Έκθεση για τη δράση C1

LIFE+ Nature & Biodiversity 2009 Με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ΕΡΓΟ: «Δράσεις για τη Διατήρηση Παράκτιων Οικοτόπων και Σημαντικών Ειδών Ορνιθοπανίδας των Περιοχών του Δικτύου Natura 2000 Λιμνοθάλασσα Επανομής, Λιμνοθάλασσα Αγγελοχωρίου». ACCOLAGOONS (LIFE09 NAT/GR/000343) Έκθεση για τη δράση C1 ΔΡΑΣΗ C1 : Εγκατάσταση φιλικών προς το περιβάλλον αγκυροβολίων στα παράκτια ύδατα και στις δύο περιοχές του προγράμματος ACTION C1 : Installation of environmentally friendly moorings in coastal waters at both sites of the project Νοέμβριος 2016 / November 2016 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ No Περιγραφή Σελίδα 1. Εισαγωγή 3 2. Περιγραφή της περιοχής μελέτης 3 3. Σκοπός 5 4. Περιγραφή Έργου 5 5. Δυχέρειες 9 6. Φωτογραφίες 11-38

1. Εισαγωγή Τις θαλάσσιες περιοχές της Επανομής και του Αγγελοχωρίου τις επισκέπτονται συχνά αλιευτικά σκάφη και σκάφη αναψυχής, τα οποία έχουν αντίκτυπο στην Posidonia oceanica λόγω των αγκυρών τους. Η άγκυρα των σκαφών που βυθίζεται στη θάλασσα σχηματίζει χαρακτηριστικά κυκλικά ξέφωτα στα λιβάδια της Posidonia oceanica. Αυτά τα ξέφωτα παραμένουν εκεί για πολλά χρόνια. Εάν η πυκνότητα και η συχνότητα των αγκυρών είναι πολύ υψηλή, η προκύπτουσα διάβρωση μπορεί να επιταχυνθεί. Λαμβάνοντας υπόψη τις αρνητικές επιπτώσεις της μηχανικής διαταραχής των θαλάσσιων λιβαδιών ποσειδώνιας (π.χ. ναυσιπλοΐα, αγκυροβόληση κ.λ.π.), κυρίως λόγω του εξαιρετικά αργού ρυθμού ανάπτυξης και της ικανότητας για επαναποικιοποίηση, οποιαδήποτε ενέργεια διαχείρισης με στόχο τη μείωση των μηχανικών διαταραχών μπορεί να χρησιμεύσει ως εργαλείο για την προστασία των λιβαδιών Ποσειδωνίας. Η δράση αυτή προτείνεται προκειμένου να αντιμετωπίσει τουλάχιστον εν μέρει το πρόβλημα / απειλή Νο.2, όπως περιγράφεται στο Μέρος B2d. Η δράση αυτή περιλαμβάνει: Την εγκατάσταση οκτώ (8) αγκυρών Helix (ειδική οικολογική άγκυρα η οποία περιλαμβάνει ένα πηνίο άγκυρα από χάλυβα, χαλύβδινου σχήματος τιρμπουσόν - το οποίο έχει σχεδιαστεί για να διεισδύσει στο πεδίο και να παρέχει ένα ισχυρό σημείο αγκύρωσης) και οικο-ελλιμενισμού, προκειμένου να μπορούν οι βάρκες να δένουν πάνω στην εγκατάσταση. Η εγκατάσταση των αγκυροβολίων, μαζί με τα κατάλληλα εξαρτήματα (σημαδούρα και ο οικο-ελλιμενισμός) γίνεται σε επιλεγμένες θέσεις και σε βάθος 3m από το βυθό της θάλασσας, περίπου 50 μέτρα από την ακτή. 2. Περιγραφή της περιοχής μελέτης Η επιλογή των κατάλληλων χώρων για την εγκατάσταση έχει ως εξής: δύο (2) θέσεις βρίσκονται στη θαλάσσια περιοχή της περιοχής 1 (Αγγελοχωρίου) και έξι (6) στη θαλάσσια περιοχή της περιοχής 2 (Επανομή). Την επιλογή της ακριβούς θέσης των 3

θέσεων ελλιμενισμού προηγήθηκε λεπτομερής προκαταρκτική μελέτη για τον προσδιορισμό των λιβαδιών που πάσχουν από υψηλότερες πιέσεις από την αγκυροβόληση σκαφών και καταγράφει την κατανομή του μεγέθους και του αριθμού των σκαφών αυτών. Η μελέτη σχετικά με την αντίσταση και το πάχος του υποστρώματος, και την τοπική υδροδυναμική, θα συμβάλει στην περαιτέρω βελτιστοποίηση της θέσης δέσμευσης και του σχεδιασμού. Τα αγκυροβόλια έχουν εγκατασταθεί κατά προτίμηση σε ξέφωτα λιβάδια, όπου αυτά είναι διαθέσιμα. 4

Εικ. 1: Εγκατεστημένα αγκυροβόλια στην περιοχή του Αγγελοχωρίου Εικ. 2: Εγκατεστημένα αγκυροβόλια στην περιοχή της Επανομής

Απόσταση από Α/Α X Y Τύπος Περιοχή την ακτή 3. Σκοπός 1 399304 4482503 1120 255 2 399290 4481644 1110 185 Αγγελοχώρι 3 405691 4470727 119A 385 4 405278 4470013 1120 445 5 407262 4469912 119A 250 6 408236 4470045 1120 285 Επανομή 7 410183 4469971 1120 300 8 410935 4469362 1120 350 Πίνακας 1: Θέση και συντεταγμένες των αγκυροβολίων Ο σκοπός της δράσης C1 «Εγκατάσταση φιλικών προς το περιβάλλον αγκυροβολίων στα παράκτια ύδατα και στις δύο περιοχές του προγράμματος» ήταν η βελτίωση του καθεστώτος διατήρησης των θαλάσσιων λιβαδιών Ποσειδωνίας και η αποφυγή περαιτέρω απώλειας / μείωσης των εκτάσεων που καλύπτονται με Ποσειδώνια. Το παραπάνω θετικό αποτέλεσμα θα πρέπει να καταγράφεται και να επαληθεύεται κατά τη διαδικασία παρακολούθησης που περιγράφεται στη Δράση Ε.2 "Παρακολούθηση των θαλάσσιων οικοτόπων". Η παραπάνω δράση είναι άμεσα συνδεδεμένη με την εγκατάσταση των οκτώ (8) οικολογικών αγκυροβολίων και στις δύο περιοχές του έργου. 4. Περιγραφή Έργου Τα βασικά στοιχεία της δράσης ήταν: 1) Η προμήθεια και εγκατάσταση φιλικών συστημάτων πρόσδεσης χρησιμοποιώντας επιφανειακούς πλωτήρες (σημαδούρες), στις δραστηριότητες της δράσης C1 του εγκεκριμένου έργου με το ακρωνύμιο "ACCOLAGOONS" (LIFE09 NAT / GR / 000343). 2) Η τοποθεσία για την εγκατάσταση φιλικών συστημάτων πρόσδεσης πραγματοποιήθηκε στους ακόλουθους τρεις σταθμούς: Ι. Σταθμός Αγγελοχωρίου. Σε αυτό το σταθμό τοποθετήθηκαν δύο πιλοτικά φιλικά συστήματα αγκυροβολίας των λιβαδιών Posidonia oceanica. Τα συστήματα αυτά είχαν τοποθετηθεί σε αρκετή

απόσταση από το λιμάνι αλιείας, έτσι ώστε να μην εμποδίζουν την προσέγγιση των πλοίων και σε χώρους συγκριτικά προστατευόμενους από τα επικρατέστερα ρεύματα που υπάρχουν στη θαλάσσια περιοχή. ΙΙ. Βόρειος σταθμός Επανομής. Σε αυτό το συγκεκριμένο σταθμό που βρίσκεται περίπου στην περιοχή του εγκαταλειμμένου στρατοπέδου της Επανομής (περιοχή Παραλία), τοποθετήθηκαν δύο συστήματα φιλικών προς το περιβάλλον αγκυροβολίων, Νότια του λιμανιού αλιείας (προς την «μύτη» της Επανομής). ΙΙΙ. Νότιος σταθμός Επανομής Το λιβάδι της phanerogam Posidonia oceanica στο Νότιο τμήμα της Επανομής είναι σε καλύτερη οικολογική κατάσταση απ' ότι τα δύο προηγούμενα. Ένα ενδεικτικό χαρακτηριστικό των ακτών που συνηγορεί υπερ αυτού είναι η παρουσία ενός πολύ ανεπτυγμένου "φυσικού φράγματος", όπως είναι τα λιβάδια της συγκεκριμένης phanerogam, και η μεγάλη παραλία, η οποία έχει οριστεί ως περιοχή «λουομένων». Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, υπάρχει έντονη δραστηριότητα για αναψυχή (κολυμβητές, θαλάσσια σπορ, ερασιτεχνική αλιεία). Παράλληλα, στην περιοχή υπάρχουν επίσης Θηνία (παγίδες-δίχτυα). Η έντονη δραστηριότητα στην περιοχή, ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, θα μπορούσε να είναι μια πρόσθετη πίεση στο λιβάδι της phanerogam Posidonia oceanica, η οποία είναι σε σχετικά καλή οικολογική κατάσταση. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη είναι ότι το λιβάδι στην περιοχή εμφανίζεται σε μια σχετικά μεγάλη απόσταση από την ακτή (<200 μ). Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι το λιβάδι αρχίζει, πολύ πιο βαθιά από ό, τι στην περιοχή που ορίζεται από τις σημαδούρες ως "περιοχή λουομένων» (το λιβάδι είναι πέρα από τα όρια ασφαλείας των λουομένων στην παραλία). Σε αυτόν το συγκεκριμένο σταθμό, που βρίσκεται στα λιβάδια της phanerogam Posidonia oceanica, μια σχετικά μεγάλη απόσταση από την ακτή (<200 m), εγκαταστάθηκαν τέσσερις φιλικοί σταθμοί ελλιμενισμού.

Εν συντομία, εγκαταστάθηκαν οκτώ φιλικοί σταθμοί ελλιμενισμού: 2 στο Αγγελοχώρι 2 στο βόρειο τμήμα της Επανομής 4 στο νότιο τμήμα της Επανομής 3) Τα αγκυροβόλια αποτελούνται από μια διαμόρφωση με τα ακόλουθα μέρη: η (κοχλιοειδή ή ελικοειδή) άγκυρα, τα ενδιάμεσα στοιχεία και επιφανειακή σημαδούρα. Κοχλιοειδής άγκυρα Η άγκυρα αυτού του τύπου (τύπος Harmony S) έχει σχήμα ενός κοχλία («βίδα»), που αποτελείται από ένα σωληνωτό άξονα με ελικοειδή πτερύγια στο κάτω και άνω τμήμα, εντελώς κατασκευασμένη (όπως η άτρακτος και οι λεπίδες) γαλβανιζέ με θερμική επεξεργασία χάλυβα, διεισδυτική και "βιδώνεται" με κατάλληλο τρόπο στον πυθμένα του υποστρώματος. Για να διευκολυνθεί η διείσδυση, το κάτω μέρος του άξονα έχει κατάλληλο σχήμα, ενώ στο άνω τμήμα του φρεατίου υπάρχει μια στεφάνη από το ίδιο υλικό, για να διευκολυνθεί η πρόσδεσή του με τα υπόλοιπα στοιχεία της διαμόρφωσης. Η άγκυρα έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: συνολικό μήκος / ύψος L = 2.000 mm συνολική εξωτερική διάμετρο λεπίδων D = 350 mm εξωτερική διάμετρο άξονα d = 60 mm αριθμός των πτερυγίων = 2 3 συνολικό μήκος / ύψος L = 1.500 / 1.600 mm συνολική εξωτερική διάμετρος D = 350 mm διάμετρος χάλυβα (ελικοειδής) d = 30 mm αριθμός στροφών = 8 / 9 Ενδιάμεσα στοιχεία Αυτά τα στοιχεία εισάγονται, συνδέονται και δένουν την κοχλιοειδή άγκυρα με τον πλωτήρα επιφανείας (σημαδούρα). Αυτά είναι: Το υλικό συγκόλλησης είναι τριών συρματόσχοινων πολυαμίδιο συνολικού πάχους

(διαμέτρου) 24-30 mm. Το μήκος του είναι ελαφρώς μεγαλύτερο από το βάθος του σημείου τοποθέτησης, έτσι ώστε αφενός να μπορεί να προσαρμοστεί σε μικρές ή μεγάλες αλλαγές στο βάθος (άμπωτη, παλίρροια, κύματα, κλπ) και από την άλλη πλευρά, η γωνία που σχηματίζεται στο κάτω μέρος να είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στη δεξιά γωνία (επειδή όσο περισσότερο απομακρύνεται από τη σωστή γωνία τόσο μεγαλύτερη αντίσταση πρέπει να έχει, λόγω των εφελκυστικών τάσεων). Η βυθισμένη σημαδούρα, που τοποθετείται επί του υλικού δέσμευσης, με ένα σχετικά μικρό ύψος, μεγαλύτερο από ένα (1) μέτρο πάνω από τα λιβάδια ποσειδωνίας λειτουργεί ως ένα είδος σταθεροποιητή του κάτω τμήματος του συνδετικού υλικού σε κατακόρυφη θέση, έτσι ώστε τα αρνητικά αποτελέσματά της για την Ποσειδώνια και το υπόστρωμα της (μέσω της μετακίνησης και της μεταφοράς του συνδετικού υλικού), να είναι ελάχιστο ή τουλάχιστον το μικρότερο δυνατό. Η κατασκευή του βυθισμένου υλικού επίπλευσης είναι εξωτερική, με πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας (HDPE), που γεμίζει εσωτερικά με αφρώδες υλικό, το προτεινόμενο σχήμα είναι σφαιρικό, χωρίς άξονα, με δύο αντίθετα μεταλλικά δακτυλίδια, με επένδυση από μονωτικό υλικό, το χρώμα είναι κίτρινο και το μέγεθος της είναι 20 lt. Επιφάνεια πλωτήρα (σημαδούρα πρόσδεσης) Η επιφανειακή σημαδούρα είναι κίτρινη, κωνικού σχήματος, μεγέθους >650lt, με πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας (HDPE) εξωτερικά, ενώ εσωτερικά είναι γεμάτη με αφρό, χωρίς άξονα, με δύο αντίθετα μεταλλικά δαχτυλίδια, επενδεδυμένα με μονωτικό ενδεδειγμένο υλικό και αρίθμηση. 4) Η εγκατάσταση των αγκυροβολίων έχει γίνει με «βίδωμα» της κοχλιοειδούς άγκυρας, με το χέρι ή μηχανικά (υδραυλική) καθώς τα υπόλοιπα (ενδιάμεσα και επιφανειακά) συστατικά, ουσιαστικά συνδέονται με αυτή την άγκυρα. 5. Δυσκολίες Αρχικά δεν ήταν σαφές από τη νομοθεσία, εάν απαιτούνταν άδεια εγκατάστασης για την εγκατάσταση των φιλικών προς το περιβάλλον αγκυροβολίων, τα οποία δεν χρειάζονται αγκύρωση στο βυθό της θάλασσας. Στις 24-01-2014 η Ελληνική Κτηματική Υπηρεσία

ενημέρωσε την Π.Κ.Μ. ότι θεωρεί ότι η περιβαλλοντική άδεια είναι απαραίτητη προκειμένου να αποφευχθούν μελλοντικές συμφορήσεις που σχετίζονται με την ενδεχόμενη άρση της εγκατάστασης των φιλικών προς το περιβάλλον αγκυροβολίων. Προκειμένου να εκδωθούν οι περιβαλοντικοί όροι και στη συνέχεια να γίνει «παραχώρηση» της περιοχής των αγκυροβολίων, ζητήθηκε σε δύο φάσεις, η γνώμη των πολλών διαφορετικών Δημόσιων φορέων και Οργανισμών του ευρύτερου Δημόσιου τομέα. Η έκδοση των απόψεων όλων των Ιδρυμάτων που εμπλέκονταν κράτησε κάποιο χρονικό διάστημα προκειμένου αυτά να εξετάσουν το θέμα και να δώσουν μια οριστική απάντηση. Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς γνωμοδότησαν θετικά, εκτός από το Δήμο Θερμαϊκού, ο οποίος αρχικά είχε (δύο φορές) θετική γνώμη, αλλά μεταγενέστερα άλλαξε τη θέση του, λόγω της αντίδρασης ορισμένων αλιέων σε θέματα που οι αρμόδιες Αρχές (Υπουργεία), είχαν ήδη δώσει θετική απάντηση. Τέλος, η διαδικασία που προβλέπεται από το Νόμο έληξε με την απόφαση του αρμόδιου Υπουργού Οικονομικών, κατόπιν αιτήματος της Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας Μακεδονίας - Θράκης. Εν συντομία, όλες οι παραπάνω διαδικασίες καθυστέρησαν την επανεγκατάσταση των οκτώ αγκυροβολίων που είχαν αρχικά εγκατασταθεί στα τέλη του 2013 και, τέλος, η επανεγκατάσταση έγινε τον Μάρτιο 2016.

6. Φωτογραφίες Εικ. 3: Αγκυροβόλιο N.1 στο Αγγελοχώρι Εικ. 4: Αγκυροβόλιο N.1 στο Αγγελοχώρι

Εικ. 5: Αγκυροβόλιο N.1 στο Αγγελοχώρι Εικ. 6: Αγκυροβόλιο N.2 στο Αγγελοχώρι

Εικ. 7: Αγκυροβόλιο N.2 στο Αγγελοχώρι Εικ. 8: Αγκυροβόλιο N.3 στην Επανομή

Εικ. 9: Αγκυροβόλιο N.3 στην Επανομή Εικ. 10: Αγκυροβόλιο N.3 στην Επανομή

Εικ. 11: Αγκυροβόλιο N.5 στην Επανομή Εικ.12: Αγκυροβόλιο N.6 στην Επανομή

Εικ.13: Αγκυροβόλιο N.6 στην Επανομή Εικ.14: Αγκυροβόλιο N.6 στην Επανομή

ΥΠΟΒΡΥΧΙΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Εικ. 23: Υποβρύχιο κομμάτι στο Αγγελοχώρι (X: 399304, Y: 4482503) Εικ. 24: Υποβρύχιο κομμάτι στο Αγγελοχώρι (X: 399290, Y: 4481644)

Εικ. 25: Υποβρύχιο κομμάτι στην Επανομή (X: 405691, Y: 4470727) Εικ. 26: Υποβρύχιο κομμάτι στην Επανομή (X: 405278, Y: 4470013)