O10: Κείμενο Πολιτικής

O10: Κείμενο Πολιτικής Προετοιμασία: UPB Τίτλος Έργου: Ακρωνύμιο Έργου: Κωδικός Έργου: Career Planning for Dynamic Economies SELFIE 2014-1-IE01-KA200-000364 Το σχέδιο αυτό χρηματοδοτήθηκε με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η παρούσα δημοσίευση (ανακοίνωση) δεσμεύει μόνο τον συντάκη της και η Επιτροπή δεν ευθύνεται για τυχόν χρήση των πληροφοριών που περιέχονται σε αυτήν.

Πίνακας Περιεχομένων Το Έργο SELFIE: Επαγγελματικός Προσανατολισμός, ένα βήμα παραπέρα... Error! Bookmark not defined. Περίληψη των Αποτελεσμάτων της Έρευνας... 5 Περίληψη των Προγραμμάτων Σπουδών... 8 Εισαγωγικό Πρόγραμμα για Εκπαιδευτικούς: Τα Σεμινάρια και η Πλατφόρμα...11 Συμπεράσματα και Εισηγήσεις... 16 2

Το Έργο SELFIE: Επαγγελματικός Προσανατολισμός, ένα βήμα παραπέρα! Το Σεπτέμβριο του 2014, το έργο «SELFIE Career Planning for Dynamic Economies» (Σχεδιασμός Σταδιοδρομίας για Δυναμικές Οικονομίες) ξεκίνησε φέρνοντας μαζί πέντε εμπειρογνώμονες στους τομείς της εκπαίδευσης και του σχεδιασμού της σταδιοδρομίας για να διεξάγουν έρευνα και να αναπτύξουν υλικό πρακτικά προσανατολισμένο, στη διάρκεια 24 μηνών. Οι δραστηριότητες της κοινοπραξίας βασίζονταν στην ισχυρή πεποίθηση ότι η συνεχώς μεταβαλλόμενη φύση του ευρωπαϊκού τοπίου της απασχόλησης απαιτεί μια αλλαγή στο εκπαιδευτικό σύστημα και ιδιαίτερα στους τομείς του επαγγελματικού σχεδιασμού της καθοδήγησης, που προκύπτουν ως νέες νέες προκλήσεις για το εργατικό δυναμικό. «Η διά βίου καθοδήγηση συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ για οικονομική ανάπτυξη, αποτελεσματικότητα στην αγορά εργασίας και την επαγγελματική και γεωγραφική κινητικότητα». 1 Louth and Meath Education and Training Board (συντονιστής) CARDET University Paderborn Jaunimo karjeros centras Municípo de Lousada Πίνακας 1: Οι Εταίροι της Κοινοπραξίας SELFIE Σήμερα, η απασχολησιμότητα παραπέμπει σε μια υψηλού επιπέδου προσαρμοστικότητα και ευελιξία για την αντιμετώπιση προβλεπόμενων και μη αλλαγών και τη διαχείριση των μεταβατικών σταδίων. Η έννοια της «δουλειάς για μια ζωή», ή της «δεξιότητας για μια ζωή» δεν υπάρχει. Ως εκ τούτου, τα άτομα θα πρέπει να μάθουν να διαχειρίζονται τη δική τους σταδιοδρομία και να επιτυγχάνουν μια ισορροπία ανάμεσα στην προσωπική και επαγγελματική τους ζωή, καθώς προσπαθούν να προσαρμοστούν στους ρυθμούς των αλλαγών. Για το λόγο αυτό, η επαγγελματική καθοδήγηση θα πρέπει να τους δίνει τη δυνατότητα «σε οποιαδήποτε ηλικία και σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής τους να 1 Δες εδώ και στις ακόλουθες πηγές: Resolution on Guidance throughout life in Europe (2004) [Αποφάσεις για την Διά Βίου Καθοδήγηση στην Ευρώπη (2004)] και Council Resolution on better integrating lifelong guidance into lifelong learning strategies (2008) [Αποφάσεις του Συμβουλίου για την καλύτερη ενσωμάτωση της διά βίου καθοδήγησης στις στρατηγικές διά βίου μάθησης (2008)]. 3

προσδιορίζουν τις ικανότητες, τις δεξιότητες και τα ενδιαφέροντά τους, να παίρνουν αποφάσεις για την εκπαίδευση, την κατάρτιση και τα επαγγελματικά τους και να διαχειρίζονται την προσωπική τους πορεία στη μάθηση, την εργασία και σε άλλους τομείς». Το σχολείο και τα άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα σε επίπεδο σχολείου διαδραματίζουν ένα σημαντικό ρόλο. Εμείς, οι εταίροι της κοινοπραξίας SELFIE, πιστεύουμε ότι πρέπει να εξετάσουμε τον επαγγελματικό προγραμματισμό και την καθοδήγηση ως σχολικό μάθημα και όχι μια πρόσθετη υπηρεσία που να επικεντρώνεται αποκλειστικά στα τελευταία χρόνια της σχολικής ζωής. Αυτό αναμφίβολα θα βοηθήσει να διασφαλιστεί ότι όλοι οι μαθητές που θα έχουν εγκαταλείψει την επίσημη εκπαίδευση θα έχουν αναπτύξει τις απαραίτητες δεξιότητες επαγγελματικού σχεδιασμού. Με αυτόν τον τρόπο, υπάρχει έντονα η ανάγκη για προγράμματα σπουδών με προκαθορισμένα μαθησιακά αποτελέσματα, εκπαιδευτικό υλικό και κατάλληλα μέτρα και πλαίσια αξιολόγησης. Τέτοια προγράμματα σπουδών θα πρέπει να καλύπτουν τουλάχιστον τους εξής τέσσερις βασικούς πυλώνες: 1. Πώς να διερευνάται η αγορά και να καθορίζονται πιθανές επαγγελματικές ευκαιρίες. 2. Πώς να αξιολογούνται οι επιλογές με τη χρήση κατάλληλων διαδικασιών και κριτηρίων λήψης απόφασης. 3. Πώς να αξιολογούν οι μαθητές τα δικά τους πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες. 4. Πώς να παρουσιάζουν οι μαθητές τον εαυτό τους με τον πλέον επωφελή τρόπο στον ακαδημαϊκό χώρο ή σε πιθανούς εργοδότες. Στο πλαίσιο του έργου SELFIE έχουν αναπτυχθεί τέτοια προγράμματα σπουδών και πρόσθετο εκπαιδευτικό υλικό που βοηθούν τους εκπαιδευτικούς και το εκπαιδευτικό προσωπικό στην καθιέρωση μιας σύγχρονης επαγγελματικής καθοδήγησης. Οι παράγραφοι που ακολουθούν θα παρέχουν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτό. Επιπλέον, η περίληψη συμπερασμάτων και οι εισηγήσεις προς τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής θα πρέπει να παρέχουν μια προοπτική για το μέλλον του επαγγελματικού προσανατολισμού και καθοδήγησης (ως μάθημα στο σχολείο). 4

Περίληψη των Αποτελεσμάτων της Έρευνας Στην αρχική φάση του έργου, όλοι οι εταίροι διεξήγαγαν έρευνα με σκοπό τη διερεύνηση των τελευταίων εξελίξεων στον τομέα του επαγγελματικού προσανατολισμού στην κάθε χώρα. Ως εκ τούτου, για την ενημέρωση των αναπτυξιακών δράσεων του έργου, οι ερευνητικές δραστηριότητες εξέτασαν τους ακόλουθους τομείς: 2 Ποιοι είναι οι βασικοί τομείς δεξιοτήτων που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν στα προγράμματα σπουδών του σχεδιασμού της σταδιοδρομίας; Τι είδους πλαίσιο αξιολόγησης θα ήταν κατάλληλο για τη διευκόλυνση της μέτρησης της επίτευξης στα διάφορα επίπεδα; Τι είδους παιδαγωγική στήριξη απαιτείται για να διευκολύνει την προσαρμογή των εκπαιδευτικών και των εμπειρογνωμόνων στον τομέα καθοδήγησης σε αυτό το νέο μάθημα του επαγγελματικού σχεδιασμού; Ενώ η βιβλιογραφική έρευνα στηρίχθηκε σε ευρήματα της βιβλιογραφίας και σε επίσημα έγγραφα, όλοι οι εταίροι διαμόρφωσαν ερευνητικές ομάδες ελέγχου που περιλάμβαναν εκπαιδευτικούς, συμβούλους επαγγελματικού προσανατολισμού και άλλους επαγγελματίες στον τομέα της εκπαίδευσης, που συμμετείχαν σε ερευνητικές δραστηριότητες για τους σκοπούς της έρευνάς μας. Συνδυάζοντας τα δύο είδη έρευνας, διασφαλίσαμε την αξιοπιστία της βάσης δεδομένων μας. Τα ευρήματα, σε πρώτη φάση, αφορούσαν δεδομένα που περιλαμβάνονταν σε Εθνικές Ερευνητικές Εκθέσεις και αργότερα συνοψίστηκαν στη Συνοπτική Έκθεση Έρευνας. 3 Το παρακάτω σχήμα απεικονίζει την ερευνητική διαδικασία: 2 Για περισσότερες πληροφορίες και για το Εισαγωγικό Πρόγραμμα για Εκπαιδευτικούς, επισκεφθείτε την επίσημη ιστοσελίδα του έργου http://www.selfie-project.eu. 3 Και οι δύο εκθέσεις είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα του έργου. 5

Σχήμα 1: Η Ερευνητική Διαδικασία H ανάλυση των ευρημάτων της έρευνας αποδεικνύει ότι υπάρχουν σημαντικά κενά μεταξύ των στόχων του έργου, που αντιπροσωπεύουν μια σύγχρονη αντίληψη του επαγγελματικού προσανατολισμού με βάση μια κοινή προσέγγιση, αφενός, και των τελευταίων εξελίξεων σχετικά με τις υφιστάμενες πρακτικές και το εκπαιδευτικό υλικό επαγγελματικού προσανατολισμού στις χώρες που συμμετέχουν, αφετέρου. Αυτό διαφαίνεται στα ακόλουθα βασικά πορίσματα των ερευνητικών δραστηριοτήτων: Υπάρχει μεγάλη ποικιλία στη δομή και τις πρακτικές μεταξύ των συμμετεχουσών χωρών (αρμόδιος φορέας, ηλικία έναρξης, κ.λπ.), παρά το γεγονός ότι κάθε μία από τις ειδικές δομές για κάθε χώρα έχει τα δικά της πλεονεκτήματα και αδυναμίες. Παρά το γεγονός ότι τα συστήματα διαφέρουν, τα θέματα που καλύπτονται στο πλαίσιο των υφιστάμενων μέτρων επαγγελματικού προσανατολισμού έχουν ένα κοινό παρονομαστή εντός των χωρών εταίρων. 4 4 Η δομή αυτή παρουσιάζεται στα προγράμματα σπουδών του έργου SELFIE. Γι αυτό το λόγο δεν δίνονται περαιτέρω λεπτομέρειες εδώ. 6

Οι χώρες μοιράζονται μια κοινή λογική για την ανάγκη ενός πιο μαθητοκεντρικού και σύγχρονου επαγγελματικού προσανατολισμού που να αποτελεί κίνητρο για τους μαθητές και να υποστηρίζεται από πρακτικά προσανατολισμένους διαθέσιμους πόρους. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός δεν έχει ακόμη ενσωματωθεί ως μάθημα στο σχολείο, στη βάση ενός υγιούς προγράμματος σπουδών στις περισσότερες χώρες. Ωστόσο, το περιεχόμενο που καλύπτεται από τα μέτρα που ισχύουν σε ορισμένες χώρες, είναι εν μέρει σταθερό. Το ίδιο ισχύει και για ένα συστηματικό πλαίσιο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των διαφόρων ηλικιακών ομάδων. Φαίνεται να υπάρχουν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις. Η πρώτη αφορά μια σειρά θεμάτων που είναι ανεξάρτητα από την ηλικία του μαθητή, αλλά σε διαφορετικά επίπεδα. Η δεύτερη αφορά διαφορετικές ηλικιακές ομάδες και διαφορετικά θέματα που θα μπορούσαν να είναι σχετικά με αυτές στο τρέχον στάδιο των προγραμμάτων σπουδών στο εκπαιδευτικό σύστημα. Ακόμα κι αν οι ιδιαιτερότητες εντός των διαφόρων χωρών εταίρων ποικίλλουν όσον αφορά την επαγγελματική καθοδήγηση και τις πρακτικές της συμβουλευτικής, είτε στο σχολείο είτε στον ιδιωτικό τομέα, αυτό που επικρατεί είναι το γεγονός ότι θα πρέπει να σχεδιαστούν πιο μαθητοκεντρικοί και ενημερωμένοι διαθέσιμοι πόροι για να αντιμετωπιστούν οι τρέχουσες και μελλοντικές ανάγκες της αγοράς εργασίας. Για το λόγο αυτό, η κοινοπραξία δημιούργησε προγράμματα σπουδών και εκπαιδευτικό υλικό με στόχο τη γεφύρωση του υφιστάμενου χάσματος σε σχέση με τα υπάρχοντα υλικά και τις πρακτικές. 5 5 Για περαιτέρω πληροφορίες και λεπτομέρειες για τα ερευνητικά αποτελέσματα, δείτε την Περίληψη της Έκθεσης της Έρευνας που είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του έργου. 7

Περίληψη των Προγραμμάτων Σπουδών Η κοινοπραξία, έχοντας ενημερωθεί από τα ευρήματα της έρευνας που διενεργήθηκε σε κάθε χώρα εταίρο και λαμβάνοντας υπόψη το υπάρχον υλικό και τις βέλτιστες πρακτικές στις χώρες εταίρους, ανέπτυξε προγράμματα σπουδών για την εφαρμογή του επαγγελματικού προσανατολισμού ως μάθημα στο σχολείο. Ο σχεδιασμός και η δομή του επαγγελματικού προσανατολισμού βασίζονται σε ένα πλαίσιο όπου ο επαγγγελματικός προσανατολισμός θεωρείται ως μια διαδικασία ανάπτυξης και οι βέλτιστες πρακτικές σε σχέση με το σχεδιασμό του προγράμματος σπουδών μπορούν να απεικονιστούν ως εξής: Σχήμα 2: Δομή Προγράμματος Σπουδών Τα προγράμματα σπουδών αφορούν μαθητές ηλικίας 12-14 ετών (Επίπεδο για αρχάριους), 14-16 ετών (Ενδιάμεσο επίπεδο), και 16-18 ετών (Επίπεδο για προχωρημένους). Όλα τα προγράμματα σπουδών ακολουθούν την ίδια δομή, έτσι ώστε το περιεχόμενο των διαφόρων επιπέδων να παρουσιάζεται σπειροειδώς. Οι ακόλουθες οκτώ ενότητες αφορούν τους τέσσερις βασικούς πυλώνες, όπως περιγράφτηκαν προηγουμένως: 1. Προσωπικό Προφίλ 5. Επίγνωση Συναισθημάτων και Νοημοσύνη 2. Προσωπική Παρουσίαση 6. Λήψη Αποφάσεων και Καθορισμός Στόχων 3. Ο Κόσμος της Εργασίας και των Σπουδών 7. Εργασιακή Εμπειρία 4. Υλοποίηση και Σχεδιασμός Εργασίας 8. Αξιολόγηση Πίνακας 2: Οι Ενότητες του Προγράμματος Σπουδών 8

Η αναπτυξιακή μας προσέγγιση ακολούθησε την ιδέα να παρέχει στο ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό προσωπικό ένα πρόγραμμα σπουδών στο πλαίσιο του οποίου καθορίζονται το περιεχόμενο και οι μεθοδολογικές υποδείξεις από τη μία πλευρά και παρέχεται εκπαιδευτικό υλικό στους εκπαιδευτικούς για το σχεδιασμο των μαθημάτων τους, από την άλλη. Ως εκ τούτου, οι εταίροι έχουν σχεδιάσει διαφορετικά μαθήματα και εκπαιδευτικό υλικό που βοηθούν στην υλοποίηση του περιεχομένου για κάθε μια από αυτές τις οκτώ ενότητες. Αυτό περιλαμβάνει συγκεκριμένους στόχους μάθησης, οργανωτικές συμβουλές, μεθοδολογικές εισηγήσεις, φύλλα εργασίας και μέτρα αξιολόγησης. Καθώς οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να λειτουργούν κάτω από διαφορετικές συνθήκες και περιορισμούς, υπάρχει η πρόθεση να προσαρμόζονται τα μαθήματα για να ανταποκρίνονται στις συγκεκριμένες τοπικές ανάγκες. Η κοινοπραξία εφάρμοσε πιλοτικά όλα τα προγράμματα σπουδών στο σχολείο. Στις ακόλουθες παραγράφους συνοψίζονται τα σχόλια που λάβαμε από τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς. Το Αναλυτικό Πρόγραμμα Εισαγωγικού Επιπέδου ελέγχθηκε σε ένα γερμανικό γυμνάσιο. Με βάση μια προσαρμογή του μαθήματος «Οι Στόχοι μου», οι μαθητές ηλικίας 13-14 ετών δοκίμασαν του πόρους του έργου. Η ανατροφοδότηση τόσο από το δάσκαλο όσο και από τους μαθητές ήταν αρκετά θετική, καθώς οι πόροι είχαν κατάλληλο βαθμό δυσκολίας και οι φάσεις της συζήτησης παρείχαν κίνητρα στους μαθητές για ενεργή συμμετοχή. Στη φάση του αναστοχασμού, οι μαθητές τόνισαν ότι το περιεχόμενο τους αφορά, καθώς έτσι γνωρίζουν για τη σημασία του επαγγελματικού προσανατολισμού από τη νεαρή ηλικία. Το μάθημα «Οι Αξίες μου» του Αναλυτικού Προγράμματος Ενδιάμεσου Επιπέδου τέθηκε σε εφαρμογή από τους Πορτογάλλους εταίρους, σε μαθητές ηλικίας 15-16 ετών. Σε γενικές γραμμές, το περιεχόμενο ήταν κατάλληλο για την ηλικία των ομάδων-στόχων, και σχολιάστηκε θετικά το γεγονός ότι «οι περισσότερες από τις δραστηριότητες θα μπορούσαν εύκολα να προσαρμοστούν για διαφορετικές ηλικίες», π.χ. προσαρμόζοντας το επίπεδο των ερωτήσεων συζήτησης. Επιπλέον, ένας μαθητής υπογράμμισε ότι η 9

δραστηριότητα ήταν ενδιαφέρουσα και ότι τα πιλοτικά μαθήματα ανταποκρίθηκαν στις μαθησιακές ανάγκες της τάξης, «γιατί έχουμε ακόμα πολλά ερωτήματα σχετικά με το τι θέλουμε να ακολουθήσουμε». Οι Κύπριοι εταίροι δοκίμασαν το Αναλυτικό Πρόγραμμα Προχωρημένου Επιπέδου (μάθημα: Πώς είμαι;) με μαθητές ηλικίας 16 ετών. Η δραστηριότητα κρίθηκε δημιουργική και βοήθησε τους μαθητές να χτίσουν δεξιότητες σταδιοδρομίας, όπως η δημόσια ομιλία, οι τεχνικές παρουσίασης, η συγκέντρωση προσωπικών πληροφοριών, η ομαδική εργασία και οι δεξιότητες επικοινωνίας. Μια περίληψη της απήχησης που είχαν τα προγράμματα σπουδών απεικονίζεται καλύτερα από την ανατροφοδότηση ενός Ιρλανδού και ενός Κύπριου εκπαιδευτικού που εφάρμοσαν πιλοτικά και τα τρία προγράμματα σπουδών. Οι εκπαιδευτικοί σημείωσαν ότι οι πόροι που αναπτύχθηκαν είναι «ενημερωμένοι, σύγχρονοι και απαραίτητοι στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα». Επιπλέον, είναι «πολύ ελκυστικοί, ενημερωτικοί, πρακτικοί και καινοτόμοι» και καλύπτουν τις ανάγκες της σύγχρονης γενιάς (generation Ζ). Η πιο καινοτόμος πτυχή των προγραμμάτων σπουδών είναι «το γεγονός ότι οι πόροι ξεκινούν στην ηλικία των 12 και ακολουθούν μια διαδικασία μέχρι το προχωρημένο στάδιο των 18. (...) Δεν υπάρχει τέτοια συνέχεια τη δεδομένη στιγμή στους διαθέσιμους πόρους». Με την εφαρμογή των προγραμμάτων σπουδών εμφανίζονται προκλήσεις όταν για την παροχή πληροφοριών απαιτείται σύνδεση στο διαδίκτυο και όταν η προσαρμογή του περιεχομένου σε ένα ευρύτερο επίπεδο απαιτεί πολλή δουλειά στην επικοινωνία και στο συντονισμό. Τα εργαστήρια για τους μαθητές πραγματοποιήθηκαν στην Ιρλανδία με 27 μαθητές που εισήχθησαν στο ενδιάμεσο πρόγραμμα σπουδών και δοκίμασαν πιλοτικά τους πόρους. Ο εκπαιδευτικός τους παρουσίασε πώς να έχουν πρόσβαση στους πόρους. Κάποιοι μαθητές χρειάστηκαν τεχνική υποστήριξη για να έχουν πρόσβαση στη διαδικτυακή πύλη. Ανέφεραν ότι βρήκαν τους πόρους «καλούς, εύκολους στη χρήση και χρήσιμους για τον επαγγελματικό σχεδιασμό». Θα χρησιμοποιήσουν τους πόρους περαιτέρω την επόμενη χρονιά, αλλά βρήκαν την εισαγωγή ιδιαίτερα χρήσιμη. 10

Πρόγραμμα Εισαγωγής Εκπαιδευτικών: Τα Σεμινάρια και η Πλατφόρμα Σε κάθε μία από τις πέντε χώρες, οι εταίροι πραγματοποίησαν τα Εισαγωγικά Σεμινάρια για τον Εκπαιδευτικό στη βάση του Εισαγωγικού Προγράμματος για τους Εκπαιδευτικούς που αναπτύχθηκε από την κοινοπραξία. Στόχος αυτού του προγράμματος είναι να εξοικειώσει τους καθηγητές και το εκπαιδευτικό προσωπικό με το έργο και τους στόχους του σε γενικές γραμμές, να παρουσιαστούν και να συζητηθούν τα προγράμματα σπουδών και να παρουσιαστεί η αντίστοιχη πύλη ηλεκτρονικής μάθησης. Σε ό,τι ακολουθεί θα δούμε πώς μοιάζει αυτή η πύλη ηλεκτρονικής μάθησης και ποιο είναι το περιεχόμενό της, ενώ θα ενημερωθούμε για τις πρώτες εντυπώσεις των συμμετεχόντων. Εισαγωγική Πλατφόρμα για Εκπαιδευτικούς Η Εισαγωγική Πλατφόρμα για Εκπαιδευτικούς παρέχει στους εκπαιδευτικούς, τους συμβούλους, και άλλο εκπαιδευτικό προσωπικό μια σειρά πέντε διαδικτυακών μαθημάτων, που απαρτίζουν το Πρόγραμμα Εισαγωγής για Εκπαιδευτικούς. Με τη χρήση ενός πλαισίου που βασίζεται στη χρήση βίντεο, οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα εξοικειώνονται με το έργο SELFIE και ενημερώνονται για τα προγράμματα σπουδών και πώς αυτά θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στην πράξη. Μαθαίνουν επίσης για τα νέα μέσα και τις δυνατότητές τους, ειδικότερα στο πλαίσιο του επαγγελματικού προσανατολισμού. Συνολικά, οκτώ βίντεο διάρκειας περίπου 2,5 ωρών είναι διαθέσιμα σε όλες τις γλώσσες των εταίρων και καλύπτουν τα ακόλουθα θέματα: Ενότητα 1 Το έργο SELFIE: Επισημαίνοντας τη σημασία του έργου και εξοικείωση των εκπαιδευτικών με τους στόχους του έργου. Ενότητα 2 Επαγγελματικός Προσανατολισμός: Συζήτηση μιας σύγχρονης, γενικής αντίληψης του επαγγελματικού προσανατολισμού και των στόχων του. Ενότητα 3 Τα προγράμματα σπουδών SELFIE: Μια επισκόπηση των προγραμμάτων σπουδών, του περιεχομένου τους και σχετικών λεπτομερειών. Ενότητα 4 Νέα μέσα: Γιατί και πότε να τα χρησιμοποιήσετε; Περιγράφει τις διδακτικές δυνατότητες των νέων μέσων στο πλαίσιο του επαγγελματικού προσανατολισμού και δείχνει πώς μπορούν να αξιοποιούνται. Ενότητα 5 Χρήση των νέων μέσων: Αιτιολογημένα παραδείγματα: Μελέτες περίπτωσης για τη χρήση των νέων μέσων στα μαθήματα επαγγελματικού προσανατολισμού, με βάση το Πρόγραμμα σπουδών του έργου SELFIE. 11

Πίνακας 3: Ενότητες του Εισαγωγικού Προγράμματος για Δασκάλους Όλες οι ενότητες παρέχουν μια γενική περιγραφή του περιεχομένου τους, λεπτομερείς στόχους μάθησης, καθώς και μια συνοπτική δήλωση σχετικά με την καταλληλότητα του περιεχομένου. Αυτό βοηθά τους συμμετέχοντες να προσανατολιστούν στα περιεχόμενα. Επιπλέον, οι πληροφορίες σχετικά με τον εκτιμώμενο διδακτικό χρόνο βοηθούν τους χρήστες να αποφασίσουν αν η έκταση είναι κατάλληλη για τη στιγμή, ή όχι. Μια ιδιαιτερότητα είναι ότι όλοι οι εταίροι ερεύνησαν επιπρόσθετο υλικό, με αποτέλεσμα να περέχονται επίσης σύνδεσμοι σχετικοί με την ενότητα, με δωρεάν προσβάσιμο περιεχόμενο. Όλα τα υλικά είναι προσβάσιμα από το τμήμα ηλεκτρονικής μάθησης της ιστοσελίδας του έργου (http://selfie-project.eu). Αυταπόδεικτα, μετά από την εγγραφή στην πλατφόρμα, όλα τα περιεχόμενα παρέχονται δωρεάν για χρήση, ως Ανοιχτοί Εκπαιδευτικοί Πόροι. Έτσι, οι μελλοντικοί χρήστες είναι ελεύθεροι να προσαρμόσουν τα περιεχόμενα στις προσωπικές τους ανάγκες και με βάση το συγκείμενό τους. Κατά τη διάρκεια του έργου, 40 εκπαιδευτικοί, σύμβουλοι καριέρας και άλλο εκπαιδευτικό προσωπικό συμμετείχαν στην πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος σε κάθε μία από τις χώρες εταίρους. Ως εκ τούτου, τουλάχιστον 200 άτομα έχουν συμμετάσχει μέχρι το τέλος του έργου. Εισαγωγικά Σεμινάρια για Εκπαιδευτικούς Στην Ιρλανδία το εισαγωγικό σεμινάριο για εκπαιδευτικούς σχεδιάστηκε ως εργαστήριο και πραγματοποιήθηκε σε 2 τοποθεσίες εντός του LMETB. Το πρώτο περιλάμβανε εργασίες με τους επαγγελματίες του επαγγελματικού προσανατολισμού του οργανισμού και πραγματοποιήθηκε στις 15 Απριλίου στα Κεντρικά Γραφεία. Οι συμμετέχοντες ενημερώθηκαν για το έργο και τους σκοπούς του, καθώς για και τους πόρους και την ιστοσελίδα. Στη συνέχεια κατέθεσαν τα σχόλιά τους, τα οποία αξιοποιήθηκαν για την καλύτερη οργάνωση του μεγαλύτερου σεμιναρίου που απευθυνόταν σε εκπαιδευτικούς και επαγγελματίες της εκπαίδευσης από τα σχολεία και τα κέντρα μας. Αυτό το σεμινάριο πραγματοποιήθηκε στο Abbey Road, στις 28 Απριλίου, και είχε μεγάλη συμμετοχή. 12

Συμμετείχε, επίσης, εκπρόσωπος από το Εθνικό Γραφείο Ιρλανδίας. Μεταξύ των δύο σεμιναρίων 20 σχολεία και κέντρα των περιοχών Louth και Meath ήρθαν σε επαφή με 35 επαγγελματίες και τώρα χρησιμοποιούν αυτούς τους πόρους είτε διαδικτυακά είτε σε φωτοαντίγραφα σε έντυπη μορφή που διανεμήθηκαν σε κάθε συνάντηση. Οι πόροι πρόκειται να αξιοποιηθούν ευρέως σε όλα τα σχολεία και τα κέντρα μας με την έναρξη του νέου ακαδημαϊκού έτους. Κάποιοι εκπαιδευτικοί ανέφεραν στα σχόλιά τους τα ακόλουθα: «σημαντικοί πόροι, πολύτιμο περιεχόμενο και πολύ κατατοπιστικό». Το σεμινάριο στο Πανεπιστήμιο Paderborn στη Γερμανία είχε σχεδιαστεί ως ένα σεμινάριο για περισσότερους από 30 επαγγελματίες της εκπαίδευσης και έλαβε χώρα στις 15 Ιουνίου 2016. Οι συμμετέχοντες εξοικειώθηκαν με το έργο και τους στόχους του, ενώ γνώρισαν και το υλικό που αναπτύχθηκε. Η συζήτηση εστίασε στην ενσωμάτωση των περιεχομένων του προγράμματος σπουδών στα υφιστάμενα σχολικά προγράμματα. Τα αποτελέσματα σχετικά με την ιδέα του έργου και τη σημασία του ήταν αρκετά θετικά, ενώ συζητήθηκαν επίσης πιθανές δυσκολίες όσον αφορά την ένταξη. Τέλος, ζητήθηκε από όλους τους συμμετέχοντες να εγγραφούν στην πλατφόρμα. Οι συμμετέχοντες έκαναν εγγραφή στη διαδικτυακή πύλη και επισκέφθηκαν τις διάφορες ενότητες. Το κέντρο CARDET, οι εταίροι μας από την Κύπρο, πραγματοποίησαν το σεμινάριό τους στις 27 Οκτωβρίου 2015, κατά τη διάρκεια του 2ου Ευρωπαϊκού Συνεδρίου για τη Συμβουλευτική και την Επαγγελματική Καθοδήγηση, που διοργανώθηκε στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Στο σεμινάριο για το έργο SELFIE συμμετείχαν 46 σχολικοί σύμβουλοι σε σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, τόσο στο δημόσιο όσο και στο δευτερογενή τομέα, καθώς και πάροχοι υπηρεσιών επαγγελματικού προσανατολισμού που προσφέρουν ιδιωτικές υπηρεσίες συμβουλευτικής. Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου, παρουσιάστηκε το έργο SELFIE, καθώς και το υλικό που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου (Ο2) και οι 3 Πόροι του Προγράμματος Σπουδών (Ο4, Ο5, Ο6). Οι συμμετέχοντες επέδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για το έργο και ειδικά για την καινοτόμο πτυχή της ενσωμάτωσης των νέων μέσων και την παροχή νέων ιδεών για τους συμβούλους που θα φτάσουν στους νέους μέσω σύγχρονων τεχνικών, που αποτελούν μέρος της ζωής τους. 13

Εξέφρασαν επίσης ενδιαφέρον για την ολοκλήρωση του διαδικτυακού εισαγωγικού προγράμματος με την ολοκλήρωση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Συνολικά, τα σχόλια που λήφθηκαν ήταν ενθαρρυντικά και η στάση τους όσον αφορά τις μελλοντικές δυνατότητες του έργου και των αποτελεσμάτων του ήταν θετική. Το σεμινάριο στη Λιθουανία πραγματοποιήθηκε το Δεκέμβριο του 2015 με περίπου 20 εκπαιδευτικούς και σύμβουλους επαγγελματικού προσανατολισμού. Καθώς το σεμινάριο έλαβε χώρα αρκετά νωρίς στη διαδικασία της δημιουργίας του Εισαγωγικού Προγράμματος για τους Εκπαιδευτικούς, δόθηκε περισσότερη έμφαση στην εισαγωγή των εκπαιδευτικών και των ειδικών στον τομέα σταδιοδρομίας στο υπόβαθρο και τα αποτελέσματα του έργου, καθώς και στους πόρους του Προγράμματος Σπουδών. Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να εξερευνήσουν τους πόρους του Προγράμματος Σπουδών και να παρέχουν τα σχόλιά τους σχετικά με αυτό. Οι συμμετέχοντες είχαν επίσης εισαχθεί στο υπόβαθρο του Εισαγωγικού Προγράμματος για τους Εκπαιδευτικούς και τους δόθηκαν πληροφορίες προκειμένου να είναι σε θέση να κάνουν εγγραφή όταν η πλατφόρμα ετοιμαστεί στο εγγύς μέλλον. Σε γενικές γραμμές, το σεμινάριο ήταν επιτυχές, καθώς οι εκπαιδευτικοί πάντοτε καλωσορίζουν νέους πόρους, ιδιαίτερα στον τομέα της εκπαίδευσης, για τον επαγγελματικό προσανατολισμό, όπου διαπιστώνεται απουσία σύγχρονων, φιλικών προς τους χρήστες πόρων για εκπαιδευτικούς και μαθητές. Στην Πορτογαλλία το εισαγωγικό σεμινάριο για εκπαιδευτικούς σχεδιάστηκε σε 4 παράλληλα σεμινάρια το μήνα Μάιο, γιατί υπάρχουν 4 ομάδες σχολείων του Δήμου Lousada, που περιλαμβάνει πάνω από 34 σχολεία. Σε κάθε σεμινάριο παρευρίσκονταν 12 περίπου άτομα. Επομένως, συνολικά, παρακολούθησαν το σεμινάριο 48 εκπαιδευτικοί και συντονιστές και ο βοηθός διοργάνωσης. Οι εκπαιδευτές παρουσίασαν τη διαδικτυακή πλατφόρμα του έργου SELFIE και τους πόρους κάθε ενότητας, όπως παρουσιάζονταν στην πλατφόρμα. 14

Η ανατροφοδότηση που λήφθηκε από αυτά τα σεμινάρια ήταν γενικά θετική. `Ολοι οι συμμετέχοντες δήλωσαν ότι θα ασχοληθούν με το σχετικό υλικό στις τάξεις τους την ερχόμενη ακαδημαϊκή χρονιά. Ακοικτό παραμένει το ερώτημα πώς θα προχωρήσουν στην εφαρμογή, γιατί ειναι δύσκολο να δημιουργηθεί ένα πρόγραμμα επαγγελματικού προσανατολισμού, λόγω της επίσημης διδακτέας ύλης και του χρόνου που καταλαμβάνει συνολικά στο σχολικό ημερολόγιο. Πέρα από αυτά τα σεμινάρια που παρείχαν ενημέρωση για την πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης, υπήρχε το τελικό συνέδριο του έργου SELFIE, στις 8 Ιουνίου, στο δημοτικό και το γυμνάσιο Dr.º Mario Fonseca, στο οποίο συμμετείχαν πάνω από 80 εκπαιδευτικοί και όλα τα σχολεία του Δήμου Lousada. Έγιναν αρκετές παρουσιάσεις από τα έργα που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα Erasmus+, καθώς και η παρουσίαση του έργου SELFIE, η επεξήγηση των ενοτήτων που οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να περιλάβουν στα μαθήματά τους, ο συντονισμός του προγράμματος, η σημασία της αξιοποίησης νέων τεχνολογιών, η παρουσίαση της πλατφόρμας και ο τρόπος πρόσβασης σε αυτή, και τέλος, οι μελέτες περίπτωσης που διενεργήθηκαν σε κάθε χώρα-εταίρο. Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από αυτό το σεμινάριο ή συνέδριο, καταδεικνύουν ότι οι εκπαιδευτικοί επέδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για την εφαρμογή του προγράμματος σπουδών του έργου SELFIE τον επόμενο χρόνο, προσθέτοντας ότι είναι σημαντικό να επενδύσουν σε αυτά τα έργα. Αυτό κάνει νόημα όταν κοιτάξουμε την εθνική κατάσταση και την τοπική πραγματικότητα. Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα Εισαγωγικά Σεμινάρια για Εκπαιδευτικούς ήταν επιτυχή. Έχουμε λάβει θετικά σχόλια που υποστηρίζουν το σκεπτικό και τα αποτελέσματα του έργου. Επιπλέον, η συζήτηση με τους εκπαιδευτικούς μας βοήθησε να διαμορφώσουμε εισηγήσεις για μελλοντικές πρωτοβουλίες και για τους φορείς χάραξης πολιτικής. 15

Συμπέρασματα και Εισηγήσεις Στο πλαίσιο αυτού του κειμένου πολιτικής, έχουμε δείξει ότι οι εταίροι του έργου SΕLFIE δημιούργησαν ένα ολοκληρωμένο, εύχρηστο και πρακτικό προϊόν για την υποστήριξη εκπαιδευτικών, συμβούλων καριέρας και εκπαιδευτικού προσωπικού στην καθημερινότητά τους. Ταυτόχρονα, τα ευρήματα της έρευνάς μας και οι συζητήσεις που είχαμε με βασικούς αρμόδιους φορείς, που υποστηρίζονται και από την ανατροφοδότηση που πήραμε από τις ομάδες-στόχους, μας βοηθούν να οδηγηθούμε σε συμπεράσματα για το τι έχουμε μάθει σχετικά με τον επαγγελματικό προσανατολισμό και το μέλλον του. Ως εκ τούτου, στόχος μας είναι να κάνουμε κάποιες εισηγήσεις για μελλοντικές πρωτοβουλίες στους φορείς χάραξης πολιτικής, και την ίδια στιγμή, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μια εικόνα για το πώς θα εξελιχθεί το θέμα αυτό στο άμεσο μέλλον. Εμπόδια: Τι εμποδίζει την εφαρμογή μιας σύγχρονης προσέγγισης στην επαγγελματική καθοδήγηση; Τα αποτελέσματα της έρευνας μας και οι εμπειρίες που αποκτήθηκαν κατά τη φάση της πιλοτικής εφαρμογής δείχνουν ότι υπάρχουν εμπόδια που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν. Τα εμπόδια αυτά είναι τουλάχιστον τρία. Από τη μία πλευρά, τα συστημικά εμπόδια εμποδίζουν την εφαρμογή ολοκληρωμένων και καινοτόμων προσεγγίσεων, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Από την άλλη πλευρά, οι πόροι που παρέχονται σε τοπικό επίπεδο και οι περιστάσεις θα πρέπει να ληφθούν υπόψη. Επιπλέον, η επιτυχία ή μη της προσέγγισης αυτής εξαρτάται από την προθυμία ή την απροθυμία αντίστοιχα του εκπαιδευτικού προσωπικού. Συστημικά εμπόδια Στο πλαίσιο του έργου SELFIE, προσπαθήσαμε να υιοθετήσουμε μια κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση για την επαγγελματική καθοδήγηση, με κύριο στόχο να σκεφτούμε τον επαγγελματικό προσανατολισμό και σχεδιασμό ως ένα θέμα που θα πρέπει να εφαρμοστεί στο σχολείο, όπως είναι τα μαθηματικά, η γεωγραφία ή η βιολογία. Μια τέτοια προσέγγιση φέρει τεράστια εμπόδια και δεν θα ήταν ρεαλιστικό να πούμε ότι μπορούμε να τα ξεπεράσουμε στο εγγύς μέλλον. Αυτό συμβαίνει λόγω της μεγάλης ποικιλίας στα συστήματα επαγγελματικού προσανατολισμού. Στην Ιρλανδία και τη Γερμανία, π.χ., οι 16

υπηρεσίες εκπαίδευσης στην επαγγελματική καθοδήγηση και τον προγραμματισμό αποτελούν ήδη μέρος των σχολικών συστημάτων, ενώ αυτό δεν συμβαίνει στην Κύπρο, όπου εξωτερικά, ιδιωτικά ιδρύματα παρέχουν επαγγελματική καθοδήγηση. Μια αλλαγή ενός τέτοιου συστήματος θα χρειαστεί, ίσως, δεκαετίες και θα πρέπει να εφαρμοστεί από την πολιτική και την κοινωνία. Παρ 'όλα αυτά, εμπόδια υπάρχουν και σε χώρες όπου ο επαγγελματικός σχεδιασμός αποτελεί ήδη μέρος των προγραμμάτων σπουδών. Συχνά, δεν αποτελεί αποκλειστικά ευθύνη των σχολείων για να αποφασίσουν αν θα μπορούν να εφαρμόσουν ένα πρόγραμμα σπουδών ή όχι, αλλά, οι εθνικές αρχές και οι φορείς χάραξης πολιτικής θα πρέπει να συζητήσουν και να συμφωνήσουν σχετικά με το περιεχόμενο που καλύπτεται στο πλαίσιο των προγραμμάτων σπουδών. Οι συμφωνίες αυτές, στη συνέχεια, συχνά βρίσκουν το δρόμο τους σε επίσημες εγκυκλίους με κατευθυντήριες γραμμές στην αρχή, με τα σχολεία να πρέπει να τις προσαρμόζουν στη συνέχεια στο τοπικό τους συγκείμενο. Επιπλέον, ανάλογα με τη χώρα, τα δημόσια σχολεία έχουν τυποποιημένα συστήματα διαχείρισης της ποιότητας, έτσι ώστε να αποδεικνύουν τα πρότυπα ποιότητας των προγραμμάτων σπουδών τους με βάση συγκεκριμένα κριτήρια. Έτσι, η εφαρμογή του κάθε μέρους των προγραμμάτων σπουδών του έργου SELFIE δεν είναι ρεαλιστική. Έχοντας αυτό κατά νου, τα προγράμματα που έχουν αναπτυχθεί είναι, ωστόσο, πολύτιμα, δεδομένου ότι ξεχωρίζουν σε ποιότητα, και ως εκ τούτου, λειτουργούν ως πυξίδα για τα σχολεία κατά το σχεδιασμό των δικών τους προγραμμάτων σπουδών. Επιπλέον, δείχνουν τα οφέλη μιας τέτοιας προσέγγισης, η οποία θα μπορούσε να κάνει τους φορείς χάραξης πολιτικής να ξανασκεφτούν τρέχουσες προσεγγίσεις. Τοπικοί πόροι και περιστάσεις Τα σύγχρονα μέσα παρέχουν πολλές διδακτικές δυνατότητες που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στον τομέα της εκπαίδευσης του επαγγελματικού προσανατολισμού και του σχεδιασμού. Αυτό, ωστόσο, δεν απαιτεί μόνο τη γνώση του εκπαιδευτικού για τις δυνατότητες αυτές και τον τρόπο υλοποίησης. Θα πρέπει τα σχολεία να διαθέτουν την υποδομή πληροφορικής που να παρέχει στους μαθητές την ευκαιρία να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο και να δημιουργούν μέσα. Επιπλέον, οι συσκευές κινητής τηλεφωνίας με οθόνη αφής μπορούν να επιφέρουν πολλά πλεονεκτήματα σε αυτό το πλαίσιο. Αυτός 17

είναι και ο λόγος για τον οποίο η πολιτική σχετικά με τη χρήση αυτών των συσκευών στο σχολείο από τους μαθητές και η πρόσβασή τους στο διαδίκτυο του σχολείου θα πρέπει να συζητηθεί εκ νέου. Ως εκ τούτου, τα σχολεία θα πρέπει να διασφαλίσουν αρχικά ότι οι εκπαιδευτικοί τους έχουν τις ικανότητες να εφαρμόζουν νέες προσεγγίσεις στο μάθημα του επαγγελματικού προσανατολισμού, που απαιτούν χρήση νέων μέσων τεχνολογίας. Την ίδια στιγμή, θα πρέπει να παρέχουν την απαραίτητη υποδομή, ή, τουλάχιστον, να εργαστούν για τα μέτρα ασφαλείας δεδομένων που να επιτρέπουν στους μαθητές να εργαστούν με τις δικές τους συσκευές. Εκπαιδευτικό Προσωπικό Ο επαγγελματικός προσανατολισμός και καθοδήγηση ακολουθεί μια ως επί το πλείστον παραδοσιακή προσέγγιση που δεν περιλαμβάνει, π.χ. τη δημιουργία προσωπικών μέσων ή τη χρήση «μη πιστοποιημένων» διαδικτυακών πόρων. Οι λόγοι για μια τέτοια προσέγγιση είναι εμφανείς, αλλά θα πρέπει να συζητηθούν εκ νέου. Ωστόσο, κάνοντας χρήση όρων με τους οποίους δεν υπάρχει εξοικείωση και δοκιμάζοντας νέες προσεγγίσεις, συχνά κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται άβολα και ανασφαλείς. Οι εκπαιδευτικοί και άλλοι επαγγελματίες της εκπαίδευσης θα μπορούσαν να αξιολογήσουν την ποιότητα αυτής της νέας προσέγγισης, ειδικότερα αφού δημιούργησαν το δικό τους ποιοτικό υλικό τα προηγούμενα χρόνια. Έτσι, οι εκπαιδευτικοί ή άλλα άτομα που ασχολούνται με τον επαγγελματικό προσανατολισμό στο σχολείο μπορεί να αντιμετωπίζουν με δισταγμό τις νέες προσεγγίσεις. Ως εκ τούτου, πιστεύουμε ότι θα πρέπει να ακολουθηθούν τα ακόλουθα βήματα: Οι εκπαιδευτικοί, οι σύμβουλοι και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να έρχονται αντιμέτωποι με σαφείς ενδείξεις που να αποδεικνύουν τα οφέλη και τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας νέας προσέγγισης και θα πρέπει να ευαισθητοποιούνται για τις δυνατότητες και την αξιοποίησή τους στα δικά τους μαθήματα. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με μελέτες περίπτωσης και δημοσιεύσεις ή μέσω ενός εισαγωγικού προγράμματος για εκπαιδευτικούς. Η εστίαση εδώ θα πρέπει να γίνει σε πρακτικά παραδείγματα που να περιγράφουν τα οφέλη σε σύγκριση με τις τρέχουσες προσεγγίσεις τους. Θα πρέπει να τονιστεί ότι δεν αναφερόμαστε απλά 18

στη χρήση όσο το δυνατόν περισσότερων νέων μέσων, αλλά στο να εξοικειωθούν με το πώς τα νέα μέσα μπορούν να συμπληρώνουν την τρέχουσα πρακτική και να είναι σε θέση να προσδιορίζουν πού βρίσκονται οι πραγματικές δυνατότητες. Επιπλέον, θα πρέπει να αναπτυχθεί μια σειρά πόρων που να περιλαμβάνει επεξηγηματικά μαθήματα, φύλλα εργασίας, κ.λπ. και να διατίθεται στο εκπαιδευτικό προσωπικό δωρεάν για χρήση και προσαρμογή. Συμπερασματικά, μπορούμε να τονίσουμε ότι είμαστε πεπεισμένοι από τα οφέλη μιας μαθητοκεντρικής προσέγγισης στην επαγγελματική καθοδήγηση, που να δίνει έμφαση στις διδακτικές δυνατότητες των νέων μέσων και ειδικότερα στις κινητές συσκευές (με οθόνη αφής), καθώς επιτρέπουν την αυτο-καθοδηγούμενη/ αυτο-καθοριζόμενη μάθηση που προωθεί την αυτονομία και την υπευθυνότητα του μαθητή. Τέτοιες προσεγγίσεις θα κερδίσουν τους επαγγελματίες της εκπαίδευσης και τους φορείς χάραξης πολιτικής, αλλά τα σύγχρονα συστήματα δεν επιτρέπουν ακόμα την ευρεία εφαρμογή, εκτός εάν η αλλαγή επιβάλλεται από την πολιτική και την κοινωνία. Αυτό το συμέρασμα μας οδηγεί στις εισηγήσεις που παρουσιάζονται στις επόμενες παραγράφους. Εισηγήσεις: Τι θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στις μελλοντικές πρωτοβουλίες και τι να γνωρίζουν οι φορείς χάραξης πολιτικής! Οι εμπειρίες που αποκτήθηκαν στα πλαίσια του έργου είναι πολύτιμες, καθώς μας δείχνουν πού θα πρέπει να ενεργοποιηθούμε στο μέλλον. Ως εκ τούτου, θα θέλαμε να παραθέσουμε τις ακόλουθες εισηγήσεις που στοχεύουν τόσο σε μελλοντικές πρωτοβουλίες, όσο και στους φορείς χάραξης πολιτικής: 1. Η έρευνα έδειξε ότι υπάρχει περισσότερο ή λιγότερο μια συμφωνία σχετικά με τα θέματα που θα καλυφθούν στο πλαίσιο ενός προγράμματος σπουδών επαγγελματικού προσανατολισμού. Έτσι, θα πρέπει να γίνουμε λιγότερο αφηρημένοι και θεωρητικοί. Χρειαζόμαστε παραδείγματα μαθημάτων, τετράδια εργασιών, εγχειρίδια, οδηγίες για τα εγχειρίδια, βάσεις δεδομένων με συνδέσμους σε πληροφορίες και διαδικτυακό υλικό και άλλο υλικό με πρακτικό προσανατολισμό. Ταυτόχρονα, χρειαζόμαστε περισσότερες μελέτες περίπτωσης και άλλες φάσεις πιλοτικής εφαρμογής που να παρέχουν ενδείξεις για τη 19

χρησιμότητα των νέων προσεγγίσεων και υλικών και που να δείχνουν πώς μπορούν να αξιοποιηθούν αυτά τα υλικά με ένα αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο. Αυτό θα ενημερώσει, θα ευαισθητοποιήσει και θα πείσει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, αλλά ιδιαίτερα τους επαγγελματίες της εκπαίδευσης. 2. Η εφαρμογή νέων προσεγγίσεων, σε ευρεία κλίμακα, σημαίνει αλλαγή και σε αυτή την περίπτωση δίνουμε έμφαση στην αλλαγή που θα συμβεί μέσα στα εκπαιδευτικά συστήματα. Το μέγεθος και, ως εκ τούτου, η δυσκολία είναι αναμενόμενα. Ο μόνος τρόπος για να κάνουμε την αλλαγή να συμβεί είναι να αυξήσουμε την ευαισθητοποίηση των ατόμων που έχουν τη δύναμη να το κάνουν. Αυτό θα πρέπει να συμβεί σε ένα μακρο-, μικρο- και μεσο-επίπεδο αντίστοιχα, σε όλα τα επίπεδα του εκπαιδευτικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένων όλων των σχετικών φορέων. Ως εκ τούτου, οι δραστηριότητες διάδοσης θα πρέπει αφορούν τις τοπικές, περιφερειακές και κρατικές αρχές, τα υπουργεία, αλλά και το εκπαιδευτικό προσωπικό. 3. Για να ξεπεραστούν τα συστημικά εμπόδια, μπορεί να βοηθήσουν τα αναθεωρημένα προγράμματα σπουδών που στοχεύουν άμεσα στους μαθητές και που παρέχουν πόρους και παραπομπές σε δωρεάν εκπαιδευτικό υλικό για αυτοκαθοδηγούμενη μάθηση. Αυτό διασφαλίζει ότι όλοι οι μαθητές θα έχουν πρόσβαση σε καλής ποιότητας επαγγελματικό προσανατολισμό, ανεξάρτητα από το πού προέρχονται και ανεξάρτητα από το σχολικό σύστημα ή τους δημόσιους οργανισμούς. Εν ολίγοις, θέλουμε να τονίσουμε ότι οι νέες προσεγγίσεις για την επαγγελματική καθοδήγηση είναι υψίστης σημασίας, καθώς η κοινωνία συνεχίζει να αλλάζει. Για να μην αφήσουμε τα συστήματα επαγγελματικού προσανατολισμού, και κατά συνέπεια, τους μαθητές στο περιθώριο, θα πρέπει να ενεργοποιηθούμε. Πρέπει να συνεχίσουμε με την ανάπτυξη πρακτικά προσανατολισμένου υλικού που να βοηθά τους επαγγελματίες της εκπαίδευσης στη διατήρηση υψηλής ποιότητας επαγγελματικού προσανατολισμού και θα πρέπει να αυξήσουμε την ευαισθητοποίηση για την ανάγκη της συζήτησης και του προβληματισμού για τον τρόπο με τον οποίο γίνεται ο επαγγελματικός προσανατολισμός αυτή τη στιγμή. Ως εκ τούτου, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι εκπαιδευτικοί θα 20

πρέπει να συμμετέχουν σε ένα διάλογο στο πλαίσιο του οποίου θα πρέπει να εξετάσουν τους κανονισμούς, τα επιστημονικά στοιχεία και τις τοπικές ανάγκες. Μόνο με αυτό τον τρόπο θα καταστεί δυνατή η αναπόφευκτη αλλαγή. 21