Ενότητα 3 ΟΔΗΓΌΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΉ Ένταξη και αποδοχή Επιμέλεια Miguel Santos Συγγραφείς Stefano Cobello Roberto Grison Maria Rosa Aldrighetti ΙΤΑΛΊΑ Το Έργο αυτό χρηματοδοτήθηκε με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ε.Ε.). Η παρούσα δημοσίευση (ανακοίνωση) δεσμεύει μόνο τον συντάκτη της και η Ε.Ε. δεν ευθύνεται για τυχόν χρήση των πληροφοριών που περιέχονται σε αυτήν.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ενότητα κατάρτισης Ένταξη και αποδοχή Η ενότητα κατάρτισης «Ένταξη και αποδοχή» είναι μια θεωρητική ενότητα, που προσεγγίζει μια σειρά σχετικών θεμάτων, βάσει των πλέον πρόσφατων εξελίξεων στο πεδίο αυτό. Λαμβάνεται επίσης υπόψη ότι οι γονείς και οι δάσκαλοι διαθέτουν πολύτιμη γνώση που έχει προκύψει από την πρακτική εμπειρία. Έτσι, το πρόγραμμα κατάρτισης δίνει την ευκαιρία στους συμμετέχοντες (γονείς / γονείς, δάσκαλοι / δάσκαλοι και γονείς / δάσκαλοι) να συζητήσουν και να μοιραστούν αυτές τις εμπειρίες τους. Μέσω αυτής της αλληλεπίδρασης, οι συμμετέχοντες εμπνέονται για το πώς να εργάζονται με παιδιά με Ε.Π. και το πώς να προωθούν την ένταξη και την αποδοχή των παιδιών με Ε.Π. σε μια σειρά περιστάσεων. Αντικείμενο της ενότητας κατάρτισης Ομάδα στόχου Στόχοι Μαθησιακά αποτελέσματα Ένταξη και αποδοχή Γονείς και δάσκαλοι παιδιών με εγκεφαλική παράλυση (Ε.Π.) 3 18 ετών. Με την ολοκλήρωση της παρακολούθησης αυτής της ενότητας κατάρτισης, οι καταρτιζόμενοι: Θα έχουν, σε προσωπικό επίπεδο, βελτιώσει το επίπεδο αποδοχής των παιδιών με Ε.Π., στο σπίτι και στο σχολείο, και θα γνωρίζουν πώς να προωθήσουν αυτή την στάση αποδοχής και σε άλλα πλαίσια, όπως το συγγενικό περιβάλλον, οι δημόσιες υπηρεσίες, οι υπηρεσίες αναψυχής και διασκέδασης, κλπ. Θα γνωρίζουν πώς να υποστηρίξουν τις ποιοτικές παραμέτρους της αποδοχής των παιδιών με Ε.Π. στο σπίτι και στο σχολείο, και θα γνωρίζουν πώς να τις προωθήσουν και σε άλλα κοινωνικά πλαίσια, όπως το συγγενικό περιβάλλον, οι δημόσιες υπηρεσίες, οι υπηρεσίες αναψυχής και διασκέδασης, κλπ. Οι γονείς θα μπορούν να: 1. Ανταπεξέρχονται με τις συναισθηματικές καταστάσεις (σοκ, άρνηση, θλίψη, κατάθλιψη) που σχετίζονται με την κατάσταση υγείας του παιδιού τους. 2. Γνωρίζουν τι μπορεί να γίνει στη περίπτωση που παιδιά με Ε.Π. εμφανίσουν ενδείξεις κατάθλιψης και κρίσης λόγω της αναπηρίας τους. 3. Αναγνωρίζουν τον ρόλο τους στη προσπάθεια για επιτυχή ένταξη 2
4. Φροντίζουν για τη δημιουργία του κατάλληλου περιβάλλοντος στο σπίτι, ώστε να διευκολύνουν την ενταξιακή εκπαιδευτική διαδικασία. 5. Συνδέουν τα αποτελέσματα της διαδικασίας ένταξης που γίνεται στο σχολείο με την καθημερινή ζωή. 6. Κατανοούν τη σημασία του μοιράσματος της γνώσης που απόκτησαν, μέσω της κατάρτισης, με τα άλλα μέλη της οικογένειας. Οι δάσκαλοι θα μπορούν να: 1. Εφαρμόζουν πρακτικές ένταξης στο εκπαιδευτικό περιβάλλον. 2. Προσανατολίζουν τα παιδιά με Ε.Π. στο σχολικό περιβάλλον. 3. Προσαρμόζουν το σχολικό περιβάλλον σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά των παιδιών με Ε.Π. Οι γονείς και οι δάσκαλοι θα: 1. Γνωρίζουν τα καθήκοντα και τις ευθύνες στο πλαίσιο της διαδικασίας ένταξης. 2. Αξιοποιούν τα οφέλη που προκύπτουν από τις υποστηρικτικές υπηρεσίες που παρέχονται σε χώρους ένταξης. 3. Βελτιώσουν το δικό τους επίπεδο αποδοχής των παιδιών με Ε.Π. σε διάφορα κοινωνικά περιβάλλοντα. Περιεχόμενο για ΓΟΝΕΙΣ 1. Διαχείριση συναισθημάτων (σοκ, άρνηση, κατάθλιψη, κλπ) Εργασία σε ομάδα - Διαχείριση συναισθημάτων Απαιτούμενος χρόνος 1 ώρα 1 ώρα 2. Οργάνωση οικιακού περιβάλλοντος 1 ώρα Περιεχόμενο κατάρτισης (Γενικό ή / και λεπτομερές) 3. Πρακτική άσκηση Οργάνωση οικιακού περιβάλλοντος: Επίδειξη μιας τεχνικής γιόγκα που βοηθά στην επικοινωνία με παιδιά με Ε.Π. 4. Καθήκοντα και υποχρεώσεις ως προς την ένταξη (στο σχολείο, υποστηρικτικές υπηρεσίες, κλπ) Εργασία σε ομάδα - Καθήκοντα και ευθύνες στο πλαίσιο της διαδικασίας ένταξης (στο σχολείο, υποστηρικτικές υπηρεσίες, κλπ) 1 ώρα 1 ώρα 2 ώρες 5. Βελτίωση της κοινωνικής αποδοχής 1 ώρα 3
Περιεχόμενο (γενικό και ειδικό) Απαιτούμενος χρόνος Αξιολόγηση (καταρτιζόμενων, εκπαιδευτών, ενότητας κατάρτισης) Απαιτούμενο υποστηρικτικό υλικό κατάρτισης Εκπαιδευτικό περιβάλλον Προσόντα εκπαιδευτών Περιεχόμενο για ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ Απαιτούμενος χρόνος 1. Εκπαιδευτική ένταξη, εφαρμογές εκπαιδευτικής ένταξης και μορφές εκπαιδευτικής ένταξης 2 ώρες Εργασία σε ομάδα Εκπαιδευτική ένταξη, εφαρμογές εκπαιδευτικής ένταξης και μορφές εκπαιδευτικής 1 ώρα ένταξης 2. Η λογική της ενσωμάτωσης 2 ώρες 3. Εφαρμογές ένταξης ανά εκπαιδευτικό επίπεδο 1 ώρα 4. Προσανατολισμός 1 ώρα 5. Καθήκοντα και ευθύνες στο πλαίσιο της διαδικασίας ένταξης (στο σχολείο, υποστηρικτικές 1 ώρα υπηρεσίες, κλπ) Εργασία σε ομάδα Καθήκοντα και ευθύνες στο πλαίσιο της διαδικασίας ένταξης (στο σχολείο, 1,5 ώρες υποστηρικτικές υπηρεσίες, κλπ) Γονείς: 8 ώρες + 1 ώρα για αξιολόγηση = 9 ώρες Δάσκαλοι: 9,5 ώρες + 1 ώρα για αξιολόγηση = 10,5 ώρες Διαλέξεις, Παραδείγματα και συζήτηση, Μελέτες περιπτώσεων, Αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο Εργαστήριο και Εργασία σε ομάδα. Αξιολόγηση με χρήση ερωτηματολογίων, λίστες ελέγχου και αυτοαξιολόγηση στο τέλος του προγράμματος κατάρτισης. Έντυπο υλικό (άρθρα, παρουσιάσεις σε powerpoint) σενάρια για τις μελέτες περιπτώσεων και για μάθηση μέσω διερεύνησης προβλημάτων, διευθυνσιολόγιο ιστοσελίδων, αναφορές. Αίθουσα συναντήσεων/ διαλέξεων για τις ομιλίες / παρουσιάσεις, χώρος κατάλληλος για εργασία σε ομάδες, εργαστήρια, εκπαιδευτικό δράμα, κλπ. Επίσης, projector συνδεδεμένος με ηλεκτρονικό υπολογιστή, οθόνη προβολής, πίνακας σεμιναρίων και σύνδεση με διαδίκτυο. Όπου απαιτείται, θα πρέπει να υπάρχουν πρόσθετοι ηλεκτρονικοί υπολογιστές με πρόσβαση στο διαδίκτυο, εξοπλισμός για βιντεοσκόπηση και οπτικο ακουστικός εξοπλισμός, πίνακας και / ή ειδικός εξοπλισμός / συσκευές υποστηρικτικής τεχνολογίας. Ένας ή περισσότεροι εκπαιδευτές μπορούν να αναλάβουν την ενότητα. Πρέπει να είναι εκπαιδευτές με πρακτική εμπειρία στο αντικείμενο της ενότητας και με τη δυνατότητα κριτικής σκέψης. Επιπλέον, πρέπει να διαθέτουν μια θετική και ανοικτή στάση ως προς την αποδοχή. 4
Κεφάλαιο 1 Διαχείριση συναισθημάτων (σοκ, άρνηση, κλπ.) Διάρκεια: 2 ώρες Με την ολοκλήρωση αυτού του μέρους, οι συμμετέχοντες θα αναγνωρίζουν τις χαρακτηριστικές αντιδράσεις και φάσεις που περνά κάποιος που βιώνει μία κρίση. Θα είναι ενήμεροι για τις δυσκολίες και τα προβλήματα που ενδέχεται να προκύψουν στο γονεϊκό ζεύγος και τους τρόπους έγκαιρης διαχείρισής τους. Θα γνωρίζουν τη σημασία της ενημέρωσης των συγγενών σχετικά με τη διάγνωση και την ενημέρωση τους για την κατάσταση του παιδιού. Θα κατανοούν τη σημαντικότητα της υποστήριξης των παππούδων, των λοιπών συγγενών και των στενών οικογενειακών φίλων κατά τη περίοδο της κρίσης τους. Θα γνωρίζουν εργαλεία που βοηθούν να αναπτυχθεί κλίμα καλής συνεργασίας μεταξύ της οικογένειας και των συγγενών, με γόνιμο τρόπο και προς όφελος όλων. Θα γνωρίζουν για τις φάσεις θλίψης και κρίσης που περνά ένα παιδί με Ε.Π., λόγω των περιορισμών που βιώνει, και θα επιλέγουν τα κατάλληλα εργαλεία διαχείρισης αυτών των φάσεων. Εργασία σε ομάδα (για περισσότερες πληροφορίες, συμβουλευθείτε το Εγχειρίδιο Κατάρτισης) 5
Αξιολόγηση του κεφαλαίου Προτεινόμενη βιβλιογραφία Emily Pearl Kingsley: Holland ένα ποίημα για το να είσαι γονέας παιδιού με αναπηρία: http://www.our-kids.org/archives/holland.html Για την Emily Pearl Kingsley: http://en.wikipedia.org/wiki/emily_kingsley Ariel μια ιστορία: http://www.livingwithcerebralpalsy.com/pdfs/cpuk.pdf 6
Κεφάλαιο 2 Οργάνωση του οικιακού περιβάλλοντος Διάρκεια: 2 ώρες Οι συμμετέχοντες θα μπορούν να επιλέγουν τα εργαλεία που μπορούν να τους βοηθήσουν στη προσπάθειά τους για ομαλή ένταξη και ενσωμάτωση του παιδιού με Ε.Π. στο σπίτι και σε διάφορες καταστάσεις, όπως χώροι κοινωνικής δραστηριότητας και χώροι άθλησης. Θα μάθουν επίσης τον καλύτερο τρόπο για να μεταφέρουν σε τρίτους πληροφορίες σχετικά με το παιδί. Για παράδειγμα, οι καταρτισθέντες θα γνωρίζουν μια συγκεκριμένη τεχνική για να επικοινωνούν και να είναι μαζί με το παιδί με Ε.Π. Εργασία σε ομάδα (για περισσότερες πληροφορίες, συμβουλευθείτε το Εγχειρίδιο Κατάρτισης) Αξιολόγηση του κεφαλαίου 7
Προτεινόμενη βιβλιογραφία Εθνικό Δίκτυο Παιδικής Προστασίας http://www.nncc.org/diversity/divers.disable.special.html Ο Γιόγκι Bhajan για τον εσωτερικό θυμό http://www.facebook.com/video/video. php?v=1015087216484 Kundalini Yoga - διαλογισμός για συναισθηματική ισορροπία http://www.youtube. com/watch?v=fhl58fl5q7u Kundalini Yoga τεχνικές αναπνοής http://www.kundaliniyoga.org/pranayam.html Σύντομη ιστορία του Sat Nam Rasayan http://creacicle.com/blog/?p=1774 Sat Nam Rasayan http://www.sat-nam-rasayan.de/ Sat Nam RAsayan και Guru Dev Singh http://www.satnamrasayan.it/gurudevsingh. php 8
Κεφάλαιο 3 Καθήκοντα και υποχρεώσεις ως προς την ένταξη (στο σχολείο, υποστηρικτικές υπηρεσίες, κλπ) Διάρκεια: 3 ώρες Οι συμμετέχοντες θα γνωρίσουν εργαλεία που θα τους βοηθήσουν στη προσπάθειά τους για ομαλή ένταξη και ενσωμάτωση του παιδιού με Ε.Π. σε διάφορα κοινωνικά περιβάλλοντα, όπως σχολείο, σχολική τάξη, χώροι αθλητικών δραστηριοτήτων. Θα μάθουν επίσης τον καλύτερο τρόπο για να μεταφέρουν σε τρίτους πληροφορίες σχετικά με το παιδί. Εργασία σε ομάδα (για περισσότερες πληροφορίες, συμβουλευθείτε το Εγχειρίδιο Κατάρτισης) Αξιολόγηση του κεφαλαίου 9
Κεφάλαιο 4 Βελτίωση της κοινωνικής αποδοχής Διάρκεια: 1 ώρα Οι συμμετέχοντες θα γνωρίσουν και να συνειδητοποιήσουν ποιοι από τους μηχανισμούς της κοινωνίας (στο σχολείο, στο σπίτι, στην επαφή με την κοινωνικές υπηρεσίες και υπηρεσίες υγείας, κ.λπ.) μπορεί να είναι εμπόδιο για την κοινωνική αποδοχή και θα γνωρίσουν τα εργαλεία που μπορούν να αποτρέψουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Οι συμμετέχοντες θα γνωρίζουν ποιοι μηχανισμοί και συναισθήματα προκαλούνται στο παιδί με Ε.Π., όταν έχει να αντιμετωπίσει στάσεις αποκλεισμού και μη-αποδοχής από το περιβάλλον και θα γνωρίζουν εργαλεία που μπορούν να αποτρέψουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Εργασία σε ομάδα (για περισσότερες πληροφορίες, συμβουλευθείτε το Εγχειρίδιο Κατάρτισης) Αξιολόγηση του κεφαλαίου 10
Κεφάλαιο 5 Εκπαιδευτική ένταξη, εφαρμογές εκπαιδευτικής ένταξης και μορφές εκπαιδευτικής ένταξης Διάρκεια: 3 ώρες Οι συμμετέχοντες θα γνωρίζουν και θα αξιοποιούν εργαλεία για την κατασκευή σχολείων με αίθουσες και χώρους για όλα τα παιδιά / μαθητές - με αναπηρία ή μη - σε μια ατμόσφαιρα αμοιβαίου σεβασμού των ατομικών δυσκολιών και διαφορών. Οι συμμετέχοντες θα γνωρίζουν σχετικά με τις δυνατότητες της εναλλακτικής επικοινωνίας και θα μάθουν ο ένας από τον άλλο για άλλα εργαλεία που είναι διαθέσιμα για την ένταξη των παιδιών με Ε.Π. στο σχολείο. Εργασία σε ομάδα (για περισσότερες πληροφορίες, συμβουλευθείτε το Εγχειρίδιο Κατάρτισης) Αξιολόγηση του κεφαλαίου 11
Κεφάλαιο 6 Η λογική της ενσωμάτωσης Διάρκεια: 2 ώρες Οι συμμετέχοντες θα κατανοήσουν τη σημασία μιας στρατηγικής ένταξης, και σχετικών σχεδίων ένταξης που λειτουργούν καλά, αν στόχος είναι η σχολική εκπαίδευση να είναι μια εμπειρία επιτυχίας για όλα τα παιδιά. Οι συμμετέχοντες θα κατανοήσουν τη σημασία μιας πολύ συνειδητής στρατηγικής που διασφαλίζει ότι οι δάσκαλοι είναι καλά εκπαιδευμένοι στον τομέα της ένταξης, και γνωρίζουν τη σημασία της συνεργασίας μεταξύ των γονέων και του σχολείου. Οι συμμετέχοντες θα γνωρίζουν την αξία των παιδιών που υποστηρίχτηκαν και διδάχτηκαν για να ενταχθούν σε μια κοινωνία με παιδιά με διαφορετικά χαρακτηριστικά και με διαφορετικές δυσκολίες. Οι συμμετέχοντες θα γνωρίζουν την αξία ενός εκπαιδευτικού συστήματος που ενσωματώνει την αρχή της ένταξης ως έναν τρόπο για να εξασφαλίσει την δημοκρατική κοινωνία που δεν θέτει περιορισμούς, για όλους τους πολίτες σε όλα τα επίπεδα και από όλες τις κοινωνικές ομάδες. Αξιολόγηση του κεφαλαίου 12
Κεφάλαιο 7 Εφαρμογές ένταξης ανά εκπαιδευτικό επίπεδο Διάρκεια: 1 ώρα Οι συμμετέχοντες θα γνωρίζουν ποιες πτυχές της παιδικής ηλικίας είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη κατά την διαδικασία ένταξης στο σχολικό περιβάλλον. Θα γνωρίζουν ποιες πτυχές είναι πρωταρχικής σημασίας και ποιες είναι δευτερεύουσας. Αξιολόγηση του κεφαλαίου 13
Κεφάλαιο 8 Προσανατολισμός Διάρκεια: 1 ώρα Οι συμμετέχοντες θα γνωρίζουν σχετικά με τα σημαντικά σημεία (ορόσημα) στη διάρκεια της σχολικής ζωής ενός παιδιού με Ε.Π., όπου θα πρέπει να παρθούν αποφάσεις προκειμένου να μπορέσει ο μαθητής να ακολουθήσει το σωστό δρόμο για περαιτέρω εκπαίδευση - λαμβάνοντας υπόψη τις ικανότητες και τις δυνατότητες του. Αξιολόγηση του κεφαλαίου 14