Σ.Δ.Ι. ΚΑΒΑΛΑ ΧΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΔΠΙΧΔΙΡΗΔΩΝ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΘΔΜΑ: «Ο ΗΓΕΣΗ ΜΕΣΑΡΡΤΘΜΙΣΗ : Η ΠΕΡΙΠΣΩΗ ΣΩΝ ΔΑΚΑΛΩΝ» ΠΟΤΓΑΣΡΙΑ: ΑΞΑΡΛΗ ΓΛΤΚΔΡΙΑ Α.Μ. 5184 ΤΠΔΤΘ. ΚΑΘΗΓ.: ΔΙΡΗΝΗ ΚΑΜΔΝΙΓΟΤ ΚΑΒΑΛΑ 2015
ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Κεθάιαην Πξώην: Δηζαγσγή...6 Σν εξεπλεηηθφ πξφβιεκα..6 Ο ζθνπφο ηεο έξεπλαο.7 Σφπνο θαη ρξφλνο πνπ δηελεξγήζεθε ε έξεπλα θαη ζηνηρεία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ νινθιήξσζή ηεο...8 Πξνζθνξά ηεο έξεπλαο- Παξαγφκελα νθέιε 9 Γνκή ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο 10 2. Κεθάιαην Γεύηεξν: Σν Διιεληθό Δθπαηδεπηηθό ύζηεκα 12 Ηζηνξηθή πεξηγξαθή ηεο εθπαίδεπζεο ζηελ Διιάδα- Κεηαξξπζκίζεηο θαη δνκηθέο αιιαγέο..12 Γνκή ηνπ ειιεληθνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο 15 Οξγάλσζε θαη δηνίθεζε ηνπ ειιεληθνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο επηινγέο ζηειερψλ εθπαίδεπζεο 25 3. Κεθάιαην Σξίην: Θεσξεηηθό ππόβαζξν θαη αλαζθόπεζε βηβιηνγξαθίαο 32 Ζγεζία..32 Ζ ζεκαληηθφηεηα ηεο εγεζίαο.32 Οξηζκνί ηεο εγεζίαο..33 Υαξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα εγέηε 36 Θεσξίεο εγεζίαο..36 Βαζηθνί Ζγεηηθνί Σξφπνη πκπεξηθνξάο..38 Ζ έλλνηα ηνπ εγέηε-κεηαξξπζκηζηή.39 Δίδε εγεζίαο ζηελ εθπαίδεπζε..41 Αλαζθφπεζε Βηβιηνγξαθίαο 42 Γηεζλείο Έξεπλεο 42 Έξεπλεο γηα ηελ Διιάδα.45 4. Κεθάιαην Σέηαξην: Μεζνδνινγία Έξεπλαο θαη Απνηειέζκαηα.53 Κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο.53 Σν εξσηεκαηνιφγην ηεο πνζνηηθήο έξεπλαο 53 Γεηγκαηνιεπηηθή κέζνδνο ηεο πνζνηηθήο έξεπλαο- Πιεζπζκφο...55 2
Πξνζδηνξηζκφο πιαηζίνπ δείγκαηνο 55 Θαζνξηζκφο κνλάδαο δεηγκαηνιεςίαο..55 Γεηγκαηνιεςία - Κέγεζνο δείγκαηνο.55 ηαηηζηηθή αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ηεο πνζνηηθήο έξεπλαο 56 Γεκνγξαθηθφ πξνθίι δείγκαηνο 56 Δξγαζηαθφ πξνθίι δείγκαηνο..57 Κειέηε ησλ κεηαβιεηψλ πνπ θαζνξίδνπλ ην εγεηηθφ ζηπι ηνπ εξγαδφκελνπ..58 Υαξαθηεξηζηηθά πεξηγξαθήο ηνπ εγεηηθνχ ζηπι ησλ δαζθάισλ.60 Κειέηε ησλ κεηαβιεηψλ πνπ πεξηγξάθνπλ ηηο ηθαλφηεηεο ησλ δαζθάισλ 62 Παξαθνινχζεζε ζεκηλαξίσλ πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ εγεζία..62 Σππηθά πξνζφληα εγέηε θαη δηάζεζε ηνπ δαζθάινπ γηα αλέιημε 63 Παξαγνληηθή Αλάιπζε 64 Παξάγνληεο δηακφξθσζεο εγεηηθψλ ζηπι ησλ δαζθάισλ.64 Παξάγνληεο δηαθνξνπνίεζεο ησλ ηθαλνηήησλ ησλ εξγαδνκέλσλ 67 K-Means Cluster Analysis.69 Αλάιπζε ζε ζπζηάδεο κε βάζε ηε κεηαβιεηή εγεηηθφ ζηπι εξγαδνκέλσλ 69 Αλάιπζε ζε ζπζηάδεο κε βάζε ηε κεηαβιεηή ηθαλφηεηεο ησλ εξγαδνκέλσλ.70 Αλάιπζε ζε ζπζηάδεο κε βάζε ηα ηππηθά θαη νπζηαζηηθά πξνζφληα Γηεπζπληνχ 71 Γηεξεχλεζε ειέγρνπ ππνζέζεσλ κεηαμχ κεηαβιεηψλ ζηπι εγεζίαο θαη θνηλσληθψλ, δεκνγξαθηθψλ θαη εξγαζηαθψλ κεηαβιεηψλ ησλ δαζθάισλ..73 Απνηειέζκαηα έιεγρνπ ππνζέζεσλ Υ 2 κεηαμχ ζηπι εγεζίαο θαη έηε πξνυπεξεζίαο.73 Απνηειέζκαηα έιεγρνπ ππνζέζεσλ Υ2 κεηαμχ ζηπι εγεζίαο θαη ζέζε εξγαζίαο.75 Απνηειέζκαηα έιεγρνπ ππνζέζεσλ Υ2 κεηαμχ ζηπι εγεζίαο θαη θχινπ δαζθάισλ..76 Απνηειέζκαηα έιεγρνπ ππνζέζεσλ Υ2 κεηαμχ ζηπι εγεζίαο θαη ειηθίαο δαζθάισλ.78 Απνηειέζκαηα έιεγρνπ ππνζέζεσλ Υ2 κεηαμχ ζηπι εγεζίαο θαη νηθνγελεηαθήο θαηάζηαζεο.80 3
Απνηειέζκαηα έιεγρνπ ππνζέζεσλ Υ 2 κεηαμχ ηθαλνηήησλ εγεζίαο θαη θνηλσληθψλ, δεκνγξαθηθψλ θαη εξγαζηαθψλ κεηαβιεηψλ ησλ δαζθάισλ 82 Απνηειέζκαηα έιεγρνπ ππνζέζεσλ Υ2 κεηαμχ ηθαλνηήησλ εγεζίαο θαη έηε πξνυπεξεζίαο ησλ δάζθαισλ 82 Απνηειέζκαηα έιεγρνπ ππνζέζεσλ Υ2 κεηαμχ ηθαλνηήησλ εγεζίαο θαη ζέζεο εξγαζίαο ησλ δάζθαισλ..83 Απνηειέζκαηα έιεγρνπ ππνζέζεσλ Υ2 κεηαμχ ηθαλνηήησλ εγεζίαο θαη ζέζεο εξγαζίαο ησλ δάζθαισλ..85 Απνηειέζκαηα έιεγρνπ ππνζέζεσλ Υ2 κεηαμχ ηθαλνηήησλ εγεζίαο θαη ειηθίαο ησλ δάζθαισλ 87 Απνηειέζκαηα έιεγρνπ ππνζέζεσλ Υ2 κεηαμχ ηθαλνηήησλ εγεζίαο θαη νηθνγελεηαθήο θαηάζηαζεο ησλ δάζθαισλ.88 Απνηειέζκαηα έιεγρνπ ππνζέζεσλ Υ 2 κεηαμχ ηππηθψλ πξνζφλησλ ησλδηεπζπληψλ- εγεηψλ, θαζψο θαη ηελ πξφζεζε λα γίλνπλ νη ίδηνη δηεπζπληέο, αιιά θαη αλ πηζηεχνπλ φηη έρνπλ ηα απαηηνχκελα νπζηαζηηθά πξνζφληα θαη ησλ θνηλσληθψλ, δεκνγξαθηθψλ θαη εξγαζηαθψλ κεηαβιεηψλ ησλ δαζθάισλ 90 Απνηειέζκαηα έιεγρνπ ππνζέζεσλ Υ2 κεηαμχ ησλ ηππηθψλ πξνζφλησλ ησλ δηεπζπληψλ- εγεηψλ, θαζψο θαη ηελ πξφζεζε ηνπο λα γίλνπλ νη ίδηνη δηεπζπληέο, αιιά θαη αλ πηζηεχνπλ φηη έρνπλ ηα απαηηνχκελα νπζηαζηηθά πξνζφληα έηε πξνυπεξεζίαο ησλ δαζθάισλ..90 Απνηειέζκαηα έιεγρνπ ππνζέζεσλ Υ2 κεηαμχ ησλ ηππηθψλ πξνζφλησλ ησλ δηεπζπληψλ- εγεηψλ, θαζψο θαη ηελ πξφζεζε ηνπο λα γίλνπλ νη ίδηνη δηεπζπληέο, αιιά θαη αλ πηζηεχνπλ φηη έρνπλ ηα απαηηνχκελα νπζηαζηηθά πξνζφληα ζέζεο εξγαζίαο ησλ δαζθάισλ..92 Απνηειέζκαηα έιεγρνπ ππνζέζεσλ Υ2 κεηαμχ ησλ ηππηθψλ πξνζφλησλ ησλ δηεπζπληψλ- εγεηψλ, θαζψο θαη ηελ πξφζεζε ηνπο λα γίλνπλ νη ίδηνη δηεπζπληέο, αιιά θαη αλ πηζηεχνπλ φηη έρνπλ ηα απαηηνχκελα νπζηαζηηθά πξνζφληα ζέζεο εξγαζίαο ησλ δαζθάισλ..93 Απνηειέζκαηα έιεγρνπ ππνζέζεσλ Υ2 κεηαμχ ησλ ηππηθψλ πξνζφλησλ ησλ δηεπζπληψλ- εγεηψλ, θαζψο θαη ηελ πξφζεζε ηνπο λα γίλνπλ νη ίδηνη δηεπζπληέο, αιιά θαη αλ πηζηεχνπλ φηη έρνπλ ηα απαηηνχκελα νπζηαζηηθά πξνζφληα ειηθίαο ησλ δαζθάισλ 95 4
Απνηειέζκαηα έιεγρνπ ππνζέζεσλ Υ2 κεηαμχ ησλ ηππηθψλ πξνζφλησλ ησλ δηεπζπληψλ- εγεηψλ, θαζψο θαη ηελ πξφζεζε ηνπο λα γίλνπλ νη ίδηνη δηεπζπληέο, αιιά θαη αλ πηζηεχνπλ φηη έρνπλ ηα απαηηνχκελα νπζηαζηηθά πξνζφληα νηθνγελεηαθήο θαηάζηαζεο ησλ δαζθάισλ..96 πκπεξάζκαηα θεθαιαίνπ.97 5. Κεθάιαην Πέκπην: Πεξίιεςε-πκπεξάζκαηα- Πεξηνξηζκνί- Πξνηάζεηο ηεο έξεπλαο...99 Πεξίιεςε ηεο έξεπλαο 99 πκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο 100 χλνςε ζπκπεξαζκάησλ.103 Πεξηνξηζκνί ηεο έξεπλαο.104 Πξνηάζεηο 104 Πξνηάζεηο πξνο ηνπο ππεπζχλνπο γηα ηελ ηνπνζέηεζε δαζθάισλ εγεηψλ ζηηο ζρνιηθέο κνλάδεο θαη ζηα ζρνιεία..104 Πξνηάζεηο γηα πεξαηηέξσ έξεπλα..105 Δπίινγνο 106 6. Βηβιηνγξαθία.107 5
ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΡΧΣΟ ΔΙΑΓΧΓΗ 1.1 Σν Δξεπλεηηθό Πξόβιεκα ην πιαίζην ηεο νξγαλσηηθήο ζεσξίαο, ε εγεζία απνηειεί κία βαζηθή δηεπζπληηθή δνκή (Miles and Wang, 2001). Ο βαζκφο ζηνλ νπνίν έρεη εξεπλεζεί θαη αλαιπζεί ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία αληηθαηνπηξίδεη ηηο παξαδνρέο πνπ απνδίδεηαη ζηε ζεκαζία ηεο εγεηηθήο ζπκπεξηθνξάο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ επηηπρία ηεο νξγάλσζεο (Wang & Hsieh, 2013). Κέρξη πεξίπνπ ην 1930, δελ ππήξρε κεγάιν αθαδεκατθφ ελδηαθέξνλ γηα ην ρψξν ηεο εγεζίαο, παξφηη είραλ αλαπηπρζεί ζεσξίεο αθφκε απφ ηνλ 18 ν αηψλα, φπσο γηα παξάδεηγκα ηνπ Taylor (ηέιε 1800 ζηνλ Υαξαιαµπίδε, ρ.εκ.), Weber (1922), Follett (1926) θαη Gulick (1937). Ο Barnard (1938) έδσζε έλαλ λέν νξηζκφ ηεο Ζγεζίαο: Ζ ηθαλφηεηα ελφο αλσηέξνπ λα επεξεάδεη ηελ ζπκπεξηθνξά ησλ πθηζηακέλσλ θαη λα ηνπο πείζεη λα αθνινπζήζνπλ κηα ζπγθεθξηκέλε πνξεία δξάζεο (https://www.etsu.edu/ahsc/documents/leadership_theories.pdf). πκπεξαζκαηηθά, ε «Ζγεζία» σο νξνινγία θαη έλλνηα έρεη γίλεη αληηιεπηή κε δηάθνξνπο ηξφπνπο. Θαηά ηα ηειεπηαία 70 ρξφληα, πάλσ απφ δηαθνξεηηθέο πξνζεγγίζεηο γηα ηελ απνηειεζκαηηθή εγεζία έρνπλ αλαπηπρζεί (Fleishman et al., 1991). Ο Gronn (1997) ζεψξεζε φηη ήηαλ αλεπαξθείο νη σο ηφηε αληηιήςεηο γηα ηελ απνδνηηθφηεηα ηεο εγεζίαο θαη ηελ επηηπρεκέλε νξγαλσηηθή απφδνζε κε απνηέιεζκα νη νξγαληζκνί θαη ε εγεζία ησλ νξγαληζκψλ λα θηλεζνχλ ζε κηα λέα επνρή εθ-κνληεξληζκνχ θαη δηαξθψλ αιιαγψλ ζηα πιαίζηα ηεο παγθνζκηνπνίεζεο. Οη Kan and Parry (2004) αλαθέξνπλ φηη ε εγεζία είλαη κηα δπλακηθή έλλνηα πνπ βαζίδεηαη ζε ζπκκεηνρηθέο δηαδηθαζίεο, αλάινγεο κε ηελ θνπιηνχξα θαη ην πεξηβάιινλ ηνπ νξγαληζκνχ, θαζψο φηη ηέζζεξα ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά πνπ αθνξνχλ ηε θχζε ηεο εγεζίαο αλαθέξνληαη ζπζηεκαηηθά ζηε βηβιηνγξαθία. 6
Ζ εγεζία: α) ζπλδέεηαη ζηελά κε ηελ έλλνηα ηεο αιιαγήο (Parry, 1998; Osborn et. al., 2002), β) πεξηιακβάλεη ηελ επίδξαζε ησλ άιισλ (Zaccaro et. al., 2001; Bess and Goldman, 2001), γ) ιεηηνπξγεί κέζα ζε έλα νκαδηθό πιαίζην (Hackman and Johnson, 1996; Zaccaro et al., 2001; Ammeter et al., 2002) θαη δ) πεξηιακβάλεη ηελ επίηεπμε ζηόρσλ (Ohman, 2000). Οη Mariona and Uhl-Bienb (2001) επηζεκαίλνπλ φηη νη παξαπάλσ παξάγνληεο ζε ζπλδπαζκφ κε ην φηη ε εγεζία απνηειεί δηαδηθαζία, δεκηνχξγεζε θνξεζκφ επηξξνήο ζε ζέκαηα νξγαλσηηθήο ζπκπεξηθνξάο πνπ είρε σο απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία ελφο λένπ είδνπο εγεζίαο πνπ βαζίδεηαη ζηε ζπλεξγαζία. Άξα, ν ζθνπφο ηνπ εγέηε είλαη λα βνεζήζεη ηελ νκάδα ηνπ λα δηαηππψζεη ην φξακα ηεο, λα πξνηείλεη ιχζεηο γηα επηθείκελα πξνβιήκαηα, λα δηνρεηεχεη ηα ζπλαηζζήκαηα ησλ κειψλ ηεο ζε επνηθνδνκεηηθέο θαηεπζχλζεηο, φπσο θαη λα ρεηξίδεηαη θαηάιιεια ηηο ζρέζεηο ησλ κειψλ ηεο νκάδαο ηνπ κε ηνπο αλσηέξνπο ηεο (Hooijberg θά 1997). Απηά ηα ραξαθηεξηζηηθά είλαη πνπ ππνδεηθλχνπλ ηε ζεκαληηθφηεηα ηνπ εγέηε σο νληφηεηα θαη δίλνπλ ζηε δηαδηθαζία ηεο εγεζίαο κηα λέα δηάζηαζε, κε λέεο θαηλνηφκεο πξνζεγγίζεηο φπσο, «ραξηζκαηηθή εγεζία», «κεηαξξπζκηζηηθή εγεζία», θαη «εγεζία ζπλαιιαγψλ» ή «ζπλαιιαθηηθή εγεζία» (Mariona and Uhl-Bienb, 2001). Απφ ηηο λέεο αληηιήςεηο εγεζίαο, ν εγέηεο κεηαξξπζκηζηήο ζεσξείηαη σο ε πην ζεκαληηθή θαη εηδηθφηεξα ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε. Γηα ην ιφγν απηφ, ε εξγαζία απηή ζα έρεη σο επίθεληξν αλάιπζεο ηελ κεηαξξπζκηζηηθή εγεζία θαη ζπγθεθξηκέλα ζην πξφζσπν πνπ ηελ αζθεί, ηνλ εγέηε κεηαξξπζκηζηή. 1.2 θνπόο ηεο έξεπλαο Ο εγέηεο είλαη κηα πνιχ ζεκαληηθή νληφηεηα θαη δηαδξακαηίδεη έλαλ απφ ηνπο ζπνπδαηφηεξνπο ξφινπο γηα ηελ εθπιήξσζε ησλ ζηφρσλ ελφο νξγαληζκνχ. Δμίζνπ ζεκαληηθφ ξφιν έρεη θαη ζηνλ ηνκέα φπνπ κειεηά ε παξνχζα έξεπλα, ζηνλ θιάδν ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Ο εγέηεο-κεηαξξπζκηζηήο δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφηαην ξφιν ζηελ αλάπηπμε 7
θαη ηελ απνδνηηθφηεηα ησλ ζρνιείσλ. Δίλαη ην πξφζσπν εθείλν πνπ εδξαηψλεη ηε ζέζε ηνπ ζρνιείνπ ζηε ζπλείδεζε ησλ γνλέσλ θαη ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο. Ο ξφινο ηνπ εγέηε ζε έλα ζρνιείν κπνξεί λα ελαιιάζζεηαη απφ απηφλ ηνπ κάρηκνπ δαζθάινπ ηάμεο κέρξη θαη ηνπ δηεπζπληή. ηελ έξεπλα πνπ δηεμήρζε, κειεηήζεθε ν βαζκφο ζηνλ νπνίν ν δάζθαινο ζεσξεί ηνλ εαπηφ ηνπ εγέηε, θέξλεη εηο πέξαο ηνπο ζηφρνπο ηεο νκάδαο ηνπ θαη θηάλεη ηειηθά ζην επίπεδν λα ζεσξείηαη κεηαξξπζκηζηήο. Ιακβάλνληαο ππφςε ηε ζεκαληηθφηεηα ηνπ ξφινπ ηνπ εγέηεκεηαξξπζκηζηή ζην ζχγρξνλν ζρνιείν, ζθνπφο ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη λα δηεξεπλεζεί ην θαηά πφζνλ νη δάζθαινη ζεσξνχλ φηη έρνπλ ηθαλφηεηεο εγεζίαο θαη σο εθ ηνχηνπ λα γίλνπλ εγέηεο ζην ρψξν εξγαζίαο ηνπο. Δπίζεο, βαζηθά ζεκεία πξνο έξεπλα απνηεινχλ ν εληνπηζκφο ησλ παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ ηελ απφδνζε ηνπ εγέηε ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο νκάδαο ηνπ θαη ηεο εθπαίδεπζεο γεληθφηεξα, θαη ν εληνπηζκφο ησλ παξαγφλησλ πνπ εκθαλίδνληαη θαηά ηε ζπζρέηηζε ησλ εγεηηθψλ ζηπι. Σέινο, αλάινγα κε ηα απνηειέζκαηα ηα νπνία ζα πξνθχςνπλ, ζα πξνζδηνξηζηνχλ νη παξάγνληεο νη νπνίνη ζα ζπληειέζνπλ ζηε βειηηζηνπνίεζε ηεο δηαδηθαζίαο απηνχ ηνπ ηχπνπ εγεζίαο. Οη επηκέξνπο ζηφρνη ηεο έξεπλαο απηήο είλαη: 1. Λα εξεπλεζεί αλ ν δάζθαινο/εξσηψκελνο ζεσξεί φηη δηαζέηεη ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά πνπ πξέπεη λα εκθαλίδεη ν εγέηεο, ψζηε λα ζεσξείηαη κεηαξξπζκηζηήο. 2. Λα εξεπλεζεί αλ κπνξνχλ νη δάζθαινη λα νκαδνπνηεζνχλ ζε φκνηα ζπκπεξηθνξά βάζε ησλ πηζηεχσ ηνπο πξνο ηα ηππηθά πξνζφληα εγεζίαο. 3. Λα πξαγκαηνπνηεζεί έιεγρνο ησλ παξαθάησ εξεπλεηηθψλ ππνζέζεσλ: Ζ1: ηα θνηλσληθά, δεκνγξαθηθά θαη εξγαζηαθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ δαζθάισλ επηδξνχλ ζην εγεηηθφ ηνπο ζηπι, ζηηο ηθαλφηεηεο εγεζίαο ηνπο θαη ζηηο ζηάζεηο ηνπο σο πξνο ηα ηππηθά πξνζφληα ηνπ δηεπζπληή 1.3. Σόπνο θαη ρξόλνο πνπ δηελεξγήζεθε ε έξεπλα θαη ζηνηρεία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο Ζ κειέηε βαζίδεηαη ζε δεπηεξνγελή αιιά θαη πξσηνγελή ζηνηρεία θαη αλαιχεηαη πεξαηηέξσ κέζσ ηεο πνζνηηθήο έξεπλαο ε νπνία δηεμήρζε απφ ηνλ 8
επηέκβξην ηνπ 2014 έσο ην Κάην ηνπ 2014. Ζ πνζνηηθή έξεπλα πξαγκαηνπνηήζεθε κε ην Multifactor Leadership Questionnaire, ην νπνίν θαη ηξνπνπνηήζεθε ζε κηθξφ βαζκφ γηα απηφ ην ζθνπφ. Σν εξσηεκαηνιφγην MLQ πξνήιζε απφ πνηνηηθέο έξεπλεο ησλ Bass θαη Avolio (1990). Ζ ζπκπιήξσζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ έγηλε απφ δαζθάινπο ελ ελεξγεία κνλίκνπο. Χο ηφπνο δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο νξίζηεθε ε πφιε ηεο Θεζζαινλίθεο. Ζ έξεπλα εζηηάζηεθε ζε δείγκα πνπ πξνέξρεηαη απφ ηνλ αληίζηνηρν πιεζπζκφ, κε δείγκα απφ ην ζχλνιν ησλ δαζθάισλ ηεο πφιεο ηεο αλαηνιηθήο Θεζζαινλίθεο. 1.4 Πξνζθνξά ηεο έξεπλαο-παξαγόκελα νθέιε Ζ κειέηε γηα ηνλ εγέηε θαη ηηο κεηαξξπζκηζηηθέο ηνπ ηθαλφηεηεο ζηηο νκάδεο εθπαηδεπηηθψλ πνπ εγείηαη, ζα παξέρεη πιεξνθνξίεο γηα ηελ εζσηεξηθή ιεηηνπξγία ησλ δεκνηηθψλ ζρνιείσλ θαη ηξφπνπο βειηίσζήο ηεο. Αθφκε, ζα δψζεη ηε δπλαηφηεηα ζην Τπνπξγείν παηδείαο, ζηηο πεξηθεξεηαθέο Γηεπζχλζεηο θαη ζηηο θαηά λνκφ Γηεπζχλζεηο εθπαίδεπζεο λα δηακνξθψζνπλ ηελ πνιηηηθή ηνπο κε βάζε ηνπο ζηφρνπο πνπ ζέηνπλ ζηνπο δηεπζπληέο θαη πξντζηακέλνπο ησλ ζρνιείσλ. Σέινο, ζα βνεζήζεη, ψζηε λα αληηιεθζνχλ πνηεο είλαη νη πξαγκαηηθέο αλάγθεο ηεο εθπαίδεπζεο θαη πσο κπνξνχλ λα γίλνπλ ηα ζρνιεία πην απνδνηηθά. Σέινο, επεηδή ιίγεο κειέηεο έρνπλ δηεμαρζεί γηα ηελ κεηαξξπζκηζηηθή εγεζία ζηνλ θιάδν ησλ δεκνηηθψλ ζρνιείσλ κε βάζε ηα ειιεληθά δεδνκέλα, ζεσξείηαη φηη ηα απνηειέζκαηα θαη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ ζα πξνθχςνπλ κεηά απφ ηε ζπιινγή, επεμεξγαζία θαη αλάιπζε ησλ ζηνηρείσλ ζα ζπλδξάκνπλ νπζηαζηηθά: ηε ζεσξεηηθή αιιά θαη πξαθηηθή πξνζέγγηζε ηνπ ππφ κειέηε αληηθεηκέλνπ, θαζφηη θαη ε κεηαξξπζκηζηηθή εγεζία σο κνληέιν δηνίθεζεο ησλ ζρνιείσλ δελ έρεη αλαπηπρζεί ηδηαίηεξα. ην λα βνεζήζνπλ κειινληηθά άιινπο εξεπλεηέο είηε ζε ζέκαηα αλζξψπηλσλ πφξσλ είηε ζε ζέκαηα management, λα δηεμάγνπλ έξεπλεο εμεξεπλψληαο πεξηζζφηεξν απηά ηα ζπκπεξάζκαηα θαη εμάγνληαο λέα, πνπ λα βνεζνχλ ζηελ επέθηαζε ηνπ εξεπλεηηθνχ πεδίνπ. 9
ηελ αχμεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ εξγαδνκέλσλ, ζηελ θαιχηεξε ζπλεξγαζία ησλ κειψλ ησλ νκάδσλ (εθπαηδεπηηθψλ) θαη ησλ πξντζηακέλσλ-δηεπζπληψλ (εγεηψλ) ηνπο θαη ζηε βειηηζηνπνίεζε ησλ ζρέζεσλ ησλ εξγαδνκέλσλ ζηνλ θιάδν ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο γεληθφηεξα. Σέινο, πηζηεχεηαη φηη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ ζα πξνθχςνπλ απφ ηελ αλάιπζε ησλ ζηνηρείσλ ζα βνεζήζνπλ ηε δηνίθεζε ησλ πξσηνβάζκησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ, ζην λα δηακνξθψζνπλ κηα πγηή νξγάλσζε, ε νπνία ζα βνεζήζεη ζηελ ηθαλνπνίεζε ησλ εξγαδνκέλσλ, κέζσ εληνπηζκνχ ησλ θαηάιιεισλ «εγεηηθψλ κνξθψλ» ζηηο δχζθνιεο ζπγθπξίεο πνπ βηψλεη ε ρψξα θαη ε πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε εηδηθφηεξα. 1.5 Γνκή ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο Ζ πηπρηαθή εξγαζία απνηειείηαη απφ πέληε θεθάιαηα. Ζ δνκή ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο θαηά θεθάιαηα έρεη σο εμήο: Θεθάιαην 1: Σν πξψην θεθάιαην αλαθέξεηαη ζην πξφβιεκα, ζην ζθνπφ θαη ζηνπο επηκέξνπο ζηφρνπο ηεο έξεπλαο. Δπίζεο, δίλεη ηνλ ηφπν θαη ρξφλν δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο θαζψο θαη ηα αλακελφκελα απφ απηήλ νθέιε. Σέινο, παξνπζηάδεη θαη ηε δνκή ηεο πηπρηαθήο. Θεθάιαην 2: Σν δεχηεξν θεθάιαην αλαθέξεηαη ζε ηζηνξηθά ζηνηρεία θαη πιεξνθνξίεο πνπ αθνξνχλ ην εθπαηδεπηηθφ καο ζχζηεκα, ηε δνκή, ηελ νξγάλσζε θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ, θαζψο θαη ηνπο λφκνπο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ αμηνιφγεζε ησλ δαζθάισλ θαη πξντζηακέλσλ. Θεθάιαην 3: Σν ηξίην θεθάιαην πεξηιακβάλεη ηε γεληθή θαη εηδηθή βηβιηνγξαθία. Αλαθέξεηαη ζηε ζεσξία ηεο εγεζίαο, θαζψο θαη ζε πξνεγνχκελεο έξεπλεο πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηελ ππφ κειέηε αληηθείκελν ή παξεκθεξείο ζέκαηα, ηελ κεζνδνινγία πνπ ρξεζηκνπνίεζαλ θαη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ αλέθπςαλ. 10
Θεθάιαην 4: Σν ηέηαξην θεθάιαην πεξηγξάθεη ηελ αθνινπζνχκελε απφ ηελ εξεπλήηξηα κεζνδνινγία ηεο πνζνηηθήο έξεπλαο. Δπηπιένλ, αλαθέξεη ηνπο πεξηνξηζκνχο ηεο έξεπλαο θαη ηηο ζηαηηζηηθέο αλαιχζεηο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ. Δπηπξφζζεηα, παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα ηεο αμηνπηζηίαο ησλ εξσηεκαηνινγίσλ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ. Σέινο, παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα ηεο πνζνηηθήο έξεπλαο. Δηδηθφηεξα, δίλεη ηελ αλάιπζε πνπ έγηλε θαη εξκελεχεη ηα απνηειέζκαηά ηεο. Θεθάιαην 5: Σν πέκπην θεθάιαην πεξηέρεη ηελ πεξίιεςε ηεο έξεπλαο, ηα βαζηθά ζπκπεξάζκαηα, θαζψο θαη ηηο πξνηάζεηο. Οη πξνηάζεηο δίλνληαη ζε δχν θαηεπζχλεηο- κία πξνο ηνπο ππεπζχλνπο πνπ έρνπλ αξκνδηφηεηα γηα ηηο θξίζεηο πξντζηάκελσλ- δηεπζπληψλ, αιιά θαη πξνηάζεηο γηα πεξαηηέξσ έξεπλα. 11
ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΓΔΤΣΔΡΟ ΣΟ ΔΛΛΗΝΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΤΣΗΜΑ Κε βάζε ην ζχληαγκα, ε εθπαίδεπζε είλαη επζχλε ηεο πνιηηείαο θαη παξέρεηαη δσξεάλ ζε φιεο ηηο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο απφ ην Λεπηαγσγείν κέρξη θαη ην Παλεπηζηήκην. Ζ νξγάλσζε, ε δηνίθεζε θαη ην πεξηερφκελν ησλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ, ειέγρνληαη απφ ην θεληξηθφ θξάηνο, αθνχ έρνπκε έλα αλαιπηηθφ πξφγξακκα, εληαία σξνιφγηα πξνγξάκκαηα γηα ίδηνπ ηχπνπ ζρνιεία θαη εγθεθξηκέλα βηβιία. ηελ Πξσηνβάζκηα θαη Γεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε ππάξρεη θαη έλαο κηθξφο αξηζκφο ηδησηηθψλ ζρνιείσλ, πνπ εθαξκφδνπλ ην ίδην πξφγξακκα ζπνπδψλ κε ηα δεκφζηα ζρνιεία. ηελ Σξηηνβάζκηα Δθπαίδεπζε φκσο, κφλν ηα θξαηηθά παλεπηζηήκηα θαη ηδξχκαηα παξέρνπλ αλαγλσξηζκέλα πηπρία, αθνχ δελ αλαγλσξίδνληαη αθαδεκατθά ηα πηπρία ησλ ηδησηηθψλ ζρνιψλ πνπ ιεηηνπξγνχλ ζηελ Διιάδα, αθφκα θαη αλ απνηεινχλ παξαξηήκαηα ή ζπλεξγάδνληαη κε μέλα παλεπηζηήκηα. Όια ηα παξαπάλσ βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζχγρξνλνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο, θαζηζηνχλ ζαθέο φηη απηφ είλαη ηδηαίηεξα ζπγθεληξσηηθφ. Γεληθφηεξα ζε θξάηε κε απνθεληξσκέλν ζχζηεκα δηνίθεζεο, φπνπ ηα πάληα ιεηηνπξγνχλ ζηα πιαίζηα ησλ λφκσλ ηεο αγνξάο, παξαηεξείηαη ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα λα είλαη ζπγθεληξσηηθφ θαη ην Τπνπξγείν Παηδείαο λα απνθαζίδεη γηα ην ζχλνιν ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο. Φαίλεηαη, ε ηδησηηθνπνηεκέλε νηθνλνκία ηεο αγνξάο λα ππεξεηείηαη θαιχηεξα απφ έλα θξαηηθνπνηεκέλν ζπγθεληξσηηθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα (Κπνπδάθεο, 1993 ζ. 76). 2.1 Ιζηνξηθή πεξηγξαθή ηεο εθπαίδεπζεο ζηελ Διιάδα - Μεηαξξπζκίζεηο θαη δνκηθέο αιιαγέο Σα θεμέλια του εκπαιδευτικού μας συστήματος κπήθαλ επί ηεο επνρήο ηνπ Όζσλα κε τα Διατάγματα του 1834,του 1836 και του 1837. Αξγφηεξα 12
κε ηα λνκνζρέδηα ηνπ 1899 δεκηνπξγείηαη έλα δεκνηηθφ ζρνιείν γηα φιε ηελ Διιάδα κε εληαίν πξφγξακκα καζεκάησλ. Αθνινπζνχλ ζπλερείο κεηαξξπζκίζεηο απφ ην 1913 έσο ην 1917 θαη ε κεηαξξχζκηζε ηνπ 1929, πνπ δηαθφπηνληαη φκσο απφ ηηο δηθηαηνξίεο ηνπ Θνλδχιε θαη ηνπ Κεηαμά. Θαηά ηελ γεξκαληθή θαηνρή αιιά θαη θαηά ηελ αληίζηαζε ε παηδεία πεξλά κηα ηαξαγκέλε πεξίνδν, θαη κφλν θαηά ην 1964 κε ηελ θπβέξλεζε ηνπ Γεσξγίνπ Παπαλδξένπ μεθηλά κηα λέα κεηαξξπζκηζηηθή πξνζπάζεηα. Ζ πξνζπάζεηα απηή επηθεληξψλεηαη θπξίσο ζε αιιαγέο ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ ζα πξνάγνπλ ηελ ηζφηεηα θαη ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ζηελ εθπαίδεπζε, κε έκθαζε θπξίσο ζηελ τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση. Ζ δσξεάλ εθπαίδεπζε επεθηάζεθε ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε, θαηαξγήζεθαλ νη εμεηάζεηο γηα ηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε θαη έγηλαλ βαζηθέο αιιαγέο ζην ζχζηεκα εμεηάζεσλ γηα είζνδν ζην παλεπηζηήκην κε έλα ζχζηεκα εληαίσλ γεληθψλ εμεηάζεσλ, πνπ αληηθαηέζηεζε ηηο μερσξηζηέο εμεηάζεηο ζε θάζε ζρνιείν. Οη πξνεγνχκελνη πνιιαπινί ηχπνη ζρνιείσλ ηεο γεληθήο εθπαίδεπζεο κεηαηξάπεθαλ ζε δχν μερσξηζηά ζρνιεία: ην κή επηιεθηηθφ Γπκλάζην (θαηψηεξε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε), πνπ ππάξρεη αθφκε θαη ζήκεξα, θαη ην Ιχθεην (αλψηεξε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε), πνπ ελζσκάησλε πιένλ ηηο πξαθηηθέο θαη θιαζηθέο θαηεπζχλζεηο. εκαληηθφηαηε αιιαγή ηεο πεξηφδνπ απηή ήηαλ φηη ε δεκνηηθή, αληηθαηέζηεζε ηελ θαζαξεχνπζα σο κέζν δηδαζθαιίαο θαη ην φηη ε θιαζηθή ειιεληθή ινγνηερλία, ζα δηδαζθφηαλ ζηε λέα ειιεληθή γιψζζα απφ κεηάθξαζε ζηελ θαηψηεξε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε, ελψ ε ζπζηεκαηηθή κειέηε ησλ αξραίσλ ειιεληθψλ ζα άξρηδε ζην Ιχθεην (www.statathens.aueb.gr). Όκσο θαη πάιη νη κεηαξξπζκηζηηθέο πξνζπάζεηεο δηαθφπηνληαη απφ ηελ δηθηαηνξία ησλ πληαγκαηαξρψλ πνπ αλαηξεί ηα κέηξα γηα ηελ γιψζζα θαη ξπζκίδεη λνκνζεηηθά ηελ ίδξπζε ησλ ΘΑΣΔΔ, λέσλ ηδξπκάησλ αλψηεξεο ηερληθήο-επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο, ηα νπνία, αθελφο, πξνζπαζνχλ λα θαιχςνπλ ηηο αλάγθεο γηα ηερληθνχο αλσηέξνπ επηπέδνπ θαη αθεηέξνπ, ιεηηνπξγνχλ ξπζκηζηηθά ζηε ζπλερψο απμαλφκελε δήηεζε γηα είζνδν ζηα παλεπηζηήκηα. (Μπουζάκης, 1991). 13
Σν έηνο 1974 έρνπκε ηελ επαλαθνξά ηνπ δεκνθξαηηθνχ πνιηηεχκαηνο. Κε ηελ Κεηαπνιίηεπζε θαθιερώνεται η δημοτική γλώσσα και η 9χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση. Σαπηφρξνλα αναβαθμίζεται ε Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση. Έηζη ε δεπηεξνβάζκηα γεληθή θαη ε δεπηεξνβάζκηα επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε απνθηνχλ κεγαιχηεξε ηζνηηκία κεηαμχ ηνπο. ελψ γίλεηαη πξνζπάζεηα λα ζηξαθνχλ πξνο ηελ ηερληθή θαη επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε πεξηζζφηεξνη καζεηέο. Θαηαξγνχληαη επίζεο νη εηζαγσγηθέο εμεηάζεηο απφ ην δεκνηηθφ ζην γπκλάζην. Κεηά ηελ ππνρξεσηηθή δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε αθνινπζνχλ δχν ηζφηηκα ιχθεηα ην Γεληθφ Ιχθεην θαη ην Σερληθφ Δπαγγεικαηηθφ. Απφ ην πξψην δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ηεο εηζαγσγήο ζε φια ηα ηδξχκαηα αλψηεξεο θαη αλψηαηεο εθπαίδεπζεο κεηά απφ εμεηάζεηο, ελψ απφ ην δεχηεξν δελ κπνξνχλ λα δηεθδηθήζνπλ ηελ εηζαγσγή ηνπο ζην Παλεπηζηήκην. Δπηπξφζζεηα ε δεκνηηθή θαζηεξψλεηαη ζε φια ηα επίπεδα θαη νη θιαζηθνί ζπγγξαθείο δηδάζθνληαη απφ κεηάθξαζε ζηα ζρνιεία ηεο ππνρξεσηηθήο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Σα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα εθζπγρξνλίδνληαη, ζπγγξάθνληαη θαη πηνζεηνχληαη λέα ζρνιηθά βηβιία, ελψ δίλεηαη έκθαζε ζηελ καλύτερη διοίκηση και εποπτεία ηεο εκπαίδευσης. Όια ηα παξαπάλσ απνηεινχλ ηε κεηαξξπζκηζηηθή πξνζπάζεηα ηνπ 1976 (www.stat-athens.aueb.gr). Κεηά ην 1981, νη κεηαξξπζκίζεηο αθνξνχλ θπξίσο εζσηεξηθέο αιιαγέο ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα πνπ έρνπλ ζηφρν ηνλ εθδεκνθξαηηζκφ ηνπ θαη φρη αιιαγέο ζηε δνκή ηνπ ζπζηήκαηνο. Έηζη θαηά ηελ δεθαεηία ηνπ 1980 έρνπκε απηφκαηε πξναγσγή ησλ καζεηψλ ζηελ επφκελε ηάμε ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε. Θαηάξγεζε ησλ εηζαγσγηθψλ εμεηάζεσλ γηα θνίηεζε απφ ην Γπκλάζην ζην Ιχθεην. Δπηινγή ζηελ ηειεπηαία ηάμε ηνπ Γεληθνχ Ιπθείνπ θαηεχζπλζεο, κεηαμχ ηεζζάξσλ δεζκψλ αληί ησλ δχν πνπ ίζρπαλ κέρξη ηφηε. Ηδξχεηαη ην 1984 ην πεηξακαηηθφ Δληαίν Πνιπθιαδηθφ Ιχθεην (ΔΠΙ), κε ζθνπφ λα γεθπξσζεί ην θελφ αλάκεζα ζηε γεληθή θαη ηερληθή εθπαίδεπζε. Ο λένο ηχπνο ιπθείνπ, απμάλεη ηνλ αξηζκφ ησλ απνθνίησλ κε δηαθνξεηηθή εμεηδίθεπζε θαη επηρεηξεί ηελ κείσζε ησλ απνθνίησλ κε κνλαδηθή θαηεχζπλζε ηηο παλεπηζηεκηαθέο ζπνπδέο (Κπνπδάθεο, 2001). 14
Κε ην Λφκν Πιαίζην 1268/82, εηζάγνληαη λέα κεηαξξπζκηζηηθά κέηξα γηα ηα παλεπηζηήκηα, φπσο ε ίδξπζε κεηαπηπρηαθψλ ζπνπδψλ θαζψο θαη ε ίδξπζε ησλ Παηδαγσγηθψλ ηκεκάησλ (γηα λεπηαγσγνχο θαη δαζθάινπο), ελψ παξάιιεια αθνινπζεί ζηαδηαθφ θιείζηκν ησλ Παηδαγσγηθψλ Αθαδεκηψλ. Κε ηνλ Λ. 1566/85 πξνβιέπεηαη απνθέληξσζε ζηε ιήςε ησλ απνθάζεσλ, καζεηηθά ζπκβνχιηα θαη ζχιινγνη δηδαζθφλησλ κε απμεκέλεο επζχλεο, αιιά πνιιά κέηξα δελ ηέζεθαλ ζε εθαξκνγή αθνχ δελ εθδφζεθαλ πνηέ ζρεηηθά δηαηάγκαηα. Σα ΘΑΣΔΔ αιιάδνπλ κνξθή θαη κεηνλνκάδνληαη ζε Σερλνινγηθά Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα (ΣΔΗ). Θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 1990 θαζηεξψλεηαη έλα λέν ζχζηεκα κεηαδεπηεξνβάζκηαο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο, κε βάζε ην νπνίν ειέγρνληαη ηα ηδησηηθά Θέληξα Διεπζέξσλ πνπδψλ, πνπ κέρξη ηφηε ιεηηνπξγνχζαλ ρσξίο πξνδηαγξαθέο. Σα Ηλζηηηνχηα Δπαγγεικαηηθήο Θαηάξηηζεο (ΗΔΘ), δεκφζηα θαη ηδησηηθά παξέρνπλ ζρεηηθά κηθξήο δηάξθεηαο θαηάξηηζε (κνλνεηή ή ζπλήζσο δηεηή) θαη ζηφρνο ηνπο είλαη λα πξνζθέξνπλ επαγγεικαηηθή εμεηδίθεπζε θαη εθφδηα ζηνπο απνθνίηνπο ησλ ιπθείσλ, πνπ δελ κπφξεζαλ λα εηζαρζνχλ ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε. Σε δεθαεηία ηνπ 90 ε ρψξα καο δηέζεηε πεξίπνπ 280-300 παλεπηζηεκηαθά ηκήκαηα. ήκεξα κεηά θαη ηελ εθαξκνγή ηνπ ζρεδίνπ «Αζελά» 1, δηαζέηεη 40 Αλψηαηα Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα (ΑΔΗ) κε 536 ηκήκαηα θαη πξνσζνχληαη αιιαγέο κε ζθνπφ ηε ζχλδεζε ηνπ αθαδεκατθνχ κε ηνλ αλαπηπμηαθφ ράξηε ηεο ρψξαο (Αξβαληηφπνπινο, 2013). Σέινο ε ζεκεξηλή δνκή ηνπ ειιεληθνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο δηακνξθψλεηαη απφ ηηο κεηαξξπζκίζεηο ηνπ 1997 & 1998, αιιά θαη ηηο λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο ησλ πεξηφδσλ 2000-2001, 2004-2007, 2010-2015. 2.2 Γνκή ηνπ ειιεληθνύ εθπαηδεπηηθνύ ζπζηήκαηνο. Σξείο βαζκίδεο εθπαίδεπζεο δηαθξίλνληαη ζην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα: 1. Σελ πξψηε βαζκίδα εθπαίδεπζεο 2. Σελ δεχηεξε βαζκίδα εθπαίδεπζεο 3. Σελ ηξίηε βαζκίδα εθπαίδεπζεο 15
Ζ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε παξέρεηαη απφ ην Λεπηαγσγείν πνπ ζπληζηά ηελ πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε θαη ην Γεκνηηθφ πνπ ζπληζηά ηνλ πξψην θχθιν ηεο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο. Νεπηαγσγείν Σν Λεπηαγσγείν έρεη σο ζηφρν ηελ ππνζηήξημε θαη ελίζρπζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ηεο δηαδηθαζίαο θνηλσληθνπνίεζεο πνπ παξέρεηαη απφ ηελ νηθνγέλεηα. Δπηδηψθεη ηελ ελίζρπζε ηεο ςπρνθηλεηηθήο, θνηλσληθήο, ζπλαηζζεκαηηθήο, λνεηηθήο θαη εζηθήο αλάπηπμεο ησλ λεπίσλ, ηφζν ζε αηνκηθφ φζν θαη ζε νκαδηθφ επίπεδν. Δληζρχεη ηελ αηζζεηηθή θαιιηέξγεηα, ηελ πλεπκαηηθή αλάπηπμε, ηε ζπλνιηθή αλάπηπμε θηλεηηθψλ θαη πλεπκαηηθψλ δεμηνηήησλ. ηελ Διιάδα έρεη επίζεο ζεζκνζεηεζεί ε ιεηηνπξγία ηνπ Οινήκεξνπ Λεπηαγσγείνπ κε δηεπξπκέλν σξάξην δεκηνπξγηθήο απαζρφιεζεο, απφ ηηο 08.00 κέρξη ηηο 16.00, γηα ηα λήπηα θαη ζηαδηαθά εληάζζνληαη ζ' απηφ ηα λεπηαγσγεία ηεο ρψξαο. Δπίζεο, ιεηηνπξγνχλ θαη Δηδηθά Λεπηαγσγεία γηα λήπηα κε εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο. Ζ θνίηεζε ζην Λεπηαγσγείν δηαξθεί δχν ρξφληα, απφ ηελ ειηθία ησλ ηεζζάξσλ κέρξη ησλ έμη εηψλ, θαη απνηειεί ζηάδην πξνεηνηκαζίαο πνπ ζπκβάιεη ζηελ έληαμε ησλ παηδηψλ ζην Γεκνηηθφ ρνιείν. Γεκνηηθό ρνιείν Σν Γεκνηηθφ ρνιείν αλήθεη ζηελ Τπνρξεσηηθή Δθπαίδεπζε. Ζ θνίηεζε ζε απηφ είλαη ππνρξεσηηθή θαη δηαξθεί έμη ρξφληα, απφ ηελ ειηθία ησλ έμη κέρξη ησλ δψδεθα εηψλ. Σν Γεκνηηθφ ρνιείν έρεη σο βαζηθφ ζηφρν ηελ νιφπιεπξε, αξκνληθή θαη ηζφξξνπε πλεπκαηηθή θαη ζσκαηηθή αλάπηπμε ησλ καζεηψλ, ψζηε, αλεμάξηεηα απφ θχιν θαη θαηαγσγή, λα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα εμειηρζνχλ ζε νινθιεξσκέλεο πξνζσπηθφηεηεο θαη λα δήζνπλ δεκηνπξγηθά Θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θνίηεζεο ζην Γεκνηηθφ ρνιείν δηακνξθψλεηαη θαη δηεπξχλεηαη ε ζρέζε κεηαμχ ηεο δεκηνπξγηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη ηεο κειέηεο αληηθεηκέλσλ, θαηαζηάζεσλ θαη θαηλνκέλσλ θαη αλαπηχζζνληαη νη κεραληζκνί πνπ εληζρχνπλ ηελ αθνκνίσζε ηεο γλψζεο. Σν Γεκνηηθφ ρνιείν βνεζάεη ηνπο καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ ζεκειηψδεηο έλλνηεο θαη βαζκηαία λα απνθηήζνπλ ηελ ηθαλφηεηα λα αλάγνληαη ζηελ πεξηνρή ηεο αθεξεκέλεο ζθέςεο θαη λα ρεηξίδνληαη νξζά ηνλ πξνθνξηθφ θαη γξαπηφ ιφγν. 16
ηελ Διιάδα ζηαδηαθά εθαξκφδεηαη ε ιεηηνπξγία ηνπ Οινήκεξνπ Γεκνηηθνχ ρνιείνπ κε δηεπξπκέλν σξάξην ιεηηνπξγίαο θαη εκπινπηηζκέλν αλαιπηηθφ πξφγξακκα. Σν Οινήκεξν Γεκνηηθφ ρνιείν, δεκηνπξγήζεθε θαη εμππεξεηεί παηδαγσγηθνχο θαη θνηλσληθνχο ζηφρνπο, έρνληαο έληνλν ππνζηεξηθηηθφ ξφιν θαη ζηνρεχνληαο ζηελ πνιχπιεπξε κφξθσζε ησλ καζεηψλ θαζψο θαη ζηε ζηήξημε ηεο εξγαδφκελεο νηθνγέλεηαο. Απφ ην ζρνιηθφ έηνο 2010 κέρξη ζήκεξα, νξίζηεθαλ ρίιηα δηαθφζηα νγδφληα επηά (1287) Οινήκεξα Γεκνηηθά ρνιεία κε ΔΑΔΠ, ηα νπνία πέξα απφ ην δηεπξπκέλν πξσηλφ σξάξην, έρνπλ βειηησκέλα Πξνγξάκκαηα πνπδψλ θαη εκπινπηηζκέλν Χξνιφγην Πξφγξακκα κε λέα δηδαθηηθά αληηθείκελα θαη δξαζηεξηφηεηεο. (www.edu.klimaka.gr). Παξάιιεια ηα 99 Οινήκεξα Πηινηηθά Γεκνηηθά ρνιεία είλαη ηα ζρνιεία ζηα νπνία απφ ηε ζρνιηθή ρξνληά 2011-212 εθαξκφδνληαη πηινηηθά ηα Λέα Πξνγξάκκαηα πνπδψλ, κε ζθνπφ λα εκπινπηηζηνχλ θαη λα βειηησζνχλ. ηα Πηινηηθά Οινήκεξα Γεκνηηθά ζρνιεία ην πξφγξακκα ζπνπδψλ απνηειεί έλα ζπλνιηθφ πιαίζην πνπ πξνζδηνξίδεη εθπαηδεπηηθνχο ζηφρνπο θαη πξνζδνθψκελα απνηειέζκαηα, πεξηιακβάλεη ελδεηθηηθέο δηδαθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη πξαθηηθέο θαη κέζα ζε απηφ ην πιαίζην ν εθπαηδεπηηθφο ζρεδηάδεη ηε δηδαζθαιία ηνπ. (www.digital.school.minedu.gov.gr) Σαπηφρξνλα ζε φινπο ηνπο ηχπνπο ζρνιείσλ εθαξκφδνληαη Πξνγξάκκαηα Δληζρπηηθήο Γηδαζθαιίαο γηα καζεηέο πνπ παξνπζηάδνπλ καζεζηαθέο δπζθνιίεο θαη γηα αιινδαπνχο καζεηέο. Δπίζεο, ιεηηνπξγνχλ Δηδηθά ρνιεία θαη Σάμεηο Έληαμεο γηα παηδηά κε εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο. Παξάιιεια ιεηηνπξγνχλ απφ ην 1996 ρνιεία Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ νκάδσλ κε θνηλσληθέο, πνιηηηζκηθέο ή ζξεζθεπηηθέο ηδηαηηεξφηεηεο. Ζ δηαδηθαζία πξναγσγήο ησλ καζεηψλ ηνπ Γεκνηηθνχ ρνιείνπ απφ ηάμε ζε ηάμε γίλεηαη ρσξίο εμεηάζεηο, εθφζνλ απηνί έρνπλ θνηηήζεη γηα ρξνληθφ δηάζηεκα κεγαιχηεξν απφ ην κηζφ ηνπ δηδαθηηθνχ έηνπο θαη εθφζνλ θαηά ηελ θξίζε ηνπ δαζθάινπ ηνπο αληαπνθξίλνληαη ζηνπο φξνπο αμηνιφγεζεο πνπ απνδεηθλχνπλ ην βαζκφ θαηάθηεζεο ησλ γλψζεσλ πνπ αληηζηνηρνχλ ζηελ ηάμε ζηελ νπνία θνηηνχλ. ην ηέινο θάζε δηδαθηηθνχ έηνπο δίλεηαη ζηνπο καζεηέο ηίηινο πξνφδνπ. Κε ηελ νινθιήξσζε ηεο Σ' ηάμεο πεξαηψλεηαη ε θνίηεζε ζην Γεκνηηθφ ρνιείν θαη εθδίδεηαη Σίηινο πνπδψλ, ν νπνίνο 17
δηαβηβάδεηαη ππεξεζηαθψο ζε Γπκλάζην ηεο πεξηνρήο πξνθεηκέλνπ νη καζεηέο λα ζπλερίζνπλ ηε θνίηεζή ηνπο ζ' απηφ. Ζ Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε παξέρεηαη ζε δχν θχθινπο: Σελ ππνρξεσηηθή Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε πνπ πξνζθέξεηαη απφ ην Γπκλάζην θαη ηε κεηαυπνρξεσηηθή Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε πνπ πξνζθέξεηαη απφ ην Δληαίν Ιχθεην θαη ηα Σερληθά Δπαγγεικαηηθά Δθπαηδεπηήξηα (Σ.Δ.Δ.). Γπκλάζην Σν Γπκλάζην θαιχπηεη ηα ηξία ηειεπηαία ρξφληα ηεο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο θαη νη καζεηέο θνηηνχλ ζ' απηφ απφ ηελ ειηθία ησλ δψδεθα κέρξη ησλ δεθαπέληε εηψλ. Ζ εθπαίδεπζε πνπ παξέρεηαη ζην Γπκλάζην έρεη σο ζηφρν λα πξνσζήζεη ηελ νιφπιεπξε αλάπηπμε ησλ καζεηψλ κε βάζε ηηο δπλαηφηεηεο πνπ έρνπλ ζηελ ειηθία απηή θαη ηηο απαηηήζεηο πνπ θαινχληαη λα αληηκεησπίζνπλ ζηε δσή. Δηδηθφηεξα, ην Γπκλάζην βνεζά ηνπο καζεηέο λα δηεπξχλνπλ ην ζχζηεκα αμηψλ ηνπο, λα ζπκπιεξψζνπλ θαη λα ζπλδπάζνπλ ηελ θαηάθηεζε ηεο γλψζεο κε ηνπο αλάινγνπο θνηλσληθνχο πξνβιεκαηηζκνχο, λα θαιιηεξγήζνπλ ηε γισζζηθή ηνπο έθθξαζε, λα αλαπηχμνπλ νκαιά ην ζψκα ηνπο, λα γλσξίζνπλ ηηο δηάθνξεο κνξθέο ηεο ηέρλεο, λα δηακνξθψζνπλ αηζζεηηθφ θξηηήξην, λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηηο δπλαηφηεηεο, θιίζεηο, δεμηφηεηεο θαη ηα ελδηαθέξνληά ηνπο. Ιεηηνπξγνχλ εκεξήζηα Γπκλάζηα θαζψο θαη εζπεξηλά. ηα εζπεξηλά Γπκλάζηα γίλνληαη δεθηνί εξγαδφκελνη καζεηέο εθφζνλ έρνπλ ζπκπιεξψζεη ην 14ν έηνο ηεο ειηθίαο ηνπο. Δπίζεο, ζηελ Διιάδα ιεηηνπξγνχλ Κνπζηθά Γπκλάζηα, Γπκλάζηα Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο. Γηα ηνπο καζεηέο ηνπ Γπκλαζίνπ κε καζεζηαθέο δπζθνιίεο, θαζψο θαη γηα ηνπο αιινδαπνχο καζεηέο παξέρεηαη Δληζρπηηθή Γηδαζθαιία κε ηελ παξαθνινχζεζε ηδηαίηεξνπ πξνγξάκκαηνο ζηα καζήκαηα ζηα νπνία έρνπλ δπζθνιίεο. Παξάιιεια, ιεηηνπξγνχλ Δηδηθά Γπκλάζηα θαη Σάμεηο Έληαμεο γηα παηδηά κε εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο. Δπίζεο απφ ην 1996 ιεηηνπξγνχλ ρνιεία Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ νκάδσλ κε θνηλσληθέο, πνιηηηζκηθέο ή ζξεζθεπηηθέο ηδηαηηεξφηεηεο. Ζ αμηνιφγεζε ζην Γπκλάζην πξνθχπηεη ζπλζεηηθά απφ ηελ θαζεκεξηλή πξνθνξηθή εμέηαζε θαη ηελ φιε ζπκκεηνρή ηνπ καζεηή ζηε δηδαθηηθήκαζεζηαθή δηαδηθαζία, ηηο νιηγφιεπηεο γξαπηέο δνθηκαζίεο, ηηο σξηαίεο 18
ππνρξεσηηθέο γξαπηέο δνθηκαζίεο, θαη ηέινο, ηηο γξαπηέο αλαθεθαιαησηηθέο εμεηάζεηο κεηά ηε ιήμε ησλ καζεκάησλ ζην ηέινο ηνπ έηνπο. ην ηέινο ηνπ ζρνιηθνχ έηνπο νη καζεηέο πνπ δε ζπκπιεξψλνπλ βαζκφ πξναγσγήο ζε θάπνηα καζήκαηα, παξαπέκπνληαη ζε ζπκπιεξσκαηηθή εμέηαζε ην επηέκβξην. Δθείλνη πνπ δελ θξίλνληαη άμηνη πξναγσγήο νθείινπλ λα θνηηήζνπλ θαη πάιη ζηελ ίδηα ηάμε ή εθφζνλ πξφθεηηαη γηα καζεηέο ηεο ηειεπηαίαο ηάμεο ηνπ Γπκλαζίνπ, έρνπλ δηθαίσκα λα πξνζέξρνληαη ζε επαλαιεπηηθή εμέηαζε ζηηο πξνβιεπφκελεο εμεηαζηηθέο πεξηφδνπο. Οη απφθνηηνη Γπκλαζίνπ ιακβάλνπλ Απνιπηήξην Σίηιν, ν νπνίνο ηνπο παξέρεη ηε δπλαηφηεηα έληαμεο ζην Β' Θχθιν ηεο Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο. Δπίζεο, απφθνηηνη Γπκλαζίνπ, ειηθίαο άλσ ησλ 18 εηψλ, κπνξνχλ λα γίλνπλ δεθηνί ζε Σκήκαηα ησλ Η.Δ.Θ, ζε ζπγθεθξηκέλεο εηδηθφηεηεο, φπνπ θνηηνχλ κέρξη 2 εμάκελα θαη απνθηνχλ Πηζηνπνηεηηθφ Δπαγγεικαηηθήο Θαηάξηηζεο επηπέδνπ 1. Δληαίν Λύθεην Σν Δληαίν Ιχθεην ζεζκνζεηήζεθε κε ηελ εθπαηδεπηηθή κεηαξξχζκηζε ηνπ 1997, κε ην Λ. 2525, θαη αληηθαηέζηεζε ηνπο παιαηνχο ηχπνπο ιπθείσλ. ηφρνο ηνπ είλαη ε νιφπιεπξε αλάπηπμε ησλ ηθαλνηήησλ - δεμηνηήησλ ηνπ καζεηή θαη ε πξνεηνηκαζία ηνπ ψζηε λα αλαιάβεη ππεχζπλν ξφιν κέζα ζηε ζχγρξνλε θνηλσλία. Θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ είλαη ε έκθαζε ζηε γεληθή παηδεία θαη ε κεγάιε δπλαηφηεηα πνπ παξέρεη γηα νξηδφληηα θαη θάζεηε κεηαθίλεζε ζηηο άιιεο ηζφηηκεο ή αλψηεξεο βαζκίδεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο. Σν Δληαίν Ιχθεην απνηειείηαη απφ 3 ηάμεηο θαη ε θνίηεζε δηαξθεί ηξία ρξφληα. Ζ εηζαγσγή ησλ απνθνίησλ ηνπ Γπκλαζίνπ ζηελ Α' ηάμε γίλεηαη ρσξίο εμεηάζεηο. Οη καζεηέο ηεο Α θαη Β ηάμεο ηνπ Δληαίνπ Ιπθείνπ, ζην ηέινο ηνπ έηνπο, δίλνπλ εμεηάζεηο ζε επίπεδν ζρνιηθήο κνλάδαο ζην ζχλνιν ησλ καζεκάησλ ηνπο, ελψ ηεο Γ ηάμεο, νη καζεηέο δίλνπλ εμεηάζεηο ηφζν ζε επίπεδν ζρνιηθήο κνλάδαο φζν θαη ζε εζληθφ επίπεδν γηα λα απνθηήζνπλ Απνιπηήξην Δληαίνπ Ιπθείνπ. Οη θάηνρνη Απνιπηεξίνπ Δληαίνπ Ιπθείνπ έρνπλ ηηο εμήο δπλαηφηεηεο: Λα κπνπλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο εξγαδφκελνη ζην δεκφζην ή ηδησηηθφ ηνκέα 19
Λα εηζαρζνχλ ζηα Αλψηαηα Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα (Παλεπηζηήκηα) ή ζηα Αλψηαηα Σερλνινγηθά Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα (Σ.Δ.Η.) ηεο ρψξαο, ζπκκεηέρνληαο ζηηο εμεηάζεηο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη θάζε ρξφλν ζην εζληθφ επίπεδν ζε πέληε καζήκαηα γεληθήο παηδείαο θαη ζε ηέζζεξα καζήκαηα θαηεχζπλζεο. Λα εηζαρζνχλ ζε δεκφζηα ή ηδησηηθά Ηλζηηηνχηα Δπαγγεικαηηθήο Θαηάξηηζεο (Η.Δ.Θ), θαη λα απνθηήζνπλ Γίπισκα Δπαγγεικαηηθήο Θαηάξηηζεο επηπέδνπ κεηαδεπηεξνβάζκηαο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο. Δθηφο απφ ηα εκεξήζηα ιεηηνπξγνχλ θαη εζπεξηλά Δληαία Ιχθεηα κε ηεηξαεηή θνίηεζε γηα ηνπο εξγαδφκελνπο λένπο. Δπίζεο ιεηηνπξγνχλ Κνπζηθά Δληαία Ιχθεηα, Δθθιεζηαζηηθά Δληαία Ιχθεηα, Δληαία Ιχθεηα κε Σκήκα Αζιεηηθήο Γηεπθφιπλζεο, Κεηνλνηηθά Δληαία Ιχθεηα θαη Δληαία Ιχθεηα Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο, θαζψο θαη Δληαία Ιχθεηα Δηδηθήο Αγσγήο θαη Σάμεηο Έληαμεο γηα καζεηέο κε εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο. Σερληθά Δπαγγεικαηηθά Δθπαηδεπηήξηα (Σ.Δ.Δ.) Σα Σ.Δ.Δ. ππάγνληαη ζην Τπνπξγείν Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ, ελψ επίζεο ιεηηνπξγνχλ Σ.Δ.Δ. ππφ ηελ επνπηεία θαη άιισλ Τπνπξγείσλ, θαζψο θαη Σ.Δ.Δ. καζεηείαο ηνπ Οξγαληζκνχ Απαζρφιεζεο Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ (Ο.Α.Δ.Γ.). ηφρνο ηνπο, ζχκθσλα κε ην Λ. 2640/1998, είλαη ν ζπλδπαζκφο ηεο γεληθήο παηδείαο κε ηελ εμεηδηθεπκέλε ηερληθή θαη επαγγεικαηηθή γλψζε, κε ζθνπφ ηελ επαγγεικαηηθή έληαμε ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Δθηφο απφ ηα εκεξήζηα ιεηηνπξγνχλ θαη εζπεξηλά Σ.Δ.Δ. γηα εξγαδφκελνπο έσο 50 εηψλ πνπ επηζπκνχλ λα βειηηψζνπλ ηε ζέζε ηνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Οη ππνςήθηνη εηζάγνληαη ρσξίο εμεηάζεηο κε απαξαίηεηε πξνυπφζεζε λα είλαη θάηνρνη απνιπηεξίνπ Γπκλαζίνπ ή άιινπ ηζφηηκνπ ηίηινπ ηνπ εμσηεξηθνχ. Ζ θνίηεζε ζηα Σ.Δ.Δ. δηαξθεί έσο θαη 3 ρξφληα θαη νξγαλψλεηαη ζε δχν απηνηειείο Θχθινπο πνπδψλ, νη νπνίνη πεξηιακβάλνπλ επηκέξνπο ηνκείο θαη εηδηθφηεηεο. Ο πξψηνο θχθινο δηαξθεί δχν ρξφληα θαη ν δεχηεξνο έλα ρξφλν, ελψ γηα ηα εζπεξηλά πξνζηίζεηαη έλα έηνο γηα ηνλ πξψην θχθιν θαη έλα εμάκελν γηα ηνλ δεχηεξν. Σν πξφγξακκα δηδαζθαιίαο πεξηιακβάλεη βαζηθά 20
καζήκαηα Γεληθήο Παηδείαο, θαζψο θαη Σερλνινγηθά (ζεσξεηηθά θαη εξγαζηεξηαθά) καζήκαηα ησλ επηκέξνπο Σνκέσλ θαη Δηδηθνηήησλ. ηελ Διιάδα, κε βάζε ην Λ. 2916/2001, ε Σξηηνβάζκηα Δθπαίδεπζε ρσξίδεηαη ζε Αλψηαηε Παλεπηζηεκηαθή Δθπαίδεπζε, ε νπνία παξέρεηαη ζηα Παλεπηζηήκηα, θαη ζε Αλψηαηε Σερλνινγηθή Δθπαίδεπζε, ε νπνία παξέρεηαη ζηα Σερλνινγηθά Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα (Σ.Δ.Η). Δπηπιένλ, απφ ην αθαδεκατθφ έηνο 1997/98 ζεζκνζεηήζεθε ην Διιεληθφ Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην (Δ.Α.Π.). Κε δηάηαμε ηνπ πληάγκαηνο, ε επαγγεικαηηθή θαη ε εηδηθή εθπαίδεπζε παξέρνληαη επίζεο θαη ζηηο ζρνιέο ηεο Αλψηεξεο Βαζκίδαο Δθπαίδεπζεο. Αλψηαηε Παλεπηζηεκηαθή Δθπαίδεπζε: Ζ Αλψηαηε Παλεπηζηεκηαθή Δθπαίδεπζε έρεη σο απνζηνιή ηελ πςειή ζεσξεηηθή θαη ζθαηξηθή θαηάξηηζε ηνπ κειινληηθνχ επηζηεκνληθνχ δπλακηθνχ ηεο ρψξαο. ηελ Αλψηαηε Παλεπηζηεκηαθή Δθπαίδεπζε αλήθνπλ ηα Παλεπηζηήκηα, ηα Πνιπηερλεία, ε Αλψηαηε ρνιή Θαιψλ Σερλψλ θαη ην Διιεληθφ Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην. Αλώηαηε Σερλνινγηθή Δθπαίδεπζε Ζ Αλψηαηε Σερλνινγηθή Δθπαίδεπζε έρεη σο ξφιν λα ζπκβάιεη ζηελ αλαπηπμηαθή δηαδηθαζία ηεο ρψξαο θαη ζηελ πξφνδν ηεο επηζηήκεο θαη ηεο εθαξκνζκέλεο έξεπλαο. Ζ εθπαίδεπζε είλαη πξνζαλαηνιηζκέλε ζηελ αθνκνίσζε θαη κεηαθνξά ησλ δεδνκέλσλ ηεο επηζηήκεο ζηελ παξαγσγή. Οη ζπνπδέο ζηα Σ.Δ.Η. ζε ζχγθξηζε κε απηέο ζηα Παλεπηζηήκηα έρνπλ πεξηζζφηεξν εθαξκνζκέλν ραξαθηήξα. ηελ Διιάδα ηα Σ.Δ.Η απνηεινχληαη απφ δχν (2) ηνπιάρηζηνλ ρνιέο, πνπ πεξηιακβάλνπλ δχν ή πεξηζζφηεξα Σκήκαηα. Σα Σ.Δ.Η. ιεηηνπξγνχλ ζε δηάθνξεο πφιεηο ηεο ρψξαο, ελψ κεξηθά έρνπλ θαη αλεμάξηεηα παξαξηήκαηα, δειαδή αλεμάξηεηα Σκήκαηα ζε άιιε πφιε. ηελ Αλψηαηε Σερλνινγηθή Δθπαίδεπζε ππάγεηαη θαη ε Αλψηαηε ρνιή Παηδαγσγηθήο Σερλνινγηθήο Δθπαίδεπζεο (ΑΠΑΗΣΔ), ε νπνία αληηθαηέζηεζε πξφζθαηα (Λ. 3027/2002) ηε ρνιή Δθπαηδεπηηθψλ Ιεηηνπξγψλ Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο (ΔΙΔΣΔ). ηελ ΑΠΑΗΣΔ αλήθεη ην Γεληθφ Σκήκα Παηδαγσγηθψλ Καζεκάησλ (ΓΣΠΚ), ην νπνίν πήξε ηε ζέζε ηεο Παηδαγσγηθήο Σερληθήο ρνιήο (ΠΑΣΔ) θαη θαιχπηεη κεγάιν κέξνο ηεο παηδαγσγηθήο επηκφξθσζεο ησλ ππνςεθίσλ εθπαηδεπηηθψλ Σ.Δ.Δ. 21
Tν Διιεληθό Αλνηθηό Παλεπηζηήκην Σν Διιεληθφ Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην (Δ.Α.Π) απνηειεί ηε βάζε ηεο αλνηθηήο θαη εμ απνζηάζεσο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο. Ο βαζηθφο ζηφρνο ηνπ Δ.Α.Π. είλαη λα πξνζθέξεη πεξηζζφηεξεο εθπαηδεπηηθέο επθαηξίεο ζ' έλα επξχ θάζκα ελδηαθεξνκέλσλ θαη ειηθηαθψλ νκάδσλ κε βάζε ηελ αληίιεςε φηη ε κφξθσζε είλαη δηθαίσκα φισλ ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπο. Σν Δ.Α.Π. ιεηηνπξγεί απφ ην 1998 θαη εδξεχεη ζηελ Πάηξα. Αλώηεξε Δθπαίδεπζε ηελ Αλψηεξε Βαζκίδα Δθπαίδεπζεο ππάγνληαη δηάθνξεο ζρνιέο πνπ παξέρνπλ επαγγεικαηηθή εηδίθεπζε ζε ζπγθεθξηκέλνπο ηνκείο πνπ αθνξνχλ ζηε ζξεζθεία, ζηελ ηέρλε, ζηνλ ηνπξηζκφ, ζην λαπηηθφ, ζην ζηξαηφ θαη ζηε δεκφζηα ηάμε. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηηο ζρνιέο απηέο πεξηιακβάλνληαη νη Αλψηεξεο Δθθιεζηαζηηθέο ρνιέο, νη Αθαδεκίεο Δκπνξηθνχ Λαπηηθνχ, νη Αλψηεξεο ρνιέο Υνξνχ θαη Γξακαηηθήο Σέρλεο, νη Αλψηεξεο ρνιέο Σνπξηζηηθήο Δθπαίδεπζεο, νη Αλψηεξεο ρνιέο Τπαμησκαηηθψλ ηνπ Τπνπξγείνπ Δζληθήο Άκπλαο θαη ε Αλψηεξε ρνιή Αζηπθπιάθσλ. χκθσλα κε ην ηζρχνλ χληαγκα, νη θνξείο ηεο Σξηηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο απνηεινχλ Λνκηθά Πξφζσπα Γεκνζίνπ Γηθαίνπ (Λ.Π.Γ.Γ.), πιήξσο απηνδηνηθνχκελα, πνπ ηεινχλ ππφ ηελ επνπηεία ηνπ θξάηνπο θαη ρξεκαηνδνηνχληαη απφ απηφ. Σα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ πξνζθέξνληαη θχξηα ζηελ Διιεληθή γιψζζα. Χζηφζν, πξνζθέξνληαη εμεηδηθεπκέλα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ πξνπηπρηαθνχ ή κεηαπηπρηαθνχ επηπέδνπ ζε μέλε γιψζζα. Παξάιιεια, ε γλψζε κίαο ή πεξηζζνηέξσλ μέλσλ γισζζψλ απνηειεί απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ εηζαγσγή θαη παξαθνινχζεζε ησλ κεηαπηπρηαθψλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ. Ζ θνίηεζε, σο επί ην πιείζηνλ, είλαη δσξεάλ κε θάπνηεο εμαηξέζεηο πνπ αθνξνχλ θπξίσο νξηζκέλα κεηαπηπρηαθά πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ θαη ηηο ζπνπδέο ζην Δ.Α.Π. Βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ εηζαγσγή ζηελ Σξηηνβάζκηα Δθπαίδεπζε είλαη ε θαηνρή ηνπ απνιπηεξίνπ ηνπ Δληαίνπ Ιπθείνπ, ελψ ν αξηζκφο ησλ θνηηεηψλ πνπ εηζάγνληαη ζε θάζε Σκήκα ησλ Παλεπηζηεκίσλ θαη ησλ Σ.Δ.Η. θαζνξίδεηαη απφ ην Τπνπξγείν Παηδείαο ζε εηήζηα βάζε. Γηθαίσκα εηζαγσγήο ζε νξηζκέλν αξηζκφ ζέζεσλ ησλ Σ.Δ.Η. έρνπλ θαη νη απφθνηηνη ησλ Σερληθψλ 22
Δπαγγεικαηηθψλ Δθπαηδεπηεξίσλ (Σ.Δ.Δ.). Γπλαηφηεηα εηζαγσγήο ζηελ Σξηηνβάζκηα Δθπαίδεπζε, ρσξίο εμεηάζεηο, έρνπλ θαη φζνη έρνπλ ππεξβεί ην 23ν έηνο ηεο ειηθίαο ηνπο κέζσ ησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ Παλεπηζηεκηαθήο Δθπαίδεπζεο ηνπ Δ.Α.Π. Όζνλ αθνξά ζηηο ρνιέο Αλψηεξεο Δθπαίδεπζεο, ζε νξηζκέλεο απ' απηέο δελ απαηηείηαη ε ζπκκεηνρή ζηηο γεληθέο εμεηάζεηο, αιιά αθνινπζνχλ εηδηθφ ζχζηεκα εηζαγσγήο. Σέινο, αιινδαπνί απφθνηηνη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ηνπ Δμσηεξηθνχ κπνξνχλ λα εηζαρζνχλ ζηελ ειιεληθή Σξηηνβάζκηα Δθπαίδεπζε κε βάζε ην βαζκφ ηνπ απνιπηεξίνπ ηεο ρψξαο ηνπο. Ζ εηζαγσγή ηνπο, βέβαηα, εμαξηάηαη απφ ηνλ αξηζκφ ησλ πξνζθεξφκελσλ ζέζεσλ ησλ Διιεληθψλ Παλεπηζηεκίσλ γηα θνηηεηέο εμσηεξηθνχ θαη ηελ πηζηνπνίεζε γηα ηε γλψζε ηεο Διιεληθήο γιψζζαο κέζσ εηδηθψλ εμεηάζεσλ πνπ δηνξγαλψλνληαη απφ ηα Παλεπηζηήκηα Αζελψλ θαη Θεζζαινλίθεο. Οη πνιίηεο - κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο απαιιάζζνληαη απφ νηθνλνκηθέο ππνρξεψζεηο γηα ζπνπδέο ζηα Σ.Δ.Η., ρξεηάδεηαη φκσο λα αληαπνθξηζνχλ ζε ζπγθεθξηκέλεο νηθνλνκηθέο ππνρξεψζεηο εάλ επηζπκνχλ λα ζπνπδάζνπλ ζε θάπνην απφ ηα Διιεληθά Παλεπηζηήκηα. Οη απφθνηηνη ρνιψλ Σξηηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ζπκκεηάζρνπλ ζε Θαηαηαθηήξηεο Δμεηάζεηο γηα λα εηζαρζνχλ ζε άιια Σξηηνβάζκηα Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα. 23
Πεγή: Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ Σν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ηεο Διιάδαο θαηά ηνλ 20 ν αηψλα παξνπζηάδεη ραξαθηεξηζηηθέο ηδηαηηεξφηεηεο θαη ηδηνκνξθίεο πνπ απνηεινχλ έθηππα αθ ελφο κελ ηεο θνηλσληθήο νξγάλσζεο, αθ εηέξνπ δε ησλ δνκηθψλ πξνζδηνξηζκψλ θαη ηεο θνηλσληθήο θηλεηηθφηεηαο ζε φιε ηελ επηθξάηεηα. Δπφκελν είλαη λα εκθαλίδεηαη κηα «δηνγθσκέλε» εθπαίδεπζε, γηα ηελ νπνία επαίξεηαη ε εθάζηνηε πνιηηηθή εγεζία ππεξηνλίδνληάο ηελ. Ζ ππνρξεσηηθή εθπαίδεπζε, παξφιν πνπ θαζηεξψζεθε ζπληαγκαηηθά σο ελλεάρξνλε νδεγεί ζηελ παξνρή πξσηφιεησλ γλψζεσλ πνπ πξνγξακκαηίδνληαη κε γλψκνλα ην αθαδεκατθφ απνιπηήξην, πνπ θαη απηφ κε ηε ζεηξά ηνπ, ζα νδεγήζεη ζην παλεπηζηεκηαθφ δίπισκα. Απηφ πνπ ραξαθηεξίδεη ηελ αλάπηπμε ηεο εθπαίδεπζεο ζηελ Διιάδα, θπξίσο θαηά ην δεχηεξν κηζφ ηνπ 20 νπ αηψλα, είλαη ε αληίθαζε αλάκεζα ζε κηα πνζνηηθά ζεακαηηθή ππεξεθπαίδεπζε κηαο θνηλσληθά κεγάιεο πιεηνςεθίαο θαη, ηαπηφρξνλα, ζηνλ αλαιθαβεηηζκφ ή ηελ εκηκάζεηα ηεο πιεηνςεθίαο ηνπ πιεζπζκνχ (Σξηπφδεο. Λ., 2005). 24
2.3 Οξγάλσζε θαη δηνίθεζε ηνπ ειιεληθνύ εθπαηδεπηηθνύ ζπζηήκαηνο επηινγέο ζηειερώλ εθπαίδεπζεο. Ζ διοίκηση της εκπαίδευσης στη χώρα μας ασκείται συγκεντρωτικά. Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή της κυβερνητικής εκπαιδευτικής πολιτικής ανήκει αξρηθά στον Υπουργό Παιδείας, πρέπει όμως για να έχεη την έγκριση του Πρωθυπουργού και του Υπουργικού Συμβουλίου. Έτσι ε γενική οργάνωση και διοίκηση έχει την εξής ιεραρχική οργάνωση(κπηιάιε Άλλα, 2008): Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σε επίπεδο περιφέρειας Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σε νομαρχιακό επίπεδο Σχολικές Μονάδες. Ζ ηεξαξρηθή νξγάλσζε φκσο θαη ν βαζκφο εμνπζίαο θαίλνληαη ζην παξαθάησ δηάγξακκα 25
Πηγή: Α. Ανδρέου, Γ. Παπακωνσταντίνου, 1994. Η κορυφή χαρακτηρίζεται από μεγάλη συγκέντρωση αρμοδιοτήτων. Όσο κατεβαίνουμε φκσο προς τη βάση της πυραμίδας, μειώνονται οι διοικητικές αρμοδιότητες. Ενώ στη βάση, υπάρχουν κέρξη ζήκεξα αποκλειστικά εκτελεστικές αρμοδιότητες (Ανδρέου & Παπακωνσταντίνου, 1994 απφ Κπηιάιε Άλλα, 2008) Δηδηθφηεξα ε διοίκηση ασκείται μέσω τριών επιπέδων: α) Δζληθνύ (ΤΠ.Δ.Π.Θ.), β) Πεξηθέξεηαο-Ννκαξρίαο, γ) ρνιηθήο Μνλάδαο α) Δζληθνύ (ΤΠ.Δ.Π.Θ.) Η διοικητική διάρθρωση του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (ΥΠΕΠΘ) περιλαμβάνει, σε ανιούσα ιεραρχική κλίμακα, Τμήματα, Διευθύνσεις, Γενικές Διευθύνσεις και Διοικητικούς Τομείς. Η Διοίκηση της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ασκείται από τις αρμόδιες Διευθύνσεις του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, που περιλαμβάνουν διάφορα Τμήματα με διακριτούς τομείς αρμοδιοτήτων (Σαΐτης, 2000 απφ Κπηιάιε Άλλα, 2008). Κάποιες δραστηριότητες αναλαμβάνουν φορείς εποπτευόμενοι από το ΥΠΕΠΘ, όπως είναι: 1. Ινστιτούτο Δθπαηδεπηηθήο Πνιηηηθήο (Η.Δ.Π) 2. Δζληθφ Ίδξπκα Λεφηεηαο (Δ.Η.Λ.) 2. Θέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο (Θ.Δ.Γ.) 3. Θέληξν Δθπαηδεπηηθήο Έξεπλαο (Θ.Δ.Δ.) 4. Ηλζηηηνχην Γηαξθνχο Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ (Η.Γ.ΔΘ.Δ.) 5.Ηλζηηηνχην Παηδείαο Οκνγελψλ & Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο (Η.Π.Ο.Γ.Δ.) 6. Ηλζηηηνχην Λενιαίαο (Η.Λ.) 7. Οξγαληζκφο Δπηκφξθσζεο Δθπαηδεπηηθψλ (Ο.ΔΠ.ΔΘ.) 26
8. Δζληθφο Οξγαληζκφο Πηζηνπνίεζεο Πξνζφλησλ θαη Δπαγγεικαηηθνχ Πξνζαλαηνιηζκνχ. (Δ.Ο.Π.Π.Δ.Π) 9. Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ) 10.Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων (ΟΕΔΒ) 11.Οργανισμός Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΟΕΕΚ) 12.Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ) 13.Διεπηζηεκνληθφο Οξγαληζκφο Αλαγλψξηζεο Σίηισλ Αθαδεκατθψλ θαη Πιεξνθφξεζεο (Δ.Ο.Α.Σ.Α.Π) 14.Ινστιτούτο Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΙΤΕ) 15.Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας θαη Αμηνιφγεζεο(ΚΕΕΑ) β) Πεξηθέξεηαο - Ννκαξρίαο Ζ Διοίκηση σε επίπεδο Περιφέρειας, ασκείται από τις Περιφερειακές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, ελψ σε επίπεδο Νομαρχίας, από τις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, από τα Περιφερειακά Υπηρεσιακά Συμβούλια και τις Επιτροπές Παιδείας. Οι Περιφερειακές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, υπάγονται απ ευθείας στον Υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Κάθε Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης περιλαμβάνει τα Τμήματα: α) Διοίκησης, β) Επιστημονικής- Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και γ) Επιστημονικής- Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας, 2003 απφ Κπηιάιε Άλλα, 2008). ε κάθε Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης λειτουργούν ένα Ανώτατο Περιφερειακό Υπηρεσιακό Συμβούλιο Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΑΠΥΣΠΕ) και ένα 27
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ΑΠΥΣΔΕ). Παξάιιεια ζε θάζε λνκφ λειτουργούν Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, θαζψο επίζεο θαη Περιφερειακά Υπηρεσιακά Συμβούλια Πρωτοβάθμιας/Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ΠΥΣΠΕ / ΠΥΣΔΕ) πνπ είναι αρμόδια για θέματα υπηρεσιακής κατάστασης των εκπαιδευτικών (Eurydice, 2005/2006a). γ) ρνιηθήο Μνλάδαο Σε κάθε Γήκν λειτουργούν 2 Σχολικές Επιτροπές, καλύπτουν η καθεμία ηα δημόσια σχολεία της Πρωτοβάθμιας θαη ηεο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης θαη είναι Λομικά Πρόσωπα Γεκνζίνπ Γηθαίνπ. Οη Σχολικές Επιτροπές δηαρεηξίδνληαη τηο πιστώσεηο που διατίθενται για τη κάλυψη των ιεηηνπξγηθψλ δαπανών των σχολείων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης θαη γηα την εκτέλεση έργων επισκευής και συντήρησης των σχολείων, τον εφοδιασμό με είδη εξοπλισμού, ηα έζνδα από ηελ εκμετάλλευση των κυλικείων θαη γεληθφηεξα ιακβάλνπλ κάθε μέτρο για τη στήριξη της λειτουργίας των σχολικών μονάδων (ΦΔΘ 318/2011, edu.klimaka.gr). Σα σχολεία της Πρωτοβάθμιας θαη Δευτεροβάθμιαο Εκπαίδευσηο επνπηεχνληαη δηνηθεηηθά απφ ηνπο Διευθυντές των θαηά ηφπνπο Διευθύνσεων Εκπαίδευσης (Eurydice, 2005/2006a). Την επζχλε γηα ηελ εσωτερική εποπτεία στις σχολικές μονάδες έχουν ο Διευθυντής ηεο σχολικής μονάδος, ο Υποδιευθυντής, ο Σύλλογος των Διδασκόντων και οι Μαθητικές Κοινότητες (Ν 1566/1985, «Για τη Δομή και Λειτουργία ηεο Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης»). Οι Δθπαηδεπηηθνί στην Ελλάδα έχουν 4ετή πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Επίσης, οι εκπαιδευτικοί Δηδηθήο Αγσγήο ζηελ Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση έρνπλ επίζεο 4ετή πανεπιστημιακή βασική εκπαίδευση. Κε το άρθρο 103, παρ. 4, ηνπ πληάγκαηνο, κατοχυρώνεηαη ε μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων και των εκπαιδευτικών. Ο διορισμός μέσω 28
επετηρίδας θαηαξγήζεθε, αθνχ χαρακτηρίστηκε από πνιινχο αναχρονιστικός θεσμός (Κασσωτάκης, 2000). Έηζη αληηθαηαζηάζεθε από το 1997-1998 απφ διαγωνισμφ του ΑΣΕΠ. Ζ μονιμοποίηση και ε υπηρεσιακή εξέλιξη καθορίζεται στο δημοσιοϋπαλληλικό κώδικα και στο Ν.1566/85. τα Περιφερειακά Επιμορφωτικά Κέντρα (ΠΕΚ), γίλεηαη ε επιμόρφωση των εκπαιδευτικών θαη διακρίνεται σε εισαγωγική για ηνπο νεοδιοριζόμενους και περιοδική για τους υπηρετούντες. Παιαηφηεξα ππήξρε θαη ν ζεζκφο ηεο κεηεθπαίδεπζεο στα Διδασκαλεία Δημοτικής Εκπαίδευσης (διετούς διάρκειας), γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο Πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, ν νπνίνο φκσο θαηαξγήζεθε. Όπσο αλαθέξεη θαη ν Κασσωτάκης (2000) ν Νόμοο 2525/97 θεσμοθέηεζε ηηλ αύξηση των επιμορφωτικών δραστηριοτήτων και διεύρυνε τνπο φορείο επιμόρφωσης, έηζη ψζηε ε επηκφξθσζε λα γίλεη μοχλός εισαγωγής εκπαιδευτικών αλλαγών (Μαυρογιώργος, Ε.Α.Π., 2000). Δπηινγέο ηειερώλ εθπαίδεπζεο Οη ηειεπηαίεο επηινγέο ησλ ζηειερψλ εθπαίδεπζεο έγηλαλ κε ην Λφκν 3848/2010 «Αλαβάζκηζε ηνπ ξφινπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαζηέξσζε θαλφλσλ αμηνιφγεζεο θαη αμηνθξαηίαο ζηελ εθπαίδεπζε θαη ινηπέο δηαηάμεηο» (ΦΔΘ 71 Α ). πγθεθξηκέλα ην θεθάιαην Β θαη ηα άξζξα 10 έσο 29 ηνπ λφκνπ πξνβιέπνπλ ζέκαηα ζρεηηθά ηα θξηηήξηα επηινγήο ησλ ζηειερψλ, ηα ζπκβνχιηα επηινγήο, ηελ ηνπνζέηεζή ηνπο, ηε ζεηεία θαη άιια. Αλαιπηηθφηεξα ηα θξηηήξηα επηινγήο δηεπζπληψλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ είλαη ηα αθφινπζα: 1. Σν θξηηήξην ηεο επηζηεκνληθήο παηδαγσγηθήο ζπγθξφηεζεο αμηνινγείηαη κε 24 κνλάδεο θαη αλψηαην φξην, νη νπνίεο θαηαλέκνληαη ζχκθσλα κε φζα νξίδνληαη ζην άξζξν 13, κε εμαίξεζε ην δεχηεξν κεηαπηπρηαθφ ηίηιν ζπνπδψλ ή ην δεχηεξν δηδαθηνξηθφ δίπισκα θαη ηα ζηνηρεία ησλ πεξηπηψζεσλ ηα θαη ηβ ηεο παξαγξάθνπ 2 ηνπ ίδηνπ άξζξνπ, ηα νπνία δελ κνξηνδνηνχληαη. 29
2. Σν θξηηήξην ηεο ππεξεζηαθήο θαηάζηαζεο, θαζνδεγεηηθήο θαη δηνηθεηηθήο εκπεηξίαο αμηνινγείηαη κε 14 κνλάδεο θαη αλψηαην φξην, νη νπνίεο θαηαλέκνληαη σο εμήο: α) Τπεξεζηαθή θαηάζηαζε: 8 κνλάδεο θαη αλψηαην φξην. Οη κνλάδεο απηέο ππνινγίδνληαη φπσο πξνβιέπεηαη ζηελ παξάγξαθν 3 ηνπ άξζξνπ 13. β) Γηνηθεηηθή θαη θαζνδεγεηηθή εκπεηξία: 6 κνλάδεο θαη αλψηαην φξην. Δηδηθφηεξα: αα) Άζθεζε θαζεθφλησλ παξέδξνπ επί ζεηεία ηνπ Παηδαγσγηθνχ Ηλζηηηνχηνπ, πεξηθεξεηαθνχ δηεπζπληή εθπαίδεπζεο, ζρνιηθνχ ζπκβνχινπ, δηεπζπληή εθπαίδεπζεο ή πξντζηακέλνπ γξαθείνπ εθπαίδεπζεο, πξντζηακέλνπ ΘΔ.Γ.Γ.Τ., δηεπζπληή ή πξντζηακέλνπ ζρνιηθήο κνλάδαο ή.δ.θ., πξντζηακέλνπ ηκήκαηνο εθπαηδεπηηθψλ ζεκάησλ ησλ δηεπζχλζεσλ εθπαίδεπζεο, ππνδηεπζπληή ζρνιηθήο κνλάδαο ή.δ.θ., ππεπζχλνπ θέληξνπ πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο, πξντζηακέλνπ δηεχζπλζεο ή ηκήκαηνο ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο, Γηα Βίνπ Κάζεζεο θαη Θξεζθεπκάησλ: 0,50 κνλάδεο γηα θάζε έηνο. Ζ άζθεζε θαζεθφλησλ ζε θάζε ζέζε ηνπ πξνεγνχκελνπ εδαθίνπ απνηηκάηαη κε 2 κνλάδεο θαη αλψηαην φξην, εθηφο απφ ηελ άζθεζε θαζεθφλησλ πεξηθεξεηαθνχ δηεπζπληή, δηεπζπληή ή πξντζηακέλνπ γξαθείνπ εθπαίδεπζεο ή δηεπζπληή ζρνιηθήο κνλάδαο, πνπ αμηνινγείηαη κε 4 κνλάδεο θαη αλψηαην φξην. Κε 4 κνλάδεο θαη αλψηαην φξην αμηνινγείηαη θαη ε άζθεζε θαζεθφλησλ πξντζηακέλνπ ΘΔ.Γ.Γ.Τ. γηα ηε ζέζε απηή. Αλ ν ππνςήθηνο άζθεζε θαζήθνληα: i. δηεπζπληή θαη ππνδηεπζπληή ζρνιηθήο κνλάδαο ή.δ.θ. ή πξντζηακέλνπ ζρνιηθήο κνλάδαο ή ππεπζχλνπ θέληξνπ πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο, ii. πξντζηακέλνπ δηεχζπλζεο θαη πξντζηακέλνπ ηκήκαηνο ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο, Γηα Βίνπ Κάζεζεο θαη Θξεζθεπκάησλ ζεσξείηαη φηη ηα θαζήθνληα αζθήζεθαλ ζηελ ίδηα ζέζε. ββ) πκκεηνρή ζε θεληξηθά, αλψηεξα πεξηθεξεηαθά θαη πεξηθεξεηαθά ππεξεζηαθά ζπκβνχιηα ή ζε ζπκβνχιηα επηινγήο ζηειερψλ θαη άζθεζε θαζεθφλησλ ζε ζέζεηο δηνίθεζεο θνξέσλ ηνπ Γεκφζηνπ θαη ηνπ επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα, λνκάξρε ή αληηλνκάξρε, δεκάξρνπ ή αληηδεκάξρνπ: 0,25 κνλάδεο γηα θάζε έηνο ζπκκεηνρήο θαη έσο 3 κνλάδεο θαη αλψηαην φξην. Παξάιιειε ζπκκεηνρή ζε ζπκβνχιηα δελ κνξηνδνηείηαη αζξνηζηηθά. ε πεξίπησζε παξάιιειεο άζθεζεο θαζεθφλησλ ζε ζέζεηο ηεο 30
πξνεγνχκελεο πεξίπησζεο αα δελ ππνινγίδνληαη κνλάδεο απφ ζπκκεηνρή ζε ππεξεζηαθά ζπκβνχιηα ή ζε ζπκβνχιηα επηινγήο ζηειερψλ. Αλ ν ππνςήθηνο άζθεζε θαζήθνληα ζε πεξηζζφηεξεο ζέζεηο δηνίθεζεο θνξέσλ ηνπ Γεκφζηνπ θαη ηνπ επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα, ζεσξείηαη φηη ηα θαζήθνληα αζθήζεθαλ ζηελ ίδηα ζέζε. ηελ πεξίπησζε ησλ αηξεηψλ νξγάλσλ ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο αλ ν ππνςήθηνο έρεη αζθήζεη έξγν ζε πεξηζζφηεξεο ηεο κίαο ζέζεηο κνξηνδνηείηαη κφλν ε κία. γγ) Δηδηθψο γηα ηελ επηινγή δηεπζπληψλ.κ.δ.α.δ., ππεξεζία ζε.κ.δ.α.δ. ή Σκήκαηα Έληαμεο ή ΘΔ.Γ.Γ.Τ.: 0,25 κνλάδεο γηα θάζε έηνο θαη κέρξη 1 κνλάδα θαη αλψηαην φξην. Γηα ηελ εθαξκνγή ησλ παξαπάλσ πεξηπηψζεσλ, ρξφλνο εθπαηδεπηηθήο ππεξεζίαο ή θαζνδεγεηηθήο, δηνηθεηηθήο ή δηδαθηηθήο εκπεηξίαο βξαρχηεξνο ηνπ έηνπο κνξηνδνηείηαη κε 0,13 κνλάδεο γηα θάζε ηξίκελν. Υξφλνο κηθξφηεξνο ηνπ ηξηκήλνπ δελ ππνινγίδεηαη. 3. Πξνζσπηθφηεηα γεληθή ζπγθξφηεζε: 15 κνλάδεο θαη αλψηαην φξην. Οη κνλάδεο απηέο ππνινγίδνληαη, ζχκθσλα κε φζα νξίδνληαη ζηηο παξαγξάθνπο 4 θαη 5 ηνπ άξζξνπ 13. Δηδηθά γηα ηελ επηινγή εθπαηδεπηηθψλ ζε ζέζεηο δηεπζπληψλ κνπζηθψλ ή θαιιηηερληθψλ ζρνιείσλ, θαηά ηελ πξνζσπηθή ζπλέληεπμε ηνπ ππνςεθίνπ ζπλεθηηκψληαη θαη νη εηδηθέο ζπνπδέο ή ην αλαγλσξηζκέλν θαιιηηερληθφ έξγν θαη δξάζε. Ζ δηάηαμε ηεο παξαγξάθνπ 6 ηνπ άξζξνπ 13 εθαξκφδεηαη αλαιφγσο. 4. πκβνιή ζην εθπαηδεπηηθφ έξγν: 12 κνλάδεο θαη αλψηαην φξην. Σν θξηηήξην απηφ απνηηκάηαη κε βάζε ηηο αμηνινγηθέο εθζέζεηο ηνπ ππνςεθίνπ πνπ πξνβιέπνληαη θαηά λφκν. 31
ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΡΙΣΟ ΘΔΧΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ ΚΑΙ ΑΝΑΚΟΠΗΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 3.1. Ηγεζία 3.1.1 Η ζεκαληηθόηεηα ηεο εγεζίαο ήκεξα, πεξηζζφηεξν απφ πνηέ, ε απνηειεζκαηηθή νξγάλσζε θαη δηνίθεζε νπνηαζδήπνηε κνξθήο επηρείξεζεο ή νξγάλσζεο, θεξδνζθνπηθήο ή κε, ηδησηηθήο ή κε, επηβάιιεηαη γηα ηελ επηβίσζή ηεο, αιιά θαη γηα ηελ νκαιή ιεηηνπξγία ηνπ θξάηνπο. ε απηά ηα πιαίζηα ε Ζγεζία, ε Οξγάλσζε & ε 32