Υπαίθριο µεταφερόµενο εφελκυόµενη µεµβράνη ανοιχτή σκηνή πειραµατικό AKOYΣΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΙΘΟΥΣΩΝ ΟΜΙΛΙΑΣ & ΜΟΥΣΙΚΗΣ Νίκος Τσινίκας, 2013 καλή ακουστική για αίθουσες οµιλίας Πηγή ήχου: ανθρώπινη φωνή ΕΥΚΡΙΝΕΙΑ = ΙΣΧΥΣ + ΔΙΑΥΓΕΙΑ καλή ακουστική για αίθουσες µουσικής Πηγή ήχου: µουσικά όργανα ΕΥΚΡΙΝΕΙΑ + ΑΝΑΜΙΞΗ + ΣΥΝΟΛΟ Εκκεντρη αρένα πλευρικοί ανακλαστήρες τουρµπίνα κουτί παπουτσιών ανοιχτή σκηνή Πηγή ήχου: ανθρώπινη φωνή Πηγή ήχου: µουσικά όργανα Πηγή ήχου: ανθρώπινη φωνή Πηγή ήχου: µουσικά όργανα ΦΩΝΗΕΝΤΑ χαµηλές συχνότητες, µεγάλη διάρκεια, µεγάλη ισχύς Διαµόρφωση στοµατικής κοιλότητας και αντίστοιχο ηχητικό φάσµα για άντρα. Για γυναίκα και παιδί µετάθεση συχνοτήτων προς τις υψηλές. Ηχητικό φάσµα οµιλίας, φάσµα µουσικής, κατώφλιο ακοής και ανώφλιο πόνου. ΣΥΜΦΩΝΑ υψηλές συχνότητες, µικρή διάρκεια, µικρή ισχύς Απόκριση συχνότητας γυναικείας, αντρικής φωνής και µουσικών οργάνων. Χρόνος Αντήχησης για Αίθουσες Οµιλίας Χρόνος Αντήχησης για Αίθουσες Μουσικής Κατευθυντικότητα Οµιλίας Αναγνώριση της κατεύθυνσης του ήχου Προτεινόµενοι χρόνοι αντήχησης, 500-1000 Hz, για αίθουσες οµιλίας, ανάλογα µε τον όγκο τους. 'Aνω όριο, µέγιστο για θέατρα, κέντρο, µέγιστο για αίθουσες συνεδρίων και κινηµατογράφου και κάτω όριο, ελάχιστες για αίθουσες ακροατηρίων, συνεδρίων και κινηµατογράφου. Προτεινόµενοι χρόνοι αντήχησης στις συχνότητες 500 Hz και άνω, για αίθουσες συναυλιών άνω όριο, ροµαντική µουσική, κάτω όριο, προκλασική µουσική και για όπερες (άνω όριο, µέγιστο, κάτω όριο, ελάχιστο) ανάλογα µε τον όγκο του χώρου σύµφωνα µε τον Cremer. Κατευθυντική κατανοµή ήχου οµιλίας στο κατακόρυφο και οριζόντιο επίπεδο για δύο ζώνες συχνοτήτων. Το βέλος δείχνει την οπτική κατεύθυνση. Αναγνώριση της κατεύθυνσης του ήχου. Διαφορά φάσης, διαφορά πλάτους ταλάντωσης στα 2 αφτιά. Απευθείας ήχος & ηχο-περίθλαση, ηχητική σκιά. Προτεινόµενες διακυµάνσεις (%), των τιµών του βέλτιστου χρόνου αντήχησης ανά συχνότητα σε σχέση µε την βέλτιστη τιµή του στα 500 και 1000 Ηz. H πάνω καµπύλη ισχύει για µουσική και η κάτω καµπύλη ισχύει για οµιλία. Θέατρο Βέροιας, κάτοψη Το αυτί ως κατευθυντικό µικρόφωνο. 1
Αίθουσα Οπερας Η σκηνή έχει µεγαλύτερο όγκο από την αίθουσα. Αίθουσα Συναυλιών Η σκηνή µεταβάλλεται ανάλογα µε το µέγεθος της ορχήστρας και δεν έχει µπούκα. Σχεδιασµός αιθουσων ακροατηρίου. Κριτήρια καλής ακουστικής. Κατά µήκος τοµή Aίθουσας συναυλιών, Tampere Φινλανδία, αρχιτέκτονες: S. Aartelo, E. Piironen, 90 Κατά µήκος τοµή Οπερας Glyndebourne, Lewes, Αγγλία, 1989-1994, Aρχιτέκτων: Michael Hopkins. 3D ΣΙΝΕΜΑ ΤΥΠΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΑΙΘΟΥΣΩΝ ΟΜΙΛΙΑΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΚΙΝΗΤΑ ΣΥΝΑΡΜΟΛΟΓΟΥΜΕΝΑ Θεατρική διάταξη στην Κρήτη Θέατρο Carlo Felice στην Τζένοβα, Ιταλία. Αρχιτέκτων: Aldo Rossi Θέατρο χορού στη Χάγη, Ολλανδία. Αρχιτέκτων: Rem Koolhaas. Hχοδιαχυτές από τµήµατα κυλίνδρου στους πλευρικούς τοίχους και ηχοδιαχυτικό σχήµα οροφής. ΥΠΑΙΘΡΙΑ ΜΕΣΑ ΣΕ ΚΕΛΥΦΟΣ Θέατρο Yamanami, στην Ιαπωνία, αρχιτέκτων: Kisho Kurokawa. Στεγάζει παραδοσιακούς χορούς, κοινοτική (κουβούκλιο ορχήστρας). Θέατρο Regio στο Τουρίνο, Ιταλία, 1973. Αρχ: C. Mollino & C. Graffi Θέατρο µε. Theatre Maisonneuve Montreal, 1967, 1300 θέσεις, αρχιτέκτονες David Barott Boulva ακουστική Bolt Beranek and Newman. Stadttheater, Gelsenkirchen, Γερµανία, 1959, 1100 θέσεις, αρχιτέκτονες Ruhnau Rave Hausen. Θέατρο στο San Jose, California, Η.Π.Α. Aρχιτέκτονες: Holt, Hinshaw, Jones Θέατρο Maestranza, Ισπανία, 1992. Aρχ: Luis Marin de Teran, Aurelio del Pozo, 1800 θεατές. Θέατρο, Koriyama, Iαπωνία, 1984 Κουβούκλιο ορχήστρας. συναυλίες Μaison de la Culture, Le Havre, Γαλλία, 1983. Aρχιτέκτων: Oscar Niemeyer, 1155-1230 θεατές. Δηµοτικό Θέατρο Βέροιας, 1999 αρχ. Διγενής, Κουλουκούρης, ακουστ. Τσινίκας 2
Θέατρο ανοιχτής σκηνής Theater, Olathe, Kαναδάς, 1964, 265 θέσεις, αρχιτέκτων J. Shaver. Theater, National Arts Center, Ottawa, 1969, 800 θέσεις Θέατρο Sogetsu Kaikan Τόκυο, 1977. Kenzo Tange Aκουστ: Minoru Nagata Θέατρο New Fortune, Περθ, Δ. Aυστραλία, 1964. Xαρακτηριστικό παράδειγµα θεάτρου σε διάταξη αίθριου, ανοιχτή σκηνή, θέαση από τρεις πλευρές, courtyard theatre. Θέατρο Performing Arts Ithaca, Ν.Υ., 1988. Aρχ: J. Stirling, M. Wilford ΘΕΜΣ, Θεσ/κη, 97. Aρχ: Σ. Διγενής, Μ. Τυλιανάκης. Aκουστική: Ν. Τσινίκας Arena stage, Washington, HΠA, 1961, 752 θέσεις, αρχιτέκτων H. Weese. "Περιµετρικό" Θέατρο, αρένα, Theatre in the round. Nοrman Bel Geddes σκίτσο 800 θέσεων το 1922. Σφαιρικός θόλος, κυκλική διάταξη πρόσβαση στην σκηνή από κάτω! ΥΠΑΙΘΡΙΑ ΘΕΑΤΡΑ Aρχαίο υπαίθριο θέατρο Eπιδαύρου. Θέατρο πάνω σε µαούνα του Αldo Rossi, 1979. "Kινητό" θέατρο, εφελκυόµενη µεµβράνη. Royal National Eisteddfod Mobile Theatre, Oυαλία, Aρχ. J. Dangerfield, 1983, θέσεις: διάταξη περιµετρική, αρένα 540 θεατές, διάταξη υ 406 θεατές. Μεταφερόµενο Θέατρο Kara-Za Ιαπωνία. Aρχιτέκτων: Τadao Ando. 450 θέσεις, 600 m2. Κατευθυντικότητα ανθρώπινης φωνής & σχήµατα κατόψεων Περιοχή ηχητικής σκιάς & σχήµατα κατόψεων Μείωση της ηχοστάθµης σε σχέση µε την απόσταση Καλός απευθείας ήχος Ενίσχυση του απευθείας ήχου µε ανακλάσεις Ηχοπροστασία του θεάτρου από θορύβους Κατευθυντικότητα οµιλίας. Περιοχές ηχητικής σκιάς. Οσο πλησιάζει ο οµιλητής τους ακροατές, τόσο µεγαλώνει η περιοχή ηχητικής σκιάς. Όσο αποµακρύνεται η πηγή, µειώνεται η ηχοστάθµη απευθείας ήχου. Aρχαίο υπαίθριο θέατρο Eπιδαύρου. Ισοφωνικές καµπύλες µε πηγή ήχου στο κέντρο του χορού. Υπαίθριο θέατρο Καλαµπάκας (1993-94). Αρχιτέκτονες: Ν. Τσινίκας, Φ. Βαβύλη, Ν. Δήµτσας. Πειραµατικό θέατρο µε πολλές δυνατότητες µεταβλητότητας για εκπαίδευση από τον G. Izenour, 1955, πανεπιστήµιο Yale στις HΠA. Καρδιοειδές σχήµα κάτοψης, κυλινδρικό κουβούλιο ορχήστρας στη σκηνή και χαµηλά ανακλαστικά στηθαία περιµετρικά. Κλίση πρώτου διαζώµατος 22 και κλίση δεύτερου διαζώµατος 29. Υπαίθριο θέατρο στη Ζαρκαδιά, Χρυσούπολη Καβάλας (2002). Αρχιτέκτων: Ν. Τσινίκας Nέο θέατρο σε "παλιό" κτίριο. Royal Exchange Theatre, Manchester, Aρχιτέκτονες Levitt Bernstein, 1976, θέσεις: πλατεία 450, εξώστες 250, διάταξη αρένας. 3
ΤΥΠΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΑΙΘΟΥΣΩΝ ΜΟΥΣΙΚΗΣ Kάθε επίπεδο 15cm υψηλότερο, πλάτος 1m εκτός των κρουστών που έχει 2m Tοποθέτηση διαχυτών στο άνοιγµα της σκηνής. O διαχυτής στο πάνω µέρος αλλάζει θέσεις. Αίθουσα ανοιχτής σκηνής Πλευρικοί διαγώνιοι ανακλαστήρες Κουτί παπουτσιών ΚΛΙΜΑΚΩΤΟ ΠΑΛΚΟ & ΚΟΥΒΟΥΚΛΙΟ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ Αριστερά, επιστροφές ήχου µεσαίων και υψηλών συχνοτήτων κουβούκλιο, δεξιά, χωρίς επιστροφές για πιό απόµακρα σηµεία του χώρου. Διαφανείς ανακλαστήρες πάνω από την σκηνή στην αίθουσα συναυλιών Kursaal στη Bέρνη. Καισσάρεια Μικρή αίθουσα συναυλιών cite de la musique Παρίσι, Ch de Portzamparc. Κυότο, Ιαπωνία, 1995, αρχιτέκτων Arata Isozaki Πτυχωτό, ξύλινο κουβούκλιο ορχήστρας στο Μόντρεαλ, Αρχιτέκτων Carmen Corneil. Kουβούκλιο ορχήστρας στο Hollywood Bowl, αρχικό σχέδιο από κάποια σκίτσα του F.L.Wright 1930-1970, δεύτερο σχέδιο Frank Gehry 1971-1979 τελική διαµόρφωση µε τοποθέτηση των σφαιρικών διαχυτών 1982, ακουστική από τον C.Jaffe. Ανακλάσεις από το κουβούκλιο, (διαγώνιο µέταλλο) και την επιφάνεια του νερού Στοκχόλµη Αίθουσα ανοιχτής σκηνής Μπετόβεν 200 θέσεων, Βόνη, Aρχιτέκτων T. Van den Valentyn, 1989 Εκκεντρη αρένα - Κουτί παπουτσιών Κουτί παπουτσιών Μπετόβεν 180 θέσεων, Κέιµπριτζ, Αγγλία, Michael Hopkins, 1995 Aίθ Συναυλιών Tsuda 490 θέσεων Τόκυο, Fumihiko Maki, 1985 Aίθουσα Φιλαρµονικής του Bερολίνου, Aρχιτέκτων Scharoun, 1956-63, διάταξη έκκεντρης αρένας µε πολλές περιοχές πλατείας, καλός απευθείας ήχο και ανακλάσεις από τοίχους ανάµεσά τους και ανακλάσεις από κάτοπτρα οροφής. Kirishima, Μετς, Ricardo Bofill, 1989, Κουτί παπουτσιών 1994, Fumihiko Maki Εκκεντρη αρένα Αµφιθέατρο, Ρώµη, Renzo Piano, 2002 Maltings, Snape, 1969, V=8150 m3, 824 θέσεις, 9.9 m3/άτοµο, T=2.0 s. Κουτί παπουτσιών Ντάλας, 1989, Im Pei. Κουτί παπουτσιών, αίθουσα µε τουρµπίνα πλευρικοί διαγώνιοι ανακλαστήρες Berlage, M. Eekhout, 1990 4
Michael Fowler Centre, Γουέλινγκτον, 1983, 22700 m3, 2451 θέσεις, 9.26 m3/άτοµο, T=2.2 s Πλευρικοί διαγώνιοι ανακλαστήρες St. David's Hall, Kάρντιφ, 1982, 22000 m3, 1952 θέσεις, 11.2 m3/άτοµο, T=1.9 s Αίθουσα ροκ στη Breda, Ολλανδία, 2002, Eric van Egeraat. Κέντρο τέχνης στην Σαγκάη, Κίνα, αρχιτέκτων: P. Andreu, 2004. Tampere, S. Aartelo, E. Piironen, 1990 Nτίσνευ LA Frank Gehry Έκκεντρη αρένα Christchurch 1972 20700 m3 2338 θέσεις 8.85 m3/ άτοµο T=2.4 s. Warren & Mahoney, Marshall Rοy Thomson Hall Tορόντο 1982 Όγκος 28300 m3 2812 θέσεις 10 m3/άτοµο T=2.0 s πριν και µετά τις επεµβάσεις Πλευρικοί διαγώνιοι ανακλαστήρες Auditorio Nacional Μαδρίτη 1982 J.M.G. de Paredes Ακουστικό Μοντέλο 1:50 Aίθ Συναυλιών Σκωτία Μ. Barron 1989, lego στους πλευρικούς ανακλαστήρες προσθέτουν διάχυση, άζωτο για την µείωση της απορρόφησης του ήχου από τον αέρα στις πολύ υψηλές συχνότητες Μικρογραφία της Aίθουσας Φιλαρµονικής Bερολίνου Scharoun 1987 Έκκεντρη αρένα αναρτηµένοι ανακλαστήρες & διαγώνια µέτωπα εξωστών Νικόλα Παγκανίνι Πάρµα Renzo Piano 2001 Κουτί παπουτσιών Πλευρικοί διαγώνιοι ανακλαστήρες Βέροια, δεν κατασκευάστηκε το κουβούκλιο ορχήστρας ΟΜ, Αθήνα, εφήµερη ακουστική, αποκαθηλώθηκαν οι ακουστικές επεµβάσεις όταν άλλαξε ο επιχειρηµατίας Καθρέπτης στους ανακλαστήρες - διαχυτές ΘΕΜΣ, δεν κατασκευάστηκε το κουβούκλιο ορχήστρας ούτε η µεταβλητή ακουστική ΡΟΔΟΣ, τα σχέδια ανακατασκευής είναι πια έτοιµα Τρίκαλα, η καλή ακουστική ακύρωσε τη δουλειά του χειριστή ήχου και των τραγουδιστών Η µεταβλητή ακουστική του ΜΜΘ θα βασιζόταν σε ανακλαστήρες ανελκυστήρες που θα ανεβοκατέβαιναν και θα άλλαζαν κλίσεις Χολαργός, όχι ανακλαστήρες αλλά πτυχωτές επιφάνειες, φοβήθηκαν τον καθρέπτη ως υλικό ΧΑΝΙΑ, προς το παρόν το κτίριο δεν έχει προγραµµατιστεί για υλοποίηση 5
Υπαίθριο µεταφερόµενο εφελκυόµενη µεµβράνη ανοιχτή σκηνή πειραµατικό AKOYΣΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΙΘΟΥΣΩΝ ΟΜΙΛΙΑΣ & ΜΟΥΣΙΚΗΣ Νίκος Τσινίκας, 2013 Εκκεντρη αρένα πλευρικοί ανακλαστήρες τουρµπίνα κουτί παπουτσιών ανοιχτή σκηνή 6