Ηλικιωμένοι στην Κοινότητα και το Ίδρυμα - στον Αστικό Ιστό και την Ύπαιθρο ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΟΙΑΣ ΣΤΟ ΝΕΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Καρατζίκου Μαρία, Ιατρός
ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ Σύμφωνα με στοιχεία της Alzheimer's Disease International, 40 εκατ. άνθρωποι ζουν με άνοια παγκοσμίως. 65.7 εκατ ως το 2030, 115.4 ως το 2050 Τα 2/3 εξ αυτών σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος
ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ 10 εκατομμύρια άνθρωποι με άνοια στην Ευρώπη. 201.766 στην Ελλάδα (2012) 1.77% πληθυσμού. (ποσοστό λίγο υψηλότερο από το μέσο όρο της Ευρώπης) Ο αριθμός αναμένεται να υπερβεί τις 600.000 ως το 2050 Σύμφωνα με στοιχεία της Alzheimer Hellas ~50.000 άνθρωποι ζουν με άνοια αδιάγνωστοι.
Country Men Women Total % of populati on Country Men Women Total % of population Austria 45,938 99,494 145,432 1.73 Italy 414,975 857,341 1,272,316 2.09 Belgium 62,972 128,309 191,281 1.77 Lithuania 12,567 34,768 47,335 1.44 Bulgaria 37,851 72,042 109,893 1.49 Luxembourg 2,327 4,662 6,989 1.34 Croatia 20,394 46,682 67,076 1.53 Malta 1,878 3,423 5,301 1.26 Cyprus 4,333 6,917 11,250 1.07 Netherlands 83,247 162,314 245,561 1.47 Czech Republic 45,532 97,778 143,310 1.36 Poland 150,371 350,721 501,092 1.31 Denmark 29,715 55,847 85,562 1.53 Portugal 62,260 120,266 182,526 1.71 Estonia 5,469 16,252 21,721 1.62 Romania 90,484 179,820 270,304 1.26 Finland 29,287 62,945 92,232 1.71 Slovakia 17,834 40,774 58,608 1.07 France 375,843 799,113 1,174,956 1.85 Slovenia 9,324 22,711 32,035 1.57 Germany 517,136 1,054,968 1,572,104 1.92 Spain 280,149 538,197 818,346 1.75 Greece 75,392 126,375 201,767 1.77 Sweden 60,479 112,656 173,135 1.82 Hungary 43,636 105,291 148,927 1.50 United Kingdom 360,581 677,210 1,037,791 1.65 Ireland 17,895 31,574 49,469 1.08 Total 2,866,771 5,835,262 8,702,033 average 1.55 Source: Alzheimer Europe, The Prevalence of Dementia in Europe (EU28)
Age group Men with dementia Women with dementia Total 30-59 4,064 2,232 6,296 60-64 649 3,122 3,771 65-69 4,618 4,052 8,670 70-74 7,348 10,887 18,236 75-79 14,753 20,865 35,618 80-84 21,655 33,744 55,399 85-89 14,685 30,307 44,992 90-94 5,873 15,666 21,539 95+ 1,747 5,499 7,246 Total 75,392 126,375 201,766 95% ανω των 65 ετών, 64% άνω των 80 Επικράτηση στις γυναίκες με ποσοστό 62,6% Source: Alzheimer Europe, The Prevalence of Dementia in Greece
ΜΕΓΑΛΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΥΠΟΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ (Magda Tsolaki, MD, PhD, Sakka Paraskevi, MD, PhD,Nicolaos Degleris, MD, PhD, and Sofia Karamavrou, MS,2009) Στις υψηλού εισοδήματος χώρες μόνο το 20-50% των περιπτώσεων άνοιας διαγιγνώσκεται στην πρωτοβάθμια υγεία. Το ποσοστό των αδιάγνωστων περιπτώσεων μπορεί να φτάσει το 90% σε χώρες χαμηλού εισοδήματος. Τα 28 δις από τα 36 δις των ασθενών με άνοια παγκοσμίως ζουν χωρίς να έχουν λάβει διάγνωση! 53% των ασθενών στην Ελλάδα επισκέπτονται ιατρό στο δεύτερο ή τελικό στάδιο της νόσου, καθυστερώντας την πρόσβαση στις φαρμακευτικές και μη φαρμακευτικές θεραπευτικές προσεγγίσεις.
ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Σύγκριση του ηλικιωμένου πληθυσμού που ζει στην κοινότητα (αστικά και αγροτικά ΚΑΠΗ) και σε Μονάδες Φροντίδας ηλικιωμένων ως προς τα κοινωνικο-δημογραφικά στοιχεία, τις γνωστικές λειτουργίες, την ποιότητα ζωής και τα προβλήματα υγείας. Μελέτη των παραγόντων που επιδρούν στις γνωστικές λειτουργίες, μελέτη της ψυχολογικής ανθεκτικότητας με την ποιότητα ζωής (ΠΖ) και με παράγοντες που έχουν να κάνουν με την ικανοποίηση από τη ζωή, μελέτη του ανοϊκού πληθυσμού και της συννοσηρότητας.
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ I Το δείγμα στη παρούσα έρευνα ήταν από 5 Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΥΠΑΙΘΡΟΣ) 9 ΚΑΠΗ, 4 της πόλης του Ηρακλείου (αστική περιοχή) και 5 ΚΑΠΗ αγροτικής ή ημιαστικής περιοχής.
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ IΙ Ερευνητικά εργαλεία κλίμακα Mini Mental State Examination (MMSE) και κλίμακα Hindi ερωτηματολόγιο ποιότητας ζωής του Π.Ο.Υ. στην ελληνική έκδοση (Τζινιέρη- Κοκκώση) κλίμακα GDS (geriatric depression scale) κοινωνικο- δημογραφικό ερωτηματολόγιο ερωτηματολόγιο ιατρικού ιστορικού
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 240 ηλικιωμένοι ηλικίας >65 ετών 119 στο ίδρυμα και 121 στα ΚΑΠΗ 97 άνδρες και 143 γυναίκες μ.ο. ηλικίας 78,61 έτη
Άνοια +Φ.Α Πιθανή άνοια Ίδρυμα 28 57 Αστικό καπή 0 8 Αγροτικό καπή 1 9 Σύνολο 29 74 29 ασθενείς διαγνωσμένοι με άνοια στο δείγμα των 240 ηλικιωμένων (12%) 45 επιπλέον ηλικιωμένοι με πιθανή άνοια, χωρίς διάγνωση ή φαρμακευτική αγωγή. ποσοστό υποδιάγνωσης 60,8%
ΠΙΘΑΝΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ (Ashford et al., Stanford/VA Alzheimer Center,2007) (Amanda Connolly et al., Manchester Academic Health Science Centre, 2011) Έλλειψη κατάλληλων διαγνωστικών δεξιοτήτων από ιατρούς πρωτοβάθμιας υγείας. Μεγάλος φόρτος εργασίας ελάχιστος χρόνος για σε βάθος εκτίμηση, αξιολόγηση γνωστικών ελλείψεων. Υποεκτίμηση των συμπτωμάτων από το οικογενειακό περιβάλλον και τον ίδιο τον ασθενή ως μια φυσιολογική διαδικασία γήρανσης. Άρνηση προσπάθεια απόκρυψης από τους ίδιους τους ασθενείς κοινωνικό στίγμα.
ΟΦΕΛΗ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ (Prof Martin Prince, Dr Renata Bryce, Dr Cleusa Ferri, Institute of Psychiatry, King s College London, UKWorld Alzheimer Report 2011) (Rodolfo Savica*, Ronald C. Petersen, Department of Neurology, Mayo Clinic, 2011 Η έγκαιρη έναρξη φαρμακευτικής αγωγής, ψυχολογικών και ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων βελτιώνει τα συμπτώματα των ασθενών. Έρευνες φαίνεται να δείχνουν ότι η έγκαιρη έναρξη αγωγής σχετίζεται με μικρότερη γνωστική απώλεια και μακρότερη επιβίωση. Η έγκαιρη ενημέρωση, συμβουλευτική υποστήριξη και ψυχοεκπαίδευση της οικογένειας φαίνεται να καθυστερεί ή και να προλαμβάνει την ιδρυματοποίηση.
ΠΡΩΙΜΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΣ Χωρίς να μπορούν να εξαχθούν ασφαλή δεδομένα από τη διεθνή βιβλιογραφία φαίνεται πως η έγκαιρη διάγνωση έχει και μακροπρόσθεσμα οικονομικά οφέλη Σύμφωνα με μελέτη της Alzheimer's Disease International (reference) υπολογίζοντας το πιθανό κόστος μιας εξειδικευμένης διάγνωσης (US$ 5000/ ασθενή) αλλά και τα περαιτέρω πιθανά έξοδα που δημιουργούνται από αυτήν, προκύπτει μακροπρόθεσμα οικονομικό όφελος (US$10000 ανά ασθενή) εκτιμώντας μάλιστα μόνο την καθυστέρηση της ιδρυματοποίησης. Η βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής ασθενών και των φροντιστών καθιστούν την εξειδικευμένη διάγνωση μια ακόμα πιο αποδοτική επένδυση.
ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΚΟΣΤΟΣ ΑΝΟΙΑΣ Το παγκόσμιο κόστος της άνοιας υπολογίστηκε σε US$604 δις το 2010 1% ακαθάριστου εγχώριου προιόντος παγκοσμίως (Alzheimer's Disease International) 89% του κόστους αντιστοιχεί σε χώρες υψηλού εισοδήματος (46% παγκόσμιου επιπολασμού) Το 70% του παγκόσμιου κόστους στη Βόρεια Αμερική και τη Δυτική Ευρώπη.
ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΑΝΟΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΑΜΕΣΟ ΚΟΣΤΟΣ: υγιειονομική περίθαλψη, φροντίδα στο σπίτι, φάρμακα, κοινωνικές και άλλες βοηθητικές υπηρεσίες ΕΜΜΕΣΟ ΚΟΣΤΟΣ: μεταβολή της παραγωγικότητας λόγω νοσηρότητας / θνησιμότητας, χαμένη παραγωγικότητα φροντιστών Το συνολικό κόστος της ασθένειας στην Ε.Ε το 2008 υπολογίστηκε σε 160 δις ευρω, από τα οποία το 56% αποτελεί έμμεσο κόστος. Επικράτηση του άμεσου κόστους στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Επικράτηση της άτυπης φροντίδας στις χώρες της Νότιας Ευρώπης
European Regions Direct costs Informal care Total costs Northern Europé 35.8 17.3 53.0 Western Europé 27.2 25.3 52.6 Southern Europé 11.3 46.2 57.4 Eastern E urope 6.3 7.8 14.2 Europe (including Turkey) 80.6 96.6 177.2 Regional COI-patterns in Europe (billions ) in 2008.
European Regions Direct costs Informal care Total costs Northern Europé 24,276 11,711 35,987 Western Europé 9,400 8,749 18,149 Southern Europé 4,380 17,963 22,343 Eastern E urope 1,998 2,475 4,473 Europe (including Turkey) 7,971 9,556 17,526 Annual regional cost per demented in Europe ( ) in 2008.
ΚΟΣΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Το ετήσιο κόστος στην Ελλάδα πλησιάζει τα 3 δις Το μηνιαίο κόστος για έναν ασθενή στο στάδιο αυτονομίας: 341 στο στάδιο εξάρτησης στο σπίτι: 957 στο στάδιο εξάρτησης σε ίδρυμα: 1.276 δηλαδή, ένα ετήσιο κόστος της τάξης των 4.092-15.204
Η αύξηση του αριθμού του ανοικού πληθυσμού που αναμένεται τα επόμενα χρόνια Η γήρανση του παγκόσμιου πληθυσμού (που καθιστά το παραδοσιακό σύστημα άτυπης φροντίδας μη βιώσιμο) Η σημαντική αύξηση του άμεσου και έμμεσου κόστους κατά τη μετάβαση της νόσου στα βαρύτερα στάδια καθιστά επιτακτική την ανάγκη εφαρμογής ενός εθνικού στρατηγικού σχεδίου για την άνοια, εξασφαλίζοντας τη συμμετοχή, συνεργασία και σωστό συντονσμό όλων των εμπλεκόμενων επιστημονικών, κοινωνικών και οικονομικών φορέων με στόχο τη συνολική αντιμετώπιση της νόσου από την πρόληψη ως τα τελικά στάδια.
ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΑ Το Υπουργείο Υγείας στις 7/11/2013 συγκρότησε την ομάδα εργασίας για την εκπόνηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ανοια και τη νόσο Alzheimer. Στις 26/9/2014 έγινε η επίσημη παρουσίαση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης. Στη συνεδρίαση της ολομέλειας της Βουλής της 22/12/2014, ψηφίστηκε ομόφωνα άρθρο νομοσχεδίου για την ίδρυση Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Άνοια- Νόσο Alzheimer. Το Εθνικό Παρατηρητήριο έχει σκοπό τη μόνιμη υποστήριξη της πολιτικής της χώρας για την αντιμετώπιση της νόσου και την προστασία των δικαιωμάτων των ασθενών και των οικογενειών τους και ειδικότερα την υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης.
ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΑ Ταξινόμηση των ατόμων με άνοια βάσει κριτηρίων ισότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης και με απώτερο σκοπό τη θεσμική κατοχύρωση οικονομικών βοηθημάτων για άτομα με άνοια ανάλογα με τις ανάγκες και τα χαρακτηριστικά τους Ενημέρωση του κοινού για την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση Εκπαίδευση και επιμόρφωση των επαγγελματιών υγείας για την έγκαιρη διάγνωση αλλά και τη συνολική αντιμετώπιση των συνεπειών της νόσου Συντονισμός του δικτύου των υπηρεσιών κοινωνικής μέριμνας για άμεση πρόσβαση σε εξειδικευμένες υπηρεσίες για την υποστήριξη των ασθενών και των φροντιστών τους μετά τη διάγνωση Ανάπτυξη δομών και υπηρεσιών για ανοϊκούς ασθενείς χωροταξικά κατανεμημένες σε όλη την Ελλάδα Σαφές νομικό πλαίσιο για τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των ασθενών και των οικογενειών τους
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!!