ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ THΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ WEB-DEVELOPMENT 2002 Σύµβουλοι Επιχειρήσεων και Τεχνολογίας Αθήνα, Σεπτέµβριος 2003
ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ WEB-DEVELOPMENT 2002 1. Υπηρεσίες Web-development - οµή Αγοράς 1.1 Η Ελληνική αγορά των web-developers έχει υποστεί σηµαντικές αλλαγές τα τελευταία 3-4 έτη, τόσο σε ό,τι αφορά τη δοµή της όσο και ως προς το εύρος των παρεχόµενων υπηρεσιών. 1.2 Οι µικρού µεγέθους εταιρείες ή εταιρικά τµήµατα κατασκευής ιστοσελίδων αλλά και το πλήθος µεµονωµένων κατασκευαστών σελίδων web, οι οποίοι παρείχαν υπηρεσίες χαµηλού κόστους και αντίστοιχης ποιότητας στα τέλη της προηγούµενης δεκαετίας, έχουν µετασχηµατισθεί σε µια αγορά όπου κυριαρχούν 6-7 εταιρείες σε ένα σύνολο 40 περίπου εταιριών. 1.3 Η αλλαγή στη δοµή και στη σύνθεση της αγοράς πραγµατοποιήθηκε τη διετία 2000-2001, για τρεις κυρίως λόγους: αυξήθηκε η σηµασία της προβολής στο ιαδίκτυο για τους µεγάλους εταιρικούς πελάτες, ωθώντας τους σε αναζήτηση περισσότερο σύνθετων λύσεων web, τις οποίες οι µεµονωµένοι κατασκευαστές δεν µπορούσαν πλέον να παρέχουν, αναδείχθηκε η σηµασία νέων µορφών υπηρεσιών επί του ιαδικτύου (portals, e-services, e-commerce κλπ.) που απαίτησαν υψηλότερη τεχνογνωσία και δηµιούργησαν µια νέα δυναµική, παρόλο που έχασαν έδαφος στην πορεία, και στα πλαίσια των υψηλών προσδοκιών που δηµιουργήθηκαν από την «ψηφιακή οικονοµία», οι ελληνικές εταιρείες πληροφορικής συνήψαν στρατηγικές συνεργασίες µε τις ικανότερες εταιρείες web-development, ενισχύοντας έτσι τον κύκλο εργασιών τους µέσα από συνέργιες και κοινή παρουσία σε έργα. 1.4 Ως αποτέλεσµα των παραπάνω, στην Ελληνική αγορά επικράτησαν οι εταιρείες web-development που ήταν σε θέση να παρέχουν µεγάλο ποσοστό από το πλήρες εύρος των απαιτούµενων υπηρεσιών, όπως παρουσιάζεται στο Σχήµα 1:
Σχήµα 1: Εύρος παρεχόµενων υπηρεσιών Web-developers Συµβουλευτικές Υπηρεσίες Στρατηγικής Web/ Internet Μελέτες ιασύνδεσης Συστηµάτων Τεχνολογία Βελτίωση ιαδικασιών Workflows Εταιρική προβολή στο ιαδίκτυο Ολοκλήρωση Συστηµάτων µέσω Web Back-end Integration Εφαρµογές Ιnternet - Intranet Λύσεις e-business Ενοποίηση συστηµάτων µέσω Web Ανάπτυξη σελίδων Web / Front End Οργάνωση παρουσίας στο Web Κατασκευή ιστοσελίδων/ Portals Παρακολούθηση επισκεψιµότητας Εφαρµογές πολυµέσων στο ιαδίκτυο Υπηρεσίες web-marketing Πηγή: Bridge-it ΑΕ - Business & Technology Consultants 1.5 Σηµαντικό ποσοστό των web-developers που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά, προσφέρει υπηρεσίες που εκτείνονται σηµαντικά εκτός των τεχνολογιών ιαδικτύου, αγγίζοντας άλλες περιοχές όπως η ανάπτυξη λογισµικού ή η πώληση hardware, προκειµένου να ενισχύσουν την ανάπτυξή τους. 1.6 Οι υπηρεσίες ανάπτυξης σελίδων Web εξακολουθούν να παρέχονται και από µεµονωµένους κατασκευαστές, αλλά σε µικρό ποσοστό και για έργα πολύ χαµηλού προϋπολογισµού (συνήθως έως 4.000-5.000). 1.7 Τα τελευταία έτη διακρίνεται η προσπάθεια µεγάλων διαφηµιστικών εταιρειών να εισέλθουν στο χώρο της ιαδικτυακής εταιρικής προβολής, χωρίς ωστόσο να επιφέρουν σηµαντικές ανακατατάξεις στο χώρο. 1.8 Από το 2001, παρατηρείται στροφή των µεγάλων συµβουλευτικών εταιρειών (όπως της Accenture, της IBM Services, της KPMG και άλλων) στην παροχή υπηρεσιών συµβούλου σε αντικείµενα ανάπτυξης Intranets, εφαρµογών διασύνδεσης συστηµάτων µε τεχνολογίες web services κλπ. Ωστόσο, αυτές δεν 2
έχουν πετύχει ακόµη σηµαντική διείσδυση στην αγορά υπηρεσιών web σε ευρεία κλίµακα, ενώ εστιάζουν αποκλειστικά στο κοµµάτι back-end. 1.9 Η ελληνική αγορά των web-developers κυριαρχείται από εταιρείες που είναι θυγατρικές (ή στρατηγικoί συνεργάτες) τηλεπικοινωνιακών φορέων, παροχέων Internet, οµίλων πληροφορικής, καθώς και διαφηµιστικών εταιρειών. 1.10 Η συγκέντρωση της αγοράς χαρακτηρίζεται ως µέση, µε τις 6 µεγαλύτερες εταιρείες να καλύπτουν σχεδόν το 65% της προσφοράς. 2. Μέγεθος και Ανάπτυξη Αγοράς 2.1 Το µέγεθος της ελληνικής αγοράς web-developers, χωρίς να συνυπολογίζονται οι µεµονωµένοι κατασκευαστές σελίδων Web και οι αµιγώς συµβουλευτικές εταιρείες, εκτιµάται σε περίπου 30 εκ. για το 2002. 2.2 Ο µέσος ετησιοποιηµένος ρυθµός ανάπτυξης της αγοράς υπηρεσιών web-development κατά την τελευταία τριετία αγγίζει το 7,2%. Ωστόσο, το 2002 παρουσιάστηκε για πρώτη φορά αρνητικός ρυθµός ανάπτυξης της τάξης του -4,5%, όπως παρουσιάζεται στο Σχήµα 2. Σχήµα 2: Μέγεθος ελληνικής αγοράς web-development ( 000) ( 000) Μέγεθος Αγοράς Υπηρεσιών Web-Development 2002 Μέγεθος Αγοράς Υπηρεσιών Web-Development 2002 35.000 35.000 30.000 30.000 25.000 25.000 20.000 20.000 15.000 15.000 10.000 10.000 5.000 5.000 0 0 Έτος Έτος 3
2.3 H συρρίκνωση της αγοράς οφείλεται, µεταξύ άλλων, στο ότι µετά το 2001 αρκετές εταιρείες του χώρου έπαυσαν τη δραστηριότητά τους ή αποµακρύνθηκαν από τις υπηρεσίες web-development. 3. Κερδοφορία και αποδοτικότητα εταιρειών 3.1 Ιστορικά, το περιθώριο καθαρού κέρδους των web developers κυµαινόταν στα επίπεδα του 10-15% έως το 2000. Το 2001 µειώθηκε δραστικά στο οριακό 1,5% ενώ το 2002 για πρώτη φορά ήταν αρνητικό (-14%), αντανακλώντας: τις ισχυρές ανταγωνιστικές πιέσεις στον κλάδο, την αδυναµία των περισσότερων εταιρειών να ελέγξουν το κόστος παροχής και προώθησης των υπηρεσιών τους. Σχήµα 3: Μέσο περιθώριο κέρδους εταιρειών web-development Περιθώριο Κέρδους Περιθώριο Κέρδους 20% 20% 15% 15% 10% 10% 5% 5% 0% 0% -5% -5% -10% -10% -15% -15% -20% -20% Μέσο περιθώριο καθαρού κέρδους εταιρειών Μέσο περιθώριο καθαρού κέρδους εταιρειών Web-Development 2002 Web-Development 2002 Έτος Έτος 3.2 Κατά την περίοδο 1998-2001 οι ελληνικές εταιρείες web-development, στόχευσαν στην επίτευξη κρίσιµου µεγέθους και καλύτερου µεριδίου αγοράς, έστω και εις βάρος του κόστους απόκτησης πελατών. Ωστόσο, η ταχεία µεταστροφή του κλίµατος στις διεθνείς και εγχώριες αγορές τεχνολογίας, δεν τους επέτρεψε να αντιδράσουν έγκαιρα, καθώς τόσο το µέχρι τότε 4
επιχειρηµατικό µοντέλο όσο και οι ρυθµοί προσλήψεων στελεχών βασίζονταν στην υπόθεση της διατήρησης ισχυρών ρυθµών ανάπτυξης. 3.3 Η παραπάνω εξέλιξη γίνεται εµφανής στο Σχήµα 4 όπου αποτυπώνεται η αποδοτικότητα των εργασιών των εταιρειών. Το 2000 η µέση εταιρεία είχε έσοδα 47.000 ανά εργαζόµενο, τα οποία µειώθηκαν σε 44.000 το 2001, για να αντιστραφεί ελαφρώς η εικόνα το 2002 φθάνοντας τα 45.500, αντανακλώντας την ελαφρώς βελτιωµένη χρησιµοποίηση των πόρων. Ωστόσο, η µέση κερδοφορία ανά εργαζόµενο µειώθηκε από 7.600 το 2000 σε - 6.300 το 2002. Σχήµα 4: Αποδοτικότητα εργασιών εταιρειών web-development Αποδοτικότητα Εργασιών Εταιρειών Web-Development Αποδοτικότητα Εργασιών Εταιρειών Web-Development 50.000 50.000 40.000 40.000 30.000 30.000 ( 000) ( 000) 20.000 20.000 10.000 10.000 0 0-10.000-10.000 Έσοδα/ εργαζόµενο Έσοδα/ εργαζόµενο Έτος Έτος Κέρδος/ εργαζόµενο Κέρδος/ εργαζόµενο 3.4 Η απόδοση των ιδίων κεφαλαίων των εταιρειών του κλάδου µειώθηκε δραστικά από 23,5% το 2000 σε -22% το 2002, αντανακλώντας την αρνητική τους κερδοφορία. 3.5 Στον πίνακα 1 συνοψίζονται τα κύρια χαρακτηριστικά της τυπικής εταιρείας web-development. Η µέση εταιρεία του κλάδου έχει κύκλο εργασιών που φθάνει τις 800.000 µε αρνητικό περιθώριο κέρδους, και απασχολεί περίπου 17 εργαζόµενους. Τα ίδια κεφάλαια φθάνουν τα 550.000, µέγεθος που διαµορφώνεται κυρίως λόγω του υψηλού επιπέδου ιδίων κεφαλαίων 4-5 µεγάλων εταιρειών του χώρου. Οι απαιτήσεις ξεπερνούν τις 200 ηµέρες. 5
Πίνακας 1: Χαρακτηριστικά τυπικής εταιρείας web-development Μέση εταιρεία 2002 Έσοδα ( ) 800.000 Ίδια Κεφάλαια ( ) 550.000 Προσωπικό (No.) 17 Ρυθµός Ανάπτυξης (%) (4,5%) Περιθώριο Καθ. Κέρδους (%) (14,4%) Απόδοση Ιδίων Κεφαλαίων (%) (22,0%) Έσοδα/ εργαζόµενο ( ) 47.059 Κέρδος/ εργαζόµενο ( ) (6.288) Απαιτήσεις (ηµέρες) 232 4. Κύριοι Παίκτες 4.1 Ο πίνακας 2 συνοψίζει τους µεγαλύτερους web-developers βάσει του κύκλου εργασιών, όπως προκύπτει από τις δηµοσιευµένες λογιστικές καταστάσεις. Είναι σκόπιµο να σηµειωθεί, πως σε αρκετές περιπτώσεις σηµαντικό µέρος των εσόδων προέρχεται από υπηρεσίες και/ ή προϊόντα που δε σχετίζονται απαραίτητα µε το ιαδίκτυο ή το Web. Επιπλέον, δεν περιλαµβάνονται εταιρείες που έχουν άλλο βασικό αντικείµενο και για τις οποίες δεν είναι δυνατή η ακριβής εκτίµηση του ποσοστού του κύκλου εργασιών που προέρχεται από υπηρεσίες web-development. Πίνακας 2: Κατάταξη εταιρειών βάσει κύκλου εργασιών 2002 Έσοδα 1 Exodus* 5.016.141 5.660.228 6.077.314 2 InternetQ 1.196.317 2.915.965 3 Globo Technologies AE* 304.337 1.352.307 2.798.795 4 HellasNet 2.191.373 2.159.589 1.846.978 5 EuroCom Expertise* 3.520.275 2.812.608 1.818.860 6 OneWorld* 2.231.865 2.422.639 1.123.352 7 Infomap 921.374 834.970 797.277 8 Creative Marketing 361.092 577.926 732.107 9 First Data Systems (Greek Geeks) 383.792 768.493 676.486 10 Archimedia* 685.297 683.119 668.330 * Περιλαµβάνει έσοδα και από υπηρεσίες/ προϊόντα που δεν σχετίζονται µε Internet/ Web 6
4.2 Ενδιαφέρον παρουσιάζει η κατάταξη των µεγαλύτερων εταιρειών βάσει των καθαρών κερδών τους, η οποία παρουσιάζεται στον πίνακα 3. Πίνακας 3: Κατάταξη εταιρειών βάσει κερδοφορίας 2002 Καθαρά Κέρδη ( ) 1 Exodus* 2.104.965 2.172.594 1.549.868 2 Globo Technologies AE* 206.323 442.353 766.151 3 Creative Marketing (125.836) (101.716) 81.277 4 YellowNetRoad (101.184) 60.605 5 Archimedia* 6.867 20.150 6.302 6 Infomap 23.910 3.106 3.873 7 HellasNet 96.377 152.727 (103.722) 8 EuroCom Expertise* 1.230.889 215.358 (224.702) 9 InternetQ (333.752) (342.964) Πη10 γ ή: OBridge-it neworld* - Ανάλυση Ισολογισµών 2002 458.026 356.775 (428.829) * Περιλαµβάνει έσοδα και από υπηρεσίες/ προϊόντα που δεν σχετίζονται µε Internet/ Web 4.3 Ο πίνακας 4 παρουσιάζει τις πέντε εταιρείες που εµφάνισαν το 2002 τη µεγαλύτερη απόδοση απασχολούµενων κεφαλαίων. Πίνακας 4: Κατάταξη εταιρειών βάσει αποδοτικότητας απασχολούµενων κεφαλαίων Απόδοση Απασχολούµενων Κεφαλαίων 2002 1 Creative Marketing 25,9% 2 Globo Technologies AE* 22,3% 3 YellowNetRoad 22,1% 4 Exodus* 18,4% 5 Archimedia* 2,9% * Περιλαµβάνει έσοδα και από υπηρεσίες/ προϊόντα που δεν σχετίζονται µε Internet/ Web 4.4 Από την ανάλυση των ισολογισµών 40 εταιρειών web-development για τα έτη 2000-2002, προκύπτει πως υπάρχει ισχυρή στατιστική συσχέτιση µεταξύ των ρυθµών ανάπτυξης και του απασχολούµενου κεφαλαίου. Η δραστική µείωση των ρυθµών ανάπτυξης τα τελευταία δύο έτη, ερµηνεύεται µεταξύ άλλων και από την αδυναµία των εταιρειών να εξασφαλίσουν τα απαιτούµενα κεφάλαια, ως αποτέλεσµα της µειωµένης επενδυτικής διάθεσης που επικρατεί από το 2001. 7
4.5 Η πρόσβαση σε κεφάλαια είναι ευχερέστερη για τις µεγαλύτερες εταιρείες web-development και ιδιαίτερα γι αυτές που είναι θυγατρικές µεγάλων οµίλων, ή γι αυτές που µπορούν να «υποστηρίξουν» την παροχή υπηρεσιών web-development από δραστηριότητες εκτός Internet/ Web. 4.6 Γενικά, διακρίνονται δύο κατηγορίες εταιρειών: εταιρείες µε κύκλο εργασιών που ξεπερνά το 1.5 εκ. οι οποίες: α. φαίνεται να µπορούν να αντεπεξέλθουν στις ανταγωνιστικές πιέσεις λόγω κεφαλαιακής επάρκειας, µε την προϋπόθεση ότι έχουν συνεκτική και καλά εστιασµένη στρατηγική, β. επιτυγχάνουν καλύτερη κερδοφορία λόγω οικονοµιών κλίµακας και παράλληλης δραστηριοποίησης σε άλλους τοµείς εκτός Internet/ Web, και γ. χαρακτηρίζονται από χαµηλότερους ρυθµούς ανάπτυξης. εταιρείες µε κύκλο εργασιών χαµηλότερο του 1.5 εκ., οι οποίες: α. εµφανίζουν µεγαλύτερες προοπτικές για ταχεία ανάπτυξη, µε την προϋπόθεση ότι εξασφαλίζουν τα απαραίτητα κεφάλαια, και β. είναι περισσότερο ευάλωτες στις ανταγωνιστικές πιέσεις. 5. Στρατηγική - Μοντέλο Ανάπτυξης 5.1 Οι εταιρείες web-development στην Ελλάδα ακολουθούν µίγµα στρατηγικής που περιλαµβάνει: α. ανάπτυξη τεχνογνωσίας και νέων προϊόντων λογισµικού Internet, για την ταχύτερη και αποτελεσµατικότερη παροχή υπηρεσιών ανάπτυξης σελίδων/ portals, β. επέκταση των υπηρεσιών στον τοµέα της ενοποίησης υπαρχόντων συστηµάτων και εφαρµογών των εταιρικών πελατών µέσω Web, και γ. σύναψη στρατηγικών συνεργασιών µε εταιρείες του εξωτερικού προκειµένου να επιταχυνθεί η µεταφορά τεχνογνωσίας. 5.2 Οι υπηρεσίες που αφορούν στην ανάπτυξη ιστοσελίδων και εταιρικών portals (front-end) φθίνουν ως προς την ελκυστικότητά τους, καθώς παρατηρείται υψηλός ανταγωνισµός, χαµηλό κόστος και σχετικά χαµηλή πολυπλοκότητα. Η συγκεκριµένη κατηγορία υπηρεσιών τείνει να καταστεί commodity. 8
5.3 Οι εταιρείες που παραµένουν αποκλειστικά εστιασµένες στην ανάπτυξη ιστοσελίδων ή portals, χωρίς να αναπτύσσουν τεχνογνωσία που τις διαφοροποιεί και που επιτρέπει την παροχή περισσότερο πλούσιου µίγµατος υπηρεσιών, αναµένεται σταδιακά να απωλέσουν µερίδιο αγοράς στην επόµενη διετία. 5.4 Σηµαντικό µέρος της ανάπτυξης θα προέλθει στο µέλλον από υπηρεσίες ενοποίησης συστηµάτων και εφαρµογών των εταιρικών πελατών, µέσω Web ή σε εταιρικά Intranets (back-end υπηρεσίες). εδοµένης της µειωµένης επενδυτικής διάθεσης για νέες τεχνολογίες και εγκατάσταση νέων ολοκληρωµένων συστηµάτων, οι µεγάλοι πελάτες τείνουν να στραφούν σε λύσεις που ενοποιούν τις υπάρχουσες πλατφόρµες συστηµάτων τους over-the- Web. Οι περισσότερο δυναµικές εταιρείες web-development, έχουν ήδη αναπτύξει λύσεις και προϊόντα λογισµικού που ανταποκρίνονται σε αυτό το τµήµα της ζήτησης. 5.5 Ο ρόλος των web-developers σε έργα πληροφορικής µεσαίου µεγέθους αναµένεται να ενισχυθεί, καθώς όσες εταιρείες είναι σε θέση να παρέχουν την απαραίτητη τεχνογνωσία, µπορούν να υλοποιήσουν γρήγορα σηµαντικό τµήµα έργων που αφορά σε ενοποίηση συστηµάτων. 5.6 Ακολουθώντας µια συνεκτική και περισσότερο εστιασµένη στρατηγική, οι εταιρείες web-development µεσαίου και µεγάλου µεγέθους έχουν τη δυνατότητα να ξεπεράσουν σε ρυθµούς ανάπτυξης, τους υπόλοιπους κλάδους πληροφορικής. Ωστόσο, κάτι τέτοιο απαιτεί σε πολλές περιπτώσεις αλλαγή του επιχειρηµατικού µοντέλου, αναγνώριση του καταλληλότερου µίγµατος εσόδων (revenue-model), πληρέστερη εσωτερική οργάνωση, αποτελεσµατικότερο έλεγχο του κόστους και υιοθέτηση εταιρικής κουλτούρας. 6. Εκτιµήσεις Προοπτικών 6.1 Εκτιµάται ότι οι µεγάλες εταιρείες web-development θα αποτελέσουν στο προσεχές µέλλον ελκυστικούς συνεργάτες συµβουλευτικών εταιρειών σε έργα πληροφορικής. 6.2 Μία ή δύο εταιρείες του χώρου αναµένεται την επόµενη τριετία να αποτελέσουν φορείς στρατηγικών συνεργασιών µε εταιρείες πληροφορικής ή 9
µεγάλους web-developers του εξωτερικού, λόγω της επαρκούς τεχνογνωσίας και πιθανώς λόγω της δυνατότητας υλοποίησης µέρους των αναγκών τους µε χαµηλότερο συγκριτικά κόστος ή µε τη µορφή outsourcing. 6.3 Η συνύπαρξη των µεγάλων εταιρειών web-development µε κεφαλαιακή επάρκεια αλλά χαµηλούς ρυθµούς ανάπτυξης και των µικρών µε υψηλό δυναµικό ανάπτυξης αλλά µικρή αντοχή στις ανταγωνιστικές πιέσεις, σε συνδυασµό µε τις συνθήκες αυξηµένου ανταγωνισµού, αναµένεται να οδηγήσει τον κλάδο σε υψηλότερη συγκέντρωση, λόγω: εξαγορών των δυναµικότερων εταιρειών µικρότερου µεγέθους από µεγαλύτερες, και δραστικής µείωσης µεριδίου αγοράς και πιθανώς παύση δραστηριοτήτων όσων εταιρειών δεν αλλάξουν έγκαιρα το µοντέλο ανάπτυξής τους. 6.4 Οι «παράλληλες» ανακατατάξεις που αναµένονται στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών και κυρίως στον κλάδο των παροχέων Internet τα επόµενα δύο-τρία έτη, µε επικράτηση λιγότερων και ισχυρότερων επιχειρηµατικών σχηµάτων, εκτιµάται ότι θα οδηγήσει σε καθετοποίηση υπηρεσιών στους τοµείς «τηλεφωνία-internet-web περιεχόµενο» και σηµαντικές συνέργιες. 7. Συµπεράσµατα 7.1 Η ελληνική αγορά του web-development έχει µετασχηµατισθεί σε σηµαντικό βαθµό τα τελευταία τρία έτη. Η αγορά κυριαρχείται πλέον από 6-7 εταιρείες επί ενός συνόλου 40 περίπου εταιρειών. 7.2 Οι ανταγωνιστικές πιέσεις σε συνδυασµό µε την επικρατούσα µειωµένη επενδυτική διάθεση για νέες τεχνολογίες, οδήγησαν τα τελευταία δύο-τρία έτη τις εταιρείες του χώρου σε µείωση των ρυθµών ανάπτυξης και σε σηµαντική επιδείνωση της κερδοφορίας τους. 7.3 Οι εταιρείες που έχουν εστιασµένη στρατηγική και έχουν επενδύσει σε ανάπτυξη τεχνογνωσίας, διατηρούν τους ρυθµούς ανάπτυξής τους παρά το αρνητικό κλίµα. 7.4 Η έγκαιρη διαφοροποίηση του µίγµατος των υπηρεσιών και η δραστηριοποίηση για την κάλυψη περισσότερο σύνθετων αναγκών των 10
µεγάλων εταιρικών πελατών για προβολή στο Internet ή για την ανάπτυξη εταιρικών Intranets, θα προσδώσει σηµαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα στο άµεσο µέλλον. 7.5 Τα επόµενα έτη αναµένεται όξυνση του ανταγωνισµού που θα οδηγήσει τον κλάδο σε υψηλότερη συγκέντρωση, µέσω εξαγορών των δυναµικότερων εταιρειών µικρότερου µεγέθους από µεγαλύτερες, αλλά και παύση των επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων για όσες µικρότερες εταιρείες επιδείξουν αδράνεια. 7.6 Οι «παράλληλες» ανακατατάξεις που αναµένονται στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών αναµένεται να οδηγήσουν σε καθετοποίηση υπηρεσιών στους τοµείς «τηλεφωνία-internet-web περιεχόµενο» και σηµαντικές συνέργιες. 7.8 Ακολουθώντας µια συνεκτική και περισσότερο εστιασµένη στρατηγική, οι εταιρείες web-development µεσαίου και µεγάλου µεγέθους έχουν τη δυνατότητα να ξεπεράσουν σε ρυθµούς ανάπτυξης τους υπόλοιπους κλάδους πληροφορικής. 11
Η έρευνα αποτελεί προϊόν της επεξεργασίας δηµοσιευµένων και µόνο στοιχείων και πληροφοριών και αντανακλά τις απόψεις των στελεχών και των εµπειρογνωµόνων της Bridge-it AE - Σύµβουλοι Επιχειρήσεων και Τεχνολογίας. Τα αποτελέσµατα της έρευνας είναι ορθά στο βαθµό που τα δηµοσιευµένα στοιχεία είναι ακριβή και ανταποκρίνονται στην πραγµατικότητα. Η Bridge-it ΑΕ δεν φέρει καµία ευθύνη για τα αποτελέσµατα που προκύπτουν από τη χρήση της παρούσας έρευνας. Η ανατύπωση του συνόλου ή µέρους της έκθεσης αυτής δεν επιτρέπεται χωρίς την εκ των προτέρων άδεια της Bridge-it ΑΕ. Για περισσότερες πληροφορίες µπορείτε να απευθύνεστε στην: Σύµβουλοι Επιχειρήσεων και Τεχνολογίας Ελ. Βενιζέλου 82, 183 45 Μοσχάτο Τηλ: (+30) 210.9402774, Fax: (+30) 210.9404997 http://www.bridge-it.gr e-mail: ylarios@bridge-it.gr