Παράρτημα XVII REACH και περιβάλλον. Σύμβαση Minamata Παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος Γ.Χ.Κ., 05 Ιουνίου 2015 Δρ Κουτσοδήμου Αγλαΐα Διεύθυνση Ενεργειακών, Βιομηχανικών και Χημικών Προϊόντων ΓΕΝΙΚΟ ΧΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Παράρτημα XVII καν. REACH Οι περιορισμοί: περιορίζουν ή απαγορεύουν την παραγωγή, τη διάθεση στην αγορά ή τη χρήση μιας ουσίας, υπό καθαρή μορφή, σε μείγμα ή σε αντικείμενο, η οποία εγείρει μη αποδεκτούς κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον μπορούν να περιλαμβάνουν οποιονδήποτε όρο ή απαγόρευση της παρασκευής, της διάθεσης στην αγορά ή της χρήσης της ουσίας.
Παράρτημα XVII καν. REACH Πρόταση επιβολής περιορισμού Δημόσια διαβούλευση Γνωμοδοτήσεις επιτροπών Επιτροπή Αξιολόγησης Κινδύνων Επιτροπή Κοινωνικοοικονομικής Ανάλυσης
Παράρτημα XVII καν. REACH ü Επιτροπή Αξιολόγησης Κινδύνων το κατάλληλο μέτρο μείωσης του κινδύνου Επιτροπή Κοινωνικοοικονομικής Ανάλυσης ü πλεονεκτήματα μειονεκτήματα για κοινωνία ü οφέλη για την υγεία και το περιβάλλον, ü σχετικό κόστος και ü λοιπές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις ECHA Ευρωπαϊκή Επιτροπή ü τροποποίηση του καταλόγου περιορισμών (νέος περιορισμός ή η αναθεώρηση) εγκρίνεται εφόσον το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Υπουργών ή το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν αντιτίθενται στον περιορισμό
Σημεία παρ/τος XVII καν. REACH Σημείο 64. 1,4-διχλωροβενζόλιο Αρ. CAS 106-46-7 Αριθ. ΕΚ 203-400-5 «Δεν πρέπει να διατίθεται στην αγορά ούτε να χρησιμοποιείται ως ουσία ή ως συστατικό μειγμάτων σε C > 1 % κ. β., εφόσον η ουσία ή το μείγμα διατίθεται στην αγορά για χρήση ή χρησιμοποιείται ως αποσμητικό χώρου ή αποσμητικό σε τουαλέτες, κατοικίες, γραφεία ή άλλους κλειστούς δημόσιους χώρους.» Ταξινόμηση: καρκινογόνο 2, ερεθιστικό για τους οφθαλμούς και υψηλής τοξικότητας για τους υδρόβιους οργανισμούς με μακροχρόνιες επιπτώσεις. Χρήση: 800 τόνοι ετησίως στην Ένωση. 10% για οικιακές χρήσεις, 90% για επαγγελματικές χρήσεις (κυρίως ως αποσμητικά σε δημόσιες τουαλέτες) Αιτιολογία: οι κίνδυνοι που συνδέονται με αυτά δεν ελέγχονται επαρκώς και τα οφέλη που προκύπτουν από τον περιορισμό τους είναι σημαντικότερα από το κόστος του περιορισμού. Καν. 474/2014/ΕΕ
Σημεία παρ/τος XVII καν. REACH Σημείο 23. Kάδμιο Ταξινόμηση: καρκ. 1Β, οξ. τοξ. 1 και χρ. τοξ. 1 για το υδάτινο περιβάλλον. Καν. 494/2011/ΕΕ. Απαγόρευση της χρήσης καδμίου σε όλα τα αντικείμενα από PVC, Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση παλαιού PVC «ανακτημένο PVC» που ενδέχεται να περιέχει κάδμιο, στην κατασκευή ορισμένων δομικών υλικών. Προβλέπεται υψηλότερη οριακή τιμή για το κάδμιο όσον αφορά τα εν λόγω προϊόντα κατασκευής και απαιτείται ειδική επισήμανση. Απαγόρευση καδμίου σε υλικά χαλκοκόλλησης και μεταλλικά μέρη κοσμημάτων (όριο 0,01% κ.β.). Εξαιρούνται τα παλαιά κοσμήματα. Από το 2001 η ευρωπαϊκή βιομηχανία PVC έχει λάβει την πρωτοβουλία σε εθελούσια βάση να μην χρησιμοποιεί κάδμιο ως σταθεροποιητή στο PVC πρόσφατης παραγωγής για τις εφαρμογές που δεν ρυθμίζονται ακόμα από την οδηγία 76/769/ΕΟΚ. Αυτή η εθελούσια πρωτοβουλία οδήγησε τελικά στη σταδιακή εξάλειψη της χρήσης καδμίου στο PVC.
Σημεία παρ/τος XVII καν. REACH Σημεία 44 και 53. πενταβρωμιούχο παράγωγο του διφαινυλαιθέρα και σουλφονικά υπερφθοροοκτάνια (PFOS) Καν. 207/2011/ΕΕ Ο καν. 850/2004/ΕΚ, για τους έμμονους οργανικούς ρύπους εντάσσει στο δίκαιο της Ένωσης τις δεσμεύσεις που καθορίζονται, αφενός, στη σύμβαση της Στοκχόλμης περί έμμονων οργανικών ρύπων, και, αφετέρου, στο πρωτόκολλο του 1998 που επισυνάπτεται στη σύμβαση του 1979 για τη διασυνοριακή ατμοσφαιρική ρύπανση μεγάλης απόστασης που οφείλεται στους έμμονους οργανικούς ρύπους, Ο πενταβρωμοδιφαινυλαιθέρας και τα PFOS συμπεριελώφθησαν στο παράρτημα I του καν. 850/2004/ΕΚ και απαλείφθησαν οι καταχωρίσεις 44 και 53 του παρ/τος XVII REACH.
Υδράργυρος Ο υδράργυρος και οι ενώσεις του: ιδιαίτερα τοξικά για τους ανθρώπους, τα οικοσυστήματα και τα άγρια ζώα και φυτά. Οι υψηλές δόσεις μπορεί να είναι θανατηφόρες για τους ανθρώπους, αλλά ακόμη και σχετικά χαμηλές δόσεις μπορεί να έχουν σοβαρές αρνητικές νευροαναπτυξιακές επιπτώσεις, έχουν μάλιστα συνδεθεί με πιθανές βλαβερές επιπτώσεις στο καρδιαγγειακό, το ανοσολογικό και το αναπαραγωγικό σύστημα. Ο υδράργυρος θεωρείται ένας παγκοσμίου εμβέλειας έμμονος ρύπος, που κυκλοφορεί μεταξύ αέρα, νερού, ιζημάτων, εδάφους και ζώντων οργανισμών σε διάφορες μορφές, μπορεί δε να μετατραπεί σε μεθυλυδράργυρο, που αποτελεί την πλέον τοξική μορφή του.
Ο μεθυλυδράργυρος παρουσιάζει ισοδύναμο επίπεδο ανησυχίας με τις ανθεκτικές, βιοσυσσωρεύσιμες και τοξικές ουσίες (ΑBT). Η κυριότερη έκθεση του ανθρώπου μέσω του περιβάλλοντος μπορεί να γίνεται μέσω των τροφίμων Ο μεθυλυδράργυρος βιομεγεθύνεται ειδικά στην τροφική αλυσίδα των υδάτινων οικοσυστημάτων, με αποτέλεσμα να καθιστά ιδιαίτερα ευπαθείς τους ανθρώπινους πληθυσμούς και τα άγρια ζώα που τρέφονται σε μεγάλο ποσοστό με ψάρια και θαλασσινά. Ο μεθυλυδράργυρος διαπερνά άμεσα τόσο τον πλακούντιο όσο και τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, με αποτέλεσμα την αναστολή της διανοητικής ανάπτυξης ακόμα και πριν τη γέννηση. Ως εκ τούτου, η έκθεση γυναικών σε αναπαραγωγική ηλικία και η έκθεση παιδιών προκαλεί σοβαρότατες ανησυχίες.
.
.
Κοινοτική στρατηγική για τον υδράργυρο Μείωση του υδραργύρου στο περιβάλλον, καθώς και η αντίστοιχη έκθεση του ανθρώπου. Στόχος να μειωθεί η θέση σε κυκλοφορία του Hg στην κοινωνία, με: τον περιορισμό της προσφοράς και της ζήτησης, τη μείωση των εκπομπών του υδραργύρου και την προστασία από την έκθεση στον υδράργυρο. Προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος από την ελευθέρωση του Hg και των ενώσεών του με την ελαχιστοποίηση και, ει δυνατόν, την ολοσχερή εξάλειψη της παγκόσμιας ανθρωπογενούς ελευθέρωσης υδραργύρου στον αέρα, το νερό και το έδαφος. Σταδιακή εξάλειψη όλων των προϊόντων στα οποία έχει προστεθεί Hg
Σημεία παρ/τος XVII καν. REACH Σημείο 18α. Υδράργυρος Απαγορεύεται η διάθεση στην αγορά οργάνων μέτρησης που περιέχουν υδράργυρο και χρησιμοποιούνται σε βιομηχανικές και επαγγελματικές εφαρμογές (συμπεριλαμβανομένης της υγειονομικής περίθαλψης): βαρόμετρα, υγρόμετρα, μανόμετρα, σφυγμομανόμετρα (πιεσόμετρα), υδραργυρικοί μετρητές τάσης (strain gauges) για πληθυσμογράφους, όργανα μέτρησης της επιφανειακής τάσης, θερμόμετρα και άλλες μη ηλεκτρικές θερμομετρικές εφαρμογές που περιέχουν υδράργυρο, υδραργυρικά όργανα μέτρησης για τον προσδιορισμό του σημείου θερμοκρασιακής μαλάκυνσης και υδραργυρικά πυκνόμετρα.
Σημεία παρ/τος XVII καν. REACH Σημείο 18α. Υδράργυρος Χορηγείται πενταετής παρέκκλιση σε θερμόμετρα τα οποία προορίζονται αποκλειστικά για τη διενέργεια δοκιμών σύμφωνα με πρότυπα τα οποία απαιτούν τη χρήση υδραργυρικών θερμομέτρων (έως τις 10 Οκτωβρίου 2017). Δεν προτείνεται περιορισμός καθώς δεν υπάρχουν ακόμη εφικτές εναλλακτικές λύσεις, για μερικά όργανα μέτρησης (ποροσίμετρα, υδραργυρικά ηλεκτρόδια χρήσεως στη βολταμετρία και υδραργυρικούς ανιχνευτήρες (probes) για τον προσδιορισμό της χωρητικότητας σε συνάρτηση με την τάση). Ο περιορισμός δεν ισχύει για σφυγμομανόμετρα (πιεσόμετρα) που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν: i) ως πρότυπα αναφοράς σε μελέτες κλινικής επικύρωσης σφυγμομανομέτρων (πιεσομέτρων) χωρίς υδράργυρο ιι) κυψέλες υδραργύρου τριπλού σημείου που χρησιμοποιούνται για τη βαθμονόμηση θερμομέτρων με αντίσταση από λευκόχρυσο. Χορηγείται παρέκκλιση, ώστε να επιτραπεί γενικώς η πώληση και η αγορά παλαιών οργάνων μέτρησης που περιέχουν υδράργυρο, τα οποία έχουν ιστορική αξία και μπορούν να θεωρηθούν ως αντίκες ή πολιτιστικά αγαθά.
Σημεία παρ/τος XVII καν. REACH Σημείο 62. Πέντε ενώσεις του φαινυλυδραργύρου Οξικός, προπιονικός, 2-αιθυλεξανοϊκός, οκτανοϊκός και νεοδεκανοϊκός φαινυλυδράργυρο. Δεν πρέπει να παρασκευάζονται, να διατίθενται στην αγορά ή να χρησιμοποιούνται ως ουσίες ή σε μείγματα, εάν η συγκέντρωση υδραργύρου στα μείγματα είναι ίση ή μεγαλύτερη του 0,01 % κατά βάρος. Επίσης δεν πρέπει να διατίθενται στην αγορά αντικείμενα ή μέρη τους που περιέχουν μία ή περισσότερες από αυτές τις ουσίες, εάν η συγκέντρωση υδραργύρου στα αντικείμενα ή σε μέρη αυτών είναι ίση ή μεγαλύτερη του 0,01 % κατά βάρος.
Σύμβαση της Μιναμάτα Υπογράφηκε από εκπροσώπους 140 χωρών την πέμπτη 10-10-2013. Σκοπός: η μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος από τον υδράργυρο. Η Σύμβαση είναι η πρώτη δεσμευτική συμφωνία για τον έλεγχο του υδραργύρου, και καλύπτει μια πληθώρα ζητημάτων, όπως η εξόρυξη, η εμπορία, η χρήση στη χημική βιομηχανία και οι εκπομπές από την καύση ορυκτών καυσίμων. Σύμφωνα με το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), οι συγκεντρώσεις υδραργύρου σε στρώμα ως και 100 μέτρα κάτω από την επιφάνεια των ωκεανών διπλασιάστηκαν παγκοσμίως την τελευταία δεκαετία. Εκτιμάται μάλιστα ότι 260 τόνοι του τοξικού μετάλλου μεταφέρθηκαν από το έδαφος σε θάλασσες και λίμνες. Επίσης, τα τελευταία χρόνια ο υδράργυρος μετακινείται ανοδικά στην τροφική αλυσίδα, αυξάνοντας τις συγκεντρώσεις του στα ψάρια θηρευτές, τα οποία αλιεύουν και καταναλώνουν οι άνθρωποι.
Σύμβαση της Μιναμάτα Οι κυριότερες ρυθμίσεις της Σύμβασης της Μιναμάτα αφορούν: Στην προμήθεια και την εμπορία υδράργυρου Στη χρήση του υδράργυρου σε προϊόντα και βιομηχανικές διαδικασίες Στα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για τη μείωση των εκπομπών υδραργύρου κατά τις εξορύξεις Στα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για τη μείωση των εκπομπών από τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής και τα εργοστάσια παραγωγής μετάλλων Μεταξύ άλλων η σύμβαση προβλέπει την κατάργηση μιας σειράς προϊόντων, μεταξύ των οποίων και τα θερμόμετρα υδραργύρου, ως το 2020, ενώ δίνει στις κυβερνήσεις περιθώριο 15 ετών για να σταματήσουν τις εξορύξεις υδραργύρου. Προσφορά οικονομικής βοήθειας μέσω χρηματοδότησης των αναπτυσσόμενων χωρών, ώστε αυτές σταδιακά να απαλλαγούν από τη χρήση και, επομένως, τις εκλύσεις υδραργύρου
Σύμβαση της Μιναμάτα Η ΕΕ υπέγραψε τη σύμβαση της Μιναμάτα και προτίθεται να καταστεί συμβαλλόμενο μέρος της. Θα απαιτηθούν ορισμένα συμπληρωματικά μέτρα και ορισμένες στοιχεία της νομοθεσίας της ΕΕ πρέπει να τροποποιηθούν ανάλογα. Ειδικότερα, έχουν εντοπιστεί ελλείψεις στη νομοθεσία της ΕΕ στους τομείς: Περιορισμοί εισαγωγών μεταλλικού Hg από μη συμβαλλόμενα μέρη Απαγόρευση εξαγωγής ορισμένων προϊόντων που περιέχουν υδράργυρο Χρήση Hg σε προϊόντα και διεργασίες που δεν έχουν διατεθεί ακόμη στην αγορά Περιορισμοί για ορισμένες διεργασίες στις οποίες χρησιμοποιείται Hg Χρήση Hg στη βιοτεχνική και την μικρής κλίμακας εξόρυξη χρυσού (ASGM) Η ΕΕ δρομολόγησε ηλεκτρονική διαβούλευση για τα θέματα που αφορούν την κύρωση και την εφαρμογή, της σύμβασης της Μιναμάτα Η ηλεκτρονική διαβούλευση διήρκησε έως τις 14 Νοεμβρίου 2014.
Η διάσημη φωτογραφία του W.Eugene Smith