Γέζκε εξγαζηώλ 3 Αλάιπζε αλαγθώλ http://www.intercol.edu/nqcontent.cfm?a_id=1
Πεξηερόκελα 1. Σηφρνη 3 2. Δλεκέξσζε ηεο έξεπλαο ηεο EUCIS 4 3. Γείγκα εξσηεκαηνιφγηνπ θαη κεζνδνινγία έξεπλαο 5 4. Σχλνςε πνξηζκάησλ έξεπλαο. Κνηλέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο & βέιηηζηνη ηξφπνη δηδαζθαιίαο ζε νκάδεο ζηφρνπο 6 5. Δμεηδηθεπκέλεο αλάγθεο αλά ρψξα 8 6. Σπζηάζεηο 10 7. Σχλδεζκνη κε άιιεο δέζκεο εξγαζηψλ θαη επφκελα βήκαηα 12 Παξάξηεκα 1 Οξηζκνί ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ 13 Παξάξηεκα 2 Απφζπαζκα απφ ηε Σπλάληεζε εξγαζίαο 1 15 Παξάξηεκα 3 Γεληθή ζχλνςε ησλ απαληήζεσλ ζηελ έξεπλα 17 Παξάξηεκα 4 Δθζέζεηο αλά ρψξα θαη ζπλφςεηο εξεπλψλ 21 Παξάξηεκα 5 Σρέδηα πξνηχπσλ 22 ειίδα Σελίδα 2 από 23
1. ηόρνη Η παξνχζα έξεπλα απνζθνπεί ζην: λα πξνζδηνξίζεη ηηο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ησλ εθπαηδεπηψλ ηεο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο ζρεηηθά κε ηηο βαζηθέο ηθαλφηεηεο δεμηνηήησλ δσήο πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο αλάγθεο ησλ εθπαηδεπνκέλσλ (εηδηθφηεξα ησλ κεηνλεθηνπζψλ νκάδσλ) θαη ησλ εξγνδνηψλ λα πξνζδηνξίζεη ηα θαηάιιεια κνληέια δηδαζθαιίαο πνπ λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο νκάδεο ζηφρνπο λα ζηεξηρζεί θαη λα ελεκεξψζεη ηελ έξεπλα πνπ δηεμήγαγε ε EUCIS Σηε Σπλάληεζε εξγαζίαο 1, νη εηαίξνη ζπδήηεζαλ ην έγγξαθν έξεπλαο ηεο EUCIS (2004*) θαη ηεο νκάδαο εξγαζίαο ηεο ΔΔ γηα ηηο βαζηθέο ηθαλφηεηεο δεμηνηήησλ δσήο. Βάζεη απηψλ ησλ ζπδεηήζεσλ, απνζαθελίζηεθαλ νη νξηζκνί ησλ νρηψ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ θαη άξρηζαλ λα πξνζδηνξίδνληαη νη αλάγθεο θάζε ρψξαο εηαίξνπ (Παξάξηεκα 1 & 2). Οη εηαίξνη ζέιεζαλ επίζεο λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηελ έξεπλα γηα λα δνπλ κε πνην ηξφπν νη βαζηθέο ηθαλφηεηεο κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ ζηα ηξέρνληα νηθνλνκηθά θαη εθπαηδεπηηθά πιαίζηα θαη λα ελεκεξψζνπλ κε απηφλ ηνλ ηξφπν ηελ έξεπλα ηεο EUCIS. Η αθφινπζε έθζεζε ζηεξίδεηαη ζηελ έξεπλα ηεο EUCIS, ζπλνςίδεη ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ζηηο ηέζζεξηο ρψξεο εηαίξνπο πξνζδηνξίδεη ηα θνηλά ζθέιε θαη ηηο κεκνλσκέλεο αλάγθεο θάζε ρψξαο θαη παξαζέηεη ζπζηάζεηο γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ παθέηνπ πφξσλ εθπαίδεπζεο ηνπ εθπαηδεπηή (Γέζκε εξγαζηψλ 4). Οη κεκνλσκέλεο εθζέζεηο αλά ρψξα ζπληάρζεθαλ θαηφπηλ δηαβνχιεπζεο κεηαμχ ησλ εηαίξσλ ηεο ΔΔΚ θαη ησλ θνηλσληθψλ εηαίξσλ. Τν παξάξηεκα 3 πεξηιακβάλεη γεληθή ζχλνςε ησλ απαληήζεσλ ζηελ έξεπλα. Οη κεκνλσκέλεο εθζέζεηο αλά ρψξα θαη νη ζπλφςεηο ησλ εξεπλψλ δηαηίζεληαη ζην Παξάξηεκα 4. Τέινο, παξαηίζεληαη νη ζχλδεζκνη κε άιιεο δέζκεο εξγαζηψλ θαη επφκελα βήκαηα. *Οδεγφο νξζψλ πξαθηηθψλ ζηηο βαζηθέο ηθαλφηεηεο γηα ηε δηα βίνπ κάζεζε Η Δπξσπατθή πιαηθφξκα ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ γηα ηε δηα βίνπ κάζεζε 2004, www.eucis.net Σελίδα 3 από 23
2. Δλεκέξσζε ηεο έξεπλαο ηεο EUCIS (Δπξσπατθή πιαηθόξκα ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηώλ γηα ηε δηα βίνπ κάζεζε) Η πξφζθαηε χθεζε ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο θαη νη επηπηψζεηο ηεο ζηα επίπεδα απαζρφιεζεο θαηαδεηθλχεη ηελ αλάγθε γηα ζηελή ζπλεξγαζία εθπαηδεπηηθψλ νξγαληζκψλ θαη εξγνδνηψλ γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ εμειηζζφκελσλ αλαγθψλ. Καζψο ε αγνξά εξγαζίαο γίλεηαη νινέλα θαη πην αληαγσληζηηθή, ζα θαηαζηεί αθφκε πην ζεκαληηθφ γηα ηα άηνκα λα θαηαδείμνπλ ηηο ηθαλφηεηέο ηνπο ζηηο δεμηφηεηεο δσήο πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιίζνπλ ή λα δηαηεξήζνπλ κηα ζέζε εξγαζίαο. Ωζηφζν, ε πξνζέιθπζε ησλ αλέξγσλ ζηε κάζεζε θαη εθ λένπ θαηάξηηζε απαηηεί θαηλνηφκεο ηερληθέο. Τα απμεκέλα επίπεδα θηλεηηθφηεηαο θαη κεηαλάζηεπζεο ζε νιφθιεξε ηελ Δπξψπε έρνπλ νδεγήζεη ζηελ αλάγθε εθπαίδεπζεο θαη παξνρήο ζηήξημεο ζηνπο κεηαλάζηεο πνπ ζα ηνπο βνεζήζεη λα ελζσκαησζνχλ ζηελ θνηλσλία ζηελ νπνία δνπλ. Οη εθπαηδεπηέο ηεο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηηο θαζνξηζκέλεο βαζηθέο ηθαλφηεηεο ζε εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα πξνθεηκέλνπ λα ζπκβάινπλ ζηελ εθπιήξσζε ησλ αλαγθψλ απηψλ ησλ νκάδσλ. Οη ηαρείεο αιιαγέο ζηελ ηερλνινγία θαη ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη ΤΠΔ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα επηθνηλσλία πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε απφ ηα θνιέγηα ΔΔΚ θαηά ηελ εκπέδσζε ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ ζηα επαγγεικαηηθά εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα. Γηα παξάδεηγκα, νη ζχγρξνλνη πφξνη θαη νη ζηελνί δεζκνί κε ηνπο εξγνδφηεο πξέπεη λα ελαξκνλίδνληαη κε ηηο αιιαγέο θαη ηηο απαηηήζεηο. Σελίδα 4 από 23
3. Γείγκα εξσηεκαηνιόγηνπ θαη κεζνδνινγία έξεπλαο Σπλνιηθά, 97 άηνκα απφ ηελ Ιηαιία, ηελ Ιζπαλία, ηε Ληζνπαλία, ηελ Κχπξν θαη ην Ηλσκέλν Βαζίιεην απάληεζαλ ζε θάζε ρψξα θηάλνληαο ζηελ ειάρηζηε πνζφζησζε ηνπ 15. Η πιεηνςεθία απηψλ (75%) εξγάδεηαη γηα θνιέγηα επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο, κε ην 11% λα εξγάδεηαη γηα ηδησηηθά ηδξχκαηα ΔΔΚ θαη ην 9% γηα παλεπηζηήκηα (θαηά θχξην ιφγν ζηελ Κχπξν). Η πιεηνςεθία ησλ εξσηψκελσλ (64%) ήηαλ εθπαηδεπηέο ηεο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο, κε ην 14% λα είλαη εθπαηδεπηέο εθπαηδεπηψλ θαη ην 11% λα είλαη εμεηδηθεπκέλνη εθπαηδεπηέο βαζηθψλ δεμηνηήησλ, ζχκθσλα κε ηηο νκάδεο ζηφρνπο εθπαηδεπηψλ ηνπ έξγνπ. Οη εξσηψκελνη έρνπλ εξγαζηεί ζε έλα επξχ θάζκα επαγγεικαηηθψλ θαη άιισλ εμεηδηθεπκέλσλ ηνκέσλ. Δπίζεο, κέζα απφ ηηο απαληήζεηο ησλ εξσηψκελσλ αλαδεηήζεθαλ θαη νη αλάγθεο ησλ νκάδσλ-ζηφρσλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ (εθπαηδεπφκελνη, άλεξγνη, εξγαδφκελνη θαη εξγνδφηεο) πνπ πξνζδηνξίζηεθαλ ζην έγγξαθν ηεο αίηεζεο ηνπ έξγνπ (ζειίδα 27). Οη εηαίξνη ηεο ΔΔΚ ρξεζηκνπνίεζαλ πνηθίιεο εξεπλεηηθέο κεζφδνπο γηα λα ζπληάμνπλ ηηο εθζέζεηο αλά ρψξα επηπξφζζεηα ζην εξσηεκαηνιφγην, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο δεπηεξνγελνχο έξεπλαο, ηειεθσληθψλ ζπλεληεχμεσλ, νκάδσλ εζηηαζκέλεο ζπδήηεζεο θαη δηαβνπιεχζεσλ κε θνηλσληθνχο εηαίξνπο θαη άιινπο ζρεηηθνχο νξγαληζκνχο. Σελίδα 5 από 23
4. ύλνςε πνξηζκάησλ έξεπλαο. Κνηλέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο & βέιηηζηνη ηξόπνη δηδαζθαιίαο ζε νκάδεο ζηόρνπο 4.1 Δθπαηδεπηηθέο αλάγθεο Τν 55% ησλ εξσηψκελσλ αηζζάλζεθε φηη φινη νη εθπαηδεπφκελνη πξέπεη λα απνηεινχλ ζηφρν ηεο εθπαίδεπζεο ζε θαζνξηζκέλεο βαζηθέο ηθαλφηεηεο. Ο ιφγνο γηα απηφ είλαη φηη φινη, νπνηνδήπνηε θαη αλ είλαη ην ηξέρνλ επίπεδν ή νη ηθαλφηεηέο ηνπο, κπνξνχλ λα βειηηψζνπλ ηηο βαζηθέο ηνπο ηθαλφηεηέο ζηηο δεμηφηεηεο δσήο. Αθφκε, νη εξσηψκελνη επέιεμαλ εθπαηδεπφκελνπο κε ζπγθεθξηκέλεο αλάγθεο (16%), άλεξγνπο ή κε εθπαηδεπφκελνπο (13%) θαη εξγαδφκελνπο (12%). Πξνέθπςε κηα πνηθηιία αλαγθψλ ησλ εθπαηδεπφκελσλ (βι. Παξάξηεκα 4 κεκνλσκέλεο ζπλφςεηο εξεπλψλ αλά ρψξα γηα πεξηζζφηεξεο ιεπηνκέξεηεο) ζπκπεξηιακβαλφκελεο ηεο αλάγθεο γηα αχμεζε ηνπ επηπέδνπ ησλ δεμηνηήησλ γηα ηελ απφθηεζε επαγγεικαηηθψλ πξνζφλησλ, γηα ηελ θαιιηέξγεηα απηνπεπνίζεζεο θαη ηελ απφθηεζε εξγαζίαο. Η αλάγθε γηα αηνκηθέο ηθαλφηεηεο δηαθέξεη αλάκεζα ζηηο ρψξεο εηαίξνπο θαη ζηα επαγγεικαηηθά πξνγξάκκαηα. Τν 49% ησλ εξσηψκελσλ πηζηεχνπλ φηη νη αλάγθεο ηνπ εξγνδφηε ιακβάλνληαη ππφςε, ελψ ην 33% φρη, θαη ην 18% δήισζε φηη δελ γλσξίδεη. Δπίζεο, πξνζδηνξίζηεθε ε αλάγθε γηα πξαθηηθέο ηθαλφηεηεο ζην ρψξν εξγαζίαο κε ζηφρν ηε γεθχξσζε ηνπ ράζκαηνο κεηαμχ ησλ αλαγθψλ ηνπ εξγνδφηε θαη απηνχ πνπ δηδάζθεηαη επί ηνπ παξφληνο. Οξηζκέλνη εξσηψκελνη αλάθεξαλ φηη νη εθπαηδεπηέο ρξεηάδεηαη λα απμήζνπλ ην επίπεδν ησλ δεμηνηήησλ ηνπο πξνθεηκέλνπ λα ζηεξίμνπλ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο θαη λα ηθαλνπνηήζνπλ ηηο αλάγθεο ησλ εξγνδνηψλ. Δπίζεο, ζεκεηψζεθε φηη νη εθπαηδεπηέο ρξήδνπλ εθπαίδεπζεο γηα λα είλαη ζε ζέζε λα πξνζδηνξίδνπλ θαη λα δηαρεηξίδνληαη ην πνηθίιν θάζκα αλαγθψλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ. Οη εθπαηδεπφκελνη ελδέρεηαη λα αηζζάλνληαη κεηνλεθηηθά γηα ην επίπεδν ηθαλνηήησλ ηνπο θαη νη εθπαηδεπηέο ρξεηάδεηαη λα πξνζδηνξίζνπλ ηηο κεκνλσκέλεο αλάγθεο ησλ εθπαηδεπφκελσλ θαη λα αμηνινγήζνπλ ηα επίπεδα ηθαλνηήησλ ηνπο, Δλψ ππάξρνπλ εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα γηα λένπο εθπαηδεπηέο ζηηο δεμηφηεηεο δσήο, θπξίσο ζηνλ αξηζκεηηζκφ, ηνλ αιθαβεηηζκφ θαη ηηο ΤΠΔ, ε πιεηνςεθία (53%) δήισζε φηη δελ ηνπο δφζεθε θακία εθπαίδεπζε. Δθεί φπνπ πξνζθέξεηαη εθπαίδεπζε, ζπρλά δελ ζπλεζίδεηαη θαη ελαπφθεηηαη ζηε δηαθξηηηθή επρέξεηα ησλ εθπαηδεπηψλ θαη ησλ θνιεγίσλ. Η δνκεκέλε θαηάξηηζε πξνηάζεθε σο αλαπφζπαζην κέξνο ηεο αξρηθήο θαηάξηηζεο ησλ εθπαηδεπηψλ θαη ηεο ζπλερνχο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο (ΣΔΑ). Τν 65% ησλ εξσηψκελσλ δήισζε φηη ππήξρε ζχζηεκα ΣΔΑ ζε φιεο ηηο ρψξεο εηαίξνπο, εθηφο απφ ηελ Κχπξν. 4.2 Γηδαζθαιία Σελίδα 6 από 23
Οη κέζνδνη δηδαζθαιίαο δηαθέξνπλ ζηηο ρψξεο εηαίξνπο. Τν Ηλσκέλν Βαζίιεην θαη ε Ληζνπαλία γηα παξάδεηγκα ρξεζηκνπνίεζαλ εηδηθνχο γηα ηε δηδαζθαιία ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ ζηηο δεμηφηεηεο δσήο, γεγνλφο πνπ έθαλε νξηζκέλνπο εθπαηδεπηέο λα πηζηέςνπλ φηη απηέο νη δεμηφηεηεο απνηεινχλ θάηη ην επηπξφζζεην θαη φηη πξέπεη λα κεηαδνζνχλ απφ εηδηθνχο. Απφ ηελ άιιε, ζηελ Κχπξν θαη ζηελ Ιζπαλία ε αληίιεςε πνπ επηθξαηεί είλαη φηη απηέο νη δεμηφηεηεο δηδάζθνληαη θπξίσο απφ ηνπο εθπαηδεπηέο ηεο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο. Σηελ Ιηαιία ρξεζηκνπνηήζεθαλ θαη νη δχν κέζνδνη δηδαζθαιίαο. Η νκαδηθή εξγαζία κεηαμχ ησλ εθπαηδεπηψλ ηεο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο θαη ησλ εηδηθψλ ζεσξήζεθε ζεκαληηθή γηα ηελ εκπέδσζε ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ ζηα πξνγξάκκαηα επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο κε απνηειεζκαηηθφ ηξφπν. Η ζπλεξγαζία κε ηνπο εξγνδφηεο ζεσξήζεθε επίζεο ζεκαληηθή γηα ηελ νηθνδφκεζε κηαο θνπιηνχξαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη δεμηνηήησλ δσήο, πνπ ζα βνεζήζεη ηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα ζπζρεηίζνπλ παξαδείγκαηα απφ πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο θαη λα ηθαλνπνηήζνπλ ζε κεγαιχηεξν βαζκφ ηηο αλάγθεο ησλ εξγνδνηψλ. Η εκπέδσζε ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ ζε πξνγξάκκαηα επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο θαηά ηξφπν ψζηε νη εθπαηδεπφκελνη λα αηζζάλνληαη φηη νη δεμηφηεηεο είλαη ζρεηηθέο ζεσξείηαη σο ζεηηθή πξνζέγγηζε. Οκαδηθέο παξαδφζεηο καζεκάησλ γηα ηελ ειηθηαθή νκάδσλ ησλ 16-19 κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απνηειεζκαηηθά γηα ηελ εκπέδσζε ησλ «άηππσλ» ηθαλνηήησλ. Τα πξνγξάκκαηα θαηάξηηζεο θαη επηκφξθσζεο γηα εθπαηδεπηέο ζρεηηθά κε ηηο «άηππεο» δεμηφηεηεο, φπσο είλαη ε επηθνηλσλία θαη ην «καζαίλσ πψο λα καζαίλσ» ζεσξήζεθαλ απφ νξηζκέλνπο σο απαξαίηεηα. Υπάξρεη ε αίζζεζε φηη ε έκθαζε πνπ δίλεηαη ζε ζπγθεθξηκέλεο ηθαλφηεηεο πνηθίιεη αλάινγα κε ην πξφγξακκα επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο. Αλάκεζα ζηα πξνβιήκαηα πνπ ζρεηίδνληαλ κε ηε δηδαζθαιία ήηαλ ε έιιεηςε ρξεκαηνδφηεζεο, ρξφλνπ θαη δεμηνηήησλ δηδαζθαιίαο ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ. Σελίδα 7 από 23
5. Δμεηδηθεπκέλεο αλάγθεο αλά ρώξα Η επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε ζηε ρψξα ησλ Βάζθσλ έρεη αλαπηπρζεί θαιά θαη δηαζέηεη ηε ζσζηή ππνζηήξημε. Η επηδνηνχκελε απφ ηελ θπβέξλεζε θαηάξηηζε ζηε «ζπλαηζζεκαηηθή λνεκνζχλε» ζεσξήζεθε σο ηδηαίηεξα βνεζεηηθή γηα ηελ αλάπηπμε ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ. Γφζεθε έκθαζε ζηνπο καζεηέο κε ζπγθεθξηκέλεο αλάγθεο π.ρ. αλεηδίθεπηνπο απφθνηηνπο ζρνιείσλ θαη θνηηεηέο «ππνηξηηνβάζκηαο» εθπαίδεπζεο πνπ ζεσξήζεθε φηη απνηεινχζαλ νκάδα-ζηφρν. Δπίζεο, αλαθέξζεθαλ νη κεηαλάζηεο πνπ δηέζεηαλ πξνζφληα κε αλαγλσξηζκέλα επίζεκα θαη πνπ ρξεηάδεηαη λα πξνζαξκφζνπλ ηηο ηθαλφηεηέο ηνπο ζηηο ηθαλφηεηεο πνπ απαηηνχληαη απφ ηε ρψξα δηακνλήο ηνπο. Θεσξήζεθε φηη ππήξμε έιιεηςε ηζνξξνπίαο κεηαμχ ησλ πξνζφλησλ θαη ησλ επαγγεικαηηθψλ αλαγθψλ θαζψο νη βαζηθέο ηθαλφηεηεο δελ ζπκπεξηιακβάλνληαη ζην ζρεδηαζκφ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο. Υπάξρεη ε αλάγθε λα δνζεί ζαθήο θαζνδήγεζε θαη ζηξαηεγηθέο πνπ ζα βνεζήζνπλ ηνπο εθπαηδεπηέο λα πξνζαξκνζηνχλ ζην κεηαβαιιφκελν ξφιν ηνπο. Σηε Ληζνπαλία ππάξρεη ε αλάγθε γηα πην ζχγρξνλν εμνπιηζκφ θαη πιηθά, ππνθίλεζε θαη ζπζηήκαηα θαηάξηηζεο γηα ηνπο εθπαηδεπηέο πξνθεηκέλνπ λα θαηαζηεί δπλαηή ε εκπέδσζε ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ ζηε δηδαζθαιία πξνγξακκάησλ επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο. Η ζεκαζία ησλ μέλσλ γισζζψλ θαη ε έλλνηα ηεο δηα βίνπ κάζεζεο είλαη επξέσο απνδεθηέο. Σηελ Κχπξν ζεσξήζεθε απνηειεζκαηηθή ε ζχλδεζε κε ηελ ηνπηθή θνπιηνχξα θαη κε παξαδείγκαηα απφ πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο παξφιν πνπ δελ ππάξρεη ζπληνληζκέλε πξνζπάζεηα ελζσκάησζεο ησλ δεμηνηήησλ δσήο ζην εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα. Γελ ππάξρνπλ ζπγθεθξηκέλα εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα γηα δεμηφηεηεο δσήο γηα λένπο εθπαηδεπηέο νχηε ππάξρεη θάπνην ζχζηεκα ζπλερνχο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. Η πιεηνςεθία ησλ εξσηψκελσλ δελ ζεσξεί φηη νη αλάγθεο ηνπ εξγνδφηε ιακβάλνληαη ππφςε θαη φηη απαηηνχληαη πην ζηελνί δεζκνί. Σηελ Ιηαιία, ππάξρεη ε αλάγθε γηα αλάπηπμε θνπιηνχξαο επηρεηξεκαηηθνχ πλεχκαηνο θαη δεμηνηήησλ δσήο. Αλάκεζα ζε απηά πνπ πξνηάζεθαλ ήηαλ ν θαιχηεξνο ζρεδηαζκφο πνπ λα βνεζά ηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο ηνπ εξγνδφηε, κεγαιχηεξε ρξεκαηνδφηεζε γηα πξνγξάκκαηα καζεηείαο θαη ε εκπινθή ησλ κε θεξδνζθνπηθψλ θαη θνηλσληθψλ νξγαλψζεσλ ζηα ζρνιεία επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο. Σην Ηλσκέλν Βαζίιεην αλακέλεηαη εληφο ηνπ 2009 ε εηζαγσγή εζληθήο ζηξαηεγηθήο γηα ηε δηδαζθαιία θαη αμηνιφγεζε ησλ ιεηηνπξγηθψλ δεμηνηήησλ σο κέξνπο ηνπ βαζηθνχ ζρνιηθνχ πξνγξάκκαηνο γηα ηηο ειηθίεο ησλ 14-16. Σε απηέο πεξηιακβάλνληαη νη πην «ηππηθέο» βαζηθέο δεμηφηεηεο δει. ν αξηζκεηηζκφο, νη επηθνηλσλίεο θαη νη ΤΠΔ. Απηφ κπνξεί λα έρεη αληίθηππν ζηελ πηζαλφηεηα εθαξκνγήο ησλ πην «άηππσλ» βαζηθψλ ηθαλνηήησλ δεμηνηήησλ δσήο. Η ρξήζε μέλσλ γισζζψλ ελ γέλεη δελ ζεσξείηαη πξνυπφζεζε ζην Ηλσκέλν Βαζίιεην. Απηφ γηαηί νη εξσηψκελνη πηζηεχνπλ φηη ηα αγγιηθά είλαη κηα επξέσο νκηινχκελε γιψζζα. Η εθκάζεζε κηαο μέλεο γιψζζαο δελ είλαη πιένλ ππνρξεσηηθή Σελίδα 8 από 23
ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε, απφ ηελ ειηθία ησλ 14. Η αλάγθε γηα εθκάζεζε αγγιηθψλ σο μέλεο γιψζζαο θαη ε δήηεζή ηεο απμήζεθε ιφγσ ησλ απμεκέλσλ ηάζεσλ θηλεηηθφηεηαο. Σελίδα 9 από 23
6. πζηάζεηο Τπνθίλεζε θαη ζηήξημε εθπαηδεπηώλ θαη εθπαηδεπνκέλσλ Πξέπεη λα βξνχκε ηξφπνπο λα ππνθηλήζνπκε ηνπο εθπαηδεπηέο λα δνπλ ηα νθέιε απφ ηελ εκπέδσζε όλων ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ δεμηνηήησλ δσήο ηφζν γηα ηνπο εθπαηδεπφκελνπο φζν θαη γηα ηνπο ίδηνπο. Πξέπεη λα παξαζρεζεί ζηήξημε σο πξνο ην ρξφλν θαη ηελ θαηάξηηζε ηφζν ησλ λέσλ φζν θαη ησλ παιαηφηεξσλ εθπαηδεπηψλ. Οη βαζηθέο ηθαλφηεηεο πξέπεη λα αλαιπζνχλ ζε επξχηεξν πιαίζην, π.ρ. παγθφζκηα νηθνλνκία, αλάγθε γηα πην ζηελνχο δεζκνχο κε ηνπο εξγνδφηεο, κεηαλάζηεο θαη ξαγδαίεο αιιαγέο ζηελ ηερλνινγία, πξνθεηκέλνπ νη εθπαηδεπηέο θαη νη εθπαηδεπφκελνη λα κπνξέζνπλ λα δηαπηζηψζνπλ ηε ζρεηηθφηεηά ηνπο θαη λα ππνθηλεζνχλ λα εξγαζηνχλ πξνο ηελ επίηεπμή ηνπο. Οη εθπαηδεπφκελνη πξέπεη λα δηαπηζηψζνπλ ηε ζρεηηθφηεηα ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ κέζα απφ ηα καζήκαηά ηνπο θαη ε πξφνδνο πνπ ζα ζεκεηψλνπλ λα ηπγράλεη αλαγλψξηζεο. Οη εθπαηδεπηέο πξέπεη λα είλαη πξφζπκνη λα αμηνινγεζνχλ θαη πξέπεη λα ελζαξξχλνληαη λα βειηηψλνπλ θαη λα αλαβαζκίδνπλ ηηο δηθέο ηνπο δεμηφηεηεο θαη λα αμηνπνηνχλ λέεο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο. Δζηίαζε ζηνπο κεκνλσκέλνπο εθπαηδεπόκελνπο Δλψ φινη νη εθπαηδεπφκελνη κπνξνχλ λα επσθειεζνχλ απφ ηε βειηίσζε ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ, νη εθπαηδεπηέο ρξεηάδνληαη εθπαίδεπζε θαη ζηήξημε γηα λα πξνζδηνξίζνπλ θαη λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο δηαθνξεηηθέο αλάγθεο ησλ εθπαηδεπνκέλσλ. Οη εθπαηδεπηέο πξέπεη λα θαηαλνήζνπλ ην θνηλσληθφ θαη πνιηηηζκηθφ ππφβαζξν ησλ εθπαηδεπνκέλσλ θαη λα βξνπλ ηνλ πην απνηειεζκαηηθφ ηξφπν λα ηνπο βνεζήζνπλ λα νηθνδνκήζνπλ ηηο βαζηθέο ηθαλφηεηεο. Πξέπεη λα εηζαρζνχλ ζε φια ηα πξνγξάκκαηα καζεκάησλ θαηλνηφκεο κέζνδνη δηδαζθαιίαο θαη πφξνη πνπ λα ελζαξξχλνπλ ηε ζπκκεηνρή ησλ εθπαηδεπνκέλσλ θαζψο θαη ηξφπνη αμηνιφγεζεο ηεο πξνφδνπ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ. Αλάπηπμε ζηελόηεξσλ δεζκώλ κε ηνπο εξγνδόηεο Γηα ηελ εθπιήξσζε ησλ αλαγθψλ ησλ εξγνδνηψλ, πξέπεη λα εμεηαζηνχλ νη ηνπνζεηήζεηο ζε επηρεηξήζεηο εθπαηδεπηψλ θαη εθπαηδεπνκέλσλ πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιηζηεί φηη νη δεμηφηεηεο είλαη επίθαηξεο θαη εθαξκφδνληαη. Πξέπεη λα ελζαξξπλζεί ε δεκηνπξγία ζηελφηεξσλ δεζκψλ κεηαμχ θνιεγίσλ ΔΔΚ θαη εξγνδνηψλ ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ ζρεδηαζκνχ πξνγξακκάησλ καζεκάησλ θαη ζρεηηθνχ πξαθηηθνχ πεξηερνκέλνπ. Η αμηνιφγεζε ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ πξέπεη λα ιακβάλεη ρψξα ζην ρψξν εξγαζίαο νπνπδήπνηε απηφ είλαη δπλαηφ. Η εγγχηεξε ηαχηηζε ησλ αλαγθψλ θαη ησλ Σελίδα 10 από 23
κεηαβηβάζηκσλ δεμηνηήησλ πξέπεη λα ζπκβάιεη ζηε βειηίσζε ηεο απαζρνιεζηκφηεηαο ησλ εθπαηδεπνκέλσλ. Γηα βίνπ κάζεζε Η έλλνηα ηεο αλνηρηήο θαη ζπλερηδφκελεο εθπαίδεπζεο ζε κηα θνηλσλία κάζεζεο ηαηξηάδεη ηδηαίηεξα κε ηελ αλάπηπμε ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ. Όπσο έδεημε ε έξεπλα φινη νη εθπαηδεπφκελνη θαη εθπαηδεπηέο πξέπεη λα απνηεινχλ ζηφρν θαζψο ππάξρνπλ πάληα πεξηζψξηα βειηίσζεο θαη αλάπηπμεο. Σελίδα 11 από 23
7. ύλδεζκνη κε άιιεο δέζκεο εξγαζηώλ θαη επόκελα βήκαηα Η ζχγθξηζε κεηαμχ ησλ ζπζηάζεσλ ηεο παξνχζαο έθζεζεο θαη ησλ ζρεδίσλ πξνηχπσλ πνπ αλαπηχρζεθαλ ζηε ΓΔ2 (Παξάξηεκα 5) θαηέδεημε ηελ ηαχηηζή ηνπο σο πξνο ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ αλαγθψλ. Σηα επξήκαηα ζπλαληάηαη ε αλάγθε γηα ζπληνληζκέλν πξφγξακκα θαηάξηηζεο πνπ ζα βνεζήζεη ηνπο εθπαηδεπηέο λα θαηαλνήζνπλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν θάζε κία απφ ηηο ηθαλφηεηεο κπνξεί λα εκπεδσζεί ζηα πξνγξάκκαηα επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο. Καηά ηελ αλάπηπμε ηνπ παθέηνπ εθπαίδεπζεο ηνπ εθπαηδεπηή (ΓΔ4) ζα ιεθζνχλ ππφςε νη νδεγνί θαηάξηηζεο (ΓΔ6) θαη ηα παξαδείγκαηα θαιήο πξαθηηθήο (ΓΔ7) θαη νη αλάγθεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ παξνχζα έθζεζε. Θα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηελ πηινηηθή θάζε (ΓΔ6) γηα λα βνεζήζνπκε ηνπο εθπαηδεπηέο λα βξνπλ ηξφπνπο λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο πνηθίιεο αλάγθεο ησλ εθπαηδεπνκέλσλ θαη ηηο κεηαβαιιφκελεο αλάγθεο ησλ εξγνδνηψλ. Υπάξρνπλ απνθιίλνπζεο πξνζεγγίζεηο φζνλ αθνξά ηελ θαηάξηηζε ησλ εθπαηδεπηψλ αλάκεζα ζηηο ρψξεο εηαίξνπο θαη νη επθαηξίεο ελζσκάησζεο ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ ρξήδνπλ πεξαηηέξσ δηεξεχλεζεο ζηε ΓΔ2 θαη ζηε ΓΔ9. Δξρφκελνη ζε επαθή κε έλα επξχ θάζκα εθπαηδεπηψλ επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο θαη εμεηδηθεπκέλσλ εθπαηδεπηψλ ζηηο ρψξεο εηαίξνπο θαη ελεκεξψλνληαο ηνπο γηα ηνπο ζηφρνπο απηνχ ηνπ έξγνπ έρνπκε αξρίζεη λα εξγαδφκαζηε πξνο ηνπο ζηφρνπο δηάδνζεο ηεο ΓΔ8. Σελίδα 12 από 23
Παξάξηεκα 1 δσήο Οξηζκόο ησλ βαζηθώλ ηθαλνηήησλ δεμηνηήησλ Πξνθεηκέλνπ λα θαηαλνήζνπκε ην ηη ελλννχκε ιέγνληαο «βαζηθέο ηθαλφηεηεο δεμηνηήησλ δσήο», ζηεξηρζήθακε θαη αλαπηχμακε ην έξγν πνπ παξήγε ε νκάδα εξγαζίαο ηεο ΔΔ γηα ηηο βαζηθέο ηθαλφηεηεο θαη ε Δπξσπατθή πιαηθφξκα ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ. Οη νρηψ βαζηθέο ηθαλφηεηεο νξίζηεθαλ σο εμήο: Αξηζκεηηζκόο: Η ηθαλφηεηα ρξήζεο αξηζκεηηθψλ δεμηνηήησλ ζην απαξαίηεην επίπεδν γηα ηελ θνηλσληθή ιεηηνπξγία θαη ηελ εξγαζία αιιά θαη γηα πξφζβαζε ζηελ εθπαίδεπζε/θαηάξηηζε. Η ρξήζε λνεηηθψλ θαη γξαπηψλ καζεκαηηθψλ γηα ηελ επίιπζε δηαθφξσλ πξνβιεκάησλ ηεο θαζεκεξηλφηεηαο. Γίλεηαη έκθαζε ζηελ επεμεξγαζία θαη ζηηο δξαζηεξηφηεηεο θαζψο θαη ζηε γλψζε. Ο αξηζκεηηζκφο εκπιέθεη ηελ ηθαλφηεηα θαη πξνζπκία ρξήζεο καζεκαηηθψλ ηξφπσλ ζθέςεο (ινγηθή θαη ρσξηθή ζθέςε) θαη παξνπζίαζεο (ηχπνη, κνληέια, γεσκεηξηθά ζρέδηα, γξαθηθέο παξαζηάζεηο/δηαγξάκκαηα) ζην ζρεηηθφ επίπεδν. Αιθαβεηηζκόο: Η ηθαλφηεηα επηθνηλσλίαο κέζσ ηεο αθξφαζεο, ηεο νκηιίαο, ηεο αλάγλσζεο θαη ηεο γξαθήο ζηε κεηξηθή γιψζζα. Απηή πνηθίιεη απφ ηελ ηθαλφηεηα αλαγλψξηζεο ραξαθηήξσλ θαη αλάγλσζεο πνιχ απιψλ θεηκέλσλ έσο θαη ην «ιεηηνπξγηθφ αιθαβεηηζκφ», ηελ ηθαλφηεηα επηθνηλσλίαο ζην απαξαίηεην επίπεδν γηα ηελ θνηλσληθή ιεηηνπξγία θαη ηελ εξγαζία αιιά θαη γηα ηελ πξφζβαζε ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ θαηάξηηζε. ΣΠΔ: Η ηθαλφηεηα ρξήζεο ηεο ηερλνινγίαο κε απηνπεπνίζεζε θαη κε άζθεζε θξηηηθήο ζθέςεο ζηελ εξγαζία, ζηνλ ειεχζεξν ρξφλν θαη γηα ηελ επηθνηλσλία. Σε απηφ πεξηιακβάλεηαη ε ρξήζε ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ γηα ηελ αλάθηεζε, αμηνιφγεζε, απνζήθεπζε, παξαγσγή, παξνπζίαζε θαη αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ θαη γηα επηθνηλσλία θαη ζπκκεηνρή ζε δίθηπα ζπλεξγαζίαο φπσο ην Γηαδίθηπν. Δπηθνηλσλία: Η επηθνηλσλία ζηελ επίζεκε θαη θπξίαξρε γιψζζα ηεο ρψξαο ηεο νπνίαο είλαη θαλείο κφληκνο θάηνηθνο, γηα ηνπο αλζξψπνπο πνπ ε ελ ιφγσ γιψζζα δελ είλαη ε κεηξηθή ηνπο. Γηαπξνζσπηθή ηθαλόηεηα: Η ηθαλφηεηα ζπκκεηνρήο κε απνηειεζκαηηθφ θαη επνηθνδνκεηηθφ ηξφπν ζηελ θνηλσληθή, εθπαηδεπηηθή θαη επαγγεικαηηθή δσή. Σε απηήλ πεξηιακβάλεηαη ε νκαδηθή εξγαζία θαη νη πνιηηηζκηθέο γλψζεηο. Υξήζε μέλσλ γισζζώλ: ε ηθαλφηεηα επηθνηλσλίαο κέζσ ηεο αθξφαζεο, ηεο νκηιίαο, ηεο αλάγλσζεο θαη ηεο γξαθήο ζε άιιε γιψζζα ζε θαηάιιειν θάζκα ζπλζεθψλ (εξγαζία, ζπίηη, ειεχζεξνο ρξφλνο, εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε) αλάινγα κε ηηο αλάγθεο. Πεξηιακβάλεη επίζεο δεμηφηεηεο φπσο ε δηαπνιηηηζκηθή θαηαλφεζε. Σελίδα 13 από 23
Ιθαλόηεηα ζρεηηθή κε ηελ εξγαζία: Αλαδήηεζε ζέζεο εξγαζίαο (ζπκπεξηιακβαλφκελσλ ησλ δεμηνηήησλ γξαθήο βηνγξαθηθνχ ζεκεηψκαηνο, ζπλέληεπμεο, αμηνιφγεζεο ηνπ πνιηηηζκηθνχ θαη εξγαζηαθνχ ππφβαζξνπ θαη ηθαλφηεηα εμέηαζήο ηνπ ζε δηαθνξεηηθά πιαίζηα), ππνθίλεζε θαη δεμηφηεηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ζπγθεθξηκέλνπο ηνκείο ηεο απαζρφιεζεο. Πεξηιακβάλεη επίζεο ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα π.ρ. ηελ ηθαλφηεηα πινπνίεζεο ηδεψλ, ηε δεκηνπξγηθφηεηα, ηελ θαηλνηνκία, ηελ αλάιεςε θηλδχλσλ, ηνλ πξνγξακκαηηζκφ θαη ηε δηαρείξηζε έξγσλ. Μαζαίλσ πώο λα καζαίλσ: Γεμηφηεηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θαζεκεξηλφηεηαο, ηεο ηζαγέλεηαο θαη ηεο ζπκκεηνρήο ζηελ θνηλσλία ησλ πνιηηψλ πνπ νδεγεί ζηελ ηθαλφηεηα επίηεπμεο πξνζσπηθήο νινθιήξσζεο θαη θνηλσληθήο έληαμεο. Σε απηέο πεξηιακβάλνληαη ε ηθαλφηεηα δηεθδίθεζεο θαη επίκνλεο ζηε δηα βίνπ κάζεζε, ε δηαρείξηζε ρξφλνπ γηα ηνλ εαπηφ θαη γηα ηνπο άιινπο, ε ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο δηαδηθαζίαο εθκάζεζεο θαη ησλ αλαγθψλ, ε επίιπζε πξνβιεκάησλ, ε νηθνδφκεζε ζε πξνεγνχκελε γλψζε θαη εκπεηξίεο θαη ε εθαξκνγή ηεο γλψζεο θαη ησλ δεμηνηήησλ ζε κηα πνηθηιία ζπλζεθψλ. Σελίδα 14 από 23
Παξάξηεκα 2 Απόζπαζκα από ηε πλάληεζε εξγαζίαο 1 Οκάδεο ζπδήηεζεο ΓΔ3 γηα ηελ αλάιπζε αλαγθώλ ζηε ζπλάληεζε LIFE ζηηο 14.11.08 Από ηελ έσο ηώξα έξεπλα, πνηεο είλαη νη εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ησλ εθπαηδεπηώλ ηεο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο θαη νη θαιύηεξνη ηξόπνη δηδαζθαιίαο; Οκάδα Α Σπδεηήζεθαλ νη βαζηθέο ηθαλφηεηεο δεμηνηήησλ δσήο φπσο: Η εθαξκνγή ηνπ αξηζκεηηζκνχ Αιθαβεηηζκφο Φξήζε ηερλνινγίαο Δπηθνηλσλία κε ηνπο άιινπο Γηαπξνζσπηθέο ηθαλφηεηεο: νκαδηθή εξγαζία Φξήζε μέλσλ γισζζψλ Ιθαλφηεηεο ζρεηηθέο κε ηελ εξγαζία Μαζαίλσ πψο λα καζαίλσ Θεσξήζεθε φηη πξέπεη λα δνζνχλ πην ιεπηνκεξείο νξηζκνί γηα θάζε ηθαλφηεηα πξνθεηκέλνπ ην επξσπατθφ πιαίζην αλαθνξάο λα ελζσκαησζεί ζηηο ζπζηάζεηο ηεο EUCIS. Η νκάδα εζηίαζε ζηηο θαιχηεξεο ηερληθέο δηδαζθαιίαο απηψλ ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ σο εμήο: Σηνπο λένπο εθπαηδεπηέο κέζσ καζεκάησλ θαηάξηηζεο εθπαηδεπηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα εζληθά θαη ηα επξσπατθά πξνζνληνιφγηα Σηνπο λένπο θαη πθηζηάκελνπο εθπαηδεπηέο κέζσ πεξηθεξεηαθψλ αξρψλ, πνπ εξγάδνληαη κε ειάρηζηεο απαηηήζεηο, γηα παξάδεηγκα κέζσ ζχληνκσλ καζεκάησλ Σηνπο πθηζηάκελνπο εθπαηδεπηέο κέζσ ηεο ζπλερνχο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο γηα λα αλαπηχμνπλ ηηο δηθέο ηνπο βαζηθέο ηθαλφηεηεο θαη λα ηηο δηαηεξνχλ επίθαηξεο ψζηε λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο ησλ εξγνδνηψλ Θεσξήζεθε φηη εληφο θάζε ρψξαο πξέπεη λα πξνζδηνξηζηνχλ νη βαζηθνί ππεχζπλνη γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ θαη ηε ράξαμε πνιηηηθψλ θαη λα εδξαησζεί ν δηάινγνο κε απηνχο. Δπίζεο, ζεσξήζεθε φηη νη βαζηθέο ηθαλφηεηεο δεμηνηήησλ δσήο πξέπεη λα εκπεδσζνχλ εληφο θάζε καζήκαηνο θαη λα κελ αληηκεησπίδνληαη σο μερσξηζηφ αληηθείκελν. Οκάδα Β Ο αιθαβεηηζκόο θαη ν αξηζκεηηζκόο δελ ζεσξήζεθαλ σο κεγάιν πξφβιεκα ζηελ Κχπξν θαη ηε Ληζνπαλία. Σηελ Ιζπαλία θαη ην Ηλσκέλν Βαζίιεην Σελίδα 15 από 23
πξαγκαηνπνηήζεθαλ εμεηδηθεπκέλα καζήκαηα απφ εθπαηδεπηέο ηεο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο αιιά δελ ζεσξήζεθαλ φηη ελέπιεθαλ ηδηαίηεξα ηνπο εθπαηδεπφκελνπο ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία Δπξύηεξεο δεμηόηεηεο: Σηελ Ιζπαλία ππάξρνπλ εμεηδηθεπκέλα καζήκαηα ζπλαηζζεκαηηθήο λνεκνζχλεο, επηδνηνχκελα απφ ηελ θπβέξλεζε, γηα εθπαηδεπηέο θαη ιεηηνπξγνχλ σο κέξνο ηεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο. Σηελ Κχπξν, νη ΤΠΔ θαιχπηνληαη επαξθψο. Τα καζήκαηα μέλσλ γισζζψλ δηδάζθνληαη σο μερσξηζηφ κάζεκα (θαη είλαη πξναηξεηηθά κεηά ηελ ειηθία ησλ 16). Ο ΟΗΔ ρξεκαηνδνηεί κε θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο θιπ. γηα ελεξγφ ζπκκεηνρή ζηα θνηλά. Απηή ε ρξεκαηνδφηεζε ζα κπνξνχζε λα αμηνπνηεζεί ζηνλ ηνκέα ηεο ΔΔΚ. Η ζπκκεηνρή ζηα θνηλά νξηζκέλεο θνξέο ζεσξείηαη φηη αθνξά κφλν ηνπο κεηαλάζηεο αιιά απφ απηήλ κπνξνχλ λα επσθειεζνχλ φινη. Σηε Ληζνπαλία ε ελζσκάησζε επξχηεξσλ δεμηνηήησλ είλαη πξναηξεηηθή αιιά ζπκβαίλεη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν. Οη μέλεο γιψζζεο ζεσξνχληαη σο μερσξηζηφ κάζεκα. Η θνηλσληθή αλάπηπμε θαη ε εκπινθή ζηελ θνηλσλία ησλ πνιηηψλ ζεσξείηαη θάηη λέν. Καηάξηηζε εθπαηδεπηώλ: Σηε Ληζνπαλία εζηηάδνπλ ζηε δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ιακβάλνληαο ππφςε ηηο βαζηθέο ηθαλφηεηεο αιιά δελ γλσξίδνπλ αθξηβψο πψο λα ηηο δηδάζθνπλ. Σηελ Κχπξν ππάξρεη ε αληίιεςε φηη νη δεμηφηεηεο δσήο ελζσκαηψλνληαη ήδε αιιά ε πξαγκαηηθφηεηα είλαη φηη απηέο νη ηθαλφηεηεο δελ έρνπλ εκπεδσζεί, νη εθπαηδεπηέο δελ ζεσξνχλ φηη εκπίπηεη ζηα θαζήθνληά ηνπο λα ηηο δηδάζθνπλ θαη δελ γλσξίδνπλ πψο λα ηηο εκπεδψζνπλ. πλνπηηθά ζπκπεξάζκαηα ζπδεηήζεσλ: Οη βαζηθέο ηθαλφηεηεο δεμηνηήησλ δσήο πξέπεη λα αλαιπζνχλ ζε επξχηεξν πιαίζην (π.ρ. πην ζηελνί δεζκνί κε ηνπο εξγνδφηεο, κεηαλάζηεο θαη ξαγδαίεο αιιαγέο ζηελ ηερλνινγία) πξνθεηκέλνπ νη εθπαηδεπηέο θαη νη εθπαηδεπφκελνη λα κπνξέζνπλ λα δηαπηζηψζνπλ ηε ζρεηηθφηεηά ηνπο θαη λα ππνθηλεζνχλ λα εξγαζηνχλ πξνο ηελ επίηεπμή ηνπο. Η εζηίαζε πξέπεη λα βξίζθεηαη ζηα ρακειφηεξα επίπεδα ηθαλφηεηαο θαη είλαη ζεκαληηθφ γηα ηνπο εθπαηδεπηέο λα θαηαλννχλ ην θνηλσληθφ ππφβαζξν ησλ εθπαηδεπφκελσλ γηα λα είλαη απνηειεζκαηηθνί. Οη εθπαηδεπηέο πξέπεη λα βξίζθνληαη ζε ζπλερή επαθή κε ηνπο εξγνδφηεο θαη λα θαηαλννχλ ηηο αλάγθεο ηνπο. Η αμηνιφγεζε ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ κπνξεί λα πξαγκαηνπνηείηαη ζην ρψξν εξγαζίαο. Οη εθπαηδεπφκελνη πξέπεη λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηα νθέιε απφ ηελ νηθνδφκεζε βαζηθψλ ηθαλνηήησλ ζηα πιαίζηα ησλ καζεκάησλ θαη ε πξφνδνο πνπ ζεκεηψλνπλ πξέπεη λα αλαγλσξίδεηαη. Σελίδα 16 από 23
Παξάξηεκα 3 Γεληθή ζύλνςε ησλ απαληήζεσλ ζηελ έξεπλα Σαο επραξηζηνχκε γηα ηε ζπγθαηάζεζή ζαο λα ζπκκεηάζρεηε ζε απηήλ ηελ έξεπλα ε νπνία εμεηάδεη ηηο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ησλ εθπαηδεπηψλ ηεο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο θαηά ηελ ελζσκάησζε δεμηνηήησλ γηα ηθαλφηεηεο δσήο ζηε δηδαζθαιία ηνπο. Η έξεπλα ζα δηεμαρζεί ζε πέληε επξσπατθέο ρψξεο (Ιηαιία, Ληζνπαλία, Ιζπαλία, Κχπξνο θαη Ηλσκέλν Βαζίιεην) σο κέξνο ηνπ έξγνπ LIFE κε ηελ νηθνλνκηθή ππνζηήξημε ηνπ πξνγξάκκαηνο Leonardo ηεο ΔΔ. Τα απνηειέζκαηα ζα ζπκβάινπλ ζηελ αλάπηπμε ελφο παθέηνπ εθπαίδεπζεο ηνπ εθπαηδεπηή πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί ζε νιφθιεξε ηελ Δπξψπε. Σε απηφ ην έξγν πξνζδηνξίδνπκε ηηο βαζηθέο ηθαλφηεηεο δεμηνηήησλ δσήο σο εμήο: Αξηζκεηηζκόο: αξηζκεηηθέο δεμηφηεηεο ζηελ θνηλσλία, ζηελ εξγαζία θαη ηελ εθπαίδεπζε/θαηάξηηζε Αιθαβεηηζκόο: ηθαλφηεηα επηθνηλσλίαο κέζσ αλάγλσζεο θαη γξαθήο ΣΠΔ: ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο θαη ηνπ Γηαδηθηχνπ Δπηθνηλσλία: ζηελ επίζεκε ή θπξίαξρε γιψζζα ηεο ρψξαο Γηαπξνζσπηθέο ηθαλόηεηεο: νκαδηθή εξγαζία, πνιηηηζκηθέο γλψζεηο Υξήζε μέλσλ γισζζώλ Ιθαλόηεηεο ζρεηηθέο κε ηελ εξγαζία: αλαδήηεζε ζέζεο εξγαζίαο θαη επαγγεικαηηθά πξνζφληα Μαζαίλσ πώο λα καζαίλσ: ηζαγέλεηα, θνηλσληθή έληαμε θαη πξνζσπηθή νινθιήξσζε Αλ ην βξίζθεηε ρξήζηκν, κπνξείηε λα αλαηξέρεηε ζε απηφλ ηνλ νξηζκφ θαηά ηε ζπκπιήξσζε ηνπ αθφινπζνπ εξσηεκαηνινγίνπ. Θα ρξεηαζηείηε πεξίπνπ 10 ιεπηά. Όιεο νη απαληήζεηο είλαη εκπηζηεπηηθέο θαη ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ απνθιεηζηηθά απφ ηελ εξεπλεηηθή νκάδα ηνπ έξγνπ LIFE. Γηα θάζε ελφηεηα θαηαγξάςηε ηηο απφςεηο ζαο γηα ηελ ηξέρνπζα πξαθηηθή ζηνλ νξγαληζκφ φπνπ εξγάδεζηε θαη ζηε ρψξα ζαο. Γηα πεξαηηέξσ πιεξνθνξίεο γηα ην έξγν LIFE, επηζθεθηείηε ηνλ ηζηνρψξν καο ζηελ αθφινπζε δηεχζπλζε: www.life-keyskills.info Σαο επραξηζηνχκε εθ ησλ πξνηέξσλ γηα ηε ζπκβνιή ζαο. Η νκάδα ηνπ έξγνπ LIFE. Σελίδα 17 από 23
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΔ ΓΙΑ ΔΑ ΚΑΙ ΣΟΝ ΟΡΓΑΝΙΜΟ Α 1. Πώο ζα πεξηγξάθαηε ηνλ νξγαληζκό ζαο; % επί ηνπ ζπλφινπ α) Κνιέγην επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο 7 5 β) Ιδησηηθφο νξγαληζκφο θαηάξηηζεο 1 1 γ) Παλεπηζηήκην 9 δ) Άιιν, παξαθαιψ εμεγήζηε... 5 2. Παξαθαιώ δειώζηε ηε ζέζε ζαο ζηνλ νξγαληζκό % επί ηνπ ζπλφινπ α) Δθπαηδεπηήο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο 6 4 β) Δθπαηδεπηήο εθπαηδεπηψλ 1 4 γ) Δμεηδηθεπκέλνο εθπαηδεπηήο βαζηθψλ 1 1 ηθαλνηήησλ δ) Άιιν, παξαθαιψ εμεγήζηε... 1 1 3. Παξαθαιώ δειώζηε ηνλ ηνκέα επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο όπνπ δηδάζθεηε, αλ ηζρύεη. Αλαηξέμηε ζηηο κεκνλσκέλεο ζπλόςεηο αλά ρώξα γηα λα δείηε δηάθνξνπο ηνκείο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο 4. Παξαθαιώ δειώζηε ηε ρώξα ζαο. 97 Ηλσκέλν Βαζίιεην 25 Ιζπαλία 16 Ληζνπαλία 20 Ιηαιία 15 Κύπξνο 21 ύλνιν ΟΜΑΓΔ-ΣΟΥΟΙ ΔΚΠΑΙΓΔΤΟΜΔΝΩΝ 5. Βάζεη ηνπ νξηζκνύ ησλ δεμηνηήησλ δσήο (βι. πξώηε ζειίδα) θαη βάζεη ηεο εκπεηξίαο ζαο, πνηεο νκάδεο εθπαηδεπόκελσλ πξέπεη λα απνηεινύλ ζηόρν (κπνξείηε λα επηιέμεηε πεξηζζόηεξα από έλα θνπηηά); % επί ηνπ ζπλφινπ α) Δθπαηδεπφκελνη κε εμεηδηθεπκέλεο αλάγθεο (παξαθαιψ εμεγήζηε)...* 1 6 Σελίδα 18 από 23
β) Άλεξγνη ή κε εθπαηδεπφκελνη 1 3 γ) Δξγαδφκελνη 1 2 δ) Όινη νη εθπαηδεπφκελνη 5 5 ε) Άιιν (παξαθαιψ εμεγήζηε) 4. 6. Πνηεο ζεσξείηε όηη είλαη νη εμεηδηθεπκέλεο αλάγθεο ησλ νκάδσλ πνπ αλαθέξαηε ζηελ εξώηεζε 5 σο πξνο ηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ δσήο; Παξαθαιώ αλαηξέμηε ζηηο κεκνλσκέλεο εθζέζεηο αλά ρώξα θαη ζηηο ζπλόςεηο γηα λα δείηε δηάθνξεο απαληήζεηο. 7. ηε ρώξα ζαο, νη αλάγθεο ηνπ εξγνδόηε ιακβάλνληαη ππόςε θαηά ηελ αλάπηπμε ησλ δεμηνηήησλ δσήο ησλ εθπαηδεπόκελσλ; % επί ηνπ ζπλφινπ α) Ναη 4 9 β) Όρη 3 3 γ) Γελ γλσξίδσ 1 8 Γξάςηε ηα ζρόιηά ζαο εδώ... Παξαθαιώ αλαηξέμηε ζηηο κεκνλσκέλεο εθζέζεηο αλά ρώξα θαη ζηηο ζπλόςεηο γηα λα δείηε δηάθνξεο απαληήζεηο. 8. Με πνην ηξόπν γίλεηαη ε δηδαζθαιία ησλ δεμηνηήησλ δσήο ζηε ρώξα ζαο; % επί ηνπ ζπλφινπ α) δηδάζθεηαη απφ εμεηδηθεπκέλνπο εθπαηδεπηέο 4 3 δεμηνηήησλ δσήο β) Γηδάζθεηαη απφ εθπαηδεπηέο ηεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο πνπ εμεηδηθεχνληαη ζηα καζήκαηα πνπ δηδάζθνπλ γ) άιιε κέζνδνο δηδαζθαιίαο (παξαθαιψ εμεγήζηε)... 4 6 1 1 9. Καηά ηελ άπνςή ζαο, πνηα είλαη ηα πξνβιήκαηα ζρεηηθά κε ηελ ελζσκάησζε ησλ δεμηνηήησλ δσήο ζηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε; Παξαθαιώ αλαηξέμηε ζηηο κεκνλσκέλεο εθζέζεηο αλά ρώξα θαη ζηηο ζπλόςεηο γηα λα δείηε δηάθνξεο απαληήζεηο. Σελίδα 19 από 23
10. Με βάζε ηελ εκπεηξία ζαο, ηη δηεπθνιύλεη ηελ ελζσκάησζε ησλ δεμηνηήησλ δσήο ζηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε; Παξαθαιώ αλαηξέμηε ζηηο κεκνλσκέλεο εθζέζεηο αλά ρώξα θαη ζηηο ζπλόςεηο γηα λα δείηε δηάθνξεο απαληήζεηο. ΚΑΣΑΡΣΙΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΩΝ 11. Πώο νξγαλώλεηαη ε θαηάξηηζε ησλ εθπαηδεπηώλ ηεο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο ζηε ρώξα ζαο; % επί ηνπ ζπλφινπ α) Μαζήκαηα ζε θνιέγηα επαγγεικαηηθήο 4 9 θαηάξηηζεο β) Παλεπηζηεκηαθά καζήκαηα 3 3 γ) Άιιν (παξαθαιψ εμεγήζηε) 1 8 12. Παξαθνινπζνύλ νη εθπαηδεπηέο ηεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο εηδηθή θαηάξηηζε γηα ηελ αλάπηπμε ηθαλνηήησλ δεμηνηήησλ δσήο; % επί ηνπ ζπλφινπ α) Ναη (παξαθαιψ δειψζηε ηηο δεμηφηεηεο) 4 3 β)όρη 4 6 γ) Γελ γλσξίδσ 1 1 13. Τπάξρεη θάπνην ζύζηεκα ζπλερνύο επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο γηα ηνπο θαηαξηηζκέλνπο εθπαηδεπηέο; % επί ηνπ ζπλφινπ α) Ναη 6 5 β) Όρη 2 1 γ) Γελ γλσξίδσ 1 4 14. Παξαθαιώ ρξεζηκνπνηήζηε απηόλ ην ρώξν γηα λα γξάςεηε νπνηαδήπνηε άιιε ζθέςε ή ηδέα έρεηε ζρεηηθά κε ην πώο κπνξνύλ λα ελζσκαησζνύλ πην απνηειεζκαηηθά νη δεμηόηεηεο δσήο ζηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε. Παξαθαιώ αλαηξέμηε ζηηο κεκνλσκέλεο εθζέζεηο αλά ρώξα θαη ζηηο πεξηιήςεηο γηα λα δείηε δηάθνξεο απαληήζεηο. Σελίδα 20 από 23
Παξάξηεκα 4 Δθζέζεηο αλά ρώξα θαη ζπλόςεηο εξεπλώλ Παξαθαιψ επηζθεθηείηε ηνλ ηζηνρψξν ηνπ LIFE http://www.lifekeyskills.info/ γηα λα δείηε ηηο κεκνλσκέλεο εθζέζεηο αλά ρψξα θαη ηηο ζπλφςεηο εξεπλψλ θάζε εηαίξνπ. Μπνξείηε λα ηηο βξείηε ζην Πξφνδνο έξγνπ Αλάιπζε αλαγθψλ ΓΔ3 (project progress WP3 Needs analysis). Σελίδα 21 από 23
Παξάξηεκα 5 ΓΔ2 ρέδηα πξνηύπσλ ΥΔΓΙΟ ΔΚΓΟΗ 3 (6/12/08) ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΙΚΔ ΑΞΙΔ Δθπαηδεπηέο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο Αλαγλψξηζε ηεο ζεκαζίαο ηεο εκπέδσζεο ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ δεμηνηήησλ δσήο ζηα καζήκαηα επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο ζε δηεζλέο επίπεδν, εζληθφ επίπεδν, επίπεδν νξγαληζκψλ θαη εμαηνκηθεπκέλν επίπεδν. Αλαγλψξηζε ηεο αλάγθεο γηα αλαβάζκηζε ησλ πξνζσπηθψλ δεμηνηήησλ ηνπο ζε απηέο ηηο βαζηθέο ηθαλφηεηεο ζε ζπλερή βάζε. Δθηίκεζε ηεο ζεκαζίαο ηεο δηα βίνπ κάζεζεο θαη ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν ππνζηεξίδεηαη απφ ηηο βαζηθέο ηθαλφηεηεο δεμηνηήησλ δσήο. Αλαγλψξηζε ηεο επίδξαζεο ηεο ζπλερνχο αιιαγήο ζηελ αλάγθε γηα ηέηνηεο βαζηθέο ηθαλφηεηεο ηφζν γηα ηνπο εθπαηδεπηέο φζν θαη γηα ηνπο εθπαηδεπφκελνπο. ΚΑΣΑΝΟΗΗ ΚΑΙ ΓΝΩΗ Καηαλφεζε ηνπ νξηζκνχ ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ δεμηνηήησλ δσήο. Καηαλφεζε ηνπ θάζκαηνο ησλ πξνζσπηθψλ, θνηλσληθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ηα άηνκα απνθηνχλ βαζηθέο ηθαλφηεηεο δεμηνηήησλ δσήο (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ: ζηάζεσλ ζηελ επξχηεξε θνηλσλία, ζπλαηζζεκαηηθήο λνεκνζχλεο, δηαπνιηηηζκηθήο θαηαλφεζεο, ππνθίλεζεο, ειηθίαο, θχινπ, θνηλσληθννηθνλνκηθήο θαηάζηαζεο, εζλνηηθήο θαηαγσγήο θαη αλαπεξίαο ή καζεζηαθψλ δπζθνιηψλ). Καηαλφεζε ησλ εκπνδίσλ πνπ κπνξεί λα ζπλαληήζνπλ νη εθπαηδεπφκελνη θαηά ηελ απφθηεζε ησλ ελ ιφγσ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ θαη πξνζδηνξηζκφο ησλ ζηξαηεγηθψλ πνπ ζα ηνπο βνεζήζνπλ λα ππεξπεδήζνπλ απηά ηα εκπφδηα. Καηαλφεζε ησλ επηπηψζεσλ γηα ηνλ εθπαηδεπφκελν θαη ηελ εζληθή νηθνλνκία ζε πεξίπησζε κε απφθηεζεο ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ δεμηνηήησλ δσήο. Αλαγλψξηζε ηνπ ηξφπνπ θαη ησλ πεξηνρψλ φπνπ νη βαζηθέο ηθαλφηεηεο δεμηνηήησλ δσήο απνηεινχλ αλαπφζπαζην κέξνο ηνπ επαγγεικαηηθνχ ηνκέα. ΠΡΑΚΣΙΚΔ ΓΔΞΙΟΣΗΣΔ Ιθαλφηεηα αλαγλψξηζεο ηνπ πιήξνπο θάζκαηνο ησλ δεμηνηήησλ δσήο θαηά ηε δηδαζθαιία ησλ καζεκάησλ. Αλαγλψξηζε ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν νη εμαηνκηθεπκέλνη πξνζσπηθνί παξάγνληεο κπνξεί λα επεξεάδνπλ ηελ απφθηεζε ησλ δεμηνηήησλ δσήο θαη παξνρή πξνζαξκνζκέλεο ζηήξημεο γηα ζπκβνιή ζε απηήλ ηε δηαδηθαζία. Παξνρή ζηήξημεο γηα ηελ ππεξπήδεζε ησλ εκπνδίσλ θαη ηελ απφθηεζε δεμηνηήησλ δσήο. Αμηνπνίεζε απηήο ηεο γλψζεο γηα ηελ ππνθίλεζε ησλ εθπαηδεπφκελσλ πξνο ηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ δσήο. Σπλεξγαζία κε ηνπο εθπαηδεπφκελνπο γηα ηε δηαζθάιηζε ηνπ φηη νη εθπαηδεπφκελνη αλαγλσξίδνπλ ηε ζεκαζία ησλ δεμηνηήησλ δσήο ζηνλ επαγγεικαηηθφ ηνκέα. Σελίδα 22 από 23
Πξνζδηνξηζκφο ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν νη βαζηθέο ηθαλφηεηεο δεμηνηήησλ δσήο ζπκβάιινπλ ζεκαληηθά ζηελ επηηπρή απφθηεζε ησλ πξνζφλησλ ησλ εθπαηδεπφκελσλ. Τξφπνη κε ηνπο νπνίνπο νη εμαηνκηθεπκέλεο αλάγθεο ησλ εθπαηδεπφκελσλ θαη ηα ελδερφκελα εκπφδηα κπνξνχλ λα πξνζδηνξηζηνχλ ζε ζρέζε κε ηηο βαζηθέο ηθαλφηεηεο δεμηνηήησλ δσήο. Οη πξνζσπηθέο βαζηθέο ηθαλφηεηεο δεμηνηήησλ δσήο πνπ απαηηείηαη λα έρεη ν εθπαηδεπηήο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο γηα λα δηδάμεη ζε απηφλ ηνλ επαγγεικαηηθφ ηνκέα. Οη αξρέο ηνπ ζρεδηαζκνχ ηεο αμηνιφγεζεο ζε ζρέζε κε ηηο βαζηθέο ηθαλφηεηεο δεμηνηήησλ δσήο ζηνλ επαγγεικαηηθφ ηνκέα. Δξγαιεία θαη κέζνδνη γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο απνηειεζκαηηθήο ρξήζεο ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ αλαπηχζζνπλ ηηο βαζηθέο ηθαλφηεηεο δεμηνηήησλ δσήο ζηνλ επαγγεικαηηθφ ηνκέα. Δλεκέξσζε γηα ηηο ελδερφκελεο κεηαβηβάζηκεο δεμηφηεηεο θαη επθαηξίεο γηα ζέζεηο εξγαζίαο ζηνλ επαγγεικαηηθφ ηνκέα Σπλεξγαζία κε ζπλαδέιθνπο πνπ δηαζέηνπλ ηελ θαηάιιειε εκπεηξία γηα λα δηαζθαιηζηεί φηη νη δεμηφηεηεο δσήο αληηκεησπίδνληαη απνηειεζκαηηθά. Σπλεξγαζία κε ηνπο εθπαηδεπφκελνπο γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ εμαηνκηθεπκέλσλ αλαγθψλ θαη γηα ππεξπήδεζε ησλ εκπνδίσλ πνπ έρνπλ πξνζδηνξηζηεί. Γηαζθάιηζε ηνπ φηη νη πξνζσπηθέο βαζηθέο ηθαλφηεηεο δεμηνηήησλ δσήο βξίζθνληαη ζην θαηάιιειν επίπεδν θαη δηαηεξνχληαη επίθαηξεο. Σρεδηαζκφο θαη εθαξκνγή ησλ θαηάιιεισλ κεζφδσλ αμηνιφγεζεο κε δίθαην θαη απνηειεζκαηηθφ ηξφπν γηα ηελ παξαγσγή έγθπξσλ, αμηφπηζησλ θαη επαξθψλ ζηνηρείσλ. Αμηνιφγεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο δηδαζθαιίαο θαη εθηίκεζε ησλ βαζηθψλ ηθαλνηήησλ ζηηο δεμηφηεηεο δσήο ζην ζρεηηθφ επαγγεικαηηθφ ηνκέα. Γηαζθάιηζε ηνπ φηη νη εθπαηδεπφκελνη γλσξίδνπλ πψο νη κεηαβηβάζηκεο δεμηφηεηεο ζρεηίδνληαη κε ηηο επθαηξίεο απαζρφιεζεο θαη ηνπ φηη απηέο νη δεμηφηεηεο πξνζδηνξίδνληαη ζαθψο απφ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο. Σελίδα 23 από 23