ΙΘ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ Ζ ΠΡΟΣΑΗΑ ΣΟΤ ΓΗΧΚΟΜΔΝΟΤ ΤΠΑΛΛΖΛΟΤ ΣΟ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΟ ΓΗΚΑΗΟ (Ν. 3528/2007)

Δ ΕΘΝΙΚΗ ΧΟΛΗ ΔΗΜΟΙΑ ΔΙΟΙΚΗΗ ΙΘ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ ΣΜΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΗ ΣΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ Θέμα: Ζ ΠΡΟΣΑΗΑ ΣΟΤ ΓΗΧΚΟΜΔΝΟΤ ΤΠΑΛΛΖΛΟΤ ΣΟ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΟ ΓΗΚΑΗΟ (Ν. 3528/2007) Δπιβλέποςζα: Αθηνά πακοςπή ποςδάζηπια: Καηεπίνα Σοςλοςπάκη ΑΘΖΝΑ-2008

Ιδηαίηεξα ζεκαληηθή γηα ηελ νινθιήξσζε απηήο ηεο εξγαζίαο ππήξμε ε ζπκβνιή ηεο επηβιέπνπζαο θ Αζελάο παθνπξή, πνπ κε ηηο δηνξζψζεηο θαη επηζεκάλζεηο ηεο βνήζεζε λα θσηηζηνχλ ζσζηά φια ηα δεηήκαηα πνπ αλαδχζεθαλ. Θεξκέο επραξηζηίεο θαη ζηελ θα Παρνπνχ, απφ ηε Γξακκαηεία ηνπ Δεπηεξνβάζκηνπ Πεηζαξρηθνχ πκβνπιίνπ γηα ηα ηδηαίηεξα ρξήζηκα θαη ελδηαθέξνληα ζηαηηζηηθά δεδνκέλα πνπ κνπ παξέζρε. 2

Πεπίλητη θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε αλαιπηηθή παξνπζίαζε ησλ δηαηάμεσλ πνπ ζπληείλνπλ ζηελ πξνζηαζία ηνπ δησθφκελνπ ππαιιήινπ θαηά ηελ πεηζαξρηθή δηαδηθαζία, έηζη φπσο απηή πξνβιέπεηαη ζηνλ Τπαιιειηθφ Κψδηθα. ην επίθεληξν ηνπ ελδηαθέξνληνο βξίζθεηαη ηφζν ε δηαρξνληθή εμέιημε ησλ ελ ιφγσ δηαηάμεσλ φζν θαη ε ζπκβνιή ζηελ ηειηθή ηνπο δηακφξθσζε ηεο λνκνινγίαο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο, ηεο ζεσξίαο ηνπ δεκνζίνπ δηθαίνπ θαη ησλ ππεξλνκνζεηηθψλ θεηκέλσλ (χληαγκα, Δπξσπατθή χκβαζε Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ). Σα βαζηθά δεηήκαηα πνπ έηπραλ επεμεξγαζίαο είλαη θαη αξρήλ θαη ζε ζρέζε κε ην «νπζηαζηηθφ» πεηζαξρηθφ δίθαην, ε πξφβιεςε ηεο αλάινγεο εθαξκνγήο ησλ αξρψλ ηνπ πνηληθνχ δηθαίνπ θαη ηεο πνηληθήο δηθνλνκίαο ζην πεηζαξρηθφ δίθαην θαη νη ξπζκίζεηο πνπ αθνξνχλ ηα πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα θαη ηηο πεηζαξρηθέο θπξψζεηο ζε ζρέζε θπξίσο κε ηε κε εθαξκνγή ηεο ζπληαγκαηηθήο επηηαγήο ηνπ άξζξνπ 7. ηε ζπλέρεηα θαη φζνλ αθνξά ηηο «δηθνλνκηθέο» εγγπήζεηο ππέξ ηνπ δησθφκελνπ, αλαιχνληαη ηα δεηήκαηα ηεο εμέηαζεο ηνπ δησθφκελνπ θαηά ηελ αλάθξηζε, ε θιήζε πξνο απνινγία θαη ε απνινγία απηή θαζεαπηή, ηα «δνξπθνξηθά» δηθαηψκαηα ηεο πξνεγνχκελεο γλψζεο ηνπ πεηζαξρηθνχ θαθέινπ, ηεο ζαθήλεηαο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο θιήζεο θαη ηνπ παξαπεκπηεξίνπ εγγξάθνπ, ηεο πξνζεζκίαο πξνο απνινγία θαη ηεο ζπκπαξάζηαζεο κε ζπλήγνξν. Ηδίαηηεξε έκθαζε δίδεηαη ζηα πξνβιεπφκελα έλδηθα κέζα θαη ζηελ πξφβιεςε άζθεζήο ηνπο απφ ην Γεληθφ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο. Δπηπιένλ, δηεξεπλάηαη ν ξφινο ηεο αξρήο ηεο ακεξνιεςίαο ζηελ πεηζαξρηθή δηαδηθαζία. Σέινο, ζεκεηψλνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνέθπςαλ θαη δηαηππψλνληαη πξνηάζεηο κε γλψκνλα πάληνηε ηελ πξνζηαζία ηνπ δησθφκελνπ ππαιιήινπ θαηά ηελ πεηζαξρηθή δηαδηθαζία. 3

Summary This paper aims to provide a thorough analysis of the provisions that assure the protection of the prosecuted civil servant during the disciplinary procedure as described by the Code of Civil Servants. The evolution of the provisions throughout the years, as well as the influence on their final form of the decisions of the Council of State, the theory of public Law, the Constitution and the European Convention of Human Rights. The basic aspects of the disciplinary procedure that were examined are the provision of the analogous implementation of the rules and principles of Penal Law and Penal Procedure Law, the disciplinary offences and sanctions, in accordance with the constitutional principle of article 7. Furthermore, as far as the procedural rights of the prosecuted civil servant are concerned, the issues of the examination of the prosecuted civil servant during the disciplinary investigation, the summons to a plea, the plea itself, the clarity of the summons to a plea, the prior knowledge of the disciplinary case file, the right to a reasonable time limit and the right to attend the procedure with a lawyer are presented in detail. The provided remedies and the role of the General Inspector of the Public Administration are highlighted. What is more, the importance of the principle of impartiality in the disciplinary procedure is underlined. Finally, the analysis comes to some conclusions and proposals for the benefit of the protection of the prosecuted civil servant. 4

Λέξειρ κλειδιά: Τπαιιειηθφο Κψδηθαο, Πεηζαξρηθφ δίθαην, δησθφκελνο ππάιιεινο, πεηζαξρηθή δηαδηθαζία, εγγπεηηθέο δηαηάμεηο, δηθαηψκαηα ηνπ δησθφκελνπ ππαιιήινπ, απνινγία, θιήζε ζε απνινγία, αλάθξηζε, εμέηαζε ηνπ δησθφκελνπ ππαιιήινπ, πεηζαξρηθφ παξάπησκα, πεηζαξρηθή θχξσζε, έλδηθα κέζα, λνκνινγία ηδ. ςνηομογπαθίερ: ΤΚ: Τπαιιειηθφο Κψδηθαο ΠΚ: Πνηληθφο Κψδηθαο ΚΠΓ: Κψδηθαο Πνηληθήο Γηθνλνκίαο ΚΓΓ: Κψδηθαο Γηνηθεηηθήο Γηαδηθαζίαο : χληαγκα ΔΓΑ: Δπξσπατθή χκβαζε Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ ΓΑΠΓ: Γηεζλέο χκθσλν Αηνκηθψλ θαη Πνιηηηθψλ Γηθαησκάησλ ηδ: πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο ΝΚ: Ννκηθφ πκβνχιην ηνπ Κξάηνπο ΔΓΑΓ: Δπξσπατθφ Γηθαζηήξην Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ ΓΔΓΓ: Γεληθφο Δπηζεσξεηήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο 5

ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΜΔΡΟ Α : ΔΗΑΓΧΓΖ 8 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 Ο : Ζ ΝΟΜΗΚΖ ΦΤΖ ΣΖ ΤΠΑΛΛΖΛΗΚΖ ΥΔΖ ΚΑΗ Ζ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΖ ΔΤΘΤΝΖ ΣΟΤ ΓΖΜΟΗΟΤ ΤΠΑΛΛΖΛΟΤ. 8 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο : Ζ ΗΣΟΡΗΚΖ ΔΞΔΛΗΞΖ ΣΟΤ ΤΠΑΛΛΖΛΗΚΟΤ ΚΧΓΗΚΑ. 10 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 Ο : ΤΠΑΛΛΖΛΗΚΟ ΚΧΓΗΚΑ 1999 ΚΑΗ 2007. ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟ ΚΑΗ ΚΑΗΝΟΣΟΜΗΔ ΣΟ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΟ ΓΗΚΑΗΟ. 12 ΜΔΡΟ Β : Ζ ΠΡΟΣΑΗΑ ΣΟΤ ΓΗΧΚΟΜΔΝΟΤ ΤΠΑΛΛΖΛΟΤ ΜΔΧ ΣΧΝ ΓΗΑΣΑΞΔΧΝ ΣΟΤ ΤΚ. 15 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 Ο : Ζ ΑΝΑΛΟΓΖ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΧΝ ΑΡΥΧΝ ΣΟΤ ΠΟΗΝΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ ΚΑΗ ΣΖ ΠΟΗΝΗΚΖ ΓΗΚΟΝΟΜΗΑ. 15 1.1. Ζ ΓΗΑΣΑΞΖ ΣΟΤ Α. 108 ΤΚ. ΖΜΑΗΑ ΚΑΗ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ. 15 1.2. Ζ ΔΝΓΔΗΚΣΗΚΖ ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΝΟΝΧΝ ΚΑΗ ΑΡΥΧΝ ΠΟΤ ΔΥΟΤΝ ΑΝΑΛΟΓΖ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΟ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΟ ΓΗΚΑΗΟ. 16 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο : ΣΑ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΑ ΠΑΡΑΠΣΧΜΑΣΑ ΚΑΗ ΟΗ ΠΟΗΝΔ. ΣΟ Α. 7 ΠΑΡ. 1 ΚΑΗ ΣΟ ΕΖΣΖΜΑ ΣΖ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΑΤΣΟΤ. 20 2.1. ΓΔΝΗΚΑ. 20 2.2. ΣΟ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ ΣΖ ΔΠΗΣΑΓΖ ΣΟΤ Α. 7 ΚΑΗ Ζ ΔΚΣΑΖ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΖ. 21 2.3. ΣΑ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΣΖ ΔΞΑΗΡΔΖ ΣΟΤ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ ΑΠΟ ΣΖ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΖ ΔΠΗΣΑΓΖ ΣΟΤ Α.7 ΚΑΗ ΣΟ ΕΖΣΖΜΑ ΣΖ ΑΝΑΓΡΟΜΗΚΟΣΖΣΑ ΣΧΝ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΧΝ ΓΗΑΣΑΞΔΧΝ. 23 2.4. Ζ ΔΞΔΛΗΞΖ ΣΗ ΔΝΓΔΗΚΣΗΚΑ ΑΝΑΦΔΡΟΜΔΝΔ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΑ ΚΟΛΑΗΜΔ ΤΜΠΔΡΗΦΟΡΔ ΚΑΗ Ζ ΠΟΗΝΖ ΣΖ ΟΡΗΣΗΚΖ ΠΑΤΖ. 24 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 Ο : ΣΑ ΓΗΚΑΗΧΜΑΣΑ ΣΟΤ ΓΗΧΚΟΜΔΝΟΤ ΤΠΑΛΛΖΛΟΤ ΚΑΣΑ ΣΖΝ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ. Ζ ΔΞΔΣΑΖ ΣΟΤ ΓΗΧΚΟΜΔΝΟΤ ΤΠΑΛΛΖΛΟΤ, Ζ ΚΛΖΖ ΠΡΟ ΑΠΟΛΟΓΗΑ, ΣΟ ΠΑΡΑΠΔΜΠΣΖΡΗΟ ΚΑΗ ΣΟ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ ΣΟΤ, Ζ ΤΠΔΡΑΠΗΖ ΑΠΟ ΤΝΖΓΟΡΟ, ΣΑ ΔΝΓΗΚΑ ΜΔΑ. 27 3.1. ΓΔΝΗΚΑ. 27 3.2. Ζ ΔΞΔΣΑΖ ΣΟΤ ΓΗΧΚΟΜΔΝΟΤ ΤΠΑΛΛΖΛΟΤ ΚΑΣΑ ΣΖΝ ΑΝΑΚΡΗΖ. 28 3.3. Ζ ΚΛΖΖ ΠΡΟ ΑΠΟΛΟΓΗΑ ΣΟΤ ΓΗΧΚΟΜΔΝΟΤ ΤΠΑΛΛΖΛΟΤ. 30 3.3.1. ΟΗ ΗΥΤΟΤΔ ΓΗΑΣΑΞΔΗ. 30 3.3.2. Ζ ΓΗΑΥΡΟΝΗΚΖ ΔΞΔΛΗΞΖ ΣΧΝ ΔΓΓΤΖΣΗΚΧΝ ΓΗΑΣΑΞΔΧΝ. 31 3.3.3. Ζ ΚΛΖΖ ΣΟΤ ΤΠΑΛΛΖΛΟΤ Δ ΑΠΟΛΟΓΗΑ, Ζ ΠΑΡΟΥΖ ΠΡΟΘΔΜΗΑ ΚΑΗ Ζ ΓΝΧΖ ΣΟΤ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΟΤ ΦΑΚΔΛΟΤ. 33 3.3.4. Ζ ΔΠΗΓΟΖ ΣΖ ΚΛΖΖ Δ ΑΠΟΛΟΓΗΑ. 35 3.3.5. ΣΟ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ ΣΖ ΚΛΖΖ Δ ΑΠΟΛΟΓΗΑ ΚΑΗ ΣΟΤ ΠΑΡΑΠΔΜΠΣΖΡΗΟΤ ΔΓΓΡΑΦΟΤ. 36 3.4. Ζ ΓΤΝΑΣΟΣΖΣΑ ΠΑΡΑΣΑΖ ΜΔ ΤΝΖΓΟΡΟ. 37 3.5. ΣΑ ΔΝΓΗΚΑ ΜΔΑ ΚΑΗ Ζ ΑΚΖΖ ΣΟΤ. 40 3.5.1. ΓΔΝΗΚΑ. 40 3.5.2. Ζ ΔΝΣΑΖ. 41 3.5.3. Ζ ΠΡΟΦΤΓΖ. 45 3.5.4. Ζ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΖ ΑΡΜΟΓΗΟΣΖΣΑ ΣΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΔΠΗΘΔΧΡΖΣΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ Ζ ΑΚΖΖ ΔΝΓΗΚΧΝ ΜΔΧΝ. 48 3.5.5. Ζ ΔΠΑΝΑΛΖΦΖ ΣΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ 50 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 Ο : Ζ ΑΡΥΖ ΣΖ ΑΜΔΡΟΛΖΦΗΑ ΣΧΝ ΠΔΗΘΑΡΥΗΚΧΝ ΟΡΓΑΝΧΝ. 51 6

4.1. ΈΝΝΟΗΑ ΚΑΗ ΘΔΜΔΛΗΧΖ. 51 4.2. Ζ ΔΠΗΓΡΑΖ ΣΖ ΣΗ ΓΗΑΣΑΞΔΗ ΣΟΤ Τ.Κ. 55 ΜΔΡΟ Γ : ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΚΑΗ ΠΡΟΣΑΔΗ. 58 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ-ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΗΑ 63 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 66 7

Μέπορ Α : Διζαγυγή θνπφο θαη κεζνδνινγία: θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε αλαιπηηθή παξνπζίαζε ησλ δηαηάμεσλ πνπ ζπληείλνπλ ζηελ πξνζηαζία ηνπ δησθφκελνπ ππαιιήινπ θαηά ηελ πεηζαξρηθή δηαδηθαζία, έηζη φπσο απηή πξνβιέπεηαη ζηνλ Τπαιιειηθφ Κψδηθα. ην επίθεληξν ηνπ ελδηαθέξνληνο βξίζθεηαη ηφζν ε δηαρξνληθή εμέιημε ησλ ελ ιφγσ δηαηάμεσλ φζν θαη ε ζπκβνιή ζηελ ηειηθή ηνπο δηακφξθσζε ηεο λνκνινγίαο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο, ηεο ζεσξίαο ηνπ δεκνζίνπ δηθαίνπ θαη ησλ ππεξλνκνζεηηθψλ θεηκέλσλ (χληαγκα, Δπξσπατθή χκβαζε Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ). Γηα ην ιφγν απηφ, επηρεηξήζεθε ε ζπγθξηηηθή κειέηε ησλ δηαηάμεσλ ησλ δηαδνρηθψλ θσδηθνπνηήζεσλ ησλ εηψλ 1951, 1977, 1999 θαη 2007 θαη αλαδεηήζεθε ε βνχιεζε ηνπ λνκνζέηε, έηζη φπσο απηή εθθξάζηεθε κέζα απφ ηηο αληίζηνηρεο αηηηνινγηθέο εθζέζεηο. Παξάιιεια, κειεηήζεθε ε ζρεηηθή λνκνινγία θαη ζεσξία θαη δηεξεπλήζεθε ε ππφζεζε φηη ε ξεηή λνκνζεηηθή πξφβιεςε δηθαησκάησλ θαη δηθνλνκηθψλ εγγπήζεσλ ππέξ ηνπ δησθφκελνπ αθνινχζεζε ηε δηακφξθσζε πνπ είρε ήδε ζπληειεζηεί κέζα απφ ηε λνκνινγία. Κεθάιαην 1 ν : Ζ λνκηθή θχζε ηεο ππαιιειηθήο ζρέζεο θαη ε πεηζαξρηθή επζχλε ηνπ δεκνζίνπ ππαιιήινπ. Ζ λνκηθή θχζε ηεο δεκνζηνυπαιιειηθήο ζρέζεο απνξξέεη απεπζείαο απφ ην χληαγκα θαη ηηο ζρεηηθέο κε ηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο δηαηάμεηο ηνπ. Ο ππξήλαο ηεο πξνθχπηεη απφ ην άξζξν 103 παξ. 1 ζχκθσλα κε ην νπνίν «Οη δεκφζηνη ππάιιεινη είλαη εθηειεζηέο ηεο ζέιεζεο ηνπ Κξάηνπο θαη ππεξεηνχλ ην Λαφ νθείινπλ πίζηε ζην χληαγκα θαη αθνζίσζε ζηελ Παηξίδα.». Ζ βαζηθή απηή ζπληαγκαηηθή δηάηαμε, φπσο θαη νη άιιεο ζρεηηθέο κε ηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο ζπληαγκαηηθέο δηαηάμεηο, έρνπλ σο γλψκνλα ηελ απνζηνιή πνπ έρεη ε δεκφζηα ππεξεζία. ην ίδην πλέπκα θαη ν θνηλφο λνκνζέηεο εμαγγέιιεη ζην πξψην άξζξν ηνπ ΤΚ φηη ζθνπφο ηνπ λνκνζεηήκαηνο θαη ησλ θαλφλσλ πνπ θαζηεξψλεη είλαη 8

κεηαμχ άιισλ λα δηαζθαιίζεη θαη ηε κέγηζηε δπλαηή απφδνζε ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ θαηά ηελ εξγαζία ηνπο. Πξνθχπηεη, δειαδή, φηη ε ζρέζε κεηαμχ δεκνζίνπ ππαιιήινπ θαη θξάηνπο δελ είλαη ίδηα κε ηε ζρέζε κεηαμχ πνιίηε θαη θξάηνπο. Καη ηνχην δηφηη ζηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο επηβάιινληαη κία ζεηξά απφ ππνρξεψζεηο 1, πνπ δελ πθίζηαληαη γηα ηνπο ηδηψηεο. Έηζη, γίλεηαη δεθηφ φηη ν δεκφζηνο ππάιιεινο ηειεί πξνο ην θξάηνο ππφ εηδηθή έλλνκε ζρέζε εμάξηεζεο 2 ή κε άιια ιφγηα κε κία «απζηεξή ζρέζε ππνηαγήο θαη αθνζίσζεο» 3. Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ηεο ζρέζεο απηήο θαη δεισηηθά ηεο ππαιιειηθήο ηδηφηεηαο είλαη ε πεηζαξρηθή εμνπζία πνπ αζθείηαη επί ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ, κηα ζεηξά απφ πεξηνξηζκνχο πνπ πξνβιέπεη ην χληαγκα αιιά θαη ε εγγχεζε ηεο κνληκφηεηαο. Δηδηθφηεξα, νη θαλφλεο πνπ ξπζκίδνπλ ηελ εηδηθή λνκηθή ζρέζε κεηαμχ ππαιιήινπ θαη θξάηνπο, πξνβιέπνπλ θαη έλα ζχζηεκα εηδηθψλ θπξψζεσλ θαη ηε δηαδηθαζία επηβνιήο ηνπο κε ζθνπφ ηελ ηήξεζε ησλ θαλφλσλ πνπ θαζνξίδνπλ ηνπο πεξηνξηζκνχο θαη ηα θαζήθνληα ηνπ ππαιιήινπ, εηζάγνπλ δειαδή ηελ πεηζαξρηθή επζχλε ηνπ ππαιιήινπ απέλαληη ζην θξάηνο 4. Ζ ηειεπηαία ζπληξέρεη παξάιιεια κε ηελ πνηληθή ηνπ επζχλε, πνπ αθνξά ηηο πεξηπηψζεηο πνπ ππάιιεινο δηαπξάμεη πνηληθφ αδίθεκα πνπ αθνξά ηελ ηέιεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπ, θαη ηελ αζηηθή ηνπ επζχλε, ζηελ πεξίπησζε πνπ θαηά ηελ εθηέιεζε ησλ θαζεθφλησλ πξνθχςεη παξάλνκε δεκία (άξζξν 105 Δηζ. Ν.ΑΚ), θαη αθνξά θάζε ππαίηηα θαη θαηαινγηζηή παξάβαζε ππεξεζηαθνχ θαζήθνληνο. Απηή ε πεηζαξρηθή εμνπζία πνπ αζθείηαη απφ ην θξάηνο ζην δεκφζην ππάιιειν αλήθεη ζηα νπζηψδε ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ηεο έλλνηαο ηνπ δεκνζίνπ ππαιιήινπ θαη βξίζθεη άκεζν έξεηζκα ζηε ζπληαγκαηηθά θαηνρπξσκέλε δεκνθξαηηθή αξρή. Καη 1 Ηδίσο νη ππνρξεψζεηο ηεο λνκηκνθξνζχλεο, ηεο ππαθνήο θαη ηεο πνιηηηθεο νπδεηεξφηεηαο. Βι. Α.Η.Σάρνπ-Η.Λ.πκεσλίδε, Δξκελεία Τπαιιειηθνχ Κψδηθα, Δθδφζεηο άθθνπια, Θεζζαινλίθε, 1999, ζει. 10. 2 Βι. Α.Η.Σάρνπ-Η.Λ.πκεσλίδε, 1999, ζει. 10. Ζ ζεσξία ηεο «εηδηθήο ζρέζεο εμνπζίαζεο» αληηδηαζηέιιεη ηε ζρέζε απηή πξνο ηε ζρέζε πνπ βξίζθεηαη ν θαζέλαο πξνο ην θξάηνο, δει. ηε «γεληθή ζρέζε εμνπζίαζεο». ηελ Διιάδα ε γεξκαληθήο πξνέιεπζεο ζεσξία ηεο εηδηθήο ζρέζεο εμνπζίαζεο δελ έγηλε πνηέ θαζνιηθά απνδεθηή. Βι. Κ.Υ.Υξπζφγνλνπ, Αηνκηθά θαη θνηλσληθά δηθαηψκαηα, ηξίηε αλαζεσξεκέλε έθδνζε, Ννκηθή Βηβιηνζήθε, 2006, ζει. 54. 3 Βι. Γ.Θ.Σζάηζνο, πληαγκαηηθφ Γίθαην, η. Β, Δθδφζεηο Αλη. Ν. άθθνπια, 1993, ζει. 423. 4 Βι. Δπ.πειησηφπνπινπ-Υ.Υξπζαλζάθε, Βαζηθνί ζεζκνί δεκνζηνυπαιιειηθνχ δηθαίνπ, έθηε έθδνζε, Δθδφζεηο Αλη.Ν.άθθνπια, Αζήλα-Κνκνηελή, 2006, ζει. 123. 9

ηνχην δηφηη φπσο ραξαθηεξηζηηθά θαηαγξάθεηαη «...νη δεκνθξαηηθά λνκηκνπνηεκέλνη θνξείο ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα κεηαηξέπνπλ ηηο λφκηκεο αιιά θαη πνιηηηθά λνκηκνπνηεκέλεο επηινγέο ηνπο ζε ζπγθεθξηκέλε δηνηθεηηθή πξαγκαηηθφηεηα. Απηφ είλαη ηφηε θαη κφλν εθηθηφ, φηαλ ηα αληίζηνηρα δηνηθεηηθά φξγαλα ηεινχλ ππφ έλα πξνζσπηθφ λνκηθφ θαζεζηψο πνπ λα ηα ππνρξεψλεη αιιά θαη λα ηα πεξηάγεη ζε ζέζε λα είλαη ζεηηθνί δέθηεο θαη εθηειεζηέο ησλ επηινγψλ ηεο λνκηκνπνηεκέλεο δηνηθεηηθήο θνξπθήο. Απηή είλαη θαη ε αθεηεξηαθή ζθέςε απφ ηελ νπνία θχνληαη φιεο νη ελλνηνινγηθέο δηαθξίζεηο πνπ αθνξνχλ ηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο» 5. Κεθάιαην 2 ν : Ζ ηζηνξηθή εμέιημε ηνπ ππαιιειηθνχ θψδηθα. Ζ πξνζπάζεηα θαηάξηηζεο ηνπ Τ.Κ. άξρηζε απφ ηελ πεξίνδν 1917-1923 6. Υξεηάζηεθαλ σζηφζν πεξίπνπ ηξηάληα ρξφληα θαη αξθεηά πξνζρέδηα 7 γηα λα θαηαξηηζηεί, λα ςεθηζζεί θαη λα ηεζεί ηειηθά ζε εθαξκνγή ην 1952 ν πξψηνο Τ.Κ. Πξφθεηηαη γηα ην Ν. 1811/1951 πνπ ηηηινθνξείηαη «Κψδημ Καηαζηάζεσο ησλ Γεκνζίσλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ» 8. Ο Τ.Κ. ηνπ 1951 ππήξμε εμαηξεηηθά ζπζηεκαηηθφ θαη πιήξεο λνκνζέηεκα, απερψληαο παξάιιεια θαη ηελ πνιηηηθή θαη ζπληαγκαηηθή πξαγκαηηθφηεηα ηεο επνρήο 9. 5 Βι. Γ.Θ.Σζάηζνο, 1993, ζει. 423. 6 Βι. Αηηηνινγηθή έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο ηνπ α. 31 παξ. 6 ηνπ Ν. 2190/1994 γηα ηε ζχληαμε λένπ Κψδηθα Καηάζηαζεο ησλ Γεκνζίσλ Πνιηηηθψλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ, Μέξνο Α Γεληθφ. 7 Δηδηθφηεξα δχν θνξέο ζπγθξνηήζεθαλ εηδηθέο επηηξνπέο νη νπνίεο εθπφλεζαλ πξνζρέδηα ππαιιειηθψλ θσδίθσλ, ηα νπνία σζηφζν νπδέπνηε ςεθίζζεθαλ νχηε ηέζεθαλ ζε ηζρχ. 8 Πξφθεηηαη γηα ην απνηέιεζκα ηεο λνκνπαξαζθεπαζηηθήο εξγαζίαο ηεο Δηδηθήο Γηθανκκαηηθήο Δπηηξνπήο πνπ νινθιεξψζεθε ην 1947 κε ηε ζχληαμε Πξνζρεδίνπ λφκνπ «Πεξί Τπαιιειηθνχ Κψδηθνο», ην νπνίν αθνχ ππέζηε πεξαηηέξσ επεμεξγαζία επηχρεζε λα νδεγήζεη ην 1951 ζηελ ςήθηζε ηνπ πξψηνπ Τπαιιειηθνχ Κψδηθα. Σν ζρέδην απηφ απηφ εθδφζεθε αξρηθά κε ηε κνξθή αλαγθαζηηθνχ λφκνπ (α.λ. 1368/1949), ν νπνίνο δελ εθαξκφζζεθε θαζψο ην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο ηνλ έθξηλε αληηζπληαγκαηηθφ. Γηα ην ιφγν απηφ, ε επηηξνπή επεμεξγάζηεθε εθ λένπ ην πξνζρέδην θαη ην ππέβαιε κε ηξνπνπνηήζεηο ζηε Βνπιή πξνο ςήθηζε. Βι. Θενδ. Η. Παλαγφπνπινπ, Δγρεηξίδην Τπαιιειηθνχ Γηθαίνπ, 1991, ζει. 24 θ.επ. 9 Γηα παξάδεηγκα νξηδφηαλ φηη ε έιιεηςε πίζηεο θαη αθνζίσζεο ζηα εζληθά ηδεψδε ζηνηρεηνζεηνχζε πεηζαξρηθφ παξάπησκα. Ήδε ζηηο ζπδεηήζεηο γηα ηελ ςήθηζε ηνπ ΤΚ ηνπ 1951 επηζεκάλζεθε απφ ην βνπιεπηή Α.Εάθθα φηη «ε δηαηάμηο απηή θαζηεξψλεη δηεξεχλεζηλ ηεο ζπλεηδήζεσο ηνπ ππαιιήινπ, πξάγκα απαξάδεθηνλ, θαη δηφηη αζθαιψο, σο επεπίθνξνο εηο δηαζηξνθήλ θαη παξακφξθσζηλ, ζα έρε σο απνηέιεζκα ζήκεξνλ κελ λα δηψθσληαη νη κέλ αχξηνλ δε λα δηψθσληαη νη άιινη». Βι. πδεηήζεηο επί ηνπ ΤΚ 1951απφ ηα πξαθηηθά ηεο Βνπιήο γηα ηε ζπλεδξίαζε ΟΔ ηεο 7 εο Απξηιίνπ 1951. πσο επηζεκαίλεηαη θαη ζηελ Αηηηνινγηθή έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο ηνπ α. 31 παξ. 6 ηνπ Ν. 2190/1994 γηα ηε ζχληαμε λένπ Κψδηθα Καηάζηαζεο ησλ Γεκνζίσλ Πνιηηηθψλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ, Μέξνο Α Γεληθφ, ν πξψηνο ΤΚ 10

Χζηφζν, ε ζπζηεκαηηθφηεηα απηή γξήγνξα επιήγε απφ πιεζψξα εθδηδνκέλσλ δηαηαγκάησλ, πξνζαξκνγψλ, παξεθθιίζεσλ θαη ζπρλψλ ηξνπνπνηήζεσλ, ψζηε ζχληνκα λα επηθξαηήζεη κεγάιε ζχγρπζε ζρεηηθά κε ην ηζρχνλ λνκνζεηηθφ πιαίζην πνπ δηέπεη ηελ ππαιιειηθή ζρέζε 10. Σν πεξηερφκελν ηνπ Τ.Κ. ηνπ 1951 είρε ζε κεγάιν βαζκφ αιινησζεί. Έηζη δηαθάλεθε ε αλάγθε θσδηθνπνίεζεο ησλ πθηζηάκελσλ δηάζπαξησλ θαη ζπρλά αληηθαηηθψλ δηαηάμεσλ θαη ε εληαμή ηνπο ζε έλα εληαίν θείκελν, ε νπνία νδήγεζε ζην π.δ. 611/1977 11. κσο, θαη ε ηειεπηαία απηή θσδηθνπνίεζε έπεζε γξήγνξα ζχκα ηεο πνιπλνκίαο. Έγηλε ζαθήο ε αλάγθε φρη κηαο απιήο λέαο δηνηθεηηθήο θσδηθνπνίεζεο, αιιά ε θαηάξηηζε ελφο λένπ Τπαιιειηθνχ Κψδηθα, φπνπ φρη απιά ζα ζπζηεκαηνπνηνχληαλ νη ππάξρνπζεο δηαηάμεηο, αιιά ζα δηακνξθψλνληαλ εληαίνη θαη νκνηφκνξθνη θαλφλεο δηθαίνπ, πξνθεηκέλνπ λα ξπζκίδνπλ θαη λα θαηνρπξψλνπλ ηελ ππεξεζηαθή θαηάζηαζε ηνπ κφληκνπ πξνζσπηθνχ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Ζ λνκνπαξαζθεπαζηηθή επηηξνπή πξνζπάζεζε λα μεθηλήζεη απφ κεδεληθή βάζε θαη ε αλάγθε ηθαλνπνηήζεθε κε ηελ ςήθηζε θαη ζέζε ζε ηζρχ ηνπ Ν. 2683/1999 «Κψδηθα Καηάζηαζεο Γεκνζίσλ Πνιηηηθψλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ θαη Τπαιιήισλ Ν.Π.Γ.Γ.». Ο ηειεπηαίνο απηφο θψδηθαο αλαζεσξήζεθε δπλάκεη ηνπ Ν. 3528/2007 κε ηνλ νπνίν θπξψζεθε ν λένο Κψδηθαο Καηάζηαζεο Γεκνζίσλ Πνιηηηθψλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ θαη Τπαιιήισλ Ν.Π.Γ.Γ. πξνθεηκέλνπ λα ελζσκαησζνχλ ζε εληαίν θείκελν ζεηξά ηξνπνπνηήζεσλ θαη πξνζαξκνγψλ πνπ είρε ππνζηεί ν πξνεγνχκελνο θψδηθαο, αιιά θαη λα εηζαρζνχλ λέεο θαηλνηφκεο ξπζκίζεηο 12. Αλαπφζπαζην θνκκάηη ζε φιεο ηηο πξναλαθεξφκελεο ηξνπνπνηήζεηο ηνπ ππαιιειηθνχ θψδηθα ππήξμε πάληνηε θαη ην πεηζαξρηθφ δίθαην, ην ζχλνιν δειαδή ησλ λνκηθψλ δηαηάμεσλ πνπ ξπζκίδνπλ ηα ζρεηηθά κε ηελ πεηζαξρηθή επζχλε ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ θαη επηβάιινπλ ηηο πεηζαξρηθέο πνηλέο. Σν πεηζαξρηθφ δίθαην ρσξίδεηαη ζε δχν ηκήκαηα, ην «νπζηαζηηθφ» θαη ην «δηθνλνκηθφ», αλ θαη ε δηαδηθαζία δελ είλαη δπζηπρψο «επέβαιε δηαθξίζεηο ησλ πνιηηηθψλ ππαιιήισλ κε βάζε ην πνιηηηθφ θξφλεκα (εζληθνθξνζχλελνκηκνθξνζχλε)». 10 Βι. Θενδ. Η. Παλαγφπνπινπ, 1991, ζει. 26-27. 11 Γελ πξφθεηηαη γηα θαηάξηηζε λένπ Τπαιιειηθνχ Κψδηθα, αιιά γηα απιή δηνηθεηηθή θσδηθνπνίεζε πθηζηάκελσλ δηαηάμεσλ. Βι. Αηηηνινγηθή έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο ηνπ α. 31 παξ. 6 ηνπ Ν. 2190/1994 γηα ηε ζχληαμε λένπ Κψδηθα Καηάζηαζεο ησλ Γεκνζίσλ Πνιηηηθψλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ, Μέξνο Α Γεληθφ. 12 Βι. Δηζεγεηηθή έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο ηνπ α. 14 παξ. 1 ηνπ Ν. 3242/2004 γηα ηελ αλαζεψξεζε δηαηάμεσλ ηνπ Κψδηθα Καηάζηαζεο ησλ Γεκνζίσλ Πνιηηηθψλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ. 11

δηθαζηηθή αιιά δηνηθεηηθή. ην πξψην πξνβιέπνληαη ηα πεηζαξρηθά αδηθήκαηα ή παξαπηψκαηα 13 θαη νη πεηζαξρηθέο πνηλέο θαη ζην δεχηεξν ε εηδηθή δηνηθεηηθή δηαδηθαζία πνπ πξέπεη λα αθνινπζεζεί γηα λα επηβιεζεί ή φρη πεηζαξρηθή πνηλή κε ηελ έθδνζε απφθαζεο, ε νπνία απνηειεί θαη νπζία δηνηθεηηθή πξάμε 14. Κεθάιαην 3 ν : Τπαιιειηθφο θψδηθαο 1999 θαη 2007. Πξνζαλαηνιηζκφο θαη θαηλνηνκίεο ζην πεηζαξρηθφ δίθαην. πσο ήδε αλαθέξζεθε ν Τ.Κ. ηνπ 1999, δεδνκέλνπ φηη ήηαλ πξάγκαηη ζε κεγάιν βαζκφ έλαο λένο θψδηθαο, έθεξε θαη αξθεηέο θαηλνηνκίεο ζην θνκκάηη ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ. Αληίζεηα, ν Τ.Κ. ηνπ 2007, σο κία αλαζεψξεζε ηνπ πξνεγνχκελνπ θαη φρη σο έλαο λένο ππαιιειηθφο θψδηθαο δελ επέθεξε ηφζν δξαζηηθέο δηαθνξνπνηήζεηο, ηνπιάρηζηνλ ζην πιαίζην ηεο πεηζαξρηθήο επζχλεο ησλ ππαιιήισλ. Δηδηθφηεξα ν Τ.Κ. ηνπ 1999 ζπζηεκαηνπνίεζε ζε κεγάιν βαζκφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ θαη ζπλεηζέθεξε θαηλνηφκεο δηαηάμεηο. Δηδηθφηεξα, θαη φπσο επηζεκαίλεηαη ηφζν ζηελ αηηηηνινγηθή έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο ηνπ α. 31 παξ. 6 ηνπ Ν. 2190/1994 γηα ηε ζχληαμε λένπ Κψδηθα Καηάζηαζεο ησλ Γεκνζίσλ Πνιηηηθψλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ, φζν θαη ζηελ εηζεγεηηθή έθζεζε ηνπ λφκνπ, αλαθνξηθά κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ, ζηφρνο ήηαλ λα πξνζαξκνζζνχλ ζηα ζχγρξνλα λνκνινγηαθά δεδνκέλα θαη λα γίλεη νξζνινγηθφηεξε ε θαηάηαμή ηνπο απφ άπνςε πεξηερνκέλνπ. Δπηδηψρζεθε θπξίσο ε ελεξγνπνίεζε ηνπ πεηζαξρηθνχ ειέγρνπ, ε ζπληφκεπζεαπινπνίεζε ηεο πεηζαξρηθήο δηαδηθαζίαο θαη ε πιήξεο δηθνλνκηθή νξγάλσζή ηεο. Δπίζεο πξνβιέθζεθαλ δηαηάμεηο πνπ απνηεινχλ εγγπήζεηο πξνζηαζίαο ηνπ δησθφκελνπ ππαιιήινπ απφ απζαίξεηεο θξίζεηο, φπσο ηδίσο: (α) ε πξφβιεςε αλαινγηθήο εθαξκνγήο ησλ θαλφλσλ θαη αξρψλ ηνπ πνηληθνχ δηθαίνπ θαη ηεο πνηληθήο δηθνλνκίαο ζην πεηζαξρηθφ δίθαην, 13 χκθσλα κε ηελ εηζεγεηηθή έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο ηνπ α. 14 παξ. 1 ηνπ Ν. 3242/2004 γηα ηελ αλαζεψξεζε δηαηάμεσλ ηνπ Κψδηθα Καηάζηαζεο ησλ Γεκνζίσλ Πνιηηηθψλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ, ν φξνο πεηζαξρηθφ «αδίθεκα» θξίλεηαη αδφθηκνο γηα ηελ επνρή καο θαη αληηθαηαζηάζεθε κε ηνλ φξν «παξάπησκα», ψζηε λα ηνληζζεί φηη πξφθεηηαη γηα δηνηθεηηθή θαη φρη πνηληθή παξάβαζε. 14 Βι. Θενδ. Η. Παλαγφπνπινπ, 1991, ζει. 203. 12

(β) ε εηζαγσγή ηεο πνηλήο ηεο πξνζσξηλήο παχζεο αληί κφλνλ ηεο νξηζηηθήο απφιπζεο, (γ) ε παξνρή γηα πξψηε θνξά ζην δησθφκελν ηεο δπλαηφηεηαο λα παξαζηαζεί κε ζπλήγνξν θαηά ηελ αλάθξηζε θαη θαηά ηελ εθδίθαζε ηεο ππφζεζεο απφ ην ππεξεζηαθφ ζπκβνχιην, (δ) ε πξφβιεςε έλζηαζεο θαηά απνθάζεσλ ησλ πξσηνβάζκησλ πεηζαξρηθψλ ζπκβνπιίσλ ελψπηνλ δεπηεξνβάζκηνπ ππεξεζηαθνχ ζπκβνπιίνπ γηα νξηζκέλα παξαπηψκαηα, (ε) ε ζέζπηζε ρξνληθψλ πξνζδηνξηζκψλ ηφζν γηα ηελ αλαζηνιή φζν θαη γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο πεηζαξρηθήο δηαδηθαζίαο θαη ηέινο (ζη) ε ζπκκεηνρή δηθαζηψλ σο πξνέδξσλ ζηα δεπηεξνβάζκηα ππεξεζηαθά ζπκβνχιηα. Απφ ηελ άιιε, ν Τ.Κ. ηνπ 2007, φπσο ππνγξακκίδεηαη ζηελ Δηζεγεηηθή έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο ηνπ άξζξνπ 14 παξ. 1 ηνπ Ν. 3242/2004 γηα ηελ αλαζεψξεζε δηαηάμεσλ ηνπ Κψδηθα Καηάζηαζεο ησλ Γεκνζίσλ Πνιηηηθψλ Γηνηθεηηθψλ Τπαιιήισλ θαη ζηελ αηηηνινγηθή έθζεζε ηνπ θψδηθα επεδίσμε κία απνηειεζκαηηθφηεξε πάηαμε ηεο δηαθζνξάο θαη ηεο θαθνδηνίθεζεο. Πξνο ηε θαηεχζπλζε απηή πξνζαλαηνιίζηεθε θπξίσο κέζσ ησλ εμήο δηαηάμεσλ: (α) Θεζπίζηεθε γηα πξψηε θνξά σο δηαθξηηφ πεηζαξρηθφ παξάπησκα ε κε εμππεξέηεζε ηνπ πνιίηε θαη ε αλάξκνζηε ζπκπεξηθνξά πξνο απηφλ. (β) Καζηεξψζεθε ξεηά σο πεηζαξρηθφ παξάπησκα ε άξλεζε ζχκπξαμεο, ζπλεξγαζίαο θαη ρνξήγεζεο ζηνηρείσλ ή εγγξάθσλ θαηά ηε δηεμαγσγή έξεπλαο, επηζεψξεζεο ή ειέγρνπ απφ ην Γεληθφ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη ηα ηδηαίηεξα ζψκαηα θαη ππεξεζίεο επηζεψξεζεο θαη ειέγρνπ. (γ) Πξνβιέθζεθε ην δηθαίσκα άζθεζεο πεηζαξρηθήο εμνπζίαο εθ κέξνπο ηνπ Τπνπξγνχ Δζσηεξηθψλ επί ησλ ππαιιήισλ ηνπ Γεκνζίνπ θαη ησλ Ν.Π.Γ.Γ. γηα αλάξκνζηε ζπκπεξηθνξά πξνο ηνπο πνιίηεο θαη άξλεζε ζπλεξγαζίαο κε ηα Κέληξα Δμππεξέηεζεο Πνιηηψλ. Σελ ίδηα πεηζαξρηθή εμνπζία δχλαηαη λα αζθεί ν Τπνπξγφο Δζσηεξηθψλ θαη ζηνπο ππαιιήινπο ησλ Κ.Δ.Π. γηα νπνηνδήπνηε πεηζαξρηθφ παξάπησκα. (δ) Δπαλαπξνζδηνξίζηεθε ν ηξφπνο ζπγθξφηεζεο ησλ ππεξεζηαθψλ ζπκβνπιίσλ πξνζβιέπνληαο ζε πεξηζζφηεξεο εγγπήζεηο αληηθεηκεληθφηεηαο θαη δηαθάλεηαο. ηνλ ηζρχνληα ππαιιειηθφ θψδηθα ην πεηζαξρηθφ δίθαην θαηαιακβάλεη ην πέκπην κέξνο ηνπ θεηκέλνπ θαη ρσξίδεηαη ζε δχν ηκήκαηα. ην ηκήκα Α (άξζξα 106-121) πξνβιέπνληαη ηα πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα θαη πνηλέο θαη ζην ηκήκα Β ε πεηζαξρηθή 13

δηαδηθαζία (άξζξα 122-146). Δηδηθφηεξα, ε χιε ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ θαηαλέκεηαη ζηηο επηκέξνπο δηαηάμεηο σο εμήο: Σκήκα Α - Πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα θαη πνηλέο: ηα άξζξα 106-108 απαξηζκνχληαη ελδεηθηηθά νξηζκέλα πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα θαη πξνβιέπνληαη νη βαζηθέο αξρέο θαη νη θαλφλεο πνπ δηέπνπλ ην πεηζαξρηθφ δίθαην ησλ ππαιιήισλ. ην άξζξα 109 πξνβιέπνληαη νη πεηζαξρηθέο πνηλέο πνπ δχλαληαη λα επηβιεζνχλ ζηνπο δεκνζίνπο ππαιιήινπο. ηα άξζξα 110-115 εκπεξηέρνληαη ξπζκίζεηο γηα ηε δηαδηθαζία δίσμεο ησλ πεηζαξρηθψλ παξαπησκάησλ θαη γηα ηε ζρέζε πεηζαξρηθήο δηαδηθαζίαο θαη πνηληθήο δίθεο. ηα άξζξα 116-121 θαζνξίδνληαη ηα φξγαλα άζθεζεο ηεο πεηζαξρηθήο εμνπζίαο θαη νη αξκνδηφηεηεο απηψλ. Σκήκα Β - Πεηζαξρηθή δηαδηθαζία: ηα άξζξα 122-124 απνζαθελίδεηαη ν ρξφλνο έλαξμεο ηεο πεηζαξρηθήο δίσμεο θαη ξπζκίδνληαη ηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ζηελ παξαπνκπή ζην ππεξεζηαθφ ζπκβνχιην. ηα άξζξα 125-133 πξνζδηνξίδεηαη νη έλλνηεο ηεο πξνθαηαξθηηθήο έξεπλαο, ηεο έλνξθεο δηνηθεηηθήο εμέηαζεο θαη ηεο πεηζαξρηθήο αλάθξηζεο, απαξηζκνχληαη νη αλαθξηηηθέο πξάμεηο θαη θαζνξίδεηαη ν ηξφπνο δηεμαγσγήο θαζεκίαο απφ απηέο. ηα άξζξα 134-135 θαζνξίδεηαη ν ηξφπνο θιήζεο ηνπ ππαιιήινπ ζε απνινγία θαη ε δηαδηθαζία ππνβνιήο ηεο. ηα άξζξα 136-137 ξπζκίδνληαη δηαδηθαζηηθά ζέκαηα ζε ζρέζε κε ηελ εμέηαζε θαη θξίζε ηεο ππφζεζεο απφ ην αξκφδην ππεξεζηαθφ ζπκβνχιην. ηα άξζξα 138-140 πεξηιακβάλνληαη γεληθέο δηαδηθαζηηθέο δηαηάμεηο αλαθνξηθά κε ηελ θνηλνπνίεζε ζην δησθφκελν ηνπ εγγξάθνπ ηεο θιήζεο ζε απνινγία ζηελ εθηίκεζε ησλ απνδείμεσλ απφ ην πεηζαξρηθφ φξγαλν, θαζψο θαη ζηε δηαδηθαζία δηαηχπσζεο θαη ζην πεξηερφκελν ηεο πεηζαξρηθήο απφθαζεο. Σα άξζξα 141-143 αθνξνχλ ηνλ ηξφπν άζθεζεο ηνπ δηθαηψκαηνο έλζηαζεο θαη πξνζθπγήο θαηά ησλ απνθάζεσλ ησλ πεηζαξρηθψλ πξντζηάκελσλ, ελψπηνλ ησλ αξκνδίσλ πεηζαξρηθψλ νξγάλσλ θαη ησλ αξκφδησλ δηθαζηεξίσλ αληηζηνίρσο. Δπίζεο, πξνζδηνξίδνληαη νη πξνυπνζέζεηο θαη νη δηθαηνχρνη ππνβνιήο αίηεζεο επαλάιεςεο ηεο πεηζαξρηθήο δηαδηαθαζίαο. Σέινο, ζηα άξζξα 144-146 ξπζκίδεηαη ε δηαδηθαζία ηεο εθηέιεζεο ηεο πεηζαξρηθήο απφθαζεο, ε δηαγξαθή ησλ πεηζαξρηθψλ πνηλψλ θαη νη δαπάλεο ηεο πεηζαξρηθήο δηαδηθαζίαο. 14

Απφ ηηο πξναλαθεξφκελεο θαηλνηφκεο ή κε δηαηάμεηο ησλ δχν θσδίθσλ ζα παξνπζηαζζνχλ αλαιπηηθά ζηε ζπλέρεηα φζεο απνζθνπνχλ κε άκεζν ή έκκεζν ηξφπν ζηελ πξνζηαζία ηνπ δησθφκελνπ ππαιιήινπ. Μέπορ Β : Ζ πποζηαζία ηος διυκόμενος ςπαλλήλος μέζυ ηυν διαηάξευν ηος ΤΚ. Κεθάιαην 1 ν : Ζ αλάινγε εθαξκνγή ησλ αξρψλ ηνπ πνηληθνχ δηθαίνπ θαη ηεο πνηληθήο δηθνλνκίαο. 1.1. Ζ δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 108 ΤΚ. εκαζία θαη πξννπηηθέο. Μία απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο θαηλνηνκίεο ηνπ Τ.Κ. 1999, ε πξφβιεςε ηεο αλάινγεο εθαξκνγήο ζην πεηζαξρηθφ δίθαην θαλφλσλ ηνπ πνηληθνχ δηθαίνπ θαη ηεο πνηληθήο δηθνλνκίαο (άξζξν 108 ΤΚ), αληηκεησπίζηεθε σο κία πξνζέγγηζε κεηαμχ πεηζαξρηθνχ θαη πνηληθνχ δηθαίνπ, παξά ηελ παξαδνζηαθή δηαθνξά κεηαμχ ησλ δχν αληηθεηκέλσλ θαη ιφγσ ηνπ θνηλνχ θπξσηηθνχ ραξαθηήξα πνπ κνηξάδνληαη 15. Ζ κεγαιχηεξε αμία απηήο ηεο δηάηαμεο θπζηθά έγγπηαη ζηελ θαηνρχξσζε πξνζηαηεπηηθψλ γηα ην δησθφκελν ππάιιειν αξρψλ ζην πιαίζην ηεο πεηζαξρηθήο δηαδηθαζίαο. Σν γηαηί ε πξνζέγγηζε ησλ δχν ηνκέσλ έρεη σο απνηέιεζκα ηνλ εκπινπηηζκφ ηεο πεηζαξρηθήο δηαδηθαζίαο κε εγγπεηηθέο γηα ηνλ ππάιιειν δηαηάμεηο πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ απνηξνπή άδηθσλ θαη απζαίξεησλ θξίζεσλ, πξνθχπηεη απφ ηηο βαζηθέο ζεκειηψδεηο αξρέο πνπ δφκεζαλ θαη αθφκε δηέπνπλ ην ζχγρξνλν πνηληθφ δίθαην θαη ηε δηθνλνκία. Πξφθεηηαη κεηαμχ άιισλ, γηα ην δφγκα πνπ δηέπεη ην πνηληθφ δίθαην φηη ε πνηλή είλαη δίθαηε κφλνλ φηαλ είλαη αλαγθαία θαη ε επηβνιή ηεο απνηειεί ultimum refugium 16. Καη 15 Ζ αλαινγηθή εθαξκνγή ησλ θαλφλσλ ηνπ πνηληθνχ θαη δηθνλνκηθνχ δηθαίνπ ζπγθαηαιέγεηαη ζηηο θαηλνηφκεο ξπζκίζεηο ηνπ Ν.2683/1999, φπσο, δε, ραξαθηεξηζηηθά επηζεκαίλεηαη ζηελ αηηηνινγηθή έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο ηνπ α.31 παξ. 6 Ν.2190/1994 «... έρνπλ γίλεη δεθηνί ζην λέν ΤΚ νξηζκέλνη θαλφλεο αιιά θαη νξηζκέλεο αξρέο ηνπ Πνηληθνχ Γηθαίνπ, δηφηη ε θπξσηηθή ιεηηνπξγία θαη ζην Τπαιιειηθφ Γίθαην (σο θιάδν βέβαηα ηνπ Γηνηθεηηθνχ Γηθαίνπ) δελ είλαη πάληνηε δηαθνξεηηθή σο πξνο φ,ηη αθνξά ηελ εζηθή κείσζε. 16 Βι. Ν.Κ.Αλδξνπιάθε, Πνηληθφ Γίθαην, Γεληθφ Μέξνο, Θεσξία γηα ην Έγθιεκα, Δθδφζεηο Π.Ν.άθθνπια, 2000, ζει. 48-52. 15

γηα ηε δηπιή απνζηνιή ηεο πνηληθήο δηθνλνκίαο πνπ είλαη αθελφο ε αλαδήηεζε θαη αλαθάιπςε ησλ πξαγκαηηθψλ ελφρσλ ησλ ηεινχκελσλ εγθιεκάησλ θαη ε επηβνιή ζε απηνχο ησλ λφκηκσλ θπξψζεσλ θαη αθεηέξνπ ε πξνζηαζία φζσλ άδηθα θαηεγνξνχληαη σο έλνρνη. Ζ δηπιή απηή απνζηνιή επνδψλεηαη κέζα απφ ηε ιεηηνπξγία εηδηθψλ πξνζηαηεπηηθψλ γηα ην άηνκν δηθνλνκηθψλ ηχπσλ πνπ δεζκεχνπλ ηε δξάζε ησλ θξαηηθψλ νξγάλσλ θαη ηνχην δηφηη φπσο γίλεηαη γεληθά δεθηφ ζηελ πνηληθή δηθνλνκία είλαη πξνηηκφηεξε ε κε ηηκψξεζε ελφο ελφρνπ απφ ηελ θαηαδίθε ελφο αζψνπ 17. Φπζηθά ν λνκνζέηεο δελ παξέιεηςε λα δηεπθξηλήζεη φηη νη θαλφλεο θαη αξρέο ηνπ πνηληθνχ δηθαίνπ θαη ηεο πνηληθήο δηθνλνκίαο εθαξκφδνληαη αλάινγα θαη ζην πεηζαξρηθφ δίθαην, εθφζνλ δελ αληίθεηληαη ζηηο ξπζκίζεηο ηνπ ππαιιειηθνχ θψδηθα θαη ζπλάδνπλ κε ηε θχζε θαη ην ζθνπφ ηεο πεηζαξρηθή δηαδηθαζίαο. Ο πεξηνξηζκφο απηφο αθήλεη κεγάιν πεξηζψξην εξκελείαο ζηα πεηζαξρηθά φξγαλα αλαθνξηθά κε ην εχξνο ησλ αξρψλ πνπ κπνξνχλ αλαινγηθά λα εθαξκφζνπλ. Παξάιιεια, σζηφζν, δεκηνπξγεί θαη κία δπλακηθή απμεκέλεο επίθιεζεο θαλφλσλ πνηληθνδηθνλνκηθήο πξνέιεπζεο απφ κέξνπο ησλ δησθφκελσλ ππαιιήισλ, θπξίσο ζην πιαίζην άζθεζεο ελδίθσλ κέζσλ θαη δε πξνζθπγψλ. Ώζηε πξαγκαηηθά αλακέλεηαη κε ελδηαθέξνλ ε λνκνινγηαθή πξνζέγγηζε ηεο δηάηαμεο ηνπ άξζξνπ 108 ΤΚ. Καη θπξίσο ην αλ απηή ζα θαηαιήμεη ζε πεξαηηέξσ δηεχξπλζε ησλ εγγπεηηθψλ ππέξ ηνπ δησθφκελνπ δηαηάμεσλ θαη ηειηθά ξεηή απνθξπζηάιισζή ηνπο θαη ζην θείκελν ηνπ λφκνπ φπσο έρεη γίλεη επαλεηιεκκέλα ζην παξειζφλ. 1.2. Ζ ελδεηθηηθή αλαθνξά θαλφλσλ θαη αξρψλ πνπ έρνπλ αλάινγε εθαξκνγή ζην πεηζαξρηθφ δίθαην. Ο λνκνζέηεο επέιεμε θαη ζηελ πεξίπησζε ηεο ππφ θξίζε δηάηαμεο λα παξαζέζεη ελδεηθηηθά θάπνηεο απφ ηηο αξρέο θαη ηνπο θαλφλεο πνπ κπνξνχλ λα ηχρνπλ αλαινγηθήο εθαξκνγήο ζην πεηζαξρηθφ δίθαην. Αθνξνχλ, δε, απηνί ηφζν ην νπζηαζηηθφ φζν θαη ην «δηθνλνκηθφ» κέξνο ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ. Έηζη ζηελ πξψηε νκάδα αλήθνπλ (α) νη ιφγνη απνθιεηζκνχ ηεο ππαηηηφηεηαο θαη ηεο ηθαλφηεηαο πξνο θαηαινγηζκφ, (β) νη 17 Βι. Α.Καξξά, Πνηληθφ Γηθνλνκηθφ Γίθαην, Δθδφζεηο Αλη.Ν.άθθνπια, 1998, ζει. 31-37. 16

ειαθξπληηθέο ή επηβαξπληηθέο πεξηζηάζεηο γηα ηελ επηκέηξεζε ηεο πεηζαξρηθήο πνηλήο, (γ) ε έκπξαθηε κεηάλνηα, (δ) ε πξαγκαηηθή θαη λνκηθή πιάλε, (ε) ε πξνζηαζία ησλ δηθαηνινγεκέλσλ ζπκθεξφλησλ σο ιφγνο πνπ αίξεη ηνλ πεηζαξρηθφ ραξαθηήξα δπζκελψλ θξίζεσλ, εθθξάζεσλ θαη εθδειψζεσλ, εθηφο εάλ ζπληζηνχλ ην πεηζαξρηθφ παξάπησκα ηεο ραξαθηεξηζηηθψο αλάξκνζηεο ζπκπεξηθνξάο. ηε δεχηεξε νκάδα αλήθνπλ (α) ην δηθαίσκα ζηγήο ηνπ πεηζαξρηθψο δησθφκελνπ, (β) ην ηεθκήξην αζσφηεηαο ηνπ πεηζαξρηθψο δησθφκελνπ θαη (γ) ε επηείθεηα ππέξ ηνπ πεηζαξρηθψο δησθφκελνπ. Αλαιπηηθά θαη ζε ζρέζε κε ηελ πεξίπησζε (α) ηεο πξψηεο νκάδαο πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ζε απηήλ πεξηιακβάλνληαη: 1. Οη έλλνηεο ηνπ δφινπ θαη ηεο ακέιεηαο θαη άξζξν 27-28 ΠΚ, 2. Οη ιφγνη πνπ απνθιείνπλ ηνλ άδηθν ραξαθηήξα ηεο πξάμεο, δειαδή ε θαη άξζξν 20 ΠΚ ελάζθεζε δηθαηψκαηνο ή εθπιήξσζε θαζήθνληνο πνπ επηβάιιεηαη απφ ην λφκν, ε θαη άξζξν 21 ΠΚ πξνζηαγή, ε θαη άξζξν 22 ΠΚ άκπλα, ε θαη άξζξν 25 ΠΚ θαηάζηαζε αλάγθεο, ε ζπλαίλεζε ηνπ παζφληνο (άξζξα 304 παξ. 4, 5 ΠΚ θαη 308 παξ. 2 ΠΚ), ε εθηέιεζε λφκηκνπ θαζήθνληνο ή λφκηκεο εμνπζίαο ή γηα ηε δηαθχιαμε δηθαηψκαηνο ή απφ άιιν δηθαηνινγεκέλν ελδηαθέξνλ (ζε ζρέζε κε ηα εγθιήκαηα θαηά ηεο ηηκήο, άξζξν 367 ΠΚ θαη ηελ παξαβίαζε επαγγεικαηηθήο ερεκχζεηαο, άξζξν 371 ΠΚ). απηήλ άιισζηε ηελ θαηεγνξία κπνξεί λα εληαρζεί θαη ε μερσξηζηά πξνβιεπφκελε θαη ήδε σο άλσ ππφ ζηνηρείν (ε) αλαθεξφκελε πεξίπησζε ηεο πξνζηαζίαο ησλ δηθαηνινγεκέλσλ ζπκθεξφλησλ σο ιφγνπ πνπ αίξεη ηνλ πεηζαξρηθφ ραξαθηήξα δπζκελψλ θξίζεσλ, εθθξάζεσλ θαη εθδειψζεσλ, εθηφο εάλ ζπληζηνχλ ην πεηζαξρηθφ παξάπησκα ηεο ραξαθηεξηζηηθψο αλάξκνζηεο ζπκπεξηθνξάο. 3. Οη ιφγνη πνπ απνθιείνπλ ηελ ηθαλφηεηα πξνο θαηαινγηζκφ, δειαδή ε θαη. Άξζξν 32 ΠΚ θαηάζηαζε αλάγθεο πνπ απνθιείεη ηνλ θαηαινγηζκφ θαη ε θαη άξζξν 34 ΠΚ δηαηάξαμε ησλ πλεπκαηηθψλ ιεηηνπξγηψλ ή ηεο ζπλείδεζεο. απηήλ ηελ θαηεγνξία άιισζηε εληάζζνληαη θαη ε θαη άξζξν 30 ΠΚ πξαγκαηηθή πιάλε θαη θαη άξζξν 31 ΠΚ λνκηθή πιάλε 18. 18 Καη νη δχν απηέο πεξηπηψζεηο εληάζζνληαη ζπζηεκαηηθά ζηηο δηαηάμεηο πνπ αθνξνχλ αδπλακία πξνο θαηαινγηζκφ απφ ηνλ Πνηληθφ Κψδηθα. ε ζρέζε κε ηελ λνκηθή πιάλε πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη κφλνλ ε άγλνηα ηνπ αμηνπνίλνπ δελ αξθεί γηα λα απνθιείζεη ηνλ θαηαινγηζκφ. Ζ πξάμε δελ θαηαινγίδεηαη αλ ν 17

Πεξαηηέξσ, ζηελ πεξίπησζε (β) ηεο πξψηεο νκάδαο πεξηιακβάλνληαη: 1. Οη θαη άξζξν 84 ΠΚ ειαθξπληηθέο πεξηζηάζεηο, δειαδή ν ιεγφκελνο έληηκνο πξφηεξνο βίνο 19, ηα κε ηαπεηλά αίηηα ή ε ηέιεζε ηεο πξάμεο απφ κεγάιε έλδεηα ή δηαηειψληαο ππφ ηελ επίδξαζε ζνβαξήο απεηιήο ή ππφ ηελ επηβνιή πξνζψπνπ ζην νπνίν απηφο νθείιεη ππαθνή ή κε ην νπνίν βξίζθεηαη ζε ζέζε εμάξηεζεο, ε εμψζεζε ζηελ πξάμε απφ αλάξκνζηε ζπκπεξηθνξά ηνπ παζφληνο ή άδηθε εληαληίνλ ηνπ πξάμε, ε εηιηθξηλήο κεηάλνηα θαη ε θαιή ζπκπεξηθνξά κεηά ηελ πξάμε. Εήηεκα δεκηνπξγείηαη αλαθνξηθά κε ηελ έκπξαθηε κεηάλνηα πνπ ζην πιαίζην ηνπ Πνηληθνχ Κψδηθα αλαθέξεηαη ζε ζπγθεθξηκέλα αδηθήκαηα θαη νδεγεί ζε άξζε ηνπ αμηνπνίλνπ. Χζηφζν, ζην πιαίζην ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ κάιινλ αμηνινγείηαη σο ειαθξπληηθή πεξίζηαζε θαη κπνξεί λα νδεγήζεη ζε επηβνιή ρακειφηεξεο θχξσζεο 20. Δμάιινπ, επηβαξπληηθέο πεξηζηάζεηο απνηεινχλ ε ππνηξνπή (άξζξν 88 ΠΚ) 21 πνπ ζχκθσλα κε ηα άξζξα 109 παξ. 3 θαη 111 παξ. 3 Τ.Κ. απνηειεί ηδηαηηέξσο επηβαξπληηθή πεξίπησζε θαηά ηελ επηκέηξεζε ηεο πνηλήο, ε ζπξξνή παξαπησκάησλ (άξζξν 111 παξ. 2 ΤΚ). Απφ ηελ άιιε θαη ζε ζρέζε κε ηνπο δηθνλνκηθνχο θαλφλεο πνπ ελδεηθηηθά αλαθέξνληαη πξέπεη λα ζεκεησζνχλ ηα εμήο: 1. Σν δηθαίσκα ζησπήο ηνπ δησθφκελνπ-θαηεγνξνχκελνπ έηζη φπσο ζεκειηψλεηαη ζην άξζξν 273 παξ. 2 εδ. β ΚΠΓ ζεκαίλεη φηη ν θαηεγνξνχκελνο έρεη δηθαίσκα λα αξλεζεί λα απαληήζεη. Με άιια ιφγηα, ν θαηεγνξνχκελνο ή δησθφκελνο δελ είλαη ππνρξεσκέλνο λα θαηαζέζεη επηβαξπληηθά γη απηφλ ζηνηρεία, δειαδή λα απηνελνρνπνηεζεί 22. Ο θαηεγνξνχκελνο-δησθφκελνο έρεη ην δηθαίσκα λα αξλεζεί ηελ θαηεγνξία αλαιεζψο, δξάζηεο πίζηεςε ιφγσ πιάλεο φηη είρε δηθαίσκα λα ηειέζεη ηελ πξάμε θαη ε πιάλε ηνπ απηή ήηαλ ζπγγλσζηή. 19 ηη ν ππαίηηνο έδεζε έσο ην ρξφλν ηεο παξάλνκεο πξάμεο έληηκε αηνκηθή, νηθνγελεηαθή, επαγγεικαηηθή θαη γεληθά θνηλσληθή δσή. ην πιαίζην ηεο ππαιιειηθήο ηδηφηεηαο ζηνλ «έληηκν πξφηεξν βίν» εληάζζνληαη ε πξνεγνχκελε θαιή ππεξεζηαθή εηθφλα ηνπ ππαιιήινπ, ε εμαηξεηηθή πνηφηεηα σο ππαιιήινπ, ην θαιφ ήζνο, ν ραξαθηήξαο θαη ην κε βεβαξπκέλν ή ιεπθφ κεηξψν. Βι. Α.Η.Σάρνπ- Η.Λ.πκεσλίδε, 1999, ζει. 790 κε αλαθνξά ζε λνκνινγία. 20 Βι. Α.Η.Σάρνπ-Η.Λ.πκεσλίδε, 1999, ζει. 790. 21 ηελ θαηεγνξία απηή ζα κπνξνχζαλ λα ππαρζνχλ θαη νη πεξηζηάζεηο ηεο θαζ έμε θαη θαη επάγγεικα ηέιεζεο (α. 90 ΠΚ). 22 Ζ αξρή ηεο κε απηνελνρνπνίεζεο πεξηιακβάλεηαη κε ξεηή δηάηαμε ζην α. 14 παξ.3 πεξ. δ Γ..Α.Π.Γ., φπνπ νξίδεηαν φηη θάζε πξφζσπν πνπ θαηεγνξείηαη γηα πνηληθφ αδίθεκα απνιαχεη ηελ εγγχεζε λα κελ εμαλαγθάδεηαη λα θαηαζέζεη ελαληίνλ ηνπ εαπηνχ ηνπ ή λα νκνινγήζεη ηελ ελνρή ηνπ. Βι. Α.Καξξά, 1998, ζει. 369-370. 18

φπσο θαη λα κελ θαηαζέζεη ηελ αιήζεηα 23. πλαθφινπζα θαη ε ζησπή ηνπ δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί σο έλδεημε ελνρήο απφ ηα πνηληθά ή πεηζαξρηθά φξγαλα 24. Σν ελ ιφγσ δηθαίσκα ηνπ δησθφκελνπ νθείινπλ λα αλαγλσξίδνπλ θαη ηα πεηζαξρηθά φξγαλα, ηφζν ζην πιαίζην ηεο εμέηαζεο ηνπ δησθφκελνπ θαηά ηελ αλάθξηζε θαη ηελ έλνξθε δηνηθεηηθή εμέηαζε φζν θαη ζην πιαίζην ηεο απνινγίαο ηνπ θαη ηειηθά θαηά ηελ εθηίκεζε ηεο ππφζεζεο. 2. Σν ηεθκήξην ηεο αζσφηεηαο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ-δησθνκέλνπ δηαζθαιίδεηαη απφ ηηο ππεξλνκνζεηηθήο ηζρχνο δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 6 παξ. 2 ΔΓΑ θαη 14 παξ. 2 ηνπ Γ..Α.Π.Γ.. Θεσξείηαη επηπιένλ φηη απνξξέεη επζέσο απφ ηελ αξρή ηνπ ζεβαζκνχ θαη ηεο πξνζηαζίαο ηεο αμίαο ηνπ αλζξψπνπ. Δπηηάζζεη, δε, φηη θάζε πξφζσπν πνπ θαηεγνξείηαη γηα πνηληθφ αδίθεκα ηεθκαίξεηαη φηη είλαη αζψν εσζφηνπ ε ελνρή ηνπ απνδεηρζεί ζχκθσλα κε ην λφκν. Ζ παξαδνρή ηνπ ηεθκεξίνπ θαη ε αλάινγε εθαξκνγή ηνπ θαη ζηελ πεηζαξρηθή δηαδηθαζία επηβάιιεη ν δησθφκελνο λα αληηκεησπίδεηαη ζε φια ηα ζηάδηα ηεο πεηζαξρηθήο δηαδηθαζίαο θαη έσο ηελ ακεηάθιεηε θαηαδίθε ηνπ σο κε έλνρνο, σο απιφο χπνπηνο. πλαθφινπζα, δε, ν δησθφκελνο δελ κπνξεί λα ππνρξεσζεί λα απνδείμεη ηελ αζσφηεηά ηνπ. Σν βάξνο ηεο απφδεημεο ελαπφθεηηαη ζηα πεηζαξρηθά φξγαλα. Δμάιινπ, απφξξνηα απηήο ηεο αξρήο είλαη θαη φηη θάζε ακθηβνιία απνβαίλεη ππέξ ηνπ δησθφκελνπ. Ζ αξρή in dubio pro reo εληάζζεηαη άιισζηε ζηελ αξρή ηεο επηείθεηαο ππέξ ηνπ δησθφκελνπ. Δθηφο ησλ αξρψλ θαη θαλφλσλ πνπ ελδεηθηηθά αλαθέξνληαη ζηνλ ΤΚ γίλεηαη δεθηφ φηη θάπνηεο αθφκε αξρέο κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ ρσξίο πξφβιεκα ζην πεηζαξρηθφ δίθαην 25. Πξφθεηηαη γηα (α) ηελ αλαδξνκηθε ηζρχ ηνπ επηφηεξνπ λφκνπ (άξζξν 2 παξ.1 ΠΚ), ζηηο πεξηπηψζεηο φπνπ απφ ηελ ηέιεζε ηνπ πεηζαξρηθνχ αδηθήκαηνο έσο ηελ έθδνζε ηεο ακεηάθιεηεο πεηζαξρηθήο απφθαζεο ίζρπζαλ πεξηζζφηεξνη λφκνη, 23 Ο θαηεγνξνχκελνο-δησθφκελνο δελ έρεη δειαδή θαζήθνλ αιεζείαο φπσο νη κάξηπξεο, γη απηφ άιισζηε θαη εμεηάδεηαη αλσκνηί. Πάλησο γίλεηαη δεθηφ φηη ην δηθαίσκα κε απηνελνρνπνίεζεο δελ θζάλεη ζην ζεκείν λα δηθαηνινγήζεη ηελ πξνζαγσγή αλαιεζψλ απνδεηθηηθψλ ζηνηρείσλ, ηα νπνία ελδέρεηαη λα ζηνηρεηνζεηνχλ θαη άιιεο αμηφπνηλεο πξάμεηο (π.ρ. πξνζαγσγή πιαζηψλ εγγξάθσλ). Βι. Α.Καξξά, 1998, ζει. 412. Δπηπιένλ, φπσο έρεη θξηζεί ε απηνππφζαιςε είλαη ηηκσξεηή ζην πιαίζην ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ θαη δελ κπνξεί λα εθαξκνζζεί αλαινγηθά ην α. 231 ΠΚ φπνπ νξίδεηαη φηη φηαλ ε ππφζαιςε γίλεηαη ππέξ νηθέηνπ πξνζψπνπ κέλεη αηηκψξεηε. Βι. ηδ 116/2004 Σκ. Γ, ΘΠΓΓ, η. 7, 2008, ζει. 866-868. 24 Βι. Α.Καξξά, 1998, ζει. 410-411. 25 Βι. Α.Η.Σάρνπ-Η.Λ.πκεσλίδε, 1999, ζει. 791. 19

(β) ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ ρξφλνπ ηέιεζεο ηεο πξάμεο απφ ην ρξφλν θαηά ηνλ νπνίν ν ππάιιεινο ελήξγεζε ή φθεηιε λα ελεξγήζεη, (γ) ηηο δηαηάμεηο γηα ηελ εζηθή απηνπξγία ζηελ πξφθιεζε αδηθήκαηνο σο agent provocateur 26 θαη (δ) νη δηαηάμεηο γηα ηελ απνδεκίσζε ησλ άδηθα ή παξάλνκα ηηκσξεζέλησλ πνπ απαιιάρζεθαλ κεηαγελέζηεξα πεηζαξρηθά. Κεθάιαην 2 ν : Σα πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα θαη νη πνηλέο. Σν άξζξν 7 παξ. 1 θαη ην δήηεκα ηεο εθαξκνγήο απηνχ. 2.1. Γεληθά. ην πξψην κέξνο ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ ηνπ ΤΚ βξίζθνληαη νη δηαηάμεηο πνπ αθνξνχλ ην «νπζηαζηηθφ» πεηζαξρηθφ δίθαην, δειαδή νη θαλφλεο πνπ θαζνξίδνπλ ηα πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα θαη ηηο πνηλέο 27. Δηδηθφηεξα, πεηζαξρηθφ παξάπησκα απνηειεί θάζε παξάβαζε ππαιιειηθνχ θαζήθνληνο πνπ ζπληειείηαη κε ππαίηηα πξάμε ή παξάιεηςε θαη κπνξεί λα θαηαινγηζζεί ζηνλ ππάιιειν (άξζξν 106 ΤΚ). Σν ππαιιειηθφ θαζήθνλ πξνζδηνξίδεηαη ηφζν απφ ηηο ππνρξεψζεηο πνπ επηβάιινπλ ζηνλ ππάιιειν νη θείκελεο δηαηάμεηο, νη εληνιέο θαη νη νδεγίεο φζν θαη απφ ηε ζπκπεξηθνξά πνπ πξέπεη λα ηεξεί ν ππάιιεινο θαη εθηφο ηεο ππεξεζίαο ψζηε λα κε ζίγεηαη ην θχξνο απηήο. Δμάιινπ, ην ππαιιειηθφ θαζήθνλ ζε θακία πεξίπησζε δελ επηβάιιεη ζηνλ ππάιιειν πξάμε ή παξάιεηςε πνπ λα αληίθεηηαη πξνδήισο ζηηο δηαηάμεηο ηνπ πληάγκαηνο θαη ησλ λφκσλ. Ο λνκνζέηεο πξνέβε ζε κία ελδεηθηηθή απαξίζκεζε ησλ πεηζαξρηθψλ παξαπησκάησλ. Δηδηθφηεξα, πεξηγξάθεη εηθνζηδχν (22) ζπκπεξηθνξέο (άξζξν 107 ΤΚ) πνπ ζπληζηνχλ πεηζαξρηθφ παξάπησκα. Χζηφζν, ε ελ ιφγσ δηάηαμε δελ είλαη 26 χκθσλα κε ηε δηάηαμε ηνπ α. 46 παξ. 2 ΠΚ «φπνηνο κε πξφζεζε πξνθάιεζε ζε άιινλ ηελ απφθαζε λα ηειέζεη θάπνην έγθιεκα, κε κνλαδηθφ ζθνπφ λα ηνλ θαηαιάβεη ελψ απνπεηξάηαη λα ηειέζεη ην έγθιεκα ή ελψ επηρεηξεί αμηφπνηλε πξνπαξαζθεπαζηηθή ηνπ πξάμε θαη κε ηε ζέιεζή ηνπ ηνλ αλαθφςεη απφ ηελ απνπεξάησζε ηνπ εγθιήκαηνο, ηηκσξείηαη κε ηελ πνηλή ηνπ απηνπξγνχ κεησκέλε ζην κηζφ». Ζ πξφθιεζε φκσο κέλεη αηηκψξεηε φηαλ αίξεηαη ζχκθσλα κε ηε δηάηαμε ηνπ α. 20 ΠΚ ν άδηθνο ραξαθηήξαο ηεο πξάμεο. 27 Βι. Δπ.πειησηφπνπινπ-Υ.Υξπζαλζάθε, Βαζηθνί Θεζκνί Γεκνζηνυπαιιειηθνχ Γηθαίνπ, 2006, ζει. 125-132. 20

πεξηνξηζηηθή. Σν αξκφδην πεηζαξρηθφ φξγαλν κπνξεί λα ππαγάγεη ζηνλ επξχ νξηζκφ ηνπ πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο νπνηαδήπνηε ζπκπεξηθνξά ππαιιήινπ πξνζθξνχεη ζην ππαιιειηθφ θαζήθνλ, αθφκε θαη αλ απηή δελ πεξηιακβάλεηαη ζηηο ελδεηθηηθά απαξηζκνχκελεο. Δμάιινπ, απφ ηελ ίδηα δηάηαμε γίλεηαη κλεία θαη ζηα εηδηθά πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα πνπ είλαη δπλαηφλ λα πξνβιέπνληαη απφ άιια λνκνζεηήκαηα. ηε ζπλέρεηα, εθηίζεληαη πεξηνξηζηηθά νη πεηζαξρηθέο πνηλέο (άξζξν 109 ΤΚ). Σνχην ζεκαίλεη φηη ην αξκφδην πεηζαξρηθφ φξγαλν κπνξεί λα επηβάιεη κφλνλ ηηο πξνβιεπφκελεο απφ ην λνκνζέηε θπξψζεηο ζηνλ ππάιιειν πνπ έρεη θξηζεί έλνρνο γηα ηελ ηέιεζε πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο. Ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ είλαη φηη ζην πεηζαξρηθφ δίθαην δελ πξνβιέπεηαη πεξηνξηζηηθά πνηα θχξσζε επηβάιιεηαη ζε θάζε πεηζαξρηθφ παξάπησκα. Με πεξηνξηζηηθφ ηξφπν νξίδεηαη κνλάρα πφηε είλαη επηηξεπηή ε επηβνιή ηεο βαξχηεξεο θχξσζεο, δειαδή ηεο νξηζηηθήο παχζεο. πκπιεξσκαηηθά, ζηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 111 ΤΚ πεξηιακβάλεηαη ν θαλφλαο φηη γηα πεηζαξρηθφ παξάπησκα επηβάιιεηαη κία κφλνλ πνηλή. Σέινο, ην άξζξν 112 ΤΚ νξίδεη ηα ζρεηηθά κε ηελ παξαγξαθή ησλ πεηζαξρηθψλ παξαπησκάησλ, αιιά θαη ηε δηαθνπή απηήο. Απφ ηηο πξναλαθεξφκελεο δηαηάμεηο θαη ζε ζρέζε πάληνηε κε ηελ πξνβιεκαηηθή ηεο πξνζηαζίαο ηνπ δησθφκελνπ ππαιιήινπ, έκθαζε πξέπεη λα δνζεί ζηα εμήο ζεκεία: (α) ζην γεληθφ νξηζκφ ηνπ πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο θαη ηελ ελδεηθηηθή απαξίζκεζε νξηζκέλσλ ζπκπεξηθνξψλ πνπ απνηεινχλ πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα, θαη (β) ζηε κε αληηζηνίρεζε πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο θαη πνηλήο. Σα ζεκεία απηά απνηεινχλ πάγηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ θαη ίζσο ηελ ζαθέζηεξε πεξίπησζε δηαθνξνπνίεζήο ηνπ απφ ην πνηληθφ δίθαην. Απνηεινχλ δε απνηειέζκα θαη απφξξνηα ηεο κε εθαξκνγήο ηεο ζπληαγκαηηθήο επηηαγήο ηνπ άξζξνπ 7 ζην πεηζαξρηθφ δίθαην. 2.2. Σν πεξηερφκελν ηεο επηηαγήο ηνπ άξζξνπ 7 θαη ε έθηαζε εθαξκνγήο ηεο. χκθσλα κε ηε βνχιεζε ηνπ ζπληαγκαηηθνχ λνκνζέηε (άξζξν 7 ) «έγθιεκα δελ ππάξρεη νχηε πνηλή επηβάιιεηαη ρσξίο λφκν πνπ λα ηζρχεη πξηλ απφ ηελ ηέιεζε ηεο πξάμεο θαη λα νξίδεη ηα ζηνηρεία ηεο. Πνηέ δελ επηβάιιεηαη πνηλή βαξχηεξε απφ εθείλε πνπ πξνβιεπφηαλ θαηά ηελ ηέιεζε ηεο πξάμεο.» Ζ ελ ιφγσ αξρή γλσζηή θαη σο nullum 21

crimen nulla poena sine lege δελ εμαληιείηαη θαηά ην πεξηερφκελφ ηεο ζηε γεληθφηεηα φηη έγθιεκα δελ πθίζηαηαη θαη θαηά ζπλέπεηα πνηλή δελ επηβάιιεηαη εθφζνλ δελ πξνβιέπεη ζρεηηθά ν λφκνο, αιιά αλαιχεηαη ζε επηπιένλ επηηαγέο, ψζηε ηειηθά ε πιήξεο κνξθή ηεο λα είλαη nullum crimen nulla poena sine praevia lege scripta, stricta, certa. ε ειεχζεξε απφδνζε απηφ ζα κπνξνχζε λα κεηαθξαζηεί «θαλέλα έγθιεκα θαη θακία πνηλή ρσξίο πξνεγνχκελν γξαπηφ, ξεηφ θαη ζαθή λφκν». Με απηή ηε κνξθή ηεο, ε αξρή νδεγεί ζηηο εμήο δηθαηνθξαηηθέο απαγνξεχζεηο, νη νπνίεο απεπζχλνληαη ηφζν ζην λνκνζέηε φζν θαη ζην δηθαζηή 28 : α) Απνθιείεηαη ην έζηκν σο πεγή θαλφλσλ δηθαίνπ πνπ ζεκειηψλνπλ ή επαπμάλνπλ ην αμηφπνηλν, β) απνθιείεηαη ε ζεκειίσζε ή επαχμεζε ηνπ αμηνπνίλνπ θαη αλάινγε εθαξκνγή ελφο πνηληθνχ λφκνπ, γ) απαγνξεχεηαη ε αλαδξνκηθή ηζρχο λφκνπ πνπ ζεκειηψλεη ή επαπμάλεη ην αμηφπνηλν, δ) απαγνξεχνληαη νη εληειψο αφξηζηνη πνηληθνί λφκνη, ηφζν σο πξνο ηελ πεξηγξαθή ηεο αμηφπνηλεο ζπκπεξηθνξάο φζν θαη σο πξνο ηελ επαπεηινχκελε πνηλή. Αλαθνξηθά κε ηελ έθηαζε εθαξκνγήο ηεο ελ ιφγσ αξρήο θαη ησλ απαγνξεχζεσλ πνπ απνξξένπλ απφ απηή έρνπλ δηαηππσζεί δηαθνξεηηθέο απφςεηο. εκείν ηξηβήο είλαη αλ εθηφο ησλ εγθιεκάησλ θαη ησλ πνηληθψλ θπξψζεσλ, ε αξρή κπνξεί λα βξεη εθαξκνγή θαη ζηηο δηνηθεηηθέο θπξψζεηο 29. ε θάζε πεξίπησζε εληχπσζε πξνμελεί ην γεγνλφο φηη αθφκε θαη ζπγγξαθείο πνπ πξνθξίλνπλ ηελ αλαινγηθή εθαξκνγή ηεο αξρήο θαη ζηηο δηνηθεηηθέο θπξψζεηο, εμαηξνχλ ηα πεηζαξρηθά αδηθήκαηα 30. 28 Γηα αλαιπηηθή παξνπζίαζε ηεο αξρήο θαη ησλ επηκέξνπο επηηαγψλ ηεο βι. Ν.Κ.Αλδξνπιάθε, 2000, ζει. 93-137. 29 χκθσλα κε ηνλ Ν.Κ.Αλδξνπιάθε, φπ. ππ. 12, ζει. 95: «νη ελζέκαηη απαγνξεχζεηο δελ ηζρχνπλ, εμάιινπ, ηνπιάρηζηνλ επζέσο, κσο πξνο ηηο δηνηθεηηθέο παξαβάζεηο θαη «πνηλέο», αιιά κφλν γηα ηα εγθιήκαηα θαη ηηο αιεζηλέο εγθιεκαηηθέο πνηλέο. Απηφ πξνθχπηεη μεθάζαξα απφ ην άξζξν 7 παξ. 1., ζε ζπλδπαζκφ θαη κε ην άξζξν 96 παξ. 1 (ν θνιαζκφο ησλ εγθιεκάησλ αλήθεη ζηα ηαθηηθά πνηληθά δηθαζηήξηα). ην αγγιηθφ θείκελν ηνπ άξζξνπ 7 παξ. 1 ΕΔΑ, πνπ είλαη ηζρχνλ δίθαην απμεκέλνπ ηππηθνχ θχξνπο γίλεηαη ξεηά ιφγνο γηα «εγθιεκαηηθή παξάβαζε-πξνζβνιή» (criminal offence). Έηζη ε επέθηαζε ηεο αξρήο nullum crimen ζηνλ ρψξν ησλ δηνηθεηηθψλ θπξψζεσλ κπνξεί λα ζηεξηρηεί ην πνιχ ζε αλαινγηθή εθαξκνγή, φπνπ ελλνείηαη ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο ηεο θαη ζην κέηξν πνπ απηή ηαηξηάδεη ζηελ εξκελεία ζπληαγκαηηθψλ επηηαγψλ». 30 Έηζη Α.Η.Σάρνπ-Η.Λ.πκεσλίδε, Βι. Δξκελεία Τπαιιειηθνχ Κψδηθα, 2007, ζει. 1186 θαη Θ.Η.Παλαγφπνπινο, Τπαιιειηθφ Γίθαην, 2003, ζει. 186. Αληίζεηα, ν Γ.Ν.Ναππιηψηεο δηαηππψλεη ζαθείο επηθπιάμεηο γηα ηνλ απφιπην ραξαθηήξα ηεο αληίιεςεο πνπ ζέιεη ηελ αξρή απηή αλεθάξκνζηε ζην πεηζαξρηθφ δίθαην θαη πξνθξίλεη ηελ εθαξκνγή ηνπιάρηζηνλ δχν εθθάλζεσλ ηεο αξρήο. πγθεθξηκέλα ηεο απαγφξεπζεο αλαδξνκηθήο ηζρχνο πεηζαξρηθψλ δηαηάμεσλ θαη ηεο εθαξκνγήο ηεο επηφηεξεο δηάηαμεο ζηελ πεξίπησζε πνπ απφ ηελ ηέιεζε ηνπ παξαπηψκαηνο κέρξη ηελ εθδίθαζε ηεο ππφζεζεο έρνπλ ηζρχζεη 22

χκθσλα κε ηελ άπνςε απηή πνπ κνηάδεη λα είλαη θαη ε θξαηνχζα, ζηα πεηζαξρηθά αδηθήκαηα θαη θπξψζεηο δελ κπνξεί λα εθαξκνζζεί ε ελ ιφγσ αξρή, νχηε ζε ζρέζε κε ηνλ αθξηβή θαζνξηζκφ ηεο παξάλνκεο πξάμεο ή παξάιεηςεο, πνπ ζπληζηά πεηζαξρηθφ παξάπησκα, νχηε σο πξνο ηε ξεηή αληηζηνηρία κεηαμχ παξαπηψκαηνο θαη θχξσζεο. Σνχην, δε, δηφηη ν ΤΚ πξνζδηνξίδεη ηελ έλλνηα ηνπ ππαιιειηθνχ θαζήθνληνο θαηά ηξφπν επξχηαην θαη ζπλαθφινπζα νξίδεη ηα πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα ελδεηθηηθά, ελψ κφλν θαη εμαίξεζε πξνβιέπεηαη αληηζηνηρία παξαπηψκαηνο θαη πνηλήο. Μάιηζηα δηαηππψλεηαη θαη ε πεπνίζεζε φηη αληίζεηε ηπρφλ ξχζκηζε ζα είρε δηαιπηηθφ απνηέιεζκα γηα ηε Γεκφζηα Γηνίθεζε 31. Υαξαθηεξηζηηθά επηζεκαίλεηαη φηη ζπκθέξνλ ηεο ππεξεζίαο είλαη λα είλαη λφκηκνο ν ραξαθηεξηζκφο σο πεηζαξρηθνχ αδηθήκαηνο θάζε πξάμεσο, ε νπνία γίλεηαη επί δεκία ησλ ζπκθεξφλησλ ηεο, έζησ θαη αλ δελ έρεη ξεηά πξνβιεθζεί απφ ηνλ ηζρχνληα λφκν 32. Οκνίσο θαη ε πάγηα λνκνινγία ηνπ ηδ δέρεηαη φηη ε ζπληαγκαηηθή αξρή ηνπ άξζξνπ 7. δελ εθαξκφδεηαη ζηα πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα. Καη ηνχην γηαηί ην πεηζαξρηθφ παξάπησκα γεληθά θαη θαηά ηε θχζε ηνπ ζρεηίδεηαη κε ην ππαιιειηθφ θαζήθνλ θαη ην ζπκθέξνλ ηεο δεκφζηαο ππεξεζίαο, ζηνηρεία ηα νπνία θαζηζηνχλ αλέθηθηε αιιά θαη ηειηθά κε αλαγθαία κία πεξηνξηζηηθή θαη πεξηεθηηθή πεξηγξαθή ηεο εθάζηνηε πεηζαξρηθά ελδηαθέξνπζαο ζπκπεξηθνξάο 33. 2.3. Σα απνηειέζκαηα ηεο εμαίξεζεο ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ απφ ηε ζπληαγκαηηθή επηηαγή ηνπ α.7 θαη ην δήηεκα ηεο αλαδξνκηθφηεηαο ησλ πεηζαξρηθψλ δηαηάμεσλ. Δίλαη ζαθέο φηη ε κε εθαξκνγή ηεο ζπληαγκαηηθήο αξρήο ηνπ άξζξνπ 7, εγθπκνλεί πνιινχο θηλδχλνπο γηα ηνλ ππάιιειν. Γελ είλαη κφλνλ νχηε θαηά θχξην ιφγν ν γεληθφινγνο νξηζκφο ηνπ ππαιιειηθνχ θαζήθνληνο, ν ζπλαθφινπζα ξεπζηφο νξηζκφο ηνπ πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο θαη ε έιιεηςε αληηζηνηρίαο κεηαμχ παξαπηψκαηνο θαη πεξηζζφηεξεο πεηζαξρηθέο δηαηάμεηο. Βι. Γ.Ν.Ναππιηψηεο, Πεηζαξρηθφ Γίθαην, Δθδφζεηο Αλη.Ν.άθθνπια, 2003, ζει. 447-449. 31 Βι. Α.Η.Σάρνπ-Η.Λ.πκεσλίδε, 2007, ζει. 1186. 32 Βι. Θ.Η.Παλαγφπνπινο, 2003, ζει. 188. 33 Βι. Γ.Ν.Ναππιηψηεο, 2003, ζει. 446, φπνπ αλαθνξά ζηηο ηδ 523/1931, 278/1932, 1007/1936, 387/1938, 645/1953, 2322/1983. 23

θχξσζεο, απνηειέζκαηα πνπ αθελφο κπνξεί πξάγκαηη λα δηθαηνινγεζνχλ απφ ηε θχζε ηνπ ππαιιειηθνχ θαζήθνληνο θαη αθεηέξνπ θαίλνληαη δηαρξνληθά λα ακβιχλνληαη, φπσο αλαιχεηαη θαησηέξσ. Κχξηα πξνβιεκαηηθφο είλαη ν θαλφλαο ηεο αλαδξνκηθφηεηαο ησλ πεηζαξρηθψλ δηαηάμεσλ. Λφγσ ηεο εθαξκνγήο ηνπ, νξηζκέλε θαηά ην παξειζφλ ηειεζζείζα πξάμε ή παξάιεηςε ελφο ππαιιήινπ, κπνξεί λα ζεσξεζεί εθ ησλ πζηέξσλ ειεγθηέα θαη ηηκσξεηή, ελψ πξνεγνχκελα θαη θαηά ην ρξφλν ηέιεζήο ηεο ζεσξνχληαλ επηηξεπηή. Με ηνλ ηξφπν απηφ νπνηνζδήπνηε ππάιιεινο κπνξεί λα βξεζεί μαθληθά δησθφκελνο θαη αληηκέησπνο κε θπξψζεηο πνπ εθηφο ηεο εζηθήο απαμίαο πνπ εκπεξηέρνπλ, κπνξνχλ ιφγσ ηεο βαξχηεηάο ηνπο λα αιιάμνπλ δξακαηηθά ηελ επαγγεικαηηθή, θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή ηνπ θαηάζηαζε. Ζ δπλαηφηεηα απηή αλαδξνκηθήο πξφβιεςεο δηαηάμεσλ πνπ δεκηνπξγνχλ λέα πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα ή επαπμάλνπλ ηηο ήδε πξνβιεπφκελεο πεηζαξρηθέο πνηλέο πιήηηνπλ θαίξηα ηε ζρέζε εκπηζηνζχλεο θξάηνπο-ππαιιήινπ, ηελ αζθάιεηα δηθαίνπ θαη ηελ πθηζηάκελε λνκηθή θαηάζηαζε ηνπ ππαιιήινπ 34. Ζ επρέξεηα απηή πνπ δίδεηαη ζην λνκνζέηε θαη ζηα πεηζαξρηθά φξγαλα θείηαη επηθίλδπλα θνληά ζηα φξηα κίαο δηθαηνθξαηνχκελεο θνηλσλίαο. Δθηφο απηνχ, δε, δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί επηηαθηηθή γηα ηελ πξνζηαζία ηεο εχξπζκεο ιεηηνπξγίαο ηεο ππεξεζίαο. Ο αλαδξνκηθφο πεηζαξρηθφο θνιαζκφο είλαη πηζαλφ εθηφο ησλ δηθαηνινγεκέλσλ αληηδξάζεσλ πνπ ζα επηθέξεη λα δεκηνπξγήζεη ηελ αίζζεζε φηη ηα πεηζαξρηθά ζπζηήκαηα θαη αηζζεηήξηα ηεο Γηνίθεζεο δελ ιεηηνπξγνχλ απνηειεζκαηηθά, έγθαηξα θαη δίθαηα. 2.4. Ζ εμέιημε ζηηο ελδεηθηηθά αλαθεξφκελεο πεηζαξρηθά θνιάζηκεο ζπκπεξηθνξέο θαη ε πνηλή ηεο νξηζηηθήο παχζεο. Ζ πξαθηηθή ηεο ελδεηθηηθήο απαξίζκεζεο ζπκπεξηθνξψλ πνπ ζπληζηνχλ πεηζαξρηθφ παξάπησκα παξάιιεια κε ην γεληθφ νξηζκφ ηνπ πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο 34 Βι. Γ.Ν.Ναππιηψηεο, 2003, ζει. 448-449. 24

αθνινπζήζεθε ζπζηεκαηηθά απφ ηνλ πξψην ΤΚ κέρξη θαη ζήκεξα 35. Ζ απαξίζκεζε απηή φπσο εμειηθηηθά πξνθχπηεη ζην εθάζηνηε ζεζκηθφ πιαίζην έρεη ηδίαηηεξε ζεκαζία. Καη ηνχην δηφηη κέζσ απηήο, παξαηίζεληαη νξηζκέλεο ραξαθηεξηζηηθέο πεξηπηψζεηο θαη γίλεηαη πην ζπγθεθξηκέλε ε έλλνηα ηνπ πεηζαξρηθνχ αδηθήκαηνο. Ο ζρεηηθφο θαηάινγνο παξνπζηάδεη απμνκεηψζεηο, πάληνηε, σζηφζν, πεξηέρεη αξθεηά παξαδείγκαηα πνπ είλαη ζε ζέζε σο έλα βαζκφ λα ελεκεξψζνπλ ηνπο ππαιιήινπο θαη λα θαζνδεγήζνπλ ηα πεηζαξρηθά φξγαλα 36. Δμάιινπ, ζε θάζε θσδηθνπνίεζε παξαηεξείηαη εηζαγσγή λέσλ πεηζαξρηθψλ παξαπησκάησλ θαη απάιεηςε πξνεγνχκελσλ, ρσξίο σζηφζν απηφ λα ζεκαίλεη δίρσο άιιν φηη νη αληίζηνηρεο ζπκπεξηθνξέο ησλ ππαιιήινπλ δελ κπνξνχλ πιένλ λα ραξαθηεξηζζνχλ σο πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα 37. Ζ θάζε θσδηθνπνίεζε άιισζηε απνπλέεη θαη ηηο πξνηεξαηφηεηεο θαη απφςεηο ηεο εθάζηνηε πνιηηηθήο εγεζίαο ζε ζρέζε κε ην πεηζαξρηθφ δίθαην. ην πλεχκα απηφ θαη ε πην πξφζθαηε θσδηθνπνίεζε ζπλεηζέθεξε δχν αθφκε πεξηγξαθέο ζπκπεξηθνξάο πνπ ζπληζηνχλ πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα. Δηδηθφηεξα, θαζηεξψλνληαη σο πεηζαξρηθά παξαπηψκαηα ε άξλεζε παξνρήο πιεξνθφξεζεο ζηνπο πνιίηεο θαη ε άξλεζε ζχκπξαμεο, ζπλεξγαζίαο θαη ρνξήγεζεο ζηνηρείσλ ή εγγξάθσλ θαηά ηε δηεμαγσγή έξεπλαο, επηζεψξεζεο ή ειέγρνπ απφ ηνλ Γεληθφ Δπηζεσξεηή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη ηα ηδηαίηεξα ψκαηα θαη Τπεξεζίεο Δπηζεψξεζεο θαη Διέγρνπ (άξζξν 107 παξ. 1 πεξ. θβ θαη θγ ΤΚ.). πσο επηζεκαίλεηαη ζηελ αηηηνινγηθή έθζεζε ηνπ Ν.3528/2007 νη πξνζζήθεο απηέο θξίζεθαλ αλαγθαίεο δηφηη «ε απνθαηάζηαζε ηεο δηαθάλεηαο θαη ε θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο απνηειεί θεληξηθή επηινγή θαη ζην πιαίζην ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ, ρσξίο, πάλησο, λα ζίγνληαη νη αξρέο ηεο δηθαηνζχλεο θαη ηεο αλαινγηθφηεηαο». Παξάιιεια, ε ζπζηεκαηηθή νξγάλσζε, πνπ ε πεξηπησζηνινγία ησλ πεηζαξρηθψλ παξαπησκάησλ πθίζηαηαη απφ ηε ζεσξία θαη ηε λνκνινγία, είλαη ζε ζέζε λα παξάζρεη ζηε Γηνίθεζε, θπξίσο, θαη εηδηθά ζηα πεηζαξρηθά ηεο φξγαλα αζθαιείο θαηεπζχλζεηο γηα 35 Ο νξηζκφο ηνπ πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο επαλαιακβάλεηαη απαξάιιαθηνο ππφ ην θξάηνο ηνπ α.131 παξ. 1 Ν. 1811/1951, ηνπ α. 205 παξ. 1 ηνπ π.δ. 611/1977, ηνπ α. 106 Ν. 2683/1999 θαη ηέινο ζην α. 106 ηνπ ηζρχνληνο ΤΚ. Βι. Γ.Ν.Ναππιηψηεο, 2003, ζει. 441, Γ.Ν. θνξδάθε, Δξκελεία ηνπ Τπαιιειηθνχ Κψδηθνο θαη Δηδηθψλ Γηαηάμεσλ ησλ Ν.Π.Γ.Γ., 1963, ζει. 161. 36 Βι. Δπ.πειησηφπνπινπ-Υ.Υξπζαλζάθε, 2006, ζει. 128. 37 Βι. Α.Η.Σάρνπ-Η.Λ.πκεσλίδε, 1999, ζει. 759, φπνπ αλαθνξά ζηελ απάιεηςε νξηζκέλσλ παξαπησκάησλ ζην πιαίζην ηεο θσδηθνπνίεζεο ηνπ 1999. 25

ηελ ηέιεζε ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπο 38. Χζηφζν, ν εθάζηνηε ππάιιεινο, πνπ κπνξεί κάιηζηα λα κελ είλαη θαη εμνηθεησκέλνο κε ηνπο θαλφλεο ηνπ πεηζαξρηθνχ δηθαίνπ, δελ κπνξεί λα πξνζηξέρεη ζηελ εξκελεία ηνπ ππαιιειηθνχ θψδηθα κέζσ ηεο ζεσξίαο θαη ηεο λνκνινγίαο, πξνθεηκέλνπ λα γλσξίδεη ηα ζαθή φξηα ηεο πεηζαξρηθά ελδηαθέξνπζαο ζπκπεξηθνξάο. Δθηφο, φκσο, ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο ελδεηθηηθήο απαξίζκεζεο, δήηεκα δεκηνπξγείηαη θαη ζε ζρέζε κε ηε ρξήζε αφξηζησλ θαη αμηνινγηθψλ εθθξάζεσλ θαηά ηελ πεξηγξαθή ηεο αληηθεηκεληθήο ππφζηαζεο ελφο πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο απφ ην λφκν. Υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα απφ ηνλ θαηάινγν ησλ ζπκπεξηθνξψλ πνπ κπνξνχλ λα επηζχξνπλ θαη ηελ θχξσζε ηεο νξηζηηθήο παχζεο είλαη ε «εμαηξεηηθψο ζνβαξή απείζεηα» θαη ε «ραξαθηεξηζηηθψο αλαμηνπξεπήο ή αλάμηα γηα ππάιιειν δηαγσγή εληφο ή εθηφο ππεξεζίαο». Τπφ απηφ ην πξίζκα, ε ηππνπνίεζε πνπ έρεη κέρξη ζηηγκήο ππνζηεί ν νξηζκφο ηνπ πεηζαξρηθνχ παξαπηψκαηνο δελ επαξθεί γηα ηελ πιήξε πξνζηαζία ηνπ ππαιιήινπ. Απφ ηελ άιιε κεξηά θαη ζε ζρέζε κε ηηο πξνβιεπφκελεο πνηλέο, ηδηαίηεξα ζεκαληηθή γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ δησθφκελνπ είλαη ε πεξηνξηζηηθή πξφβιεςε επηβνιήο ηεο βαξχηεξεο ησλ πεηζαξρηθψλ θπξψζεσλ, ηεο νξηζηηθήο παχζεο. Οκνίσο ζεηηθή είλαη θαη ε πξνζζήθε ζηνλ θαηάινγν ησλ θπξψζεσλ ηεο πξνζσξηλήο παχζεο. Γηφηη κε ηνλ ηξφπν απηφ, δίδεηαη ε επρέξεηα ζην πεηζαξρηθφ φξγαλν λα επηβάιιεη πξάγκαηη ηελ θχξσζε πνπ ζχκθσλα κε ηελ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο είλαη δίθαηε θαη αλαγθαία γηα ην εθάζηνηε παξάπησκα. Ζ πεξηνξηζηηθή αλαθνξά ησλ πεηζαξρηθψλ παξαπησκάησλ πνπ επηζχξνπλ ηελ θχξσζε ηεο νξηζηηθήο παχζεο δηαηεξείηαη απφ ηελ πξψηε θσδηθνπνίεζε ηνπ ππαιιειηθνχ δηθαίνπ 39. Αληίζεηα, ε θχξσζε ηεο πξνζσξηλήο παχζεο εηζήρζε κε ηελ θσδηθνπνίεζε ηνπ 1999. Παξάιιεια κε ην ίδην λνκνζέηεκα αθαηξέζεθε ε πνηλή ηεο δπζκελνχο κεηάζεζεο απφ ηνλ θαηάινγν ησλ επαπεηινχκελσλ θπξψζεσλ. Πξνμελεί κάιηζηα ελδηαθέξνλ ην γεγνλφο φηη παξά ηνλ ζρεηηθφ πξνβιεκαηηζκφ πνπ ππήξρε ζε 38 Βι. Θ.Η.Παλαγφπνπινο, 2003, ζει. 190. 39 Γ.Ν. θνξδάθε, 1963, ζει. 161. 26