτου εξαμήνου από πλευράς επιδόσεων των επιχειρήσεων του κλάδου και ποια είναι η εικόνα της αγοράς από πλευράς προσφοράς και ζήτησης για τα προϊόντα του κλάδου σε Ελλάδα και εξωτερικό; Στη διεθνή αγορά οι τιμές των μετάλλων είναι χαμηλές με συνεχείς πτωτικές τάσεις. Το αλουμίνιο, π.χ. έχει φτάσει τα 1.630 δολ./τον. παρασύροντας και τα premium, ενώ το νικέλιο κατέβηκε στα 13.500 δολ./τόν. Επισημαίνεται όμως ότι οι εξαγωγές ελληνικού βωξίτη εμφανίζουν αύξηση και σε καλές τιμές. Μεγάλο πλεονέκτημα στην παρούσα φάση για τον κλάδο της εξορυκτικής μεταλλουργικής βιομηχανίας αποτελεί η σημαντική πτώση ισοτιμίας ευρώ/ δολαρίου. Έτσι ισοσκελίζεται η μεγάλη πτώση των τιμών των μετάλλων. Παρόμοια προβλήματα με τα μέταλλα εμφανίζονται και στα προϊόντα μαγνησίας, όπου λόγω υπερπροσφοράς κινεζικών προϊόντων, οι τιμές τους έχουν έντονη πτωτική τάση. Παράλληλα με αυτό εμφανίζεται υπερπροσφορά φτηνού χάλυβα στις διεθνείς αγορές, από την Κίνα, παράγοντας που και αυτός επιδρά στον περιορισμό λειτουργίας πολλών χυτηρίων και φυσικά στην απορρόφηση προϊόντων μαγνησίας. Σε ό,τι αφορά τα βιομηχανικά ορυκτά, η ζήτησή τους διατηρείται σε ικανοποιητικά επίπεδα. Στον τομέα των αδρανών δομικών υλικών, η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη λόγω της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης. 5
Επιχειρήσεων Βασιλέως Γεωργίου β10 και Ρηγίλλης, Αθήνα, 10674 Τηλέφωνο: 210-7215900 Επομένως, εξαιρουμένου του τομέα των δομικών υλικών, ο κλάδος παρά τους διεθνείς κλυδωνισμούς και τη μεγάλη εσωτερική κρίση εμπορικά πάει αρκετά καλά, με ικανοποιητικά οικονομικά αποτελέσματα. Φαξ: 210-7215950 E-mail: info@sme.gr We re on the Web! www.sme.gr Υπάρχουν αντοχές στις επιχειρήσεις του κλάδου; Αναμένεται κύμα εξόδου από τη χώρα; Οι εξορυκτικές βιομηχανίες κατάφεραν να αντεπεξέλθουν στις προκλήσεις της παρατεταμένης κρίσης χάρη σε τρεις παράγοντες: εξωστρεφής προσανατολισμός, έγκαιρη αναδιάρθρωση επιχειρησιακών δομών και μετακίνηση από την πώληση μεταλλευμάτων και ορυκτών στην παροχή ολοκληρωμένων λύσεων στις αγορές που εξυπηρετούν. Τα ελληνικά εξορυκτικά προϊόντα, ξεκινώντας από κοιτάσματα με πολύ καλά χαρακτηριστικά, κατευθύνονται σε ποσοστό πάνω από 65% προς τις αγορές του εξωτερικού - άλλωστε το μέγεθος της ελληνικής αγοράς δεν είναι τέτοιο που θα επέτρεπε την ανάπτυξη του κλάδου στα επίπεδα που έχει σήμερα. Για τη διατήρηση και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους, οι ελληνικές εξορυκτικές βιομηχανίες προχώρησαν έγκαιρα σε αλλαγές στο επιχειρησιακό τους μοντέλο και σε επενδύσεις με σκοπό την αύξηση της ευελιξίας στην οργάνωση της δουλειάς, τη διασφάλιση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων, την εκπαίδευση και παρακίνηση του προσωπικού, τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, την αύξηση της παραγωγικότητας κ.ά. 6
Κυρίως όμως κατάφεραν να μετεξελιχθούν από προμηθευτές ορυκτών πρώτων υλών σε στρατηγικούς συνεργάτες παροχής ολοκληρωμένων λύσεων στους πελάτες τους, βελτιώνοντας έτσι σημαντικά την προστιθέμενη αξία των προϊόντων τους και την ανταγωνιστικότητά τους σε διεθνές επίπεδο. Όσο για έξοδο επιχειρήσεων εκτός της χώρας, απαντάμε κατηγορηματικά όχι. Οι ορυκτοί πόροι είναι ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τη χώρα μας. Τα υψηλής ποιότητας ελληνικά κοιτάσματα μεταλλευμάτων, βιομηχανικών ορυκτών μαρμάρων κ.λπ. αποτελούν μαγνήτη για ξένες επενδύσεις στη χώρα μας. Παράλληλα, οι επενδύσεις ξένων ομίλων στην ελληνική εξορυκτική βιομηχανία είναι ψήφος εμπιστοσύνης στις ελληνικές εξορυκτικές επιχειρήσεις και στις προοπτικές της οικονομίας της χώρας μας. Επιπροσθέτως, η στρατηγική συνεργασία των ελληνικών μεταλλευτικών επιχειρήσεων με διεθνείς παίκτες, όπως οι IMERYS, ELDORADO, KERNEOS Lafarge Holcim κλπ., έχει ενισχύσει σημαντικά την ανταγωνιστικότητά τους, είτε μέσω του σημαντικά χαμηλότερου κόστους χρηματοδότησης είτε αξιοποιώντας και μοχλεύοντας τις διεθνείς δομές τους. Ωστόσο, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι δεδομένης της φύσης του αντικειμένου τα κοιτάσματα δεν μετακινούνται και όλη η αλυσίδα εξόρυξης και πρωτογενούς επεξεργασίας παραμένει στην Ελλάδα, το μεγαλύτερο μέρος από την παραγόμενη αξία της δραστηριότητας παραμένει στη χώρα μας με τη μορφή της αμοιβής των εργαζομένων, της αγοράς υπηρεσιών από την εγχώρια αγορά, της καταβολής φόρων και τελών, καθώς επίσης και των συνεισφορών στο πλαίσιο της υλοποίησης προγραμμάτων κοινωνικής εταιρικής ευθύνης. Τα τελευταία 6 χρόνια της κρίσης (2009-2014), η εξορυκτική βιομηχανία ήταν ίσως ο μόνος κλάδος στην Ελλάδα που διατήρησε ης θέσεις εργασίας και τις παραγωγικές του δομές σταθερές. Η εξορυκτική βιομηχανία, αθροιστικά τα έτη από 2009 έως 2014, είχε συνολικό κύκλο εργασιών περί τα 15 δισ. ευρώ και εξαγωγές που υπερβαίνουν τα 10 δισ. ευρώ. Στο ίδιο διάστημα έχει πραγματοποιήσει επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη προϊόντων που υπερβαίνουν τα 100 εκατ. ευρώ. Επίσης, την ίδια περίοδο, έχει πραγματοποιήσει συνολικές επενδύσεις σε νέα έργα, νέο εξοπλισμό, εκσυγχρονισμό μεθόδων παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων ή αξιοποίησης παραπροϊόντων που υπερβαίνουν τα 2 δισ. ευρώ, ενώ για προστασία περιβάλλοντος και αποκαταστάσεις περιβάλλοντος τοπίου δαπανήθηκαν 100 εκατ. 7
Ποια είναι τα θέματα του κλάδου που χρονίζουν και χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης από την πολιτεία; Στις άμεσες προτεραιότητες του θεσμικού οργάνου των ελληνικών εξορυκτικών επιχειρήσεων είναι η στενή συνεργασία με την πολιτεία ώστε να προχωρήσουν γρήγορα και αποτελεσματικά: Η πλήρης εφαρμογή της Εθνικής Πολιτικής Αξιοποίησης των Ορυκτών Πρώτων Υλών (ΟΠΥ), με έκδοση των απαραίτητων νομοθετημάτων που θα περιλαμβάνουν και χρονοδιαγράμματα εφαρμογής των ενεργειών υλοποίησης. Η ενσωμάτωση, με οριζόντιο τρόπο, των κατευθύνσεων της Εθνικής Πολιτικής για τις ΟΠΥ σε όλες τις επιμέρους πολιτικές και σχεδιασμούς, ώστε να εξασφαλίζονται η βέλτιστη αξιοποίηση των κοιτασμάτων και το δημόσιο όφελος. Η ανάληψη πρωτοβουλίας από κοινού με την πολιτεία για ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών, σχετικά με τη σημασία της αξιοποίησης των ορυκτών πόρων της χώρας στην περιφερειακή ανάπτυξη και την εθνική οικονομία, πάντα με σεβασμό στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. 8
Ποιο είναι το όραμά σας για τον κλάδο ως νέος πρόεδρος του ΣΜΕ; Βασικό μέλημά μου είναι, σε στενή συνεργασία με την πολιτεία, να γίνουν γρήγορα τα βήματα που θα αναδείξουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα για την εθνική οικονομία και την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας μας από την αξιοποίηση των ορυκτών πόρων της χώρας με σεβασμό στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, 30/07/2015 Δ. σμεδ Δ. ΣΜΕ και ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Δημόσια Διαβούλευση, ως μέρος του «fitness check» για την ευρωπαϊκή νομοθεσία για τις οδηγίες «Birds and Habitats» Περίληψη Η εφαρμογή των οδηγιών υπήρξε αναποτελεσματική, εξαιτίας της αδυναμίας να αντεπεξέλθουν επαρκώς στους δεδηλωμένους στόχους «του υπολογισμού των οικονομικών και περιβαλλοντικών απαιτήσεων (birds directive) καθώς και των οικονομικών και πολιτιστικών προϋποθέσεων, λαμβάνοντας υπόψη τα περιφερειακά και τοπικά χαρακτηριστικά (Ηabitats directive). Πιθανές επιμέρους αλλαγές σε τοπικό και εθνικό επίπεδο κρίνεται ότι πάλι δεν θα είναι σε θέση να βελτιώσουν την κατάσταση. Επιμέρους διατυπώσεις στη διαβούλευση που συμμετείχε ο ΣΜΕ (μέσω της Euromines) αναφορικά με την ευρωπαϊκή νομοθεσία για τις «Habitats and Birds» directives Όπως δήλωσε η Euromines στις απαντήσεις της στη διαβούλευση, o εξορυκτικός κλάδος, πολύ συχνά αντιμετωπίζει προβλήματα στις δραστηριότητές του, λόγω των περιοχών που έχουν κηρυχθεί ως Natura 2000. Αυτό συμβαίνει γιατί σε αρκετές περιπτώσεις, παραπάνω από το 50% των ανεκμετάλλευτων περιοχών μιας χώρας είναι υπό καθεστώς προστασίας, είτε ως SPA ((Specially Protected Area) «Ειδικής Προστασίας Περιοχές») είτε ως Natura 2000. Αποτελεί σημαντικό στοιχείο για τον κλάδο το γεγονός ότι σημαντικό μέρος του ορυκτού πλούτου έγκειται μέσα σε αυτές τις περιοχές. Ως εκ τούτου, ο κλάδος είναι εξοικειωμένος τόσο με τις απαιτήσεις των οδηγιών όσο και με τις πιο εξηζητημένες απαιτήσεις των εθνικών αρχών των κρατών μελών. 9
Ανάμεσα στα προβλήματα που εξέθεσε η Euromines στη DG Environment σχετικά με την εφαρμογή των directives σε εθνικό επίπεδο αλλά και κάποια που προέκυψαν από το ίδιο το κείμενο της οδηγίας, ήταν και η έλλειψη σαφήνειας. Για παράδειγμα, δεν υπάρχουν διατάξεις στις οδηγίες που να προσδιορίζουν αποτελεσματικά το δεδηλωμένο στόχο τους, λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές συνθήκες και τα τοπικά και περιφερειακά χαρακτηριστικά. Δηλαδή κατά τον ορισμό και το σχεδιασμό των περιοχών Natura 2000, δε λαμβάνεται υπόψη η ισορροπία μεταξύ κοινωνικοοικονομικών συνθηκών και διατήρησης της βιοποικιλότητας. Το άρθρο 6 π.χ. της οδηγίας που αναφέρεται στον επαναπροσδιορισμό των προϋποθέσεων αυτών, εφαρμόζεται σε περιορισμένες περιπτώσεις και συνθήκες. 10
Μπορεί κάποια οικονομικά οφέλη (νέες εργασίες, τουρισμός, επιστημονικό ενδιαφέρον κτλ.) να προέκυψαν από την εφαρμογή των οδηγιών στις περιοχές προστασίας αλλά μεγαλύτερη οικονομική αξία, κατά την εκτίμησή μας, έχει χαθεί, στο όνομα της προστασίας των περιοχών Natura 2000, από το μπλοκάρισμα επενδύσεων οι οποίες είναι σε θέση να προσφέρουν πολύ μεγαλύτερα οικονομικά οφέλη στην πολιτεία και τις τοπικές κοινωνίες. Το πολλαπλασιαστικό κόστος, στο σύνολο των προστατευόμενων περιοχών, για την κοινωνία είναι δυσανάλογο με τις εκτιμήσεις των υποτιθέμενων ωφελημάτων από την εφαρμογή των οδηγιών. Επιπρόσθετα, οι οδηγίες προσδίδουν περαιτέρω γραφειοκρατικό βάρος και νομική αβεβαιότητα, δημιουργώντας πολύ μεγαλύτερα προβλήματα στο ήδη επιβαρυμένο αδειοδοτικό σύστημα έργων. 11
Οι οδηγίες έθεσαν αποτελεσματικά σε λειτουργία ένα σύστημα προστατευόμενων περιοχών αλλά δεν ήταν πολύ αποτελεσματικές στην προστασία και τη διατήρηση των απειλούμενων πληθυσμών και ειδών και τελείως αναποτελεσματικές στο να εξασφαλίσουν σωστές εκτιμήσεις και κανονισμούς για την εκτίμηση των επιπτώσεων από νέα έργα. Λαμβάνοντας υπόψη και επίσημες δημοσιεύσεις της Ε.Ε., οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι το συνολικό καθεστώς συντήρησης ειδών και πληθυσμών που περιέχονται στην Οδηγία για τα Habitats δεν συνδέεται απόλυτα με τα προστατευόμενα είδη της Natura 2000. Σε μεγάλο βαθμό, όλα αυτά συμβαίνουν λόγω του τρόπου εφαρμογής των οδηγιών και εν μέρει εξαιτίας του τρόπου γραφής/διατύπωσης. Κρίνεται ότι, σε αρκετά κράτη μέλη η «Στρατηγική Περιβαλλοντική Αξιολόγηση» (Strategic Environmental Assessment) και η Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, είναι επαρκή εργαλεία που καλύπτουν τις ανάγκες της «Ηabitats Directive». Η ορθή εφαρμογή αυτών αναιρεί σε σημαντικό βαθμό τα προβλήματα που αναφέρθηκαν, τα κενά, τις αλληλεπικαλύψεις και τις ασυνέπειες. 12
13