ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 2004 Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων και Εσωτερικής Αγοράς 22 Νοεµβρίου 2002 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά µε την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου που αφορά τις δηµόσιες προσφορές εξαγοράς (CΟΜ(2002)534 C5-0481/2002 2002/0240(COD)) Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων και Εσωτερικής Αγοράς Εισηγητής: Klaus-Heiner Lehne DT\419152.doc PE 324.172
Ι. Εισαγωγή Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν ενέκρινε τον Ιούλιο του 2001 µε την απαραίτητη πλειοψηφία το κοινό σχέδιο της 13ης οδηγίας στον τοµέα του εταιρικού δικαίου σχετικά µε τις δηµόσιες προσφορές εξαγοράς. Κατ αυτό τον τρόπο απερρίφθη η λεγόµενη οδηγία για τις εξαγορές. Το ουσιαστικότερο πρόβληµα που οδήγησε στην απόρριψη της οδηγίας για τις εξαγορές συνίστατο στην κατηγορία της µη δηµιουργίας ισότιµων ρυθµιστικών προϋποθέσεων σε περίπτωση εξαγοράς επιχειρήσεων (που συνήθως αποκαλείται «Level Playing Field»). Αλλά και άλλες επικρίσεις όπως ο ανεπαρκής βαθµός εναρµόνισης, το γεγονός ότι δεν ελήφθησαν επαρκώς υπόψη τα δικαιώµατα των εργαζοµένων και η περίπλοκη ρύθµιση σχετικά µε το εφαρµοστέο δίκαιο καθώς και σχετικά µε το αρµόδιο εποπτικό όργανο, οδήγησαν στην απόρριψη της οδηγίας για τις εξαγορές από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η απόρριψη της οδηγίας για τις εξαγορές οδήγησε την Επιτροπή να συγκροτήσει µια «Οµάδα Εµπειρογνωµόνων Υψηλού Επιπέδου στον τοµέα του Εταιρικού ικαίου» για να εξετάσει τις επικρίσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τις οποίες η Επιτροπή ουδόλως κατενόησε. Η εν λόγω µε διεθνή στελέχωση οµάδα κατέληξε στη συνέχεια στο συµπέρασµα ότι η απορριφθείσα οδηγία για τις εξαγορές δεν δηµιουργούσε ισότιµους όρους ανταγωνισµού. Επιπλέον, η οµάδα αναφέρθηκε στη γνωµοδότησή της στον ανεπαρκή βαθµό εναρµόνισης και προσδιόρισε την βάση υπολογισµού της δίκαιης τιµής σε περίπτωση εξαγοράς επιχειρήσεων καθώς και το δικαίωµα της υποχρεωτικής αποχώρησης ( «Squeeze Out»). Καταλήγοντας στα συµπεράσµατα αυτά επιβεβαίωσε τις επικρίσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η Επιτροπή υπέβαλε στις 2 Οκτωβρίου 2002 µια νέα οδηγία σχετικά µε τις δηµόσιες προσφορές εξαγοράς. 1 Η Επιτροπή υιοθετεί ένα µεγάλο µέρος των προτάσεων της «Οµάδας Εµπειρογνωµόνων Υψηλού Επιπέδου στον τοµέα του Εταιρικού ικαίου». Παραλείπει, ωστόσο, να υιοθετήσει ορισµένες προτάσεις σχετικά µε τη δηµιουργία ισότιµων όρων ανταγωνισµού. Ο εισηγητής επιθυµεί να καταδείξει τις σηµαντικότερες εστίες προβληµάτων. ιατυπώνει ερωτήµατα που συνδέονται µε τα προβλήµατα αυτά. Τα ερωτήµατα αυτά θα αποτελέσουν µεταξύ άλλων αντικείµενο της ακρόασης τον Ιανουάριο του 2003 σχετικά µε την οδηγία για τις δηµόσιες προσφορές εξαγοράς. ΙΙ. Ισότιµοι όροι ανταγωνισµού (Level Playing Field) Η νέα οδηγία σχετικά µε τις δηµόσιες προσφορές εξαγοράς πρέπει να θεσπίζει ισότιµους όρους ανταγωνισµού κατά τις εξαγορές επιχειρήσεων τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και σε διεθνές επίπεδο. Η «Οµάδα Εµπειρογνωµόνων Υψηλού Επιπέδου στον τοµέα του Εταιρικού ικαίου» έχει αναπτύξει τον κανόνα της εξουδετέρωσης των µέτρων άµυνας µετά από µια επιτυχή δηµόσια προσφορά εξαγοράς (λύση «break-through») για τη δηµιουργία ισότιµων όρων ανταγωνισµού. Η Επιτροπή υιοθετεί µόνο εν µέρει τη λύση «break-through» στη νέα οδηγία για τις δηµόσιες προσφορές εξαγοράς. Ειδικότερα, η νέα πρόταση οδηγίας δεν ρυθµίζει τα 1 Οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε τις δηµόσιες προσφορές εξαγοράς της 2.10.2002, CΟΜ(2002) 534 τελικό. PE 324.172 2/5 DT\419152.doc
πολλαπλά δικαιώµατα ψήφου. Ενώ σε πολλά κράτη µέλη επιτρέπονται πολλαπλά δικαιώµατα ψήφου, αυτά απαγορεύονται δια νόµου σε άλλα κράτη µέλη. Η άνιση αυτή µεταχείριση έχει ως αποτέλεσµα τη δυσµενή µεταχείριση επιχειρήσεων που δεν µπορούν να κάνουν χρήση πολλαπλών δικαιωµάτων ψήφου µη διαθέτοντας κατ αυτόν τον τρόπο ένα ανάλογο αποτελεσµατικό µέσο αποτροπής της εξαγοράς. Τα κράτη µέλη, τα οποία έχουν µεταφέρει στη νοµοθεσία τους την από µακρού από την Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηριζόµενη αρχή «µια µετοχή µία ψήφος» («one share-one vote») τίθενται πλέον σε χειρότερη θέση. Τίθεται το ερώτηµα κατά πόσο δεν θα ήταν σκοπιµότερο να καλύπτει η λύση «break-through» και τα πολλαπλά δικαιώµατα ψήφου, όπως προβλέπεται εξάλλου και στη γνωµοδότηση της Οµάδας Εµπειρογνωµόνων Υψηλού Επιπέδου στον τοµέα του Εταιρικού ικαίου; Η Επιτροπή έχει κατ επανάληψη υποστηρίξει ότι η συµπερίληψη των πολλαπλών δικαιωµάτων ψήφου δεν είναι δυνατή, δεδοµένου ότι αυτό θα µπορούσε να οδηγήσει σε προσβολή των συνταγµατικά κατοχυρωµένων ιδιοκτησιακών δικαιωµάτων. Η Επιτροπή παραβλέπει, ωστόσο, την δυνατότητα αντιστάθµισης των εν λόγω πολλαπλών δικαιωµάτων ψήφου. Η αντιστάθµιση αυτή έχει ήδη επιτευχθεί σε άλλες νοµικά συγκρίσιµες περιπτώσεις σε διάφορα κράτη µέλη. Έτσι, η ίδια η Επιτροπή σχεδιάζει, για παράδειγµα, µια αντιστάθµιση στις ρυθµίσεις για το «Squeeze Out», µολονότι, δεν δέχεται κάτι τέτοιο στην αναφερθείσα συνταγµατικά συγκρίσιµη περίπτωση. Η αντιστάθµιση θα µπορούσε ενδεχοµένως να συνδεθεί µε τη νέα ρύθµιση για την υποχρεωτική αποχώρηση («Sell Out»). Τίθεται το ερώτηµα εάν µπορούν να επιλυθούν µε την παροχή αντιστάθµισης τυχόν συνταγµατικής φύσεως επιφυλάξεις αναφορικά µε τη συµπερίληψη των πολλαπλών δικαιωµάτων ψήφου; Σε καταφατική περίπτωση ποια µορφή θα µπορούσε να λάβει µια τέτοια αντιστάθµιση; Στη λύση «break-through» προσάπτεται συχνά ότι δεν καλύπτει πολυάριθµα ιδιωτικού δικαίου εµπόδια στις εξαγορές. Ως παράδειγµα αναφέρονται οι εταιρίες χαρτοφυλακίου και οι πυραµιδικές δοµές. Τίθεται το ερώτηµα, κατά πόσο η λύση «break-through» είναι αρκετά ευρεία ή καλύπτει λίγα µόνο εµπόδια στις εξαγορές; Η Οµάδα Εµπειρογνωµόνων Υψηλού Επιπέδου στον τοµέα του Εταιρικού ικαίου συνδέει στενά τη λύση «break-through» µε το επιχειρηµατικό κεφάλαιο και ένα αντίστοιχο ποσοστιαίο όριο, πέραν του οποίου ο προσφέρων αποκτά εκτεταµένες αποφασιστικές αρµοδιότητες στην υπό εξαγοράν επιχείρηση. Η νέα οδηγία σχετικά µε τις δηµόσιες προσφορές εξαγοράς δεν προβλέπει κάτι τέτοιο. Τίθεται το ερώτηµα, κατά πόσο είναι σκόπιµη µια στενότερη διασύνδεση µε το επιχειρηµατικό κεφάλαιο και ένα καθορισµένο ποσοστιαίο όριο για την απόκτηση εκτεταµένων αποφασιστικών αρµοδιοτήτων της στην υπό εξαγοράν επιχείρηση; Σε καταφατική περίπτωση είναι δυνατός ο ορισµός του επιχειρηµατικού κεφαλαίου και ποιο πρέπει να είναι το ύψος του ορίου αυτού; Από τη συζήτηση για την απορριφθείσα οδηγία για τις εξαγορές προκύπτει συνεπώς ότι οι µονοπωλιακές δοµές διαφόρων επιχειρήσεων του δηµοσίου τοµέα αποτελούν εµπόδια στις εξαγορές. Οι επιχειρήσεις αυτές µπορούν να εξαγοράζουν άλλες επιχειρήσεις κατέχοντας προστατευόµενες θέσεις στην αγορά. Οι κρατικές επιχειρήσεις δεν µπορούν αντιθέτως να DT\419152.doc 3/5 PE 324.172
εξαγοραστούν. Ως παράδειγµα µπορεί να αναφερθεί ο γαλλικός ενεργειακός όµιλος Electricité de France, ο οποίος ανήκει κατά 100% στο κράτος και από την προστατευόµενη αυτή θέση εξαγοράζει πολυάριθµες άλλες ενεργειακές επιχειρήσεις. Παράλληλα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επέκρινε συµµετοχές του κράτους σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, στις οποίες ορισµένα κράτη µέλη χορηγούν στο πλαίσιο της ιδιωτικοποίησης διάφορα ειδικά δικαιώµατα. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα το να καθίσταται δυσχερέστερη ή να αποτρέπεται η εξαγορά των ιδιωτικοποιηµένων επιχειρήσεων. Το Ευρωπαϊκό ικαστήριο έχει εν τω µεταξύ αποφανθεί σχετικά µε το πρόβληµα των λεγοµένων «Golden Shares», ορίζοντας συνοπτικά ότι µόνο υπό πολύ αυστηρές προϋποθέσεις επιτρέπεται η απόκτηση από το κράτος ειδικών δικαιωµάτων σε ορισµένους τοµείς. Η Επιτροπή δεν θίγει στη νέα πρότασή της σχετικά µε τις δηµόσιες προσφορές εξαγοράς, ούτε τις µονοπωλιακές δοµές, ούτε το ζήτηµα των «Golden Shares», επικαλούµενη τον σαφή διαχωρισµό µεταξύ δηµοσίου και ιδιωτικού δικαίου. Υποστηρίζει εξάλλου ότι το πρόβληµα αυτό µπορεί να επιλυθεί µέσω του δικαίου του ανταγωνισµού. Ο εισηγητής συµµερίζεται σε µεγάλο βαθµό µετά τη σαφή απόφαση του Ευρωπαϊκού ικαστηρίου την άποψη αυτή. Ωστόσο, φρονεί ότι θα πρέπει επιπλέον να εξετασθούν ενδεχόµενες συµπληρωµατικές ρυθµίσεις. Τίθεται το ερώτηµα, κατά πόσο η νέα οδηγία σχετικά µε τις δηµόσιες προσφορές εξαγοράς θα πρέπει να εξετάσεις τις κρατικές µονοπωλιακές δοµές και/ή το ζήτηµα των «Golden Shares» ; Εάν ναι, ποια θα µπορούσε να ήταν η µορφή των σχετικών ρυθµίσεων; Τέλος, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συζήτησε το ζήτηµα του κινδύνου των πολυάριθµων εξαγορών ευρωπαϊκών από αµερικανικές επιχειρήσεις. Οι αµερικανικές νοµοθετικές ρυθµίσεις επιτρέπουν σε διάφορες Πολιτείες, όπως λόγου χάρη στην Πολιτεία Delaware, πολυάριθµα µέτρα άµυνας του διοικητικού συµβουλίου της υπό εξαγοράν επιχείρησης σε περίπτωση εξαγοράς επιχειρήσεων. Η νέα οδηγία σχετικά µε τις δηµόσιες προσφορές εξαγοράς δεν επιτρέπει τέτοια µέτρα άµυνας. Η Οµάδα Εµπειρογνωµόνων Υψηλού Επιπέδου στον τοµέα του Εταιρικού ικαίου και η Επιτροπή αντιµετωπίζουν τον κίνδυνο αυτό µε το επιχείρηµα ότι σήµερα αυτό που µάλλον συνήθως συµβαίνει είναι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να εξαγοράζουν αµερικανικές. Ο εισηγητής θεωρεί, ωστόσο, ότι το επιχείρηµα αυτό δεν είναι ιδιαίτερα πειστικό, δεδοµένου ότι µια τέτοια εξέλιξη µπορεί ανά πάσα στιγµή να αντιστραφεί. Τίθεται το ερώτηµα, κατά πόσο υφίσταται κίνδυνος εξαγοράς πολυάριθµων ευρωπαϊκών επιχειρήσεων από αµερικανικές επιχειρήσεις εξαιτίας της ευνοϊκότερης αµερικανικής νοµοθεσίας ; Εάν ναι, µπορεί ο κίνδυνος αυτός να αντιµετωπισθεί µε όρους αµοιβαιότητας ή µε άλλες εναλλακτικές ρυθµίσεις; ΙΙΙ. Βαθµός εναρµόνισης Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επικρίνει τον βαθµό εναρµόνισης στην απορριφθείσα οδηγία για τις εξαγορές όσον αφορά τη βάση υπολογισµού της δίκαιης τιµής για την εξαγορά µιας επιχείρησης, το ύψος του ορίου ελέγχου µιας επιχείρησης κ.λπ. Η γνωµοδότηση της Οµάδας Εµπειρογνωµόνων Υψηλού Επιπέδου στον τοµέα του Εταιρικού ικαίου αναφέρεται στην έλλειψη προσδιορισµού της βάσης προσδιορισµού της δίκαιης τιµής. Η Επιτροπή αποδέχεται στην πρότασή της για µια οδηγία σχετικά µε τις δηµόσιες προσφορές εξαγοράς την πρόταση της γνωµοδότησης, ορίζοντας τη βάση υπολογισµού της δίκαιης τιµής. Ωστόσο, δεν ορίζει το όριο ελέγχου. PE 324.172 4/5 DT\419152.doc
Τίθεται το ερώτηµα, εάν θα πρέπει να αυξηθεί ο βαθµός εναρµόνισης στη νέα οδηγία σχετικά µε τις δηµόσιες προσφορές εξαγοράς; Εάν ναι, θα πρέπει να ορισθεί ακριβέστερα το όριο ελέγχου; ΙV. ικαιώµατα των εργαζοµένων Η απορριφθείσα οδηγία για τις εξαγορές λαµβάνει στοιχειωδώς µόνο υπόψη τα δικαιώµατα των εργαζοµένων κατά τη διάρκεια του σταδίου εξαγοράς. Η νέα οδηγία σχετικά µε τις δηµόσιες προσφορές εξαγοράς προβλέπει δικαιώµατα ενηµέρωσης των εργαζοµένων. Τίθεται το ερώτηµα, κατά πόσο επαρκούν τα δικαιώµατα ενηµέρωσης των εργαζοµένων στη νέα οδηγία για τις δηµόσιες προσφορές εξαγοράς; Εάν όχι, ποιες συµπληρωµατικές ρυθµίσεις πρέπει να θεσπιστούν; ι V. Εποπτικό όργανο και εφαρµοστέο δίκαιο Οι ρυθµίσεις της απορριφθείσας οδηγίας για τις εξαγορές σχετικά µε την αρµοδιότητα του εποπτικού οργάνου και το εφαρµοστέο δίκαιο στις εξαγορές επιχειρήσεων δεν ήταν εν πολλοίς κατανοητές. Η νέα οδηγία για τις δηµόσιες προσφορές εξαγοράς επαναλαµβάνει τη διατύπωση της απορριφθείσας οδηγίας για τις εξαγορές. Τίθεται το ερώτηµα κατά πόσο δεν θα µπορούσαν να απλοποιηθούν οι ρυθµίσεις για το αρµόδιο εποπτικό όργανο και το εφαρµοστέο δίκαιο; Εάν ναι, θα µπορούσε η απλοποίηση να πραγµατοποιηθεί µε µια σύνδεση µε την έδρα της υπό εξαγοράν επιχείρησης; VΙ. Επιτροπολογία Με την απόφαση της 6ης Ιουνίου 2001 η Επιτροπή συνέστησε µια «Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κινητών Αξιών» 1. Σύµφωνα µε τη νέα οδηγία για τις δηµόσιες προσφορές εξαγοράς, η εν λόγω επιτροπή, στην οποία δεν συµµετέχει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και της οποίας προεδρεύει η Επιτροπή, θεσπίζει τις προϋποθέσεις καθορισµού της δίκαιης τιµής και τον χαρακτήρα της αντιπαροχής καθώς και τους όρους δηµοσιοποίησης του περιεχοµένου της προσφοράς. Συνιστούν ο καθορισµός της δίκαιης τιµής και του χαρακτήρα της αντιπαροχής καθώς και των όρων δηµοσιοποίησης των εγγράφων της προσφοράς κατά τις εξαγορές επιχειρήσεων τεχνικές λεπτοµέρειες, που µπορούν να θεσπισθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κινητών Αξιών ή πρόκειται για θεµελιώδεις αποφάσεις οι οποίες θα πρέπει να λαµβάνονται στο πλαίσιο της κανονικής νοµοθετικής διαδικασίας µε τη συµµετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου Υπουργών; 1 Απόφαση 2001/528/ΕΚ της Επιτροπής της 6ης Ιουνίου 2001 σχετικά µε τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κινητών Αξιών, ΕΕ L 191, 13.7.2001, σελ. 45-46. DT\419152.doc 5/5 PE 324.172