4. ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΒΛΑΒΕΣ - ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 4.1 Εισαγωγή Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται βλάβες από μια ψυκτική εγκατάσταση μαζί με την αποκατάσταση του προβλήματος και εργασίες συντήρησης πάνω σε αυτή. Για την συντήρηση της όλης εγκατάστασης είναι απαραίτητα να ληφθούν κάποια μέτρα εργασίας για την ασφάλεια του προσωπικού. Αυτά τα μέτρα αφορούν: Να υπάρχει καλός αερισμός στον χώρο όπου πραγματοποιούνται οι εργασίες συντήρησης, δεδομένου ότι τα αλογονούχα ψυκτικά μέσα είναι αέρια βαρύτερα από τον αέρα. Έτσι, σε κλειστούς χώρους αντικαθιστούν τον αέρα και τον κάνουν φτωχό σε οξυγόνο. Στους χώρους αυτούς πρέπει να υπάρχει πάντοτε και δεύτερο άτομο το οποίο να παρατηρεί την καλή κατάσταση του εργαζόμενου ατόμου. Είναι απαραίτητη η χρήση γαντιών, γυαλιών και φόρμας εργασίας για την αποφυγή άμεσης επαφής με το δέρμα και τα μάτια. Πρέπει να αποφεύγεται η εκκένωση της εγκατάστασης κοντά σε συσκευές που λειτουργούν με ανοικτή φλόγα ή έχουν θερμές ηλεκτρικές αντιστάσεις. Πρέπει να αποφεύγεται η άμεση επαφή με το χρησιμοποιημένο λάδι των συμπιεστών, επειδή μπορεί να είναι πολύ τοξικό και καρκινογόνο. Επίσης, πρέπει πάντα να είστε σίγουροι για το είδος του ψυκτικού μέσου της εγκαταστάσεως και για αυτό που συμπληρώνετε. 4.2 Γενικές αρχές συντηρήσεως Η προγραμματισμένη συντήρηση μιας ψυκτικής εγκατάστασης έχει ως σκοπό την διατήρηση της σε καλή κατάσταση. Για αυτό το λόγο τηρούνται διαδικασίες επιθεωρήσεως και ελέγχου, που προδιαγράφονται από τον κατασκευαστή της εγκαταστάσεως και την κλάση του πλοίου. Οι διαδικασίες αυτές αναφέρονται σε κάθε οδηγό συντήρησης της εγκατάστασης.
Ένα ενδεικτικό πρόγραμμα συντήρησης είναι: Κάθε μέρα: Συγκριτικός έλεγχος θερμοκρασιών και πιέσεων της λειτουργίας της εγκατάστασης. Καταγραφή των θερμοκρασιών και πιέσεων λειτουργίας της εγκατάστασης Έλεγχος κινητήρων για υπερθέρμανση Έλεγχος στάθμης ψυκτικού μέσου. (Η συνεχής πτώση δηλώνει σημεία διαρροής που πρέπει να επισκευαστούν) Έλεγχος καταστάσεως αφυγραντήρα. Κάθε εβδομάδα: Κάθε μήνα: Έλεγχος για διαρροές ψυκτικού μέσου. Έλεγχος για ύπαρξη αέρα στο συμπυκνωτή. Έλεγχος λειτουργίας ηλεκτρομαγνητικών βαλβίδων. Λίπανση εδράνων του κινητήρα. Απομάκρυνση σκόνης από κινητήρες. Έλεγχος και καθαρισμός ηλεκτρικών επαφών στους θερμοστάτες και πιεζοστάτες. Καθαρισμός φίλτρων νερού συμπυκνώσεως. Έλεγχος ανοδίων συμπυκνωτή και αντικατάσταση τους, σε περίπτωση που το κύκλωμα ψύχεται με θαλασσινό νερό. Κάθε τρεις μήνες: Καθαρισμός αυλών συμπυκνωτή. Έλεγχος πυκνωτών εκκινήσεως ηλεκτρικών κινητήρων. Καθαρισμός φίλτρων υγρού ψυκτικού μέσου. Έλεγχος ευθυγραμμίσεως άξονα και κινητήρα συμπιεστή. Σύσφιξη όλων των κοχλιών συγκρατήσεως του εξοπλισμού. Κάθε χρόνο: Έλεγχος κλίμακας θερμοστατών και πιεζοστατών. Έλεγχος υπάρξεως αναλωσίμων υλικών
4.3 Βούλωμα του ψυκτικού στοιχείου Όταν το ψυκτικό στοιχείο βουλώσει σ' ένα σημείο του, τότε παρατηρούμε το σχηματισμό πάγου μόνο σε τμήμα της επιφάνειάς του και μάλιστα ο πάγος αρχίζει από το σημείο που έχει βουλώσει ο εξατμιστής μέχρι το τέλος του, ενώ το υπόλοιπο τμήμα της επιφάνειάς του δεν έχει καθόλου πάγο. Η εξήγηση του φαινομένου αυτού είναι η εξής: Στο αρχικό τμήμα του εξατμιστή δεν σχηματίζεται πάγος, επειδή η πίεση του ψυκτικού μέσου είναι μεγάλη λόγω της αντίστασης που προβάλλει το μερικό βούλωμα. Επομένως, αφού η πίεση είναι υψηλή, θα είναι και η θερμοκρασία, άρα δεν μπορεί να σχηματισθεί πάγος σε θερμοκρασία πάνω από τους 0 C. Αντίθετα, στο τμήμα του στοιχείου από το μερικό βούλωμα έως το τέλος του στοιχείου, ο σχηματισμός πάγου οφείλεται στη χαμηλή πίεση και άρα χαμηλή θερμοκρασία, που δημιουργούνται από την εκτόνωση του ψυκτικού υγρού, μόλις περνάει από τη μικρή διατομή στη μεγάλη. Για να αποκατασταθεί η βλάβη πρέπει είτε να αντικαταστήσουμε τον εξατμιστή, είτε να τον επισκευάσουμε. Η επισκευή συνίσταται στο άνοιγμα του εξατμιστή, στο σημείο που έχει βουλώσει και αφού τον ξεβουλώσουμε τον πλένουμε εσωτερικά με Freon και στη συνέχεια κολλάμε με προσοχή το άνοιγμα του εξατμιστή στο σημείο του φραγμού. 4.4 Συμπλήρωση με λάδι Το λάδι του συμπιεστή κυκλοφορεί στην ψυκτική εγκατάσταση. Η ποσότητα που βρίσκεται στην ελαιολεκάνη του συμπιεστή μειώνεται όταν το λάδι που έχει παρασυρθεί μετά τον ελαιοδιαχωριστήρα δεν μπορεί να επιστρέψει, κυρίως λόγω της χαμηλής ταχύτητας ροής του ψυκτικού μέσου. Η στάθμη του λαδιού μειώνεται όταν λειτουργεί ο συμπιεστής, ενώ αυξάνεται όταν το λάδι αναμειγνύεται με ψυκτικό μέσο. Η συμπλήρωση με λάδι στο στροφαλοθάλαμο γίνεται όταν η στάθμη πέσει κάτω από την μέση της ενδεικτικής υάλου. Μετά την συμπλήρωση με λάδι πρέπει να αφήνεται αρκετός χρόνος, ώστε η παροχή λαδιού να ισορροπήσει και η στάθμη να σταθεροποιηθεί. Η πτώση της στάθμης του λαδιού μπορεί να οφείλεται από: Να υπάρχει μικρή ποσότητα ή διαρροή του ψυκτικού μέσου από την εγκατάσταση. Η θερμοκρασία συμπυκνώσεως είναι πολύ χαμηλή και το λάδι έχει χαμηλό ιξώδες, οπότε ρέει με μεγαλύτερη δυσκολία. Η θερμοστατική εκτονωτική βαλβίδα έχει λάθος ρύθμιση. Η θερμοκρασία ατμοποιήσεως είναι χαμηλή ή το ψυκτικό φορτίο είναι μικρό. Αυτό έχει ως συνέπεια την μειωμένη παροχή μάζας και την μικρή ταχύτητα του ψυκτικού μέσου στις σωληνώσεις. Το λάδι επιστρέφει δύσκολα στο συμπιεστή και συγκεκριμένα στον ατμοποιητή.
4.5 Αέρας στο Σύστημα Σε περίπτωση που στο σύστημα εισχωρήσει αέρας μαζεύεται στο άνω μέρος του συμπυκνωτή και μειώνει την απόδοση της εγκατάστασης, γιατί ο αέρας δεν συμπυκνώνεται, μετατρέποντας τον συμπυκνωτή σε αεροκώδωνα και δεν επιτρέπει στο ψυκτικό μέσο να μπει και να συμπυκνωθεί. Τη παρουσία αέρος στο σύστημα προδίδουν δύο πράγματα: Η υψηλή πίεση κατάθλιψης και Η μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας εισόδου εξόδου του νερού ψύξεως του συμπυκνωτή. Έλεγχοι υπάρξεως αέρα 1. Με τη ψυκτική εγκατάσταση σε κανονική λειτουργία σημειώνουμε ακριβώς την πίεση στο θλιβόμετρο καταθλίψεως, ανοίγουμε ελάχιστα τα εξαεριστικά και σημειώνουμε πάλι την ένδειξη. Αν η νέα πίεση είναι μικρότερη από την προηγούμενη σημαίνει ότι υπάρχει αέρας στο συμπυκνωτή. 2. Σταματάμε τον συμπιεστή και τον απομονώνουμε αλλά συνεχίζουμε τη παροχή του νερού στο συμπυκνωτή και μετά από δυο ώρες περίπου το μικτό θλιβόμετρο θερμόμετρο καταθλίψεως πρέπει να δείχνει την ίδια θερμοκρασία με το θερμόμετρο στην έξοδο του νερού του συμπυκνωτή, εάν δείχνει υψηλότερη θερμοκρασία 3 5 ºC τότε υπάρχει αέρας και πρέπει να γίνει εξαέρωση. Ο αέρας σαν ελαφρύτερος συγκεντρώνεται στο πάνω μέρος του χώρου. Ανοίγουμε ελαφρά τον εξαεριστικό κρουνό παρακολουθώντας τη πίεση στο θλιβόμετρο κατάθλιψης του συμπιεστή, όσο το εξαεριστικό βγάζει αέρα τόσο η πίεση του θλιβόμετρου πέφτει, μόλις σταματήσει να πέφτει η πίεση παρόλο που το εξαεριστικό είναι ανοιχτό, σημαίνει πως ο αέρας έχει απαχθεί οπότε βάζουμε τον συμπιεστή σε λειτουργία.
4.6 Δημιουργία κενού Για την σωστή συντήρηση μιας ψυκτικής εγκατάστασης, η δημιουργία κενού πριν την πλήρωση με ψυκτικό μέσο είναι απαραίτητη για την αποφυγή μελλοντικών προβλημάτων. Με την δημιουργία συνθηκών κενού γίνεται εξάτμιση της υγρασίας που βρίσκεται σε μορφή συμπυκνώματος στις σωληνώσεις και οι υδρατμοί που σχηματίζονται απομακρύνονται προς την ατμόσφαιρα από την αντλία κενού. Η πραγματοποίηση κενού στο δίκτυο της ψυκτικής εγκατάστασης γίνεται για επιτευχθεί πλήρης αφύγρανση. Για να γίνει χρειάζονται κάποιες ενέργειες, οι οποίες είναι: 1. Αφαιρούμε το ψυκτικό μέσο από την εγκατάσταση. 2. Αφαιρούμε το λάδι από την ελαιολεκάνη του συμπιεστή. 3. Απελευθερώνουμε την πίεση από την εγκατάσταση και συνδέουμε την κάσα μανομέτρων και την αντλία κενού. 4. Ανοίγουμε τις βαλβίδες συντηρήσεως του συμπιεστή, όλα τα επιστόμια υγρού και τις σωληνοειδείς βαλβίδες. 5. Κλείνουμε όλες τις βαλβίδες στα σημεία εξαγωγής προς την ατμόσφαιρα. 6. Ανοίγουμε την βαλβίδα στην αντλία κενού και την εκκινούμε. 7. Ανοίγουμε την βαλβίδα της κάσας μανομέτρων στο μανόμετρο χαμηλής πιέσεως. 8. Κλείνουμε το επιστόμιο στην υγρή γραμμή, το επιστόμιο χαμηλής πιέσεως στην κάσα μανομέτρων και σταματάμε την αντλία κενού. 9. Συνδέουμε την φιάλη ξηρού αζώτου με τον ρυθμιστή και δίνουμε μανομετρική πίεση 1 bar. 10. Αφαιρούμε την φιάλη αζώτου και αφήνουμε τν υπερπίεση της εγκαταστάσεως στην ατμόσφαιρα. 11. Ανοίγουμε τα επιστόμια της κάσας μανομέτρων και ξεκινάμε την αντλία κενού. 12. Όταν θα έχουμε κενό μέχρι 500 microns, κλείνουμε τα επιστόμια της κάσας μανομέτρων και σταματάμε την αντλία κενού. 13. Παρακολουθούμε το κενό για περίπου 15 λεπτά. Αν το κενό παραμείνει σταθερό, τότε η εγκατάσταση είναι έτοιμη για πλήρωση. Προσοχή!!!!! Μετά την πλήρωση της εγκαταστάσεως με ψυκτικό μέσο, πρέπει να βάλουμε καινούργιο λάδι στον συμπιεστή.
4.7 Εργαλεία Συντήρησης Για την εκτέλεση των εργασιών συντήρησης μιας ψυκτικής εγκατάστασης εκτός από τα συνηθισμένα εργαλεία μηχανικού, είναι απαραίτητα ορισμένα ειδικά εργαλεία. Τα κυριότερα από αυτά είναι: Η αντλία κενού, που χρησιμοποιείται για την δημιουργία κενού. Η κάσα μανομέτρων, που χρησιμοποιείται για την παρακολούθηση των πιέσεων και την υλοποίηση εργασιών συντηρήσεως στη χαμηλή και υψηλή πίεση. Ο φορτιστής ψυκτικού μέσου, ο οποίος είναι ένα ηλεκτρονικό όργανο το οποίο μετράει την ποσότητα συμπληρώσεως ψυκτικού μέσου στην εγκατάσταση. Η ηλεκτρονική ζυγαριά φορτίσεως, που μετράει το βάρος της φιάλης κατά την διάρκεια της συμπληρώσεως του ψυκτικού μέσου. Το υδραργυρικό μανόμετρο κενού, με το οποίο μετράμε το κενό με ακρίβεια 0,5 mmhg. Τα θερμόμετρα, που χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση της θερμοκρασίας στα διάφορα σημεία της εγκαταστάσεως. Ο σταθμός συλλογής ψυκτικού μέσου, δηλαδή το μηχάνημα που περιλαμβάνει μικρή ψυκτική εγκατάσταση για την συμπύκνωση των ατμών του ψυκτικού μέσου, το οποίο στην συνέχεια αποθηκεύεται σε μια φιάλη ώστε να ξαναχρησιμοποιηθεί. Η αντλία συμπληρώσεως λαδιού στο συμπιεστή, που χρησιμοποιείται για την συμπλήρωση λαδιού στην ελαιολεκάνη, όπου η πίεση είναι μεγαλύτερη από την ατμοσφαιρική. Τα πιστολάκια θερμάνσεως, που χρησιμοποιούνται για την τοπική θέρμανση διαφόρων τμημάτων της εγκαταστάσεως, χωρίς την χρήση φλόγας. Το ανεμόμετρο, που χρησιμοποιείται για την μέτρηση της ταχύτητας του αέρα από στόμια κλιματισμού. Όταν το όργανο μετατίθεται μπροστά από την περιοχή της ροής, μπορεί να υπολογίζει την μέση ταχύτητα του αέρα. Το θερμόμετρο ξηρού και υγρού βολβού, που χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό της υγρασίας του αέρα ενός κλιματιζόμενου χώρου. Στην φωτογραφία αριστερά διακρίνεται μια κάσα μανομέτρων και στην φωτογραφία δεξιά μιας αντλία κενού από τα εργαλεία ενός τεχνικού ψυκτικών εγκαταστάσεων.
4.8 Διάγνωση και αποκατάσταση βλαβών ψυκτικών εγκαταστάσεων Οι δυσλειτουργίες στις ψυκτικές εγκαταστάσεις μπορεί να οφείλονται σε βλάβες στο μηχανολογικό εξοπλισμό ή στο ηλεκτρολογικό τμήμα της εγκαταστάσεως. Οι πιο συχνές είναι οι ηλεκτρολογικές βλάβες, οι οποίες μπορούν να εντοπιστούν με ένα πολύμετρο όταν υπάρχει το ηλεκτρολογικό σχέδιο της εγκαταστάσεως. Για τον εντοπισμό των ηλεκτρικών προβλημάτων είναι βασική η γνώση των αυτοματισμών λειτουργίας και των αυτοματισμών ασφαλείας που έχει η εγκατάσταση. Με την χρήση του πολυμέτρου μπορεί να εντοπιστούν τα μέρη που βρίσκονται υπό τάση και τα μέρη που διακόπτουν το κύκλωμα και είναι υπεύθυνα για την δυσλειτουργία. Για την διαπίστωση βλαβών στο μηχανολογικό εξοπλισμό είναι απαραίτητη η συστηματική παρατήρηση της εγκαταστάσεως. Οι κυριότερες βλάβες στο μηχανολογικό εξοπλισμό μιας εγκαταστάσεως μπορούν να εντοπιστούν στην εκτονωτική βαλβίδα, στον ατμοποιητή, στον συμπιεστή και στον συμπυκνωτή η στον συλλέκτη υγρού. Όταν υπάρχει βλάβη στην εκτονωτική βαλβίδα και χρειάζεται η αποσυναρμολόγηση της, η λειτουργία της εγκαταστάσεως μπορεί να συνεχίζεται από την εφεδρική γραμμή που έχει την χειροκίνητη εκτονωτική βαλβίδα. Για επισκευή βλάβης στον ατμοποιητή και στον συμπιεστή, κλείνεται το επιστόμιο παροχής υγρού και το ψυκτικό μέσο συγκεντρώνεται στο συλλέκτη υγρού, προκειμένου να περιοριστεί η απώλεια του ψυκτικού μέσου. Η βλάβη στον συμπυκνωτή ή στον συλλέκτη είναι πιο σοβαρή, επειδή υπάρχει πιθανότητα να μην υπάρχει τρόπος αποθηκεύσεως του ψυκτικού μέσου. Οι μικρότερες βλάβες εντοπίζονται από τις δυσλειτουργίες που προκαλούν στην λειτουργία της ψυκτικής εγκατάστασης. Δεδομένου ότι μια δυσλειτουργία μπορεί να προκαλείται από έναν αριθμό αιτιών, ο εντοπισμός της βλάβης γίνεται με τον διαδοχικό αποκλεισμό των πιθανών αιτίων που την προκαλούν.
4.9 Πίνακας βλαβών ψυκτικών εγκαταστάσεων Α/Α ΒΛΑΒΗ ΠΙΑΘΑΝΑ ΑΙΤΙΑ 1 Σχηματισμός πάγου ή ίδρωμα στην αναρρόφηση Πολύ ανοικτή η εκτονωτική βαλβίδα Πολύ μικρή η υπερθέρμανση της θερμοεκτονωτικής βαλβίδας Ο εξατμιστής είναι μικρός 2 Υψηλή πίεση κατάθλιψης Μερική ή τέλεια έμφραξη της εξωτερικής επιφάνειας του αερόψυκτου συμπυκνωτή Κακή απόδοση του ανεμιστήρα του συμπυκνωτή Μεγάλη η ποσότητα του ψυκτικού υγρού, που κυκλοφορεί στο κύκλωμα Παρουσία αέρα ή άλλων αδρανών αερίων στο κύκλωμα Η βάνα κατάθλιψης μερικώς κλειστή Η γραμμή κατάθλιψης στρεβλωμένη Η θέση τοποθέτησης του συμπυκνωτή έχει υψηλή θερμοκρασία 3 Χαμηλή πίεση κατάθλιψης Βουλώματα τριχοειδών σωλήνων, φίλτρων ξένων σωμάτων και αφυγραντήρων Μικρή ποσότητα του ψυκτικού υγρού που κυκλοφορεί στο κύκλωμα Χαμηλή η θερμοκρασία του χώρου όπου βρίσκεται ο συμπυκνωτής Χαλασμένες οι βαλβίδες ή τα ελατήρια του συμπιεστή 4 Υψηλή πίεση αναρρόφησης Μεγάλη ποσότητα ψυκτικού υγρού κυκλοφορεί στο κύκλωμα Βούλωμα της εξωτερικής επιφάνειας του εξατμιστή από ακαθαρσίες ή από πάγο Ο συμπιεστής είναι μικρότερος από ότι χρειαζόταν Πολύ ανοικτή ή μεγάλη η εκτονωτική βαλβίδα Κατεστραμμένη η βαλβίδα της αναρρόφησης του συμπιεστή 5 Χαμηλή πίεση αναρρόφησης Μικρή η ποσότητα του ψυκτικού που κυκλοφορεί στο κύκλωμα Η εκτονωτική βαλβίδα είτε είναι μικρή είτε μερικώς βουλωμένη Μερικό βούλωμα του φίλτρου της βαλβίδας Μεγάλη η υπερθέρμανση της θερμοεκτονωτικής βαλβίδας Μεγάλη ποσότητα ψυκτελαίου κυκλοφορεί στο κύκλωμα Βουλωμένο το φίλτρο στην είσοδο του συμπιεστή Κατεστραμμένος ο ανεμιστήρας του εξατμιστή
6 Υπερβολική ποσότητα ψυκτικού υγρού μέσα στον εξατμιστή 7 Το ψυκτέλαιο εγκαταλείπει το στροφαλοθάλαμο του συμπιεστή 8 Η γραμμή του ψυκτικού υγρού πολύ θερμή Μικρή υπερθέρμανση της βαλβίδας ή μεγάλο το μέγεθος της Ο βολβός της θερμοεκτονωτικής βαλβίδας εφάπτεται είτε λίγο ή και καθόλου στη γραμμή της αναρρόφησης Η εκτονωτική βαλβίδα εμποδίζεται να κλείσει είτε από ακαθαρσίες είτε από υγρασία Τοποθέτηση του βολβού της θερμοεκτονωτικής βαλβίδας σε ακατάλληλη θέση Επιστροφή ψυκτικού υγρού στο συμπιεστή Αντικανονική τοποθέτηση της γραμμής αναρρόφησης Κατεστραμμένα τα έμβολα, τα ελατήρια ή ο κύλινδρος του συμπιεστή Μεγάλη η ποσότητα του ψυκτικού υγρού που κυκλοφορεί στο κύκλωμα Η εκτονωτική βαλβίδα μεγάλη ή πολύ ανοικτή Ατμοσφαιρικός αέρας ή άλλα αδρανή αέρια μέσα στο κύκλωμα Μεγάλη η πίεση της κατάθλιψης 9 Ίδρωμα της γραμμής υγρού Βούλωμα αφυγραντήρων Βουλωμένη ή σχεδόν κλειστή η βάνα της κατάθλιψης 10 Ψυκτικό βραχυκύκλωμα Πολύ μικρό το diff του πρεσσοστάτη χαμηλής ή του θερμοστάτη Κόβει από το θερμικό του συμπιεστή Κόβει από πρεσσοστάτη ψηλής ή από πρεσσοστάτη χαμηλής Μικρή η ποσότητα του ψυκτικού υγρού μέσα στο κύκλωμα Διαρροή βαλβίδας καταθλίψεως του συμπιεστή Μικρή η εκτονωτική βαλβίδα ή μεγάλος ο συμπιεστής και ο εξατμιστής Διαρροή μαγνητικής βαλβίδας Βουλώματα τριχοειδών σωλήνων, αφυγραντή και φίλτρων Μεγάλη η υπερθέρμανση της θερμοεκτονωτικής βαλβίδας Απορρυθμισμένος ο πρεσσοστάτης χαμηλής ή ο θερμοστάτης