ΔΦΑΡΜΟΓΗ ΣΩΝ ΝΔΩΝ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΗ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ: ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΚΑΙ ΓΙΔΡΔΤΝΗΗ ΜΔΩ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΡΔΤΝΑ ΓΡΑΗ

ΔΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΓΙΣΡΙΑΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΜΗΜΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗ ΣΗ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΗΣΛΟ ΔΦΑΡΜΟΓΗ ΣΩΝ ΝΔΩΝ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΗ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ: ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΚΑΙ ΓΙΔΡΔΤΝΗΗ ΜΔΩ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΡΔΤΝΑ ΓΡΑΗ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΣΧΝ: Μπεξέηε εβαζηή (Α.Μ.:9982200700094) ηαπξέινπ Δηξήλε (Α.Μ.:99822007000237) ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: Β. Σζάθνο ΑΘΖΝΑ 2011

Πεξηερόκελα Πεξίιεςε 8 Δηζαγσγή...9 1.Άμνλαο δηεξεχλεζεο: Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ ζηελ πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε..10 2.χλδεζε κε ην Γηαζεκαηηθφ Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ πνπδψλ θαη ηνλ Οδεγφ Νεπηαγσγνχ..11 3.Κξηηήξηα επηινγήο ηεο έξεπλαο δξάζεο σο κεζφδνπ δηελέξγεηαο ηεο έξεπλάο καο 12 Θεσξεηηθό κέξνο...14 1.Θεσξίεο κάζεζεο ζηε δηδαζθαιία ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ..15 2.Μνληέια έληαμεο ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ....19 3.Οη ηερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ ζηελ λεπηαθή εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία 21 4.Ο ππνινγηζηήο σο γλσζηηθφ εξγαιείν ζηελ πξνζρνιηθή αγσγή...23 5.Ο ππνινγηζηήο σο κέζν πιεξνθφξεζεο ζηελ πξνζρνιηθή αγσγή...28 2

6.Ο ππνινγηζηήο σο δηδαθηηθφ κέζν ζηελ πξνζρνιηθή αγσγή...31 7.Ο ππνινγηζηήο σο κέζν επηθνηλσλίαο ζηελ πξνζρνιηθή αγσγή...32 8.Ζ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο θαη ε ζπκβνιή ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζηελ πξνζρνιηθή αγσγή...33 9.Κίλδπλνη απφ ηελ αμηνπνίεζε ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ ζηελ πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε...34 10.πλεξγαηηθή κάζεζε θαη ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο ζην Νεπηαγσγείν.35 11.Ζ εθπαηδεπηηθή ρξήζε ησλ ειεθηξνληθψλ παηρληδηψλ ζην ρψξν ηνπ Νεπηαγσγείνπ...37 12.Ζ Δπηθνηλσλία ησλ παηδηψλ (πξνζρνιηθήο ειηθίαο) κε ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή...39 13.ρεδηαζκφο καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε βάζε ην πιαίζην ηεο ηάμεο ζην Νεπηαγσγείν. 40 14.Ο ππνινγηζηήο σο εξγαιείν γξαπηήο έθθξαζεο ζηελ πξνζρνιηθή αγσγή...45 15.Ζ εθπαηδεπηηθή ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ ζην λεπηαθφ πεξηβάιινλ... 48 16.Ο ππνινγηζηήο σο κέζν θαηάθηεζεο ηεο καζεκαηηθήο γλψζεο ζην Νεπηαγσγείν.49 17.Ο ππνινγηζηήο σο κέζν θαιιηηερληθήο δεκηνπξγίαο ζην Νεπηαγσγείν.....50 3

18.Γηδαζθαιία παηδηψλ κε καζεζηαθέο δπζθνιίεο (λνεηηθή ζηέξεζε θαη αιινδαπά) θαη πξνβιήκαηα ζπκπεξηθνξάο ζην Νεπηαγσγείν...52 19.«Σερλνθηιηθνί» θαη «ηερλνθνβηθνί»... 54 Δξεπλεηηθό κέξνο...55 θνπφο ηεο έξεπλαο..56 Δξεπλεηηθά εξσηήκαηα...57 Σξφπνη δηελέξγεηαο ηεο εθπαηδεπηηθήο έξεπλαο δξάζεο..58 Μέζνδνη ζπιινγήο δεδνκέλσλ 61 Μεζνδνινγία..64 Ζ εθπαηδεπηηθή έξεπλα δξάζεο...65 Πξαγκαηνπνίεζε ηεο έξεπλαο.69 Δθηίκεζε ηεο θαηάζηαζεο - Κξηηήξηα επηινγήο ηνπ ζέκαηνο κε βάζε ην πιαίζην ηεο ηάμεο....70 Α Κύθινο Αλαγλσξηζηηθφο ζρεδηαζκφο 73 ρεδηαζκφο Γξάζε Παξαηήξεζε ηνραζκφο Β Κύθινο «Αλάγλσζε παξακπζηνύ-επέθηαζε κε ηε ρξήζε ηεο ςεθηαθήο θσηνγξαθηθήο κεραλήο» ρεδηαζκφο δξαζηεξηφηεηαο 77 Κξηηήξηα αμηνιφγεζε...78 Τινπνίεζε δξαζηεξηφηεηαο.78 Αμηνιφγεζε..79 4

Οκαδηθφο αλαζηνραζκφο.81 Αλαζρεδηαζκόο...85 Γ Κύθινο «Αλαδήηεζε πιεξνθνξηώλ ζην δηαδίθηπν» ρεδηαζκφο δξαζηεξηφηεηαο 86 Κξηηήξηα αμηνιφγεζε...86 Τινπνίεζε δξαζηεξηφηεηαο.86 Αμηνιφγεζε..87 Οκαδηθφο αλαζηνραζκφο.90 Αλαζρεδηαζκόο..92 Γ Κύθινο «Γεκηνπξγία πξόζθιεζεο» ρεδηαζκφο δξαζηεξηφηεηαο 93 Κξηηήξηα αμηνιφγεζε...93 Τινπνίεζε δξαζηεξηφηεηαο.94 Αμηνιφγεζε..94 Οκαδηθφο αλαζηνραζκφο.96 Αλαζρεδηαζκόο..98 Δ Κύθινο «Φόξησζε ην ηξελάθη» ρεδηαζκφο δξαζηεξηφηεηαο 99 Κξηηήξηα αμηνιφγεζε...99 Τινπνίεζε δξαζηεξηφηεηαο.99 Αμηνιφγεζε 100 Οκαδηθφο αλαζηνραζκφο...101 5

Γεληθά ζπκπεξάζκαηα.104 Αηνκηθόο αλαζηνραζκόο.109 Β Κύθινο Αηνκηθφο αλαζηνραζκφο (Μπεξέηε εβαζηή)..110 Αηνκηθφο αλαζηνραζκφο (ηαπξέινπ Δηξήλε)..113 Γ Κύθινο Αηνκηθφο αλαζηνραζκφο (Μπεξέηε εβαζηή)..115 Αηνκηθφο αλαζηνραζκφο (ηαπξέινπ Δηξήλε)..117 Γ Κύθινο Αηνκηθφο αλαζηνραζκφο (Μπεξέηε εβαζηή)...119 Αηνκηθφο αλαζηνραζκφο (ηαπξέινπ Δηξήλε)..121 Δ Κύθινο Αηνκηθφο αλαζηνραζκφο (Μπεξέηε εβαζηή).. 122 Αηνκηθφο αλαζηνραζκφο (ηαπξέινπ Δηξήλε).. 123 Αηνκηθή αμηνιόγεζε...125 Αηνκηθή αμηνιόγεζε (Μπεξέηε εβαζηή) Δπαγγεικαηηθή εμέιημε - Αιιαγέο ζηηο αληηιήςεηο θαη ηελ επαγγεικαηηθή ηαπηφηεηα...126 Γεληθφηεξε απνηίκεζε ηεο έξεπλαο δξάζεο..130 Γπζθνιίεο πξνβιεκαηηζκνί.131 6

Αηνκηθή αμηνιόγεζε (ηαπξέινπ Δηξήλε) Δπαγγεικαηηθή εμέιημε- Αιιαγέο ζηηο αληηιήςεηο θαη ηελ επαγγεικαηηθή ηαπηφηεηα...133 Γεληθφηεξε απνηίκεζε ηεο έξεπλαο δξάζεο..135 Γπζθνιίεο πξνβιεκαηηζκνί.136 Δπίινγνο 138 Βηβιηνγξαθία 140 Παξάξηεκα...144 7

Πεξίιεςε ηελ παξνχζα εξγαζία θαηαγξάθεηαη ε πνξεία ηεο εξεπλεηηθήο δηαδηθαζίαο κε ζέκα «Ζ Δθαξκνγή ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ ζηελ πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε: αμηνιφγεζε θαη δηεξεχλεζε κέζσ εθπαηδεπηηθήο έξεπλαο δξάζεο». Αξρηθά, επηρεηξήζακε κηα αλαθνξά ζην ζεσξεηηθφ πιαίζην πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ αμηνπνίεζε θαη ηελ έληαμε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζηελ πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε κε ηε ζπκβνιή ηεο έξεπλαο δξάζεο. πγθεθξηκέλα, πξαγκαηνπνηήζεθαλ πέληε θχθινη έξεπλαο, θαηά ηελ νπνία ν ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο ζην λεπηαγσγείν κπνξεί λα αμηνπνηεζεί σο γλσζηηθφ εξγαιείν, σο κέζν πιεξνθφξεζεο, δηδαζθαιίαο θαη επηθνηλσλίαο. Οη δξαζηεξηφηεηεο, πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ θαηά ηελ δηεμαγσγή ηεο έξεπλαο, είραλ δηαζεκαηηθφ ραξαθηήξα θαη επεδίσθαλ ηε ζχλδεζε ηνπ άμνλα ηεο πιεξνθνξηθήο κε ηνπο ππφινηπνπο γλσζηηθνχο άμνλεο. Δηδηθφηεξα, κε ηνλ άμνλα ηεο γιψζζαο, ησλ καζεκαηηθψλ θαη ησλ εηθαζηηθψλ. ε θάζε θχθιν αθνινπζήζακε ην κνληέιν ηνπ Kemmis, ζχκθσλα κε ην νπνίν ε έξεπλα δξάζεο εμειίζζεηαη κε ηελ εμήο κνξθή: ζρεδηαζκφο, δξάζε, παξαηήξεζε, ζηνραζκφο θαη αλαζρεδηαζκφο. Καηά ηε θάζε θάζε αλαζρεδηαζκνχ ιακβάλακε ππφςε ηα δεδνκέλα ηνπ πξνεγνχκελνπ θχθινπ, ζέινληαο λα αμηνπνηήζνπκε ηελ έξεπλα δξάζεο γηα ηελ επαγγεικαηηθή καο εμέιημε. ηε ζπλέρεηα, γίλεηαη ιφγνο γηα ηνπο θηλδχλνπο πνπ εγθπκνλεί ε ρξήζε ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ ζηελ πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε ιφγσ ηεο ειιηπνχο ελεκέξσζεο θαη επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ νξζή έληαμε θαη αμηνπνίεζή ηνπο ζην ρψξν ηνπ λεπηαγσγείνπ. Παξφια απηά παξνπζηάδεηαη θαη ε ζεηηθή πιεπξά ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ ζηελ πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε. Αξρηθά, αλαθεξφκαζηε ζηνλ μερσξηζηφ ηξφπν επηθνηλσλίαο ησλ παηδηψλ κε ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή, θαζψο θαη ζηελ αλάπηπμε ηεο νκαδνζπλεξγαηηθήο κάζεζεο. Αθφκε, επηζεκαίλεηαη ε ζπκβνιή ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ ζηε δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε παηδηψλ κε καζεζηαθέο δπζθνιίεο. 8

Δηζαγσγή Ζ θαζηέξσζε ηεο ρξήζεο ησλ Σερλνινγηψλ Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο σο εξγαιείνπ εθπαίδεπζεο γηα παηδηά πξνζρνιηθήο ειηθίαο απνηέιεζε αληηθείκελν δηεξεχλεζεο γηα εκάο ζηα πιαίζηα ηεο πηπρηαθήο καο άζθεζεο. Ζ ζπνπδαηφηεηα ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή ζηε πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε έγθεηηαη, ζην φηη παξνπζηάδεηαη ζην παηδί ζαλ παηρλίδη. Γελ ηνπ επηβάιιεηαη, ηνλ επηιέγεη ειεχζεξα γηαηί ηνπ αξέζεη, γηαηί παίδεη θαη δνθηκάδεη πξσηφγλσξα πξάγκαηα, παίδεη θαη κεηξά ηηο δπλαηφηεηέο ηνπ, παίδεη θαη θαηαλνεί, παίδεη θαη καζαίλεη (Καξχδε-Ππξνπλάθε). Οη Σερλνινγίεο Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ σο πεγέο πιεξνθφξεζεο, σο κέζν ελεκέξσζεο θαη σο κέζν επηθνηλσλίαο (Καξακελάο, 2006). Έηζη ζπκβάιινπλ ζηελ νιφπιεπξε αλάπηπμε θαη κάζεζε ησλ λεπίσλ (Νηθνινπνχινπ, 2009). Καηά ηε δηάξθεηα ηεο έξεπλάο καο ζα ζηεξηρζνχκε φρη ζηε ρξήζε ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή, αιιά ζηε ρξεζηκφηεηά ηνπ θαηά ηε δηαδηθαζία κάζεζεο. πγθεθξηκέλα γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζηε πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε βαζηθή πξνυπφζεζε είλαη ε ελεξγφο θαη ιεηηνπξγηθή έληαμή ηνπο ζηε ζρνιηθή ηάμε, ε ελζσκάησζή ηνπο ζηηο θαζεκεξηλέο δξαζηεξηφηεηεο ζηελ φιε πξαθηηθή ηνπ λεπηαγσγείνπ, ππνζηεξίδνληαο θαη εκπινπηίδνληαο ηηο εκπεηξίεο ησλ παηδηψλ, ιεηηνπξγψληαο ζπκπιεξσκαηηθά, ρσξίο λα αληηθαζηζηνχλ άιιεο θιαζζηθέοζπκβαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ παηδηψλ (Νηθνινπνχινπ, 2009). 9

Άμνλαο δηεξεύλεζεο: Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο ζηελ πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε Ζ ρξήζε ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, αιιά θαη γεληθφηεξα ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ, ζην ρψξν ηνπ λεπηαγσγείνπ είλαη πνιχ πεξηνξηζκέλε. Πψο ζα κπνξνχζαλ φκσο λα αμηνπνηεζνχλ ζηα δηάθνξα καζεζηαθά αληηθείκελα (Γιψζζα, Μαζεκαηηθά, Μειέηε Πεξηβάιινληνο, Γεκηνπξγία θαη Έθθξαζε); Δθφζνλ δνχκε ζε κηα θνηλσλία πνπ είλαη αλαγθαία θαη απαξαίηεηε ε έζησ θαη ζηνηρεηψδεο γλψζε ηεο ρξήζεο ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή, δε ζα έπξεπε, απφ ην λεπηαγσγείν θηφιαο ηα παηδηά λα πξνεηνηκάδνληαη θαη λα έξρνληαη ζε κηα πξψηε επαθή κε απηφ πνπ νλνκάδνπκε γεληθφηεξα λέεο ηερλνινγίεο; Σα παηδηά θαζεκεξηλά έξρνληαη ζε επαθή κε ηελ εηθφλα ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή ζηηο δηάθνξεο εξγαζίεο, ππεξεζίεο, θαζψο θαη ζην ζπίηη, απνθηψληαο έηζη βηψκαηα, εκπεηξίεο θαη γλψζεηο πνπ ην λεπηαγσγείν νθείιεη λα αμηνπνηεί, λα ππνζηεξίδεη θαη λα δηεπξχλεη. χκθσλα κε ηνλ Οδεγφ Νεπηαγσγνχ ε ρξήζε ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή απφ ηα παηδηά πξνζρνιηθήο ειηθίαο ζπκβάιιεη: ζηε θνηλσληθνπνίεζε ηνπο, θαζψο ζχκθσλα κε έξεπλεο ηα παηδηά πξνηηκνχλ λα εξγάδνληαη ζηνλ ππνινγηζηή ζε νκάδεο ησλ 2-3 αηφκσλ παξά αηνκηθά ζηελ ελίζρπζε ηεο επειημίαο ηεο ζθέςεο θαη ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο ζηελ αλάπηπμε ηθαλφηεηαο επίιπζεο πξνβιεκάησλ ζηελ αλάπηπμε πξνθνξηθήο επηθνηλσλίαο πςειφηεξνπ επηπέδνπ, απ' φηη φηαλ εκπιέθνληαη ζε παξαδνζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο ζηελ αλάπηπμε ηεο απηνλνκίαο ησλ παηδηψλ ζηελ εμέιημε γλψζεσλ, ηθαλνηήησλ θαη δεμηνηήησλ πνπ ζπλδένληαη κε άιιεο γλσζηηθέο πεξηνρέο ζηελ αλάπηπμε ηεο ιεπηήο θηλεηηθφηεηαο ηνπο ζηελ ελίζρπζε ηεο παξαηεξεηηθφηεηάο ηνπο ζηελ θαηαλφεζε αηηίνπ-απνηειέζκαηνο. χκθσλα κε αξθεηέο έξεπλεο, ε ρξήζε ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ δηεπξχλεη ηηο επθαηξίεο γηα κάζεζε θαη ππνζηεξίδεη ηε ζπλνιηθή γλσζηηθή θαη θνηλσληθή αλάπηπμε ησλ παηδηψλ, αξθεί λα αμηνπνηείηαη θαηάιιεια απφ ηνλ/ηελ εθπαηδεπηηθφ. 10

ύλδεζε κε ην Γηαζεκαηηθό Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ πνπδώλ θαη ηνλ Οδεγό Νεπηαγσγνύ Σν Γηαζεκαηηθφ Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ πνπδψλ πξνβιέπεη κηα δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε ηεο πιεξνθνξηθήο, φπνπ κέζα απφ απηή κπνξνχλ λα «δηδαρζνχλ» θαη ηα άιια γλσζηηθά αληηθείκελα, φπσο ε Γιψζζα, ηα Μαζεκαηηθά, ε Μειέηε Πεξηβάιινληνο, ε Γεκηνπξγία θαη Έθθξαζε. ην πξψην κέξνο ηνπ Γηαζεκαηηθνχ Δληαίνπ Πιαηζίνπ Πξνγξακκάησλ πνπδψλ αλαθέξεηαη, πσο ην πξφγξακκα γηα ηε πιεξνθνξηθή εηζάγεη ηε γλσξηκία ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή σο επνπηηθνχ κέζνπ δηδαζθαιίαο θαη σο εξγαιείνπ δηεξεχλεζεο θαη επηθνηλσλίαο κε ηε ζηελή βνήζεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Αλαθέξεηαη, επνκέλσο, πεξηζζφηεξν ζηε ρξεζηκφηεηα ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή θαη ζηε ζχλδεζή ηνπ κε ηα άιια γλσζηηθά αληηθείκελα. ην δεχηεξν κέξνο φκσο, νη ζηφρνη πνπ ζέηεη, φπσο «λα αλαγλσξίδνπλ ηηο θπξηφηεξεο κνλάδεο ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή» ή «λα εληνπίδνπλ γξάκκαηα θαη αξηζκνχο ζην πιεθηξνιφγην» θαλεξψλεη, πσο, ίζσο ηειηθά, ην Γηαζεκαηηθφ Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ πνπδψλ παξνπζηάδεη ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή σο ρξεζηηθφ αληηθείκελν παξαγθσλίδνληαο ηε ζχλδεζή ηνπ κε ηηο άιιεο καζεζηαθέο πεξηνρέο ζηηο δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο. Ο Οδεγφο Νεπηαγσγνχ πεξηέρεη έλα θεθάιαην ζρεηηθφ κε ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή, δίλνληαο έκθαζε ζηηο δπλαηφηεηεο αμηνπνίεζεο ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή σο εξγαιείνπ δηδαζθαιίαο ζην λεπηαγσγείν. Έλα εξγαιείν φκσο, πνπ έρεη ηε δπλαηφηεηα λα επεθηείλεη ηηο εθπαηδεπηηθέο επθαηξίεο ησλ κηθξψλ παηδηψλ, πξνζδίδνληαο λέα δηάζηαζε ζηηο αλαπηπζζφκελεο δξαζηεξηφηεηεο θαη εληζρχνληαο ηε δπλακηθή ηνπ δηεξεπλεηηθνχ- δεκηνπξγηθνχ ηνπο παηρληδηνχ (Νηθνινπνχινπ, 2009). Ο Οδεγφο Νεπηαγσγνχ πξνηείλεη ζπγθεθξηκέλεο δξαζηεξηφηεηεο, ζχκθσλα κε ηηο νπνίεο κπνξεί ν ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο λα ρξεζηκνπνηεζεί κέζα ζηε ηάμε ηνπ λεπηαγσγείνπ ππνζηεξίδνληαο, πσο κέζα απφ απηέο ζα επέιζνπλ ζηαδηαθά θαη νη γλψζεηο γχξσ απφ ηε ρξήζε ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή. Σέινο, ηφζν ζην Γηαζεκαηηθφ Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ πνπδψλ φζν θαη ζηνλ Οδεγφ Νεπηαγσγνχ ε έθηαζε πνπ δίλεηαη ζηελ ελφηεηα ζρεηηθά κε ηε πιεξνθνξηθή είλαη πνιχ κηθξφηεξε απφ απηή ησλ άιισλ γλσζηηθψλ αληηθεηκέλσλ, θάηη ην νπνίν κπνξεί λα ζπκβαίλεη ιφγσ ηεο ζρεηηθά πξφζθαηεο εηζαγσγήο ηνπο ζηε 11

ηάμε ησλ ειιεληθψλ λεπηαγσγείσλ ή ιφγσ ηεο αξλεηηθήο αληίιεςεο νξηζκέλσλ, πνπ ππνζηεξίδνπλ ηε κε χπαξμή ηνπο ζηε ζρνιηθή ηάμε. Κξηηήξηα επηινγήο ηεο έξεπλαο δξάζεο σο κεζόδνπ δηελέξγεηαο ηεο έξεπλάο καο Ο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν επηιέμακε λα δηελεξγήζνπκε ηε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα, είλαη ε έξεπλα δξάζεο θαη απηφ, γηαηί απνηειεί κηα κνξθή αλαζηνραζηηθήο έξεπλαο, πνπ πινπνηείηαη απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο ζπκκεηέρνληεο ζε εθπαηδεπηηθφ ή γεληθφηεξα θνηλσληθφ πιαίζην. Έρεη σο ζηφρν ηε βειηίσζε ησλ θνηλσληθψλ ή πξαθηηθψλ ησλ ζπκκεηερφλησλ, αιιά θαη ηελ νπζηαζηηθή θαηαλφεζε ησλ πξαθηηθψλ απηψλ θαη ηνπ πιαηζίνπ κέζα ζην νπνίν πξαγκαηνπνηνχληαη. Σα ραξαθηεξηζηηθά ηεο έξεπλαο δξάζεο καο νδήγεζαλ ζην λα ηελ επηιέμνπκε σο κέζνδν πξαγκαηνπνίεζεο ηεο έξεπλάο καο. Ζ έξεπλα δξάζεο απνηειεί κηα ζπκκεηνρηθή θαη ζπλεξγαηηθή δηαδηθαζία. Δπίζεο, είλαη κηα δηαδηθαζία πνπ δηαπιέθεη ηελ έξεπλα κε ηε δξάζε, ηε ζεσξία κε ηε πξάμε, έρεη ζπεηξνεηδή θαη πνηνηηθή εξεπλεηηθή δηάζηαζε. Σέινο, δηαζέηεη ζηνραζηηθνθξηηηθφ ραξαθηήξα, ελψ ηαπηφρξνλα ζρεηίδεηαη κε ηελ επαγγεικαηηθή καο αλάπηπμε (Καηζαξνχ & Σζάθνο, 2003). χκθσλα κε ηνπο Carr θαη Kemmis ε έξεπλα δξάζεο κπνξεί λα πάξεη ηξεηο κνξθέο. εκαληηθνί εθπξφζσπνη ηεο Κξηηηθήο ρνιήο ζε ζρέζε κε ηελ εθπαηδεπηηθή έξεπλα, νη Carr θαη Kemmis ζηεξίρζεθαλ ζηε ζεσξία ηνπ J. Habermas ζχκθσλα κε ηελ νπνία ηα ηξία βαζηθά γλσζηηθά αλζξψπηλα ελδηαθέξνληα είλαη ην ηερληθφ, ην πξαθηηθφ θαη ην ρεηξαθεηηθφ. Έηζη πξνθχπηεη ε ηερληθή, ε πξαθηηθή θαη ε ρεηξαθεηηθή έξεπλα δξάζεο. (Καηζαξνχ & Σζάθνο, 2003) Ζ κνξθή πνπ δηαζέηεη ε έξεπλα δξάζεο καο είλαη ε πξαθηηθή. Έρεη, δειαδή σο ζθνπφ ηε δεκηνπξγία κηαο εθπαηδεπηηθήο ζεσξίαο, ε νπνία ζα πξνέξρεηαη απφ ηελ εθπαηδεπηηθή εξγαζία θαη ζπγρξφλσο ζα ηελ ηξνθνδνηεί. Μία ηέηνηα έξεπλα έρεη σο ζηφρν ηε βειηίσζε ηεο πξάμεο πξνθεηκέλνπ λα ηελ θαηαλνήζνπλ νη εθπαηδεπηηθνί. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ επίηεπμε ηεο βειηίσζήο ηεο είλαη ν ζεσξεηηθφο ζηνραζκφο, ν νπνίνο νδεγεί κε ηνλ ηξφπν απηφ ζηε ζεσξία ηεο πξάμεο. Έηζη ε δηδαζθαιία δεκηνπξγεί έλα είδνο πξαθηηθήο επηζηήκεο, ε νπνία κε ηε ζεηξά ηεο νδεγεί θαη ζηε δηακφξθσζε εθπαηδεπηηθήο ζεσξίαο. Άξα, ινηπφλ, ε ζρέζε ζεσξίαο θαη πξάμεο είλαη κία ζρέζε ακθίδξνκε, εθφζνλ νη εθπαηδεπηηθνί ζπλεξγάδνληαη κε 12

ηνλ εξεπλεηή, ν νπνίνο ελεξγεί θαη σο δηεπθνιπληήο θαη ν νπνίνο ζηε ζπλέρεηα πξνσζεί ηνλ αλαζηνραζκφ κέζσ ηνπ δηαιφγνπ. Ζ πξνζέγγηζε απηή ζηεξίδεηαη επηζηεκνινγηθά ζην εξκελεπηηθφ παξάδεηγκα θαη δελ επηηξέπεη θαλνληζηηθνχ ηχπνπ γεληθεχζεηο. Γίλεηαη θπξίσο έκθαζε ζηνλ ίδην ηνλ εθπαηδεπηηθφ, ζην ξφιν πνπ θαηέρεη ν ίδηνο ζε κία ζπγθεθξηκέλε θαηάζηαζε θαη απφ ηνλ νπνίν εμαξηάηαη θαη ε βειηίσζε ηεο πξαθηηθήο. Ζ πξαθηηθή απηή είλαη απνηέιεζκα ελφο πνιχπιεπξνπ θαη δηππνθεηκεληθνχ θξηηηθνχ ειέγρνπ ηφζν ηεο δεδνκέλεο εθπαηδεπηηθήο θαηάζηαζεο, φζν θαη ηεο παξέκβαζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε απηή. Καηά ζπλέπεηα, ζε κηα ηέηνηα πνηνηηθή εξεπλεηηθή πξνζέγγηζε ηα εξεπλεηηθά απνηειέζκαηα ιακβάλνληαη σο ππνζέζεηο δξάζεο θαη φρη σο γεληθεπκέλνπ ραξαθηήξα ζπκπεξάζκαηα. 13

Θεσξεηηθό κέξνο 14

1. Θεσξίεο κάζεζεο ζηε δηδαζθαιία ησλ λέσλ ηερλνινγηώλ Ζ εηζαγσγή νπνηνπδήπνηε κέζνπ ζηελ εθπαίδεπζε, πνπ δηεπθνιχλεη ηε κάζεζε, απαηηεί θαηαλφεζε θαη εθηίκεζε ησλ αξρψλ, πνπ δηέπνπλ ηνλ ηξφπν κάζεζεο ησλ αλζξψπσλ. πσο, γηα παξάδεηγκα ε κεραληθή είλαη ε εθαξκνγή ησλ βαζηθψλ αξρψλ ηεο θπζηθήο, έηζη θαη ε δηδαζθαιία είλαη ε εθαξκνγή ησλ βαζηθψλ αξρψλ ηεο κάζεζεο. Καηά ζπλέπεηα, ν ζρεδηαζκφο νπνηνπδήπνηε θαηλνηνκηθνχ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ πξέπεη λα γίλεηαη κε βάζε ηηο αξρέο ηεο κάζεζεο. Δίλαη θαλεξφ, πσο γηα λα δηδάμεη θάπνηνο ζσζηά θαη απνηειεζκαηηθά νπνηνδήπνηε κάζεκα πξέπεη λα εθαξκφδεη κηα ή πεξηζζφηεξεο ζεσξίεο κάζεζεο (αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε), ζε δηαθνξεηηθή πεξίπησζε, είηε ζα απηνζρεδηάδεη, είηε ζα αλαπαξάγεη ην ζρνιηθφ εγρεηξίδην, πνπ θαλέλα απφ ηα δχν δελ είλαη απνδεθηφ. Οη ζεσξίεο ηεο κάζεζεο, ζηηο νπνίεο ζηεξίδεηαη ε έληαμε ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, νπνηαζδήπνηε βαζκίδαο, είλαη ηξεηο. Ο πκπεξηθνξηζκφο ή Μπηρεβηνξηζκφο απνηειεί ηελ πξψηε ζεσξία κάζεζεο. Θεκειηψδεο αμίσκα απηήο ηεο ζεσξίαο είλαη, φηη ε κάζεζε θαη ε απφθηεζε ηεο γλψζεο είλαη απνηέιεζκα ζπλεμαξηήζεσλ αλάκεζα ζηα εξεζίζκαηα πνπ δέρεηαη ην άηνκν απφ ην πεξηβάιινλ ηνπ θαη ηηο αληηδξάζεηο ηνπ ζηα εξεζίζκαηα απηά. Γειαδή ε ζπκπεξηθνξά ηνπ αηφκνπ ειέγρεηαη θαη δηακνξθψλεηαη απφ πεξηβαιινληηθνχο παξάγνληεο. Ο ζπκπεξηθνξηζκφο έρεη ηηο ξίδεο ηνπ ζηηο εξγαζίεο ησλ Edward Thorndike θαη Ivan Pavlov. Οη δπν απηνί εξεπλεηέο εθηφο απφ ζεκειησηέο είλαη θαη νη εθπξφζσπνη ησλ δχν θπξηφηεξσλ κνξθψλ ή ηάζεσλ ηνπ ζπκπεξηθνξηζκνχ, ηεο θιαζζηθήο ππνθαηάζηαζεο- δηαζχλδεζεο (γλσζηήο σο S-R[εξέζηζκα-αληίδξαζε] ζεσξία), πνπ παξνπζίαζε ν Ivan Pavlov θαη πξνψζεζε ν John Watson θαη ηεο ζπληειεζηηθήο ππνθαηάζηαζεο πνπ παξνπζίαζε ν Edward Thorndike θαη πξνψζεζε ν B.F. Skinner (Atkinson, θ.α., 2003). Ζ ζεσξία ηνπ Pavlov γηα ηε κάζεζε βαζίζηεθε ζε πεηξάκαηα, πνπ πξαγκαηνπνίεζε κε έλαλ ζθχιν. Παξαηεξψληαο ηα ζηνηρεία ησλ εξεπλψλ ηνπ ν Pavlov (εμαξηεκέλε κάζεζε) νδεγήζεθε ζην ζπκπέξαζκα, φηη κάζεζε έρνπκε φηαλ θαηαθέξνπκε λα ζπλεμαξηήζνπκε θάπνην νπδέηεξν εξέζηζκα κε θάπνηα αληίδξαζε. Απηή ε αληίδξαζε κπνξεί λα πξνθαιείηαη απφ θάπνην θπζηθφ εξέζηζκα αξρηθά. Αληίζεηα ην νπδέηεξν εξέζηζκα δελ επηθέξεη απηή ηελ αληίδξαζε. Μεηά ηε 15

ζπλεμάξηεζε, δειαδή ηελ ηνπνρξνληθή ζπλάθεηα νπδεηέξνπ θαη θπζηθνχ εξεζίζκαηνο θαζψο θαη ηεο αληίδξαζεο, επηηπγράλεηαη ε εκθάληζε ηεο θπζηθήο αληίδξαζεο κε ηε δηέγεξζε, πνπ πξνθαινχζε ην νπδέηεξν αξρηθά εξέζηζκα (Atkinson, θ.α., 2003). χκθσλα κε ηνλ B.F. Skinner (ζπληειεζηηθή κάζεζε) ην βαζηθφ εξέζηζκα,ην νπνίν εληζρχεη ηε κάζεζε, δε δεκηνπξγείηαη εθ ηνπ κεδελφο, αιιά αθνινπζεί ηε ζπγθεθξηκέλε επηζπκεηή αληίδξαζε, γη απηφ θαη ε κέζνδφο ηνπ νλνκάδεηαη ελεξγφο ζπληειεζηηθή κάζεζε. χκθσλα κε απηφ, ε ζπκπεξηθνξά πνπ αθνινπζείηαη ακέζσο απφ ζεηηθή ελίζρπζε (ακνηβή) επαλαιακβάλεηαη θαη καζαίλεηαη, ελψ αληίζεηα ε ζπκπεξηθνξά πνπ αθνινπζείηαη απφ αξλεηηθή ελίζρπζε (πνηλή) εμαθαλίδεηαη (Atkinson, θ.α., 2003). Ο ζπκπεξηθνξηζκφο θπξηάξρεζε ζην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ εηθνζηνχ αηψλα ζε φια ηα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα ησλ πξνεγκέλσλ ρσξψλ. πλέβαιε ζηελ νξγάλσζε ηεο δηδαζθαιίαο θαηά ηέηνην ηξφπν, ψζηε λα παξέρνληαη νη πιεξνθνξίεο ζηαδηαθά θαη ηεξαξρηθά δνκεκέλεο. Δπεξέαζε ηε δηδαθηηθή πξάμε κε ηε δηακφξθσζε αξρψλ γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ θαη ηε δηαηχπσζε ησλ παηδαγσγηθψλ θαη δηδαθηηθψλ ζηφρσλ, νη νπνίνη πξέπεη λα είλαη πνιχ ζπγθεθξηκέλνη θαη ζαθείο. ηε ζεσξία απηή ζηεξίρηεθε θαη ε πξνγξακκαηηζκέλε κε ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή δηδαζθαιία. Οη δε εξγαζίεο ζρεηηθά κε ηε δηδαζθαιία απηή ππξνδφηεζαλ πνιπάξηζκεο έξεπλεο γηα ηε κάζεζε θαη έπαημαλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηε ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζηελ εθπαίδεπζε (Πξέδαο, 2003). Ζ ζεσξία ηνπ ζπκπεξηθνξηζκνχ δέρηεθε δξηκχηαηε θξηηηθή απφ ηνπο ππνζηεξηθηέο κηαο λέαο ζεσξίαο κάζεζεο, ηεο γλσζηηθήο ζεσξίαο. Ζ ζεσξία απηή δίλεη έκθαζε ζε κε παξαηεξήζηκεο έλλνηεο, φπσο είλαη ν λνπο, ε κλήκε, ε δηάζεζε, ην θίλεηξν, ε ζθέςε, ν ινγηζκφο θαη άιιεο εζσηεξηθέο δηεξγαζίεο. ηεξίδεηαη ζηηο θηινζνθηθέο αξρέο ηνπ «νξζνινγηζκνχ» κε θπξηφηεξν εθπξφζσπν ηνλ Kant, ν νπνίνο ππνζηήξημε, φηη ε γλψζε δελ απνθηάηαη κε ηελ εκπεηξία κέζσ ησλ αηζζήζεσλ, αιιά κέζσ ππεξβαηηθψλ αξρψλ πνπ πξνυπάξρνπλ ηεο αλζξψπηλεο λφεζεο. Οη γλσζηηθνί ςπρνιφγνη κειέηεζαλ ηελ επίδξαζε πνπ αζθνχλ νη πξνεγνχκελεο γλψζεηο θαη εκπεηξίεο ηνπ αηφκνπ ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν αληηιακβάλεηαη θαη αληηδξά ζηα εξεζίζκαηα ηνπ πεξηβάιινληνο. πσο ζπκβαίλεη κε φιεο ηηο λέεο ζεσξίεο, ππξνδνηνχλ ην ελδηαθέξνλ πνιιψλ εξεπλεηψλ. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ πξνζέγγηζή ηνπο απφ πνιιέο πιεπξέο θαη ηελ εκθάληζε δηαθνξεηηθψλ ζρνιψλ, αιιά ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο αθφκε θαη λέσλ ζεσξηψλ (Πξέδαο, 2003). 16

Θεκειησηήο ηεο ζεσξίαο ηνπ γλσζηηθηζκνχ είλαη ν Piaget, ν νπνίνο αζρνιήζεθε κε ηελ ςπρνπλεπκαηηθή αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ θαη ηνπ εθήβνπ. Σελ πεξηέγξαςε σο κηα εμειηθηηθή δηαδηθαζία, ε νπνία αθνινπζεί δηαθνξεηηθά ζηάδηα. Κάζε ζηάδην ραξαθηεξίδεηαη απφ νξηζκέλεο δπλαηφηεηεο δηαλνεηηθήο ιεηηνπξγίαο, νη νπνίεο εμαξηψληαη απφ ηελ ειηθία ηνπ παηδηνχ θαη ηηο εκπεηξίεο πνπ απνθηά κέζα ζην πεξηβάιινλ ηνπ. Σα ζηνηρεία απηά θαζνξίδνπλ θαη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν καζαίλεη ην αλαπηπζζφκελν άηνκν. Καηά ηνλ Piaget νη γλψζεηο δελ είλαη απιέο ζπλεηξκηθέο απαληήζεηο ζε εξεζίζκαηα, αιιά πεγάδνπλ απφ ηε δξάζε ηνπ αηφκνπ πάλσ ζηα αληηθείκελα. Ο Piaget ρξεζηκνπνηεί ηνλ φξν «αθνκνίσζε» γηα λα πεξηγξάςεη ηε δηαδηθαζία ηεο ελζσκάησζεο ηεο λέαο γλψζεο ή πιεξνθνξίαο κε ηελ πξνζαξκνγή θαη ην ηαίξηαζκά ηνπο ζηηο ήδε ππάξρνπζεο, ελψ «ζπκκφξθσζε» νλνκάδεη ηελ ηξνπνπνίεζε ησλ ήδε ππαξρνπζψλ γλψζεσλ γηα λα γίλνπλ δεθηέο νη λέεο (Siegler, 2006). Μηα άιιε ζρνιή ηεο γλσζηηθήο ζεσξίαο ηεο κάζεζεο κε θχξην εθθξαζηή ηεο ην Vygotsky ππνζηήξημε, φηη ε λνεηηθή αλάπηπμε είλαη απνηέιεζκα ηεο θνηλσληθήο αιιειεπίδξαζεο θαη ηνπ πνιηηηζκηθνχ πιαηζίνπ κέζα ζην νπνίν απηή ζπληειείηαη (Πξέδαο, 2003). Ο Bruner, γλσζηηθφο ςπρνιφγνο επίζεο, δίλεη έκθαζε ζηε δηεπθφιπλζε ηεο κάζεζεο κέζα απφ ηελ θαηαλφεζε ησλ δνκψλ θαη ησλ επηζηεκνληθψλ αξρψλ ελφο γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ θαη ηνπ ηξφπνπ ζθέςεο ηνπ εθπαηδεπφκελνπ. Τπνζηήξημε, φηη έλα κάζεκα κπνξεί λα δηδαρζεί απνηειεζκαηηθά ζε νπνηνδήπνηε εθπαηδεπφκελν, αξθεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ε γιψζζα πνπ θαηαιαβαίλεη αλάινγα κε ην επίπεδν ηεο λνεηηθήο ηνπ αλάπηπμεο. Σν «επξηζηηθφ-αλαθαιππηηθφ» κνληέιν ηνπ Bruner, ηαπηίδεηαη κε ηε δηαρείξηζε θαη νξγάλσζε ησλ γλψζεσλ θαη πιεξνθνξηψλ, πνπ ήδε ππάξρνπλ πξνθεηκέλνπ λα απνθηήζεη θαλείο λέεο (Υαηδεγεσξγίνπ, 2004). Ζ καζεζηαθή δηαδηθαζία είλαη γηα ηνπο επηζηήκνλεο ηεο γλσζηηθήο ςπρνινγίαο απνηέιεζκα νξγάλσζεο θαη πξνζαξκνγήο ησλ πιεξνθνξηψλ ζε ήδε πξνυπάξρνπζεο γλσζηηθέο δνκέο. Γλσζηηθέο δνκέο είλαη ην ζχλνιν ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ησλ δηαδηθαζηψλ επεμεξγαζίαο απηψλ, πνπ θαηέρεη ην άηνκν. Ζ ηξνπνπνίεζε ησλ γλσζηηθψλ δνκψλ πνπ ππάξρνπλ θαη ε απφθηεζε λέσλ είλαη ην απνηέιεζκα ηεο γλσζηηθήο κάζεζεο (Siegler, 2006). Οη ειεθηξνληθνί ππνινγηζηέο «νηθνδνκήζεθαλ» ηερληθά πάλσ ζηε ιεηηνπξγία ηεο αλζξψπηλεο λφεζεο, φπσο απηή κειεηήζεθε θαη παξνπζηάζηεθε απφ ηνπο επηζηήκνλεο ηεο γλσζηηθήο ςπρνινγίαο. Σα δε ινγηζκηθά «κάζεζεο κέζσ 17

θαηαλφεζεο» ραξαθηεξίδνληαη απφ κηα απζηεξά δνκεκέλε εμειηθηηθή αιιεινπρία. Τπάξρεη βαζηθή ζηνρνζεζία, πνπ γηα λα ηελ θαηαθηήζεη ν δηδαζθφκελνο ζα πξέπεη λα αθνινπζήζεη ηελ θιίκαθα ηεο θαηάθηεζεο ηεο γλψζεο. ην γλσζηηθφ εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ, ζε αληηδηαζηνιή κε ην ζπκπεξηθνξηζηηθφ, ν καζεηήο έρεη θεληξηθφ ξφιν ζε φια ηα ζηάδηα εμέιημεο ηνπ καζήκαηνο. Ο εθπαηδεπηηθφο θαζνδεγεί, ζπκβνπιεχεη θαη ιχλεη απνξίεο ηνπ καζεηή. Ζ αλαηξνθνδφηεζε ηεο γλψζεο πνπ παξέρνπλ ηα ινγηζκηθά απηά, ελζαξξχλνπλ ηνπο καζεηέο λα ζπκκεηέρνπλ ζηε δηαδηθαζία απφθηεζεο ηεο λέαο γλψζεο θαη αλαπηχζζνπλ ηελ απηνπεπνίζεζή ηνπο. Ο καζεηήο κπνξεί λα θάλεη εχθνια ζπγθξίζεηο θαη λα μερσξίδεη έλλνηεο ζην κπαιφ ηνπ. Έρεη αθφκε ηε δπλαηφηεηα λα αμηνινγείηαη απφ ην δηδάζθνληα αιιά θαη λα απηναμηνινγείηαη (Πξέδαο, 2003). πσο ε γλσζηηθή ζεσξία ηεο κάζεζεο άξρηζε λα αληηθαζηζηά ηελ επηθξαηνχζα ζεσξία ηνπ ζπκπεξηθνξηζκνχ ζηε δεθαεηία ηνπ 1970, έηζη θαη ε θνλζηξνπθηηβηζηηθή ζεσξία ηεο κάζεζεο ακθηζβεηεί ζήκεξα ηελ ηξέρνπζα θπξίαξρε γλσζηηθή πξνζέγγηζε. Ο θνλζηξνπθηηβηζκφο είλαη επίζεο, κηα θηινζνθηθή άπνςε, ε νπνία πξεζβεχεη, φηη ε κφλε πξαγκαηηθφηεηα, πνπ έρεη ζεκαζία, είλαη ε πξνζσπηθή καο εξκελεία φζσλ αληηιακβαλφκαζηε. Ζ ζεσξία ηεο θνλζηξνπθηηβηζηηθήο κάζεζεο ηζρπξίδεηαη, φηη ε γλψζε δελ πξνζιακβάλεηαη απφ ηνλ έμσ θφζκν, αιιά δνκείηαη ζην θεθάιη καο. Τπάξρνπλ δηαθνξεηηθέο θνλζηξνπθηηβηζηηθέο ζρνιέο. χκθσλα κε ηνλ θνηλσληθφ θνλζηξνπθηηβηζκφ γηα παξάδεηγκα, ε κάζεζε είλαη κηα θνηλσληθή δηαδηθαζία. ηη καζαίλνπκε είλαη κηα ζπλάξηεζε θνηλσληθψλ πξνηχπσλ θαη εξκελεηψλ. Ζ δε γλψζε δε δνκείηαη απιψο απφ ην άηνκν, αιιά απφ θνηλσληθέο νκάδεο. Ο δηαιιαθηηθφο θνλζηξνπθηηβηζκφο ππνζηεξίδεη, φηη ππάξρεη φλησο έλαο πξαγκαηηθφο θφζκνο, αιιά θαη ε θαηαλφεζή ηνπ είλαη πνιχ αηνκηθή θαη κεηαβαιιφκελε. Ο ξηδνζπαζηηθφηεξνο θνλζηξνπθηηβηζκφο ζεσξεί, φηη πνηέ δελ κπνξνχκε πξαγκαηηθά λα γλσξίζνπκε ηελ αθξηβή θχζε ηνπ πξαγκαηηθνχ θφζκνπ, αιιά λα δίλνπκε κφλν ηηο εξκελείεο καο γηα φζα δηαδξακαηίδνληαη (Υαηδεγεσξγίνπ, 2004). Σν ζεκαληηθφ ζεκείν γηα ην ζρεδηαζκφ ηεο δηδαζθαιίαο είλαη, φηη ζχκθσλα κε ηελ θνλζηξνπθηηβηζηηθή νπηηθή γσλία, ε κάζεζε είλαη κηα δηαδηθαζία ησλ αηφκσλ πνπ δνκνχλ ελεξγά ηε γλψζε. Οη παξαδνζηαθέο εθπαηδεπηηθέο κέζνδνη, φπσο ε απνκλεκφλεπζε, ε επίδεημε θαη ε κίκεζε, ζεσξνχληαη αζχκβαηεο κε ηελ άπνςε, φηη ε κάζεζε είλαη κηα δηαδηθαζία δφκεζεο (Υαηδεγεσξγίνπ, 2004). 18

Ζ έξεπλα ηνπ Semour Papert κε Logo ήηαλ έλα απφ ηα πξψηα παξαδείγκαηα εθαξκνγήο κηαο θνλζηξνπθηηβηζηηθήο άπνςεο ηεο εθπαηδεπηηθήο ρξήζεο ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ. Σα ηειεπηαία ρξφληα ν Papert θαη νη ζπλεξγάηεο ηνπ έρνπλ δηεπξχλεη απηή ηελ πξνζέγγηζε ζηε γεληθφηεξε ηδέα, φηη νη άλζξσπνη καζαίλνπλ ηα πεξηζζφηεξα πξάγκαηα θαιχηεξα κέζσ ηεο δφκεζεο πξνγξακκάησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, παηρληδηψλ κε ππνινγηζηέο ή ζπλζέζεσλ πνιπκέζσλ παξά κέζσ ησλ παξαδνζηαθψλ κεζφδσλ ηεο άκεζεο δηδαζθαιίαο ηεο χιεο (Παλέηνο, 2001). Δλ θαηαθιείδη, ν ηξφπνο πνπ έρνπκε επηιέμεη λα εξγαζηνχκε ζηεξίδεηαη ζηε γλσζηηθή ζεσξία κάζεζεο. ε ζρέζε κε ην γλσζηηθηζκφ, νη απφςεηο καο ζπκπίπηνπλ κε απηή ηνπ Bruner, πσο ε κάζεζε επηηπγράλεηαη κε ηελ νξγάλσζε θαη ηε πξνζαξκνγή ησλ πιεξνθνξηψλ ζε ήδε πξνυπάξρνπζεο γλσζηηθέο δνκέο. Ο καζεηήο σο κέινο ηεο ζρνιηθήο νκάδαο βξίζθεηαη ζε κία δηαξθή αιιειεπίδξαζε κε ηα ππφινηπα κέιε ηεο θάηη ην νπνίν ζπληειεί ζηελ νηθνδφκεζε κίαο ζθαηξηθήο γλψζεο ησλ πξαγκάησλ. 2. Μνληέια έληαμεο ησλ Σερλνινγηώλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληώλ Μέζα ζηελ θαζεκεξηλή εθπαηδεπηηθή πξαθηηθή επηθξαηνχλ ηξεηο θάζεηο ρξήζεο ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Ζ δηδαζθαιία ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ γεληθφηεξα θαη ηεο Πιεξνθνξηθήο εηδηθφηεξα, σο απηφλνκν γλσζηηθφ αληηθείκελν απνηειεί ην ηερλνθεληξηθφ κνληέιν. Ζ ηερλνθεληξηθή απηή πξνζέγγηζε ππήξμε ε πξψηε ρξνλνινγηθά πξνζέγγηζε εηζαγσγήο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Σν ζπγθεθξηκέλν κνληέιν ραξαθηεξίδεηαη απφ ηερλνθξαηηθφ ληεηεξκηληζκφ θαη απνζθνπεί ζηελ απφθηεζε γλψζεσλ ζε ζρέζε κε ηε ιεηηνπξγία ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ θαη ηελ εηζαγσγή ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηνπο. ηε ζπλέρεηα, ε δηδαζθαιία ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ γεληθφηεξα θαη ηεο Πιεξνθνξηθήο εηδηθφηεξα, σο κέζν γηα ηε δηδαζθαιία άιισλ καζεκάησλ απνηειεί ην πξαγκαηνινγηθφ κνληέιν. Ζ πξαγκαηνινγηθή πξνζέγγηζε ζρεηίδεηαη κε ην ηερλνινγηθφ αιθαβεηηζκφ, γηαηί νη 19

ηερλνινγίεο δελ απνηεινχλ κφλν γλσζηηθφ αληηθείκελν, ην νπνίν είλαη απαξαίηεην γηα ηνλ ηερλνινγηθφ αιθαβεηηζκφ ησλ καζεηψλ, αιιά θαη ζεκαληηθφ επνπηηθφ πνιπκέζν θαη γλσζηηθφ εξγαιείν δηδαζθαιίαο γηα φια ηα καζήκαηα. Αθφκε, απνηεινχλ θαη κηα αζηείξεπηε πεγή πιεξνθφξεζεο θαη επηθνηλσλίαο κε ηνλ θφζκν ηεο γλψζεο. Ζ νξζή παηδαγσγηθή ηνπο ρξήζε απνηειεί απφ κφλε ηεο κηα ελ δπλάκεη θαηλνηφκν παηδαγσγηθή κεζνδνινγία, πνπ κεηαζρεκαηίδεη ηηο παξαδνζηαθέο δνκέο επηθνηλσλίαο θαη επλνεί ηελ εθαξκνγή πνιιψλ άιισλ παηδαγσγηθψλ αξρψλ, πνπ ήηαλ δχζθνιν κέρξη ηψξα λα εθαξκνζηνχλ ζην πιαίζην ηεο παξαδνζηαθήο ηάμεο. Σέινο, ε δηδαζθαιία ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ γεληθφηεξα θαη ηεο Πιεξνθνξηθήο εηδηθφηεξα, σο κέζν επηθνηλσλίαο απνηειεί ην νινθιεξσκέλν κνληέιν. χκθσλα δειαδή κε ην νινθιεξσκέλν κνληέιν ηα ζέκαηα, πνπ αθνξνχλ ζηηο λέεο ηερλνινγίεο δηδάζθνληαη κέζα απφ φια ηα γλσζηηθά αληηθείκελα ηνπ ζρνιείνπ θαη δελ ζπληζηνχλ ηδηαίηεξν γλσζηηθφ αληηθείκελν. Οη ππνζηεξηθηέο ηνπ κνληέινπ απηνχ πηζηεχνπλ, πσο ν δηαρσξηζκφο ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο ρξήζεο ηεο πιεξνθνξηθήο ζε φιν ην θάζκα ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ θαη φρη ε έληαμή ηνπ ζε έλα ζπγθεθξηκέλν αληηθείκελν, κπνξεί λα βνεζήζεη ηελ νπζηαζηηθή θαη απφ θνηλνχ δεκηνπξγηθή ζπκκεηνρή εθπαηδεπηηθψλ θαη καζεηψλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Σν γεγνλφο, ινηπφλ, φηη θαζίζηαηαη αλαγθαίνο ν αιθαβεηηζκφο φζνλ αθνξά ηε ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηθψλ κέζσλ γεληθφηεξα θαη ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ εηδηθφηεξα, νδεγεί ζην πξαγκαηνινγηθφ πξφηππν έληαμεο, ην νπνίν θαίλεηαη λα ζπλδπάδεη ηα παηδαγσγηθά πιενλεθηήκαηα ηεο νινθιεξσηηθήο πξνζέγγηζεο κε ηνπο φξνπο ηνπ εθηθηνχ. Υαξαθηεξίδεηαη απφ ηελ χπαξμε ελφο απηφλνκνπ καζήκαηνο γεληθψλ γλψζεσλ πιεξνθνξηθήο θαη ηελ πξννδεπηηθή έληαμε ηεο ρξήζεο ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ σο κέζν ζηήξημεο ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο ζε φια ηα γλσζηηθά αληηθείκελα ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ. 20

3. Οη ηερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληώλ ζηελ λεπηαθή εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία Ζ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε απνηειεί ηελ θαηαιιειφηεξε βαζκίδα εθπαίδεπζεο γηα ηελ έληαμε ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ θαηά θχξην ιφγν κε ηελ νιηζηηθή πξνζέγγηζε, ηελ αμηνπνίεζε δειαδή ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ ζε φια ηα γλσζηηθά αληηθείκελα σο κέζσλ έθθξαζεο κηαο δηαζεκαηηθήο πξνζέγγηζεο ζηε κάζεζε. Παξφια απηά απαηηνχληαη κεηαξξπζκίζεηο. Ζ εηζαγσγή ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ δχλαηαη λα πινπνηεζεί επθνιφηεξα ππνζηεξίδνληαο, ζπκπιεξψλνληαο, αιιά θαη επεθηείλνληαο δηαθνξεηηθέο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο θαη κεζφδνπο, φπσο ε εθαξκνγή ηνπ Γηαζεκαηηθνχ Δληαίνπ Πιαηζίνπ Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ, ε θάπνηα επειημία πνπ πξνζθέξεη ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ζε πνηθίιεο πεξηπηψζεηο, ε δηεχξπλζε ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ζην πιαίζην ηεο επέιηθηεο δψλεο, θαζψο θαη ηνπ νινήκεξνπ ζρνιείνπ. Ζ δπλαηφηεηα ραιαξήο ζχλδεζεο ηεο παηδαγσγηθήο αμηνπνίεζεο ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ κε ηε δηδαζθφκελε χιε, νη δπλαηφηεηεο θαη νη επθαηξίεο γηα πινπνίεζε ηεο ζπλαηζζεκαηηθήο θαη ςπρνθηλεηηθήο ηαμηλνκίαο, εθηφο απφ ηε γλσζηηθή, νη γλψζεηο θαη ε εηνηκφηεηα ησλ λέσλ εθπαηδεπηηθψλ, νη νπνίνη είλαη απφθνηηνη ησλ Παλεπηζηεκηαθψλ Παηδαγσγηθψλ Σκεκάησλ, ε ζπλερηδφκελε θαη δηαξζξσκέλε ζε επίπεδα επηκφξθσζε ησλ ελ ελεξγεία εθπαηδεπηηθψλ θαη ε ζεηηθή ζηάζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ απέλαληη ζηηο Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ. χκθσλα κε ην Δληαίν Πιαίζην Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ Πιεξνθνξηθήο έκθαζε δίλεηαη ζηελ αλάπηπμε δξαζηεξηνηήησλ κε ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή απφ ηνπο καζεηέο κε ηε βνήζεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηνπο, απνβιέπνληαο ζε κηα πην νπζηαζηηθή παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ. Γηα ηελ πξαγκάησζε φκσο απηνχ ηνπ ζηφρνπ, θξίλεηαη απαξαίηεην ν ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο λα αμηνπνηείηαη σο γλσζηηθφ-δηεξεπλεηηθφ εξγαιείν, σο επνπηηθφ κέζν δηδαζθαιίαο, σο εξγαιείν επηθνηλσλίαο θαη αλαδήηεζεο πιεξνθνξηψλ θαζψο θαη σο πιεξνθνξηθφο αιθαβεηηζκφο. Ο ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο σο γλσζηηθφ-δηεξεπλεηηθφ εξγαιείν απνηειεί ηνλ θπξηφηεξν άμνλα έληαμεο ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε. Ζ ζπγθεθξηκέλε πξνζέγγηζε 21

ζρεηίδεηαη κε ηε ρξήζε ινγηζκηθνχ δηαθφξσλ ηχπσλ κε ζθνπφ ηε δπλαηφηεηα δηεξεχλεζεο, απφ ην κέξνο ησλ καζεηψλ, πξαγκαηηθψλ ή κε πξαγκαηηθψλ θαηαζηάζεσλ γηα ηελ νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο, θπξίσο ζε πεξηπηψζεηο θαηά ηηο νπνίεο νη καζεηέο δπζθνιεχνληαη λα έρνπλ αλαπαξαζηάζεηο ή εκπεηξίεο θαη λα δεκηνπξγνχλ λνεηηθά κνληέια. Αθφκε, έκθαζε δίλεηαη ζηελ αλάπηπμε καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή απφ ην καζεηή ζε ζπλεξγαζία κε άιινπο καζεηέο ή κε ηνλ εθπαηδεπηηθφ ηνπο. ηελ πεξίπησζε πνπ ν ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο αμηνπνηείηαη σο επνπηηθφ κέζν δηδαζθαιίαο, ε ρξήζε ινγηζκηθνχ γεληθήο ρξήζεο, φπσο ν επεμεξγαζηήο θεηκέλνπ, ζην πιαίζην ηεο δηδαζθαιίαο ζπγθεθξηκέλσλ καζεκάησλ, θαζψο θαη ε αλάπηπμε δεμηνηήησλ κέζσ πνηθίισλ δξαζηεξηνηήησλ, θξίλνληαη αλαγθαία. Καη εδψ έκθαζε δίλεηαη ζηελ αλάπηπμε καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ αλαδεηθλχνπλ ηνλ θχξην ζηφρν ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή σο γλσζηηθνχ-δηεξεπλεηηθνχ εξγαιείνπ. Ο ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο σο εξγαιείν επηθνηλσλίαο θαη αλαδήηεζεο πιεξνθνξηψλ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ ζε ηνπηθέο ή απνκαθξπζκέλεο ηξάπεδεο πιεξνθνξηψλ, θαζψο θαη γηα ηελ επηθνηλσλία κε άιινπο καζεηέο, ζρνιεία θαη θνξείο. Ο πιεξνθνξηθφο αιθαβεηηζκφο αθνξά ηελ πξνζέγγηζε θαη εμνηθείσζε ησλ καζεηψλ κε ηηο βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή. Ο ζπγθεθξηκέλνο άμνλαο πξνηείλεηαη λα πινπνηείηαη κέζα απφ ηηο εκπεηξίεο ησλ καζεηψλ ρξεζηκνπνηψληαο ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή σο εξγαιείν, ρσξίο λα δίλεηαη έκθαζε ζε δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο. ζν, ινηπφλ, αθνξά θαη ηνπο ηέζζεξηο άμνλεο πξνθεηκέλνπ λα πινπνηεζεί ν ζθνπφο ηεο έληαμεο ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε δηαπλένληαη απφ ηελ αμηνπνίεζε ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή σο γλσζηηθνχ-δηεξεπλεηηθνχ εξγαιείνπ κε ηελ αλάπηπμε καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ηελ έθθξαζε ησλ καζεηψλ κέζσ ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή αθνινπζψληαο κία πξνζέγγηζε νιηζηηθή. Δπίζεο, θάλνπλ αηζζεηή ηελ παξνπζία ηνπο νη εκπεηξίεο, ε ελεξγφο ζπκκεηνρή θαη ηα θίλεηξα γηα κάζεζε, ηα νπνία θαινχληαη λα αμηνπνηήζνπλ νη Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ. Έηζη, ινηπφλ, απφ ηα παξαπάλσ ζπλεπάγεηαη, πσο ν ξφινο ηεο νπζηαζηηθήο παηδαγσγηθήο αμηνπνίεζεο ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ, κε ζηφρν λα ζπλεηζθέξνπλ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία θαη ηελ νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο είλαη πνιχ ζεκαληηθφο. 22

4. Ο ππνινγηζηήο σο γλσζηηθό εξγαιείν ζηελ πξνζρνιηθή αγσγή ηε ζχγρξνλε εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία, φηαλ αλαθεξφκαζηε ζηε ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή δελ αλαθεξφκαζηε ζε απηφλ απιψο σο έλα δηδαθηηθφ κέζν, αιιά θαη σο έλα γλσζηηθφ εξγαιείν, ή κάιινλ σο κία πεγή γλσζηηθψλ εξγαιείσλ. Με ηνλ φξν γλωζηηθό εξγαιείν ζηε Γηδαθηηθή αλαθεξφκαζηε ζε φια φζα ιεηηνπξγνχλ σο γλσζηηθέο δνκέο θαη ιεηηνπξγίεο, κέζσ ησλ νπνίσλ νη καζεηέο ζθέθηνληαη θαη καζαίλνπλ κέζα απφ ηηο ζθέςεηο ηνπο, δηεπθνιχλνληαο έηζη ηε γλσζηηθή ηνπο αλάπηπμε (Ράπηεο Α. & Ράπηε Α., 2004). Ο ππνινγηζηήο ζπληζηά γλσζηηθφ εξγαιείν, εθφζνλ ε λνεηηθή δξαζηεξηφηεηα ηνπ αηφκνπ πνπ ην ρξεζηκνπνηεί ππνζηεξίδεηαη ππνινγηζηηθά, αλαπαξαζηαηηθά θαη δηαρεηξηζηηθά. χκθσλα επίζεο κε ην Γηαζεκαηηθφ Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ πνπδψλ, ε ρξήζε ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή σο γλσζηηθνχ εξγαιείνπ απνηειεί έλαλ απφ ηνπο ηξεηο βαζηθνχο ζθνπνχο ηεο ρξήζεο ηνπ. Ζ νξζή φκσο ρξήζε απηνχ σο γλσζηηθνχ εξγαιείνπ δε κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί, εθφζνλ δελ πιεξνχληαη νη απαξαίηεηεο πξνυπνζέζεηο. Απαηνχληαη αξρηθά θαηάιιειεο δξαζηεξηφηεηεο. Γηα λα αμηνπνηεζεί ν ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο σο γλσζηηθφ εξγαιείν είλαη απαξαίηεηνο ν επαλαζρεδηαζκφο ησλ ζπκβαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, έηζη ψζηε λα θαηνξζψζνπκε λα εληάμνπκε επηηπρψο ζε απηέο ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή σο γλσζηηθφ εξγαιείν. Υξεηάδεηαη επίζεο ην θαηάιιειν ινγηζκηθφ, θαζψο θαη ε ζσζηή νξγάλσζε ηεο ηάμεο. Ζ εξγαζία ζε νκάδεο ίζσο λα απνηειεί ηελ επηθξαηέζηεξε επηινγή θαη γηα ιφγνπο παηδαγσγηθνχο αιιά, ζεκαληηθφηεξν κα θαζφινπ επράξηζην, γηαηί νη ππνινγηζηέο δελ επαξθνχλ γηα φινπο, ηδηαίηεξα ζηα ειιεληθά λεπηαγσγεία πνπ ζπρλφηεξε είλαη ε πιήξεο απνπζία ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή. Σέινο, ζα πξέπεη λα ππάξμεη κηα αιιαγή φζνλ αθνξά ηε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε ηεο κάζεζεο. Ζ ρξήζε ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ζα πξέπεη λα γίλεηαη κε κέηξν θαη κφλν ζε πεξίπησζε πνπ ε ελαζρφιεζε κε απηφλ ζα νδεγήζεη ζηε πεξαηηέξσ γλψζε. Λχζε γηα ηελ νξζή ρξήζε ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή απνηειεί ε νξηδφληηα έληαμή ηνπ ζηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ πξαγκαηνπνηνχκε. Υσξίο επνκέλσο λα γίλεηαη ε ρξήζε ηνπ απηνζθνπφο, αιιά εληάζζνληάο ηνλ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία κε απψηεξν ζηφρν ηελ απνθηψκελε γλψζε. (Θενδσξαθνπνχινπ Μ. & Καξαζαββίδεο Ζ.), (20-05- 2011) 23

Δπίζεο, ν ζχγρξνλνο ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο, φζνλ αθνξά ζηηο δπλαηφηεηεο θαη ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ παξέρεη ζην πιαίζην ηεο πξνζρνιηθήο εθπαίδεπζεο, ζεσξείηαη σο ην ηζρπξφηεξν γλσζηηθφ εξγαιείν. Οη Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ αμηνπνηνχληαη ζην ρψξν ηεο πξνζρνιηθήο αγσγήο κέζσ θαηάιιεισλ ζπζηεκάησλ θαη ινγηζκηθψλ γηα πξφζβαζε ζε πεγέο πιεξνθνξηψλ, γηα ηελ αλαπαξάζηαζε ηεο πιεξνθνξίαο, ηελ αλάιπζε πνιχπινθσλ πξνβιεκάησλ, ηελ επίιπζε δχζθνισλ δηεξγαζηψλ, ηελ αλαπαξάζηαζε ηεο γλψζεο ηνπ ρξήζηε-καζεηή, θαζψο θαη ηελ ππνζηήξημε δεκηνπξγίαο λνεηηθψλ κνληέισλ. Ο ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο κε ηα ηερλνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ απνηειεί έλα εξγαιείν γεληθήο ρξήζεο, ην νπνίν ζπλεηζθέξεη ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία κε πνηθίινπο ηξφπνπο. Ζ πιεηνςεθία ησλ γλσζηηθψλ εξγαιείσλ απνηεινχλ εζσηεξηθέο δηεξγαζίεο ηνπ καζεηή. Γελ είλαη φκσο ιίγεο νη θνξέο, θπξίσο θαηά ηελ πξαγκάηεπζε αθεξεκέλσλ ελλνηψλ θαη θαηαζηάζεσλ, απξφζηησλ ζηελ θαζεκεξηλή εκπεηξία, πνπ απαηηνχληαη εμσηεξηθά γλσζηηθά εξγαιεία πνπ εκπιέθνπλ ηνπο καζεηέο ζε λνεκαηνδνηνχκελεο γλσζηηθέο δηεξγαζίεο θαη ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο, θαζψο αμηνπνηνχληαη σο δηακεζνιαβεηέο θαη πεδία πξαθηηθήο ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία. Απηφ νδεγεί, ζην φηη νη Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ είλαη γλσζηηθά εξγαιεία. Δπίζεο, ν ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο εκπιέθεη ηνπο καζεηέο ζε δηεξγαζίεο κε ζπγθεθξηκέλνπο δηδαθηηθνχο ζηφρνπο θαη ζε λνεηηθέο δηεξγαζίεο πςεινχ επηπέδνπ, ιεηηνπξγψληαο έηζη σο γλσζηηθά εξγαιεία, εθφζνλ ε ιεηηνπξγία ηνπο εμαξηάηαη απφ ηηο ελέξγεηεο ησλ καζεηψλ θαη επεηδή ηνπο ππνζηεξίδνπλ ζηε δεκηνπξγηθή ζθέςε, ππεξβαίλνληαο ηνπο γλσζηηθνχο πεξηνξηζκνχο ηνπο θαη εκπιέθνληάο ηνπο ζε γλσζηηθέο δηεξγαζίεο πνπ αδπλαηνχλ λα πινπνηεζνχλ κε άιιν ηξφπν. Γλσζηηθά εξγαιεία είλαη εθαξκνγέο ινγηζκηθνχ, νη νπνίεο δεκηνπξγνχληαη ή ηξνπνπνηνχληαη θαη ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ην καζεηή πξνθεηκέλνπ λα αλαπαξαζηήζεη ηηο γλψζεηο ηνπ θαη ηνλ εκπιέθνπλ απαξαίηεηα ζε δηεξγαζίεο θξηηηθήο ζθέςεο ζρεηηθά κε ην ππφ κειέηε ζέκα. Έλα γλσζηηθφ εξγαιείν, φπσο είλαη ν ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο, κπνξεί λα ζεσξεζεί σο κία ηερληθή δηδαζθαιίαο, πεξηιακβάλνληαο δηεξγαζίεο κε ζηφρν ηελ ελεξγή θαη ζηαδηαθή νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο κέζσ ηεο δηαρείξηζεο θαη αλαπαξάζηαζεο ηεο πιεξνθνξίαο πνπ πεξηέρνπλ θαη ηνπ πξνβιήκαηνο ζην νπνίν αλαθέξνληαη. 24

ηε ζπλέρεηα, πξνηείλνληαη ηέζζεξηο ηχπνη γλσζηηθψλ εξγαιείσλ. Ο δηαρσξηζκφο απηφο γίλεηαη κε βάζε ηε ιεηηνπξγία ζηελ νπνία εκπιέθνληαη. Ο πξψηνο ζρεηίδεηαη κε ηελ ππνζηήξημε γλσζηηθψλ θαη κεηαγλσζηηθψλ δηεξγαζηψλ. Ο δεχηεξνο αθνξά ηελ κείσζε ηνπ γλσζηηθνχ θφξηνπ κε ηελ εθηέιεζε κεραληζηηθψλ δηεξγαζηψλ πνπ απαηηνχλ γλσζηηθέο δεμηφηεηεο ρακεινχ επηπέδνπ, ψζηε ν καζεηήο λα αζρνιείηαη κε λνεηηθέο δηεξγαζίεο πςεινχ επηπέδνπ. Ο ηξίηνο ηχπνο γλσζηηθνχ εξγαιείνπ είλαη εθείλνο πνπ εκπιέθεη ην καζεηή ζε καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο, πνπ είλαη αδχλαην λα πινπνηεζνχλ κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν. Σέινο, ν ηέηαξηνο ηχπνο γλσζηηθνχ εξγαιείνπ πξνζθέξεη ζην καζεηή ηελ επθαηξία λα δεκηνπξγεί θαη λα ειέγρεη ππνζέζεηο ζην πιαίζην ηεο επίιπζεο ελφο πξνβιήκαηνο. Με ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή σο γλσζηηθφ εξγαιείν, ε παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ πεξλά ζε άιιν επίπεδν. Απφ ηελ ηερλνθεληξηθή πξνζέγγηζε ηνπ πιεξνθνξηθνχ αιθαβεηηζκνχ θαη ηεο ππνβνεζνχκελεο απφ ππνινγηζηή δηδαζθαιίαο ζηελ επνηθνδνκεηηθή ζπκβνιή ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ ζηε κάζεζε. Ο πιεξνθνξηθφο αιθαβεηηζκφο αθνξά ηε κάζεζε ζρεηηθά κε ηνπο ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο. ζνλ αθνξά ηελ παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ απαηηεί έλα επίπεδν ηερληθψλ δεμηνηήησλ, νη νπνίεο δχλαληαη λα απνθηεζνχλ ζην πιαίζην ελφο λνεκαηνδνηεκέλνπ εθπαηδεπηηθνχ πιαηζίνπ θαηά ηε ρξήζε γλσζηηθψλ εξγαιείσλ. Δπίζεο, θαη ε ππνβνεζνχκελε απφ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή δηδαζθαιία αθνξά ηε κάζεζε κε ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή, φπσο θαη ν πιεξνθνξηθφο αιθαβεηηζκφο. πγθεθξηκέλα πεξηιακβάλεη θαηά θχξην ιφγν ινγηζκηθά εμάζθεζεο θαη πξαθηηθήο, δηδαζθαιίαο, λνήκνλα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα. ε ηέηνηνπ είδνπο ινγηζκηθά ν καζεηήο αζρνιείηαη κε φ, ηη έρεη πξνγξακκαηηζηεί ν ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο λα ηνπ παξνπζηάζεη θαη ηνλ νδεγεί ζπλήζσο ζε δξαζηεξηφηεηεο πξνθεηκέλνπ λα απνθηήζεη ζπγθεθξηκέλεο γλψζεηο ή δεμηφηεηεο. Παξά ην γεγνλφο φηη ν ρξήζηεο-καζεηήο ηέηνηνπ είδνπο ινγηζκηθψλ θξαηνχλ ζεηηθή ζηάζε φζνλ αθνξά απηά, ελψ ηαπηφρξνλα πινπνηνχλ ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ηνλ ζπλνδεχνπλ, ζχκθσλα κε έξεπλεο ε γλψζε πνπ απνθηά ν ρξήζηεο-καζεηήο παξακέλεη αδξαλήο θαη ιίγεο είλαη νη πεξηπηψζεηο πνπ ηνπ παξέρεηαη ε επθαηξία γηα απηελέξγεηα ζηα πιαίζηα ησλ ινγηζκηθψλ. Ζ κάζεζε κε ηηο Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ, ε νπνία ζρεηίδεηαη κε ηελ αμηνπνίεζή ηνπο σο γλσζηηθψλ εξγαιείσλ, απνηειεί κία 25

πξνζέγγηζε θαζαξά επνηθνδνκεηηθή. χκθσλα κε ηηο Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ ε νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο απφ ηνλ καζεηή πξαγκαηνπνηείηαη κε ηελ εκπινθή ηνπ ζε δηαδηθαζίεο πνπ δηαρεηξίδεηαη θαη θαηεπζχλεη ν ίδηνο αλάινγα κε ηηο αλάγθεο θαη ηηο απαηηήζεηο ηνπ θαη πνηθίινπλ αλάινγα κε ην καζεζηαθφ ηχπν ηνπ θάζε καζεηή. Οη Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ σο γλσζηηθά εξγαιεία ζπκβάιινπλ ζηελ νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο ζε πεξηπηψζεηο, φπσο ε θαηαζθεπή ηεο γλψζεο κέζσ ηεο αλαπαξάζηαζεο ησλ ηδεψλ ησλ καζεηψλ, ηεο νξγάλσζεο ησλ βάζεσλ γλψζεο απφ ηνπο καζεηέο, ηεο δεκηνπξγίαο ελφο πιαηζίνπ δηαηεηαγκέλσλ θαηεγνξηψλ αλάιπζεο θαη θαηαλφεζεο δεδνκέλσλ. Δπίζεο, νη Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ ππνζηεξίδνπλ ηελ αλαδήηεζε, εμεξεχλεζε θαη δηεξεχλεζε γηα πξφζβαζε ζε δπλακηθή πιεξνθνξία, θαζψο θαη γηα ζχγθξηζε θαηαζηάζεσλ, πξνζεγγίζεσλ θαη εθδνρψλ. Αθφκε, ζχκθσλα κε ηηο Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ, ε κάζεζε απνθηάηαη κέζσ ελεξγεηψλ, κέζσ πξνζνκνηψζεσλ πξαγκαηηθψλ θαηαζηάζεσλ θαη θαηλνκέλσλ παξέρνληαο έλα αζθαιέο θαη ειεγρφκελν πεξηβάιινλ εξγαζίαο. Τπνζηεξίδνπλ ηαπηφρξνλα ηε γλσζηηθή ζχγθξνπζε κέζσ πξνζνκνηψζεσλ πξαγκαηηθψλ θαηαζηάζεσλ θαη θαηλνκέλσλ, εηθνληθψλ πεηξακάησλ, κέζσ ζχγθξηζεο αηηηψλαπνηειεζκάησλ. Οη Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ ηνλίδνπλ ηε κάζεζε κε ζπλδηαιιαγή κέζσ ηεο ζπλεξγαζίαο κε άιινπο, ηεο ζπδήηεζεο, επηρεηξεκαηνινγίαο θαη ζπλαίλεζεο κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο καζεηηθήο θνηλφηεηαο θαη ηέινο, ηε κάζεζε κέζσ ηνπ αλαζηνραζκνχ βνεζψληαο ην καζεηή λα δηαηππψζεη κε ζαθήλεηα, λα αλαπαξαζηήζεη ηηο γλψζεηο ηνπ θαη λα απνδψζεη λφεκα κε ην δηθφ ηνπ κνλαδηθφ ηξφπν ζε θπζηθά κεγέζε θαη θαηαζηάζεηο. Σα γλσζηηθά εξγαιεία πεξηιακβάλνληαη ζην πιαίζην ηεο επνηθνδνκεηηθήο κάζεζεο, ελψ ηαπηφρξνλα πινπνηνχλ ηνπο άμνλεο γηα ηελ έληαμε ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, θαζψο θαη γηα ηελ παηδαγσγηθή ηνπο αμηνπνίεζε. Με ηε ρξήζε ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ πινπνηνχληαη ηξεηο αθφκε άμνλεο αμηνπνίεζήο ηνπο, φζνλ αθνξά ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Ο ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο σο επνπηηθφ κέζν, σο εξγαιείν επηθνηλσλίαο θαη ν πιεξνθνξηθφο αιθαβεηηζκφο. Ο ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο σο γλσζηηθφ εξγαιείν ζην πιαίζην ηεο νηθνδφκεζεο ηεο γλψζεο ζπληειεί ζηελ παξνρή εκπεηξηψλ γηα ηελ νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο ζπλεθηηκψληαο πνηθίιεο πξννπηηθέο, ζηελ ελζσκάησζε ηεο κάζεζεο ζε 26

ξεαιηζηηθά πιαίζηα ζρεηηδφκελα κε ην ππφ κειέηε ζέκα, ζηελ ελζάξξπλζε ηεο θπξηφηεηαο ησλ απφςεσλ θαη ηεο έθθξαζεο ησλ καζεηψλ θαηά ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία. Δπηπιένλ, ν ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο ζπκβάιεη σο γλσζηηθφ εξγαιείν ζηελ έληαμε ηεο κάζεζεο ζε έλα θνηλσληθφ πιαίζην κε θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε, ζηελ ελζάξξπλζε ηεο ρξήζεο πνιιαπιψλ κνξθψλ αλαπαξάζηαζεο θαη ηεο απηνζπλαίζζεζεο θαηά ηε δηαδηθαζία νηθνδφκεζεο ηεο γλψζεο. ια ηα παξαπάλσ αθνξνχλ αξρέο, νη νπνίεο πξνδηαγξάθνπλ ην πιαίζην γηα ηελ αλάπηπμε επνηθνδνκεηηθψλ καζεζηαθψλ πεξηβαιιφλησλ θαη ηε ζρεδίαζε ηνπ αληίζηνηρνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ. Παξακέλνπλ φκσο γεληθέο θαη αθεξεκέλεο σο πξνο ην δηδαθηηθφ ζρεδηαζκφ, ηηο δηδαθηηθέο ζηξαηεγηθέο, ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ηε κνξθή παξνπζίαζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ, ην είδνο ησλ αλαπαξαζηάζεσλ, ηα είδε ηεο αιιειεπίδξαζεο καζεηή-εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ, ηε κνξθή ησλ δξαζηεξηνηήησλ γηα ηνπο καζεηέο κε έκθαζε ζηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ θαζψο θαη ηελ αμηνιφγεζε. Με ηε ρξήζε ησλ θαηάιιεισλ γλσζηηθψλ εξγαιείσλ νη πξναλαθεξζείζεο αξρέο ζπγθεθξηκελνπνηνχληαη θαη εληάζζνληαη ζηα παξαθάησ. Τπνζηεξίδνπλ ην καζεηή ζηε ζρεδίαζε ησλ δηθψλ ηνπ αλαπαξαζηάζεσλ γλψζεο αληίζεηα κε ηελ παξνρή αλαπαξαζηάζεσλ πνπ έρνπλ δεκηνπξγεζεί απφ άιινπο. Πξνσζνχλ αλαζηνραζηηθέο δηεξγαζίεο ζθέςεο, νη νπνίεο θξίλνληαη απαξαίηεηεο γηα ηελ νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο. πλεηζθέξνπλ ζηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε, θαζψο θαη ζηελ εμ απνζηάζεσο κάζεζε. Δθαξκφδνληαη θαη ζα πξέπεη λα εθαξκφδνληαη ζε δηεξγαζίεο θαη πξνβιήκαηα, ηα νπνία θαζνξίδνπλ νη ίδηνη νη καζεηέο κε ηε βνήζεηα θαη ελ ζπλεξγαζία κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Σέινο, αμηνπνηνχληαη ζε ξεαιηζηηθφ πιαίζην θάηη ην νπνίν είλαη πνιχ ζεκαληηθφ γηα ηνπο καζεηέο. Σα γλσζηηθά εξγαιεία δξψληαο ζε έλα επνηθνδνκεηηθφ πιαίζην ζπληεινχλ ζηελ πινπνίεζε καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ, πνπ απνηεινχλ ηα δνκηθά ζηνηρεία ηνπ δηδαθηηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη πεξηιακβάλνπλ επίιπζε πξνβιεκάησλ, αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ, πινπνίεζε ζρεδίσλ εξγαζίαο, παηρλίδηα ξφισλ, θαζψο θαη δξαζηεξηφηεηεο πνπ πξαγκαηψλνληαη απφ ηα γλσζηηθά εξγαιεία. Δπίζεο, ηα γλσζηηθά εξγαιεία απνηεινχλ έλαλ απφ ηνπο θπξηφηεξνπο θαη άκεζα εθαξκφζηκνπο ηξφπνπο παηδαγσγηθήο αμηνπνίεζεο ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ ζχκθσλα κε ηνπο ζηφρνπο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ψζηε λα εμαζθαιηζηεί ε πνηφηεηα ζηελ εθπαίδεπζε. Αθεηεξία απνηειεί ε πξφζβαζε ζε εξγαιεία πνπ βνεζνχλ ηνπο καζεηέο λα γίλνπλ απνδνηηθφηεξνη θαη απνηειεζκαηηθφηεξνη. Αθνινπζεί ε αμηνπνίεζε ησλ εξγαιείσλ πνπ απαηηνχληαη γηα 27

ηελ πξνψζεζε αλαζηνραζηηθψλ δηεξγαζηψλ, ηελ αλάπηπμε θξηηηθήο ζθέςεο θαη ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ εηδηθνχ θαη γεληθνχ ηχπνπ. Έπνληαη ζηφρνη γεληθφηεξνπ πεξηερνκέλνπ, φπσο είλαη ε επειημία, ε απηελέξγεηα, ε απνθαζηζηηθφηεηα θαη ε ζπλεξγαζία θαη θαηαιήγνπλ ζηε κεηαθνξά κάζεζεο, θαζψο θαη ζηε δπλαηφηεηα λα αληαπνθξίλνληαη νη καζεηέο ζε λέεο, αιιά θαη απξφβιεπηεο θαηαζηάζεηο. (Ράπηεο Α. & Ράπηε Α., 2004) 5. Ο ππνινγηζηήο σο κέζν πιεξνθόξεζεο ζηελ πξνζρνιηθή αγσγή Σν Γηαδίθηπν απνηειεί ηελ θπξηφηεξε πεγή δπλακηθνχ ςεθηαθνχ πεξηερνκέλνπ. ζνλ αθνξά ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία δελ έρεη ζεηηθή απήρεζε. Ζ αμηνπνίεζε ηνπ Γηαδηθηχνπ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε εηδηθφηεξα, αιιά θαη ζε φιεο ηεο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο αλαδεηθλχεη απφ ηε κία ηε ζεηηθή ζηάζε ηφζν ησλ καζεηψλ, φζν θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη απφ ηελ άιιε ηηο ηερληθνχ ηχπνπ δπζθνιίεο πνπ απαληψληαη θαη ηε γλσζηηθή ππεξθφξησζε απφ ηελ πιεζψξα ησλ πιεξνθνξηψλ. Ο απνπξνζαλαηνιηζκφο ηφζν ησλ καζεηψλ, φζν θαη εθπαηδεπηηθψλ θαηά ηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ ζην ππεξκεζηθφ πιαίζην ηνπ παγθφζκηνπ ηζηνχ απνηειεί έλα θαηλφκελν ζχλεζεο. θνπφο ηεο εηζαγσγήο ηνπ άμνλα ηεο Πιεξνθνξηθήο ζηε Πξνζρνιηθή Δθπαίδεπζε είλαη, αλάκεζα ζε άιινπο, λα έξζεη ην παηδί ζε επαθή κε ιεηηνπξγίεο ηνπ ππνινγηζηή, πνπ ππνζηεξίδνπλ ηελ χπαξμή ηνπ ζην λεπηαγσγείν σο εξγαιείνπ αλαδήηεζεο πιεξνθνξηψλ (Γηαζεκαηηθφ Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ πνπδψλ). Οη ηερλνινγίεο ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηεο επηθνηλσλίαο δξνπλ ζπκπιεξσκαηηθά κε ηηο ππφινηπεο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα κέζα ζε κηα ηάμε λεπηαγσγείνπ. Οη δξαζηεξηφηεηεο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη κε ηε ρξήζε ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή δε ζα πξέπεη λα ππνβαζκίδνπλ άιιεο «παξαδνζηαθέο» δξαζηεξηφηεηεο, πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ρξήζε πξαγκαηηθψλ πιηθψλ, θαζψο απηφο είλαη ν θαη' εμνρήλ ηξφπνο πνπ ηα παηδηά ιακβάλνπλ πιεξνθνξίεο γηα ην θφζκν πνπ ηα πεξηβάιεη θαη καζαίλνπλ γηα απηφλ. 28

Παξφια απηά έλαο ππνινγηζηήο κε πξφζβαζε ζην Internet, πνπ απνηειεί βαζηθή πξνυπφζεζε γηα λα ιεηηνπξγήζεη σο κέζν πιεξνθφξεζεο, κπνξεί λα παξέρεη ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο ζε νπνηνδήπνηε ζέκα, θαζψο ζην Γηαδίθηπν κπνξείο λα βξεηο κηα πιεζψξα πιεξνθνξηαθνχ θαη ελεκεξσηηθνχ πιηθνχ γηα νπνηνδήπνηε ζέκα πξαγκαηεχεζαη νπνηαδήπνηε ζηηγκή. Οη πιεξνθνξίεο απηέο είλαη αλά πάζα ψξα πξνζβάζηκεο θαη δηαζέζηκεο. πγθεθξηκέλα, καζεηέο θαη εθπαηδεπηηθνί κπνξνχλ λα εληνπίδνπλ θάζε είδνο πιεξνθνξίαο θαη δεδνκέλσλ, φπσο άξζξα πεξηνδηθψλ θαη εθεκεξίδσλ, επίζθεςε ζε ςεθηαθέο βηβιηνζήθεο, εηθνληθά κνπζεία, εθζεζηαθνχο ρψξνπο, κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηνχλ έηνηκν online εθπαηδεπηηθφ πιηθφ θαη πξνγξάκκαηα, παξνπζηάζεηο πξνζνκνηψζεηο θαη εθπαηδεπηηθά παηρλίδηα. ην Γηαδίθηπν, κπνξείο λα βξεηο αμηφινγν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, πξφζθαηεο θαη ελεκεξσκέλεο πιεξνθνξίεο θαη έρεη σο βαζηθφ πιενλέθηεκα ηε δπλαηφηεηα λα απνζεθεχζεηο γηα κεηέπεηηα ρξήζε θαη ελαζρφιεζε θάζε είδνο πιεξνθνξία (Καξάκελαο, 2006). Ζ ρξήζε φκσο ηνπ ππνινγηζηή σο κέζνπ πιεξνθφξεζεο ζα πξέπεη λα γίλεηαη ζε ζηελή ζπλεξγαζία εθπαηδεπηηθνχ θαη καζεηή, θαζψο ηα παηδηά πξνζρνιηθήο ειηθίαο δελ είλαη ζε ζέζε λα δηαθξίλνπλ ηηο «θαινχ» πεξηερνκέλνπ ηζηνζειίδεο απφ ηηο «θαθνχ». Ζ ζπλεξγαζία φκσο απηή ζα πξέπεη λα γίλεηαη κέζα ζε έλα θιίκα ηζφηεηαο. Ο εθπαηδεπηηθφο νθείιεη λα έρεη ζέζε δίπια ζην καζεηή θαη φρη πάλσ απφ απηφλ, έηζη ψζηε λα δίλεηαη ζηνλ δεχηεξν ε επθαηξία λα ζπκκεηέρεη ελεξγά ζηε δηαδηθαζία αλαδήηεζεο πιεξνθνξηψλ. Ζ ελεξγφο ζπκκεηνρή ηνπ καζεηή είλαη ζεκαληηθή, θαζψο είλαη ν ηξφπνο γηα λα κάζνπλ ηα κηθξά παηδηά. Σα εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ ζην Γηαδίθηπν ζεσξνχληαη γλσζηηθά εξγαιεία, φηαλ αμηνπνηνχληαη κε ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο, νη νπνίνη εμππεξεηνχλ ζπγθεθξηκέλεο δηδαθηηθέο θαη καζεζηαθέο αλάγθεο. Ζ ζηνρνζεηεκέλε απηή αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ απνηειεί γλσζηηθφ εξγαιείν. Ζ έξεπλα, φζνλ αθνξά ην αηηνχκελν θάζε θνξά ςεθηαθφ πεξηερφκελν πξαγκαηνπνηείηαη πιένλ κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ. Σν πην δηαδεδνκέλν ρξεζηκνπνηνχκελν εξγαιείν είλαη νη κεραλέο αλαδήηεζεο, ησλ νπνίσλ ερεξφ ραξαθηεξηζηηθφ απνηειεί ν ηξφπνο πξαγκάησζεο ηεο αλαδήηεζεο πιεξνθνξηψλ κε ινγηθνχο ηειεζηέο. Έηζη παξέρνληαη επθαηξίεο γηα ζπλερή επαλαπξνζδηνξηζκφ ησλ θξηηεξίσλ αλαδήηεζεο κέρξη λα επέιζεη ην επηζπκεηφ απνηέιεζκα-πεξηερφκελν. Ζ αμία ηνπ γλσζηηθνχ εξγαιείνπ θαίλεηαη ζηηο θάζεηο ηεο εθηίκεζεο, ηεο θξηηηθήο ζεψξεζεο θαη επηινγήο ηεο θαηάιιειεο πιεξνθνξίαο. Ζ ζηνρνζεηεκέλε αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ ζην Γηαδίθηπν ρξήδεη αλαζηνραζκφ. ε θάζε βήκα αλαδήηεζεο πιεξνθνξηψλ απφ ην καζεηή κέρξη 29

λα θηάζεη ζηνλ ηειηθφ ηνπ ζθνπφ επεμεξγάδεηαη, ζπζρεηίδεη ηηο ηξέρνπζεο πιεξνθνξίεο θαη δεκηνπξγεί ηξφπνπο γηα ηελ αλάθηεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ πνπ επηζπκείηαη. Καηά ηελ νξγάλσζε, ηε ζχλζεζε θαη ηελ παξνπζίαζε λέσλ πιεξνθνξηψλ απφ ηελ πιεζψξα ηνπ δηαζέζηκνπ ςεθηαθνχ πεξηερνκέλνπ ηα απνηειέζκαηα ηνπ γλσζηηθνχ εξγαιείνπ είλαη εκθαλή. Οη δεμηφηεηεο πλεπκαηηθνχ πεξηερνκέλνπ πνπ αλαπηχζζνληαη θαηά ηε ζηνρνζεηεκέλε αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ θαη ζπλεηζθέξνπλ ζηελ νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο κπνξνχλ λα ζπλνςηζηνχλ σο εμήο: λνεκαηνδνηνχκελε αλαδήηεζε πεξηερνκέλνπ, θαηαλφεζε πεξηερνκέλνπ, νξγάλσζε πιεξνθνξίαο, ζπζρεηηζκφο πιεξνθνξηψλ, θξηηηθή αλάγλσζε πιεξνθνξίαο, επηινγή πιεξνθνξίαο θαη δεκηνπξγία πεξηερνκέλνπ. Ζ επηζηεκνληθή νξζφηεηα, ε αμηνπηζηία θαη ε απαιιαγκέλε απφ εζληθά, θπιεηηθά θαη θνηλσληθά ζηεξεφηππα πιεξνθνξία είλαη πνιχ ζεκαληηθά ζηνηρεία, φζνλ αθνξά ηελ αμηνπνίεζε ηεο αλαδήηεζεο πιεξνθνξίαο σο γλσζηηθνχ εξγαιείνπ. Γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηέηνησλ ζεκάησλ, φπσο απηψλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηνλ απνπξνζαλαηνιηζκφ ζην Γηαδίθηπν ή ηελ άθξηηε ρξήζε πιεξνθνξίαο πνπ παξνπζηάδεηαη κε ηξφπν ειθπζηηθφ, ζεκαληηθφ ξφιν δηαδξακαηίδεη ν εθπαηδεπηηθφο σο ζπλεξγάηεο ηνπ καζεηή, αιιά θαη δηαρεηξηζηήο ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο. Σέινο, ζχκθσλα κε έξεπλεο έρεη απνδεηρζεί πσο ε νξγάλσζε καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο καζεηέο κε βάζε ηε ζηνρνζεηεκέλε αλαδήηεζε πιεξνθνξίαο ζην Γηαδίθηπν θαη ηελ ππνζηήξημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηθέξεη ζεηηθά καζεζηαθά απνηειέζκαηα ζε πνηθίια γλσζηηθά αληηθείκελα. ηελ Διιάδα ζπγθεθξηκέλα ππάξρνπλ εθπαηδεπηηθνί θνξείο πνπ έρνπλ δεκηνπξγήζεη θαη ζπληεξήζεη δηθηπαθέο πχιεο εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ κε εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο κε ζηφρν ηελ ππνζηήξημε θάζε ελδηαθεξφκελνπ πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο ζηνρνζεηεκέλεο αλαδήηεζεο πιεξνθνξίαο αιιά θαη γεληθφηεξα ηεο αμηνπνίεζεο ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ σο γλσζηηθψλ εξγαιείσλ. (Ράπηεο Α. & Ράπηε Α., 2004) 30