ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης ΕΘΝΙΚΗ ΣΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ * ΤΜΗΜΑ* ΚΥΚΛΟΣ* Τίτλος Μαθήματος / Εργαστηρίου* Κωδικός Μαθήματος / Εργαστηρίου* Συνολικές Ώρες 15 Σύντομη Περιγραφή Μαθήματος / Εργαστηρίου ΚΓ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΕΙΡΙΣΗΣ Β ΕΙΔΙΚΗ ΦΑΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΑΓΟΡΕΣ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΑ: ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΕΔ-Μ14 Tο μάθημα εισάγει τους σπουδαστές στη μελέτη του φαινομένου της ρύθμισης ως μορφής δημοσίας πολιτικής στο πεδίο της οικονομίας. Σκοπός είναι η κατανόηση εκ μέρους των σπουδαστών της κλασσικής και σύγχρονης προβληματικής για το ρόλο του κράτους στην οικονομία και τις αγορές και για τα όρια των αγορών. Θα παρουσιασθούν οι εναλλακτικές μορφές ρύθμισης (ιστορικές αναφορές - εξέλιξη του ρυθμιστικού ρόλου του κράτους, σύγχρονες τάσεις και προοπτικές). Θα παρουσιαστεί ο ρυθμιστικός ρόλος του κράτους στην Ελλάδα στο πεδίο της οικονομίας και σε λοιπά πεδία ρύθμισης με την εισαγωγή των Ανεξάρτητων Ρυθμιστικών Αρχών. Η ύλη που θα παρουσιαστεί δίνει έμφαση στη ρυθμιστική πολιτική της Ε.Ε. και της χώρας κυρίως στο πεδίο του ανταγωνισμού και της απελευθέρωσης των αγορών. Ειδικότερα θα παρουσιαστεί η ασκούμενη ρυθμιστική πολιτική στους επιμέρους τομείς οικονομικής δραστηριότητας που αποτελούν φυσικά ή τεχνητά μονοπώλια (μεταφορές, τηλεπικοινωνίες, ενέργεια). Στόχος Μαθήματος Στόχος του μαθήματος είναι να επιμορφώσει τους σπουδαστές με εξειδικευμένες γνώσεις σχετικά με το θεωρητικό υπόβαθρο και την αξία του ρυθμιστικού πλαισίου στο σύγχρονο οικονομικό περιβάλλον. Επιπλέον επιδιώκεται η κατανόηση από πλευράς των σπουδαστών των αιτιών/ προβλημάτων η λύση των οποίων καθιστά αναγκαία τη ρύθμιση και ο ρόλος της ρύθμισης και των * Τα πεδία συμπληρώνονται από την ΕΣΔΔΑ
Ειδικοί στόχοι: θεσμικών οργάνων για τη λειτουργία των απελευθερωμένων αγορών αλλά και της παροχής δημόσιων αγαθών μέσω των φυσικών μονοπωλίων καθώς και η αποτελεσματικότητα του ρυθμιστικού πλαισίου μέσω αξιολόγησης καθώς και μελέτης μέσω παραδειγμάτων ρυθμιστικών πολιτικών σε τομείς όπως η ενέργεια και οι τηλεπικοινωνίες στην ενιαία εσωτερική αγορά της Ε.Ε. 1. Γνώσεις Οι βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις για την κατανόηση του ρυθμιστικού ρόλου του κράτους. Οι εναλλακτικές μορφές ρύθμισης. Ο ρυθμιστικός ρόλος του κράτους στην Ελλάδα. Η πολιτική για τον ανταγωνισμό ως οριζόντια ρυθμιστική πολιτική. Οι κλαδικές ρυθμιστικές πολιτικές: οι περιπτώσεις της αγοράς ενέργειας και των τηλεπικοινωνιών 2. Δεξιότητες Αναγνώριση προβλημάτων που η λύση τους απαιτεί θέσπιση ρύθμισης Θέσπιση ρυθμίσεων στη βάση αρχών («καλή ρύθμιση») Επιλογή κατάλληλου μέσου ρυθμιστικής πολιτικής και επιβολής ρύθμισης 3. Στάσεις/Συμπεριφορές Αναγνώριση της αναγκαιότητας θέσπισης και λειτουργίας σύγχρονου ρυθμιστικού πλαισίου Ως δημοσίων λειτουργών υποστήριξη πρακτικών και λήψη αποφάσεων στο πεδίο του ρυθμιστικού ρόλου του κράτους Μέθοδοι Διδασκαλίας / Εκπαιδευτικές Τεχνικές Αξιολόγηση Μαθήματος / Εργαστηρίου (Σημειώστε με ) Δια ζώσης διδασκαλία της θεωρίας με χρήση πρακτικών παραδειγμάτων και μελετών περίπτωσης από την ελληνική και ευρωπαϊκή πραγματικότητα Ανοικτές Ερωτήσεις Γνώσεων Μελέτη Περίπτωσης (θεωρητικά μαθήματα κυρίως) Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής Εκπόνηση ατομικής εργασίας και παρουσίασης Εκπόνηση ομαδικής εργασίας και παρουσίασης Συνδυασμός των παραπάνω (προσδιορισμός βαθμολόγησης) Άλλη, προσδιορίστε: Προϋποθέσεις Υποδομών Απαραίτητα Εκπαιδευτικά Μέσα Απαραίτητο Λογισμικό Εκπαιδευτικό Υποστηρικτικό Υλικό (Σημειώστε με ) Αίθουσα με δυνατότητα προβολής powerpoint και πρόσβαση στο διαδίκτυο Διαδικτυακές πηγές, αντίτυπα αρθρογραφίας - βιβλιογραφίας Powerpoint, Microsoft word, internet browsers Σημειώσεις Εισηγητή Παρουσιάσεις Εισηγητή Μελέτες Περίπτωσης Άρθρα Μελέτες Αποσπάσματα Θεσμικό Πλαίσιο Νόμοι Πρότυπα
Εγχειρίδια ρήσης Ψηφιακό Υλικό Λογισμικό Διαδικτυακοί Τόποι Σχετική Βιβλιογραφία ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ / ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΚΑΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ α/α Α1 Τίτλος Οι βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις για την κατανόηση του ρυθμιστικού ρόλου του κράτους Παρουσιάζονται οι βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις για την κατανόηση του ρυθμιστικού ρόλου του κράτους: I. η δεοντολογική οικονομική θεωρία της ρύθμισης αποτυχίες της αγοράς (normative economic theory of regulation- the market failure approach), II. η οικονομική θεωρία επιρροής της ρύθμισης (positive economic theory of regulation: the capture theory, Stigler, Posner, Becker, Peltzman), III. η θεωρία του νεοθεσμισμού (new institutionalism, agency theory and the delegation problem), και παρουσιάζεται η σχέση Ρυθμιστικής Πολιτικής και Πολιτικής Ανταγωνισμού Βασικό Εκπαιδευτικό Υλικό (όπως [Α1] Κεφ. 1.1.5, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 2.1, 2.2.1, 2.2.2, 2.3.3 μέρη βιβλίων, μελέτες περίπτωσης, [Α2] άρθρα, διαδικτυακοί τόποι, νόμοι, [Α4] Ch2 παρουσιάσεις εισηγητή) Ρυθμιστική λειτουργία.pptx α/α Τίτλος Α2 Οι εναλλακτικές μορφές ρύθμισης Παρουσιάζονται και εξετάζονται συγκριτικά, οι εναλλακτικές μορφές ρύθμισης όπως αυτές συναντώνται ιστορικά στα δημοκρατικά συστήματα διακυβέρνησης μέσα στα όρια της κρατικής κυριαρχίας, αλλά και οι μορφές ρύθμισης στο πλαίσιο διακρατικών συμφωνιών και υπερεθνικών μορφών άσκησης δημοσίων πολιτικών, όπως αυτή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αναγνωρίζονται τα βασικά χαρακτηριστικά της κάθε μορφής ρύθμισης: a. κρατική ιδιοκτησία - κρατική διοικητική αρχή ρύθμισης b. ανεξάρτητες διοικητικές ρυθμιστικές αρχές, c. μορφές αυτορρύθμισης, και αξιολογούνται ως προς την αποτελεσματικότητα τους στην επίτευξη των ρυθμιστικών τους στόχων.
Βασικό Εκπαιδευτικό Υλικό (όπως μέρη βιβλίων, μελέτες περίπτωσης, άρθρα, διαδικτυακοί τόποι, νόμοι, παρουσιάσεις εισηγητή) [Α1] Κεφ. 2.3.1, 2.3.2 [Α2] [Α3] [Α4] Ch 1, 2 Οι εναλλακτικές μορφές ρύθμισης.pptx α/α Τίτλος Α3 Ο ρυθμιστικός ρόλος του κράτους στην Ελλάδα Ο ρυθμιστικός ρόλος του κράτους στην Ελλάδα: πεδία ρύθμισης, θεσμικό πλαίσιο, η εισαγωγή των Ανεξάρτητων Ρυθμιστικών Αρχών, δομή, αξιολόγηση ως προς το πρότυπο της αποτελεσματικής Ρυθμιστικής Αρχής. Βασικό Εκπαιδευτικό Υλικό (όπως [Α1] Κεφ. 2.3.2, 2.4, μέρη βιβλίων, μελέτες περίπτωσης, [Α2] άρθρα, διαδικτυακοί τόποι, νόμοι, [Α3] παρουσιάσεις εισηγητή) [Α7]: Ν. 4001/2011 Ο ρυθμιστικός ρόλος του κράτους στην Ελλάδα.pptx α/α Τίτλος Α4 Η πολιτική για τον Ανταγωνισμό Παρουσίαση της πολιτικής για την διασφάλιση του ανταγωνισμού στο πλαίσιο της Ε.Ε. και η Ελληνική περίπτωση. Βασικές έννοιες της πολιτικής ανταγωνισμού. Η έννοια της δεσπόζουσας θέσης και τύποι καταχρηστικής εκμετάλλευσης αυτής. Κάθετες Σχέσεις Κάθετες Συναλλαγές - Επιθετική συμπεριφορά. Βασικό Εκπαιδευτικό Υλικό (όπως [Α1] Κεφ. 6, 10.1, 10.2.1, 10.5, 10.6 μέρη βιβλίων, μελέτες περίπτωσης, Πολιτική Ανταγωνισμού.pptx άρθρα, διαδικτυακοί τόποι, νόμοι, παρουσιάσεις εισηγητή) α/α Τίτλος Α5 Κλαδικές ρυθμιστικές πολιτικές: οι περιπτώσεις της αγοράς
ενέργειας και των τηλεπικοινωνιών Παρουσίαση του ρυθμιστικού πλαισίου της ΕΕ στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και των τηλεπικοινωνιών και η Ελληνική περίπτωση. Πρακτικές ρύθμισης σε αγορές που προκύπτουν στο πλαίσιο απελευθέρωσης και περιορισμού των μονοπωλίων, όπως η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και τηλεπικοινωνιών στη χώρα. Θα παρουσιαστούν: Λειτουργία χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ως υποχρεωτική κοινοπραξία ισχύος (mandatory pool) Αποτυχία - Μηχανισμός ανάκτησης μεταβλητού κόστους (cost recovery). Θέματα καθολικής υπηρεσίας - χαρακτηριστική περίπτωση στην προμήθεια τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών και ηλεκτρικού ρεύματος (ΥΚΩ, προμηθευτής τελευταίου καταφυγίου). Μελέτη Περίπτωσης Βασικό Εκπαιδευτικό Υλικό (όπως μέρη βιβλίων, μελέτες περίπτωσης, άρθρα, διαδικτυακοί τόποι, νόμοι, παρουσιάσεις εισηγητή) [Α1] Κεφ. 5.4 [Α5] Κλαδικές Ρυθμιστικές Πολιτικές.pptx [Α6] [Α13] Βιβλιογραφία [Α1] Βέττας, Ν., Κατσουλάκος, Γ., (2004), Πολιτική Ανταγωνισμού και ρυθμιστική Πολιτική - Τα οικονομικά των ρυθμιστικών παρεμβάσεων σε αγορές με μονοπωλιακή δύναμη, Αθήνα: Τυπωθήτω/ Δαρδανός Κεφ 1.1.5, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 2.1, 2.2.1, 2.2.2, 2.3.1, 2.3.2, 2.3.3, 2.4, 5.4, 6, 10.1, 10.2.1, 10.5, 10.6. [Α2] α) Αλεξόπουλος Άρης, Θεοδοσιάδη Αλεξάνδρα, Πασιόπουλος Γιώργος, (2009), Οι Αρχές Οικονομικής Ρύθμισης στην Ελλάδα ως Αντίδοτα στη Διαφθορά: Επιτροπή Ανταγωνισμού, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων στο Μακρυδημήτρης, Μαρούδας (επ.), Συ γχρονες Τα σεις στη Διοικητικη Επιστη μη: «Νε α Δημο σια Διοι κηση», Εταιρικη Κοινωνικη Ευθυ νη &Κοινωνι α των Πολιτω ν, Αθήνα: Εκδόσεις Σάκκουλα. β) Αλεξόπουλος Άρης (2015), Σημειώσεις «Μορφές και Θεωρίες Ρύθμισης». [Α3] Γεωργαντάς Η (2006), Η πόρρω εξουσία: οι Ανεξάρτητες Ρυθμιστικές Αρχές και η πολιτική οικονομία της ρύθμισης στο Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα, Πρακτικά 9ου Επιστημονικού Συνεδρίου Κοινωνική Αλλαγή στη Σύγχρονη Ελλάδα, Αθήνα : Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα. [Α4] Majone Giandomenico (1996) Regulating Europe, UK: Routledge, Ch1, 2. [Α5] Τσαλέμης Δημήτρης (2015), Σημειώσεις α) «Διαμόρφωση πλαισίου για τη δημιουργία εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση» και β) «Καθολική Υπηρεσία Υπηρεσίες Γενικού Ενδιαφέροντος», στηριζόμενες στη βοηθητική βιβλιογραφία. Βοηθητική Βιβλιογραφία [Α6] Οδηγίες: - 2009/72/ΕΚ σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενεργείας και για την κατάργηση της Οδηγίας 2003/54/ΕΚ
- 2002/21/ΕΚ - Οδηγία πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών υπηρεσιών - 2002/22/ΕΚ - Οδηγία καθολικής υπηρεσίας για τον τομέα των ηλεκτρονικών υπηρεσιών. [Α7] Νομοθεσία: Ν. 2773/1999, Ν. 4001/2011, Ν. 4067/2012 (αρ. 36), Ν. 2867/2000, Ν. 3431/2006. [Α8] Δικτυακός τόπος Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) www.rae.gr - Αναδιοργάνωση της Εγχώριας Αγοράς Ηλεκτρισμού - Δημόσια Διαβούλευση επί της Εξέλιξης του Μηχανισμού Ανάκτησης Μεταβλητού Κόστους Επιλογές Αναδιάρθρωσης και Εναλλακτικές Προσεγγίσεις - Μπίσκας Π., «Διερεύνηση της Σκοπιμότητας ενός Μηχανισμού Ανάκτησης Μεταβλητού Κόστους και Αξιολόγησης Εναλλακτικών Μεθοδολογιών Κάλυψης των Μονάδων Παραγωγής», μελέτη για λογαριασμό του ΑΔΜΗΕ. [Α9] Απoφάσεις ΡΑΕ: 95/2013, 115/2013, 14/2014, 356/2014 και 357/2014 για Καθολική Υπηρεσία Προμηθευτή Τελευταίου Καταφυγίου και Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (www.rae.gr). [Α10] Υπουργικές Αποφάσεις: Δ5/ΗΛ/Β/Φ1Β/12924 Απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης, «Καθορισμός Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας», ΦΕΚ Β 1040/25.6.2007, όπως ισχύει και Δ5 ΗΛ/Β/ Φ29/19046/24.09.2010 απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, «Ένταξη του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου Κ.Ο.Τ. στις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας», ΦΕΚ Β /1614/06.10.2010. [Α11] Δικτυακός τόπος Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) www.eett.gr -Για Παρόχους/ Τηλεπικοινωνίες/ Καθολική Υπηρεσία http://www.eett.gr/opencms/opencms/eett/electronic_communications/telecoms/aggregateservice/ [Α12] Δ. Λ. Λελοβίτη, Μ. Π. Θωμαδάκη, Γ. Ε. Κουτζούκου, «3η Δέσμη κοινοτικών νομοθετημάτων Εσωτερικής Αγοράς Ενέργειας: ο ρόλος των Ρυθμιστικών Αρχών και των Διαχειριστών Δικτύων», Ευρωπαίων Πολιτεία, Το Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Ενέργειας, Σάκκουλας 2009. [Α13] Κ.Π. Ηλιόπουλος, Το Διεθνές Δίκαιο της Ενέργειας, Ευρωπαίων Πολιτεία, Το Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Ενέργειας, Σάκκουλας 2009. [Α14] Γουλιέλμος, Α., Λεκάκου, Μ., Πάλλης, Αθ., λωμούδης, Κ., Παπαδημητρίου, Ευ., Τσελέντης, Β., Μητσόπουλος, Μ., Τασσόπουλος, Ε., Θεοδωρόπουλος, Σ., επιμέλεια: Σωτήρης Θεοδωρόπουλος, (2007), Ειδικά θέματα ρυθμιστικής πολιτικής, Αθήνα: Gutenberg - Γιώργος & Κώστας Δαρδανός. Ο Εισηγητής