Μέρος Α 1.Βασικές Αρχές των Λοιµώξεων 2. Οξείες Λοιµώξεις Ανώτερου Αναπνευστικού Συστήµατος 3. Λοιµώξεις Κατώτερου Αναπνευστικού Συστήµατος 4. Λοιµώξεις Ουροποιητικού Συστήµατος Μέρος Β 5. Λοιµώξεις Πεπτικού Συστήµατος Ιογενείς Ηπατίτιδες 6. Νοσήµατα Μεταδιδόµενα µε την Σεξουαλική Επαφή Λοιµωξη από τον Ιό της Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας 01/24
1.Βασικές Αρχές των Λοιµώξεων 1.1. Εισαγωγη Τα λοιµώδη νοσήµατα προκαλούνται από την διείσδυση, εγκατάσταση και πολλαπλασιασµός µέσα στο σώµα του ανθρώπου παθογόνων οργανισµών Παράγοντες που βελτίωσαν την πρόσληψη απο διφθερίτιδα, κοκκύτη, τέτανο, ελονοσία, κίτρινο πυρετό κ.α.: 1. Η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης του ανθρώπου 2. Οι εµβολισµοί Συχνή εµφάνιση λοιµώξεων σε: Μεταµοσχεύσεις Παράταση ζωής καρκινοπαθών Τοποθέτηση προσθετικών υλικών Η ευρεία χρήση και κατάχρηση αντιβιοτικών είχε ως συνέπεια την ανάπτυξη ανθεκτικών στα αντιβιοτικά µικροοργανισµών. 02/24
1.Βασικές Αρχές των Λοιµώξεων 1.2. Παθογόνοι για τον άνθρωπο µικροοργανισµοί Μικρόβια Φυτικό βασίλειο Μύκητες Φυτικό βασίλειο Πρωτόζωα Ζωικό βασίλειο Μετάζωα Ζωικό βασίλειο 1.3. Εργαστηριακή ιάγνωση Λοιµώξεων Μικροσκοπικές Εξετάσεις Χρώση Gramm Οξεάντοχη χρώση κατά Ziel Nielsen Καλλιέργεια Φλεγµονώδους Υλικού (αίµατος, ούρων, πτυέλων, εγκεφαλονωτιαίου υγρού) Ανίχνευση Μικροβιακών Αντιγόνων Ανίχνευση Ειδικών Αντισωµάτων Ανίχνευση και Ταυτοποίηση Παθογόνων Μικροοργανισµών µε τεχνικές Μοριακής Βιολογίας 03/24
1.Βασικές Αρχές των Λοιµώξεων 1.3. Θεραπέια των Λοιµώξεων Η ειδική θεραπέια των λοιµώξεων περιλαµβάνει την χορήγηση: 1. Αντιβιοτικών ή 2. Χηµειοθεραπευτικών ή 3. Αντιµικροβιακών φαρµάκων 1. Αντιβιοτικά Φάρµακα: οι χηµικές ουσίες που παράγονται από ζωντανούς µικροοργανισµούς (µικρόβια ή µύκητες) και έχουν την ικανότητα να αναστέλλιυν την ανάπτυξη ή να επιτυγχάνουν την καταστροφή άλλων µικροοργανισµών. 2. Χηµειοθεραπευτικά Φάρµακα: είναι οι συνθετικώς παραγόµενες χηµικές ουσίες, (όπως οι σουλφοναµίδες ), οι οποίες αναστέλλουν την ανάπτυξη διαφόρων µικροοργανισµών. 3. Αντιµικροβιακά Φάρµακα: είναι ουσίες µε αντιµικροβιακή δράση, οι οποίες παράγονται βιολογικώς ή συνθετικώς. 04/24
1.Βασικές Αρχές των Λοιµώξεων 1.3. Θεραπέια των Λοιµώξεων Κατάταξη των αντιβιοτικών: α. ως προς τον µηχανισµό δράσης β. Κλινική Κατάταξη α. Ως προς τον µηχανισµό δράσης ρόντα στο κυτταρικό τοίχωµα ρώντα στην κυτταρική µεµβράνη ρώντα στα ριβοσώµατα Αναστέλλοντα το µεταβολισµό των πυρηνικών οξέων ρώντα ως αντιµεταβολίτες 05/24
1.Βασικές Αρχές των Λοιµώξεων 1.3. Θεραπέια των Λοιµώξεων Β. Κλινική Κατάταξη Αντιβιοτικών 1. Πενικιλλίνες: 1.1. Πενικιλλίνες Περιορισµένου Φάσµατος 1.2. Πενικιλλίνες Ανθεκτικές στην Πενικιλλιναση 1.3. Πενικιλλίνες Ευρέου Φάσµατος 2. Κεφαλοσπορίνες: Α γενεάς Β γενεάς Γ γενεάς 3. άλλα β λακταµικά αντιβιοτικά 4. Βανκοµυκίνη, Τεϊκοπλανίνη 5. Αµινογλυκοσίδες 6. Κινολόνες 7. Μακρολιδικά Αντιβιοτικά 8. Λινοµυκίνες 9. Τετρακυκλίνες 10. Αναστολείς Σύνθεσης Φυλικού Οξέος 11. Νιτροϊµιδαζόλες 06/24
1.Βασικές Αρχές των Λοιµώξεων 1.3. Παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή του αντιβιοτικού 1. Η θέση της λοίµωξης 2. Το είδος του παθογόνου µικροοργανισµού 3. Η ύπαρξη τοπικών ανθεκτικών στελεχών 4. Το αποτέλεσµα της δοκιµασίας ευαισθησίας στα διάφορα αντιβιοτικά 5. ιάφοροι παράγοντες του αρώστου που επηρεάζουν την ευαισθησία σε λοιµώξεις 6. Την εξέλιξη της λοίµωξης 7. Την φαρµακοκινιτική και την εµφάνιση παρενεργειών 8. Το κόστος των αντιβιοτικών 9. Η προβλεπόµενη διάρκεια θεραπείας 07/24
Χηµειοπροφύλαξη: είναι η θεραπέια µε αντιβιοτικά που αποσκοπεί στην πρόληψη συγκεκριµένης λοίµωξης. Ανοσία: η αντίδραση του οργανισµού σε ξένες ουσίες η οποία αποβλέπει στην αναγνώριση, στην αδρανοποίηση και αποβολή αυτών µε ή χωρίς ταυτόχρονη βλάβητων ιστών του οργανισµού. Η λειτουργία αυτή επιτελείται µε ειδικά µόρια και κύτταρα του οργανισµού, τα οποία απαρτίζουν το ανοσιακό σύστηµα. Η µη ειδική ανοσία: προϋπάρχει στον οργανισµό πριν από την έκθεση του στη ξένη ουσία και δεν επιτείνεται κατά τις επανειληµµένες επαφές µε αυτή. Ειδική Αναοσία: η ειδική ή επίκτητη ανοσία αποτελεί εξαιρετικά εξειδικευµένη αντλιδραση του οργανισµού στις ξένες ουσίες, η οποία ασκείται σε στενή συνεργασία µε τη µη ειδική ανοσία από τα Τ λεµφοκύτταρα µε τις ανοσοσφαιρίνες που εκκρίνουν. 08/24
Ανατοµικοί Φραγµοί 1. έρµα, ακέραιο δέρµα µε κεράτινη στιβάδα 2. Βλεννογόνοι, ο βλεννογόνος του πεπτικού συστήµατος διαθέτει αποτελεσµατικούς µηχανισµούς προστασίας από τις λοιµώξεις, οι κυριότεροι από τους οποίους είναι η οξύτητα του γαστρικού υγρού, η βλέννα, η περισταλτικότητα του εντέρου κ.α. 3. Μυικές περιτονίες - αρθρικοί θύλακοι, αποτελούν φυσιολογικούς φραγµούς, οι οποίοι εµποδίζουν την εξάπλωση της λοίµωξης προς τους µύες ή τις αρθρικές κοιλότητες αντιστοίχως. 4. Χυµικοί παράγοντες, διάφορα βιοχηµικά συστατικά του οργανισµού, όπως ο αναστολέας της υαλουρινιδάσης, η ιντερφερόνη α, αλλα κ.α., προστατεύουν τον οργανισµό από τις λοιµώξεις ή από την επέκταση της λοίµωξης σε γειτονικούς ιστούς. 09/24
2. Οξείες Λοιµώξεις Ανώτερου Αναπνευστικού Συστήµατος 2.1. Κοινό Κρυολόγηµα Συχνότερη νόσος του ανθρώπου και συχνότερη αιτία απουσίας από την εργασία ή από το σχολείο Κλινική Εικόνα Ρινική καταρροή Πταρµούς Φαρυγγαλγία Αιτιολογία: Ρινοϊοι Ιούς Corona Ιοί της παραιίνφλουέντζας Επιδηµιολογία: Τα νεογνά προστατεύονται µε αντισώµατα από την µητέρα τους Παιδία προσχολικής ηλικίας, και οι γονείς και τα αδέλφια τους νοσούν δυο φορές συχνότερα Άτοµα άνω των 40 λιγότερο από άτοµα κάτω των 30 χρόνων 10/24
Κλινική Εικόνα: Επώαση 1-5 ηµέρες Κακοδιαθεσία Ξηρότητα ή πόνο στον φάρυγγα, βραγχος φωνής, Πταρµοί Ρινική συµφόρηση Ρινόρροια Μυαλγίες Αίσθηµα ερεθισµού στα µάτια Βήχας µη παραγωγικός Κλινική βελτίωση την 3 η ηµέρα Υποχώρηση σε 7-14 ηµέρες αν δεν επισυµβεί επιπλοκή ιάγνωση: η τυπική κλινική εικόνα Θεραπεία: εν υπάρχει αιτιολογική θεραπεία Η νόσος υποχωρεί συνήθως σε 7-10 ηµέρες Συνίσταται ανάπαυση και παραµονη του αρρώστου στο σπίτι προς αποφυγή µετάδοσης της λοίµωξης Συµπτωµατική θεραπέια: (πλύση ρινικών κοιλοτήτων, παρακεταµόλη για κεφαλαλγίες και µυαλγίες) 11/24
Οξείες Λοιµώξεις Ανώτερου Αναπνευστικού Συστήµατος 2. 2. Οξεία Φαρυγγίτις και Αµυγδαλίτις Οξεία Φαρυγγίτις : Λοίµωξη του φαρυγγικού βλεννογόνου Οξεία Αµυγδαλίτις: Λοίµωξη των παρίσθµιων αµυγδαλών και της γειτονικής περιοχής του Φάρυγγα Οξεία Φαρυγγοαµυγδαλίτιδα: ταυτόχρονη λοίµωξη του φαρυγγικού βλεννογόνου και των παρίσθµιων αµυγδαλών και της γειτονικής περιοχής του φάρυγγα. Αιτία: Ιοί κοινού κρυολογήµατος, έρπητα Coxsackie A, Eipstein- Barr, πυογόνος στρεπτόκοκκος,µυκόπλασµα πνευµονίας κ.α. 12/24
Εικ. 1 : Στρεπτοκοκκική Φαρυγγίτιδα Κλινική Εικόνα: ιαφέρει αναλόγως του αιτίου που το προκαλεί Σε όλες τις περιπτώσεις υπάρχει πυρετός, πόνος στον φάρυγγα και δυσκαταποσία. ιογκωµένες παρίσθµιες αµυγδαλές και καλύπτονται από λευκωπό ή πυώδες εξίδρωµα. Ερυθρότητα, οίδηµα φάρυγγα, µαλθακής υπερώας και της σταφύλης. 13/24
Οξείες Λοιµώξεις Ανώτερου Αναπνευστικού Συστήµατος 2.3. Παραρρινικολπίτις: Φλεγµονή του βλεννογόνου ενός ή περισσοτέρων παραρρινίκών κόλπων, η οποία προκαλέιται συνήθως από µικρόβια. Προσβάλλει ένα στα τα ρια άτοµα κατά την διάρκεια της ζωής του. Προδιαθεσικοί παράγοντες: Ιογενείς λοιµώξεις ανώτερου αναπνευστικού Οδοντικό απόστηµα Ανατοµικές ή άλλες ρινικές ανωµαλίες Ξένα σώµατα Ανοσολογικές διαταραχές Άλλα νοσήµατα Αλλεργική ρινίτις Παθογένεια: Επέκταση της λοίµωξης από τη ρινική κοιλότητα ή από τα δόντια προς τους παραρρινικούς κόλπους και η απόφραξη του στοµίου και των πόρων που παροχετεύουν τους κόλπους. Η απόφραξη αποτελεί λίµναση των εκκρίσεων στους παραρρινικούς κόλπους που ευνοεί τον πολλαπλασίασµό και την ανάπτυξη των µικροοργανισµών. Η βλέννα γίνεται πυώδης και ερεθίζει τον υποκείµενο βλεννογόνο µε αποτέλεσµα να αυξάνεται το οίδηµα και να επιδεινώνεται η απόφραξη του πόρου. 14/24
Οξείες Λοιµώξεις Ανώτερου Αναπνευστικού Συστήµατος 2.3. Παραρρινικολπίτις- Κλινική εικόνα: Πυρετός Ρινική συµφόρηση µε πυώδες έκκριµα υσοσµή αναπνοή Κεφαλαγία Αίσθηµα βάρους στην ανατοµική περιοχή του κόλπου Επιπλοκές: Μηνιγγίτιδα Επισκληρίδιο, υποσκληρίδιο ή εγκεφαλικό απόστηµα Θρόµβωση των σηραγγωδών φλεβωδών κόλπων Πολυποδίαση κόλπων Χρόνια λαρύγγίτιδα, βρογχίτιδα, βρογχοεκτασίες Παραρρίνιοι Κόλποι Μετωπιαίος Ηθμοειδείς Σφηνοειδείς Γναθιαίος Μετωπιαίος Ηθμοειδείς Σφηνοειδείς Γναθιαίος 15/24
3.Οξείες Λοιµώξεις Κατώτερου Αναπνευστικού Συστήµατος 3.1. Πνευµονία 3.2. Οξεία τραχειοβρογχίτις 3.3. Λοιµώδης έξαρση χρόνιας βρογχίτιδας 3.4. Πνευµονικό απόστηµα 3.1.Πνευµονία: Φλεγµονή τµήµατος των πνευµόνων που αντιστοιχεί στα αναπνευστικά βρογχιόλια, στου κυψελιδικούς πόρους και σάκους, στις κυψελίδες και στο διάµεσο ιστό, λοιµώδους αιτιολογίας. Εκδηλώνεται µε φυσικά και ακτινολογικά σηµεία πύκνωσης σε ένα ή περισσότερους πνευµονικούς λοβούς και άλλοτε σε ένα ή περισσότερα βρογχοπνευµονικά τµήµατα στον ένα ή και στους δυο πνεύµονες. Αιτιολογία: Βακτήρια Μυκοπλάσµατα Χλαµύδια Ρικέτσιες Ιούς Μύκητες 16/24
3.1. Πνευµονία: Επιδηµιολογία: Το συχνότερο λοιµώδες αίτιο θανάτου. Συχνότερα στους ηλικιωµένους, στους χρήστες ναρκωτικών, αλκοολικούς, βρέφη, άτοµα που ζουν σε γηροκοµεία ή άλλα ιδρύµατα. Κλινική Εικόνα: Αιφνίδιος ψηλός πυρετός µε ρίγος Βήχας Απόχρεµψη ύσπνοια Θωρακικός πόνος Τοξική εµφάνιση αρώστου Υποξία Αιµόπτυση Θεραπεία: Ασθενείς µε ήπια πνευµονία και χωρίς άλλο νόσηµα, µπορούν ανα νοσηλευθούν στο σπίτι. Περαιτέρω διευρεύνηση και παρεντερική χορήγηση αντιµικροβιακών φαρµάκων και ηλεκτρολυτικών διαλυµάτων ενδείκνυται σε κάποιες κατηγορίες ασθενών όπως: ηλικιωµένων, µε εξωπνευµονικές επιπλοκές, µε ηλεκτρολυτικές διαταραχές, µε υποξυγοναιµία. 17/24
3.1. Πνευµονία: Εικ. 2 : Ανατοµία Πνευµόνων Εικ. 3 : Right Medial Lobe Pneumonia 18/24
Βρογχοπνευµονία: αντίστοιχη προς την πνευµονία φλεγµονώδης νόσος του πνευµονα, η οποία αρχίζει από τα τελικά βρογχιόλια και επεκτέινεται προς τις κυψελίδες και το πνευµονικό παρέγχυµα. Ακτινολογικα: πολλάπλες µικρές εστίες πνευµονικής διήθησης Εικ. 4 : Ακτινογραφία θώρακα χωρίς παθολογικά ευρήµατα Εικ. 5 : Βρογχοπνευµονία 19/24
4. Λοιµώξεις Ουροποιητικού Συστήµατος- Ουροποιητικό Σύστηµα Εικ. 6: Ουροποιητικό Σύστηµα- Αντρα Εικ. 7: Ουροποιητικό Σύστηµα- Γυναίκας 20/24
4. Λοιµώξεις Ουροποιητικού Συστήµατος, παρουσία µικροοργανισµών στο ουροποιητικό σύστηµα. Από τις συχνότερες εξωνοσοκοµειακές λοιµώξεις - Λοίµωξη Ανώτερου Ουροποιητικού - Λοίµωξη Κατώτερου Ουροποιητικού - Ανεπίπλεκτη Λοίµωξη Ουροποιητικού - Επιπλεγµένη Λοίµωξη Ουροποιητικού - Επαναλαµβανόµενες Λοιµώξεις Ουροποιητικού - Χρόνια Πυελονεφρίτις - Οξύ Ουρηθρικό Σύνδροµο Μικροβιουρία: ανεύρεση µικροβίων στα ούρα Σηµαντική µικροβιουρία: µικροβιουρία η οποία σε κατάλληλη καλλιέργεια ούρων δίδει αριθµό µικροβιακών µονάδων που σχηµατίζουν αποικίες ίσο ή µεγαλύτερο από 100. 000 ανα µλ ούρων. Ασυµπτωµατική µικροβιουρία: η σηµαντική µικροβιουρία, η οποία ανευρίσκεται στα ούρα ατόµου που δεν έχει κανένα σύµπτωµα ουρολοίµωξης. Επιδηµιολογία: Σε κάθε ηλικία Γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας Γυναίκες ηλικιωµένες Άνδρες άνω των 50 ετών 21/24
4.1. Λοίµωξη Κατώτερου Ουροποιητικού Λοίµωξη που εντοπίζεται στην ουροδόχο κύστη, στην ουρήθρα και στον προστάτη. Κλινική Εικόνα / Συµπτωµατολογία: 1.Συχνοουρία 2. υσουρία 3.Πόνο 4.Καύσος κατά την ούρηση 4.2. Λοίµωξη Ανώτερου Ουροποιητικού Λοίµωξη στο νεφρό και στη νεφρική πύελο Κλινική Εικόνα / Συµπτωµατολογία: 1.Οξεία εκδήλωση 2.Πυρετό 3.Πόνο στην όσφυ 4.Ευαισθησία την νεφρική χώρα 5.Συχνά µε συνύπαρξη συµπτωµάτων λοίµωξης κατώτερου ουροποιητικού 22/24
Παθογένεια: Πρωτίστως: Ανιούσα οδός. Περιλαμβάνει δυο διαδικασίες, την άνοδο των μικροβιακών παραγόντων από την περιουρηθρική περιοχή διαμέσου της ουρήθρας στην ουροδόχο κύστη (λοίμωξη κατώτερου ουροποιητικού) και την άνοδο των μικροβίων από την κύστη μέσω των ουρητήρων στους νεφρούς (λοίμωξη ανώτερου ουροποιητικού) ευτερευόντως: Αιµατογενή οδό Στις γυναίκες η διείσδυση των µικροβίων στο ουροποιητικό σύστηµα ευνοείται λόγω της βραχείας γυναικέιας ουρήθρας και της εκβολής του ουρηθρικού στοµίου κοντά στον πρωκτό. Προδιαθεσικοί Παράγοντες: Γενετικοί παράγοντες Μεγάλη ηλικία Ουρολιθίαση Εγκυµοσύνη Συγγενεις ανωµαλίες ουροποιητικού συστήµατος Κυστεουρητηρική παλινδρόµηση Καθετηριασµός ουροδόχου κύστης 23/24
Εργαστηριακά Ευρήματα/ Διάγνωση: Εξέταση ούρων: πυουρία, αιματουρία, και μικροβιουρία Λευκωματουρία και λευκοκυτταρικοί κύλινδροι σε οξεία πυελονεφρίτιδα. Καλλιέργεια ούρων Καλλίεργεια αίματος Ακτινογραφία: Νεφρών-Ουρητήρων-Ουροδόχου Κύστης Υπερηχογράφημα Νεφρών Ενδοφλέβια Πυελογραφία Θεραπεία Αντιβιοτική Θεραπεία 24/24