Σμήμα. Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο. Πξφγξακκα Γηνίθεζεο Οξγαληζκψλ Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο ΘΔΜΑ: Δπηδφκαηα αλεξγίαο θαη ε επίδξαζε ηνπο ζηελ Απαζρφιεζε

ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΙΘ Δκπαιδεσηική ειρά Σμήμα Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο Πξφγξακκα Γηνίθεζεο Οξγαληζκψλ Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο ΘΔΜΑ: Δπηδφκαηα αλεξγίαο θαη ε επίδξαζε ηνπο ζηελ Απαζρφιεζε Δπιβλέπφν Καθηγηηής: Φιέηζνο Μηράιεο ποσδαζηής: Γεκήηξεο Κνπηνπθάθεο ΑΘΗΝΑ 2008

ΠΔΡΙΛΗΦΗ Η επίδξαζε ησλ επηδνκάησλ αλεξγίαο ζηελ ελίζρπζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ηελ κείσζε ηεο αλεξγίαο απνηειεί έλα απφ ηα βαζηθά αληηθείκελα κειέηεο ζήκεξα ζηελ νηθνλνκηθή επηζηήκε, αιιά παξάιιεια θαη έλα απφ ηα πην θχξηα ζέκαηα ζπδήηεζεο ζε επίπεδν πνιηηηθήο ζηελ Δ.Δ. Σηελ παξνχζα εξγαζία, ζα πξνζπαζήζνπκε λα απνηππψζνπκε ην πσο δηεξεπλάηαη ην ζπγθεθξηκέλν δήηεκα κέζα απφ ηελ νηθνλνκηθή ζεσξία θαη ηηο εκπεηξηθέο κειέηεο. Δπίζεο ζα παξνπζηάζνπκε πσο ηα θξάηε κέιε ηεο Δ.Δ. 15 πξνζεγγίδνπλ ην δήηεκα ησλ επηδνκάησλ αλεξγίαο ζε ζεζκηθφ επίπεδν κε ηελ παξνπζίαζε ηεο Διιάδαο λα γίλεηαη ζε μερσξηζηφ θεθάιαην. Μέζα απφ απηήλ ηελ αλάιπζε θαηαιήγνπκε ζηελ δηαπίζησζε φηη ηα επηδφκαηα αλεξγίαο κπνξεί λα έρνπλ θαη ζεηηθή αιιά θαη αξλεηηθή επίδξαζε ζηελ απαζρφιεζε, σζηφζν κία απφιπηε απάληεζε δελ κπνξεί λα δνζεί, κε ζπλέπεηα ε πεξαηηέξσ ζεσξεηηθή θαη εκπεηξηθή κειέηε λα θξίλεηαη αλαγθαία. ΛΔΞΔΙ ΚΛΔΙΓΙΑ: Αλεξγία, Απαζρφιεζε, Γηεζλέο Γξαθείν Δξγαζίαο,, Δπηδφκαηα αλεξγίαο, Δλεξγή αλαδήηεζε εξγαζίαο, Δκπεηξηθά απνηειέζκαηα, Θεσξία αλαδήηεζεο εξγαζίαο, Κευλζηαλή ζεσξία, Νενθιαζηθή ζεσξία., Σπζηήκαηα αζθάιηζεο αλεξγίαο, ΟΟΣΑ. ABSTRACT One of the main tasks of economic theory and also one of the main issues of E.U. s policy has been the question whether the unemployment benefits affect the enhancement of employment or the decrease of unemployment. The main goal of this paper is to show how this question is answered through the economic theory and the empirical studies. Furthermore, the way in which E.U. 15 member states approach this specific issue through their statutory regulations will be presented, while the case of Greece will be dealt with in a separate chapter. Through the above mentioned analysis, we conclude that unemployment benefits may have both positive and negative effects on unemployment rates. Thus, a direct answer cannot be given and this indicates the necessity for a further theoretical and empirical study. KEYWORDS: Unemployment, Employment, International Labour Office, Unemployment benefits, Empirical results, Job search theory, Neoclassic theory, 2

Keynes theory, Unemployment Insurance systems, OECD. 3

Περιετόμενα Περίληυη ελ.2 Διζαγφγή 6 Κεθάλαιο Πρώηο: Δπιδόμαηα ανεργίας Οικονομικές Θεφρίες Γιεθνείς Οργανιζμοί 8 1.1 Δηζαγσγή 9 1.2 Νενθιαζηθή Θεσξία αλεξγία επηδφκαηα αλεξγίαο 10 1.3 Κευλζηαλή Θεσξία 15 1.4 Γηεζλείο Οξγαληζκνί θαη επηδφκαηα αλεξγίαο 17 Κεθάλαιο Γεύηερο: Θεζμικές ρσθμίζεις και επιδόμαηα ανεργίας ζηην Δ.Δ. 15 21 2.1 Γεληθά 22 2.2 Πεξηγξαθή ζπζηεκάησλ αζθάιηζεο αλά θξάηνο κέινο 23 2.3 Σπκπεξάζκαηα 41 Κεθάλαιο Σρίηο: Δπιδόμαηα ανεργίας και Δμπειρικά αποηελέζμαηα 44 3.1 Δηζαγσγή 45 3.2 Δπηδφκαηα αλεξγίαο θαη επηπηψζεηο: ηη δείρλνπλ νη εκπεηξηθέο κειέηεο 46 3.3 Σχλνςε ζπκπεξάζκαηα 49 Κεθάλαιο Σέηαρηο Σο Δλληνικό ζύζηημα επιδόηηζης ηης ανεργίας 51 4.1 Γεληθά Ιζηνξηθή αλαδξνκή 52 4.2 Τν Διιεληθφ ζχζηεκα αζθάιηζεο θαηά ηεο αλεξγίαο 53 4

4.3 Αλάιπζε ζπκπεξάζκαηα 55 ΤΝΟΦΗ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΠΡΟΣΑΔΙ 57 Βιβλιογραθία 60 5

Διζαγφγή Η δηεξεχλεζε ησλ επηπηψζεσλ ησλ επηδνκάησλ αλεξγίαο ζηελ απαζρφιεζε έρεη απνηειέζεη επί καθξφλ, έλα απφ ηα θχξηα αληηθείκελα κειέηεο ηεο νηθνλνκηθήο ζεσξίαο. Δπηπιένλ, ηα ηειεπηαία ρξφληα ην ελδηαθέξνλ γχξσ απφ ηελ ζρέζε επηδφκαηα αλεξγίαο θαη απαζρφιεζε έρεη γίλεη αθφκα πην έληνλν απφ ηε ζηηγκή πνπ παξαηεξείηαη δηφγθσζε ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο θξίζεο κε απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηνπ αξηζκνχ αλέξγσλ θαη δε ησλ καθξνρξφληα αλέξγσλ. Η αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ αλέξγσλ, ε αλάγθε γηα κείσζε ησλ δεκνζηνλνκηθψλ ειιεηκκάησλ θαη ε ελ γέλεη επίηεπμε καθξννηθνλνκηθήο ζηαζεξφηεηαο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ επηθξάηεζε παγθνζκίσο ησλ λενθηιειεχζεξσλ αληηιήςεσλ γηα ηελ αγνξά εξγαζίαο έρνπλ νδεγήζεη ηα θξάηε κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζην λα επαλαπξνζδηνξίζνπλ ηελ έλλνηα ηεο θνηλσληθήο πξνζηαζίαο, θαη λα επαλεμεηάζνπλ ηε ζρέζε απαζρφιεζεο θαη θνηλσληθήο πξνζηαζίαο. Έηζη ζήκεξα ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε παξαηεξείηαη ε ηάζε γηα εμνξζνινγηζκφ ησλ ζπζηεκάησλ αζθάιηζεο θαηά ηεο αλεξγίαο κέζα απφ ηνλ επαλαπξνζδηνξηζκφ ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο αιιά θαη κέζσ ηεο πξνζπάζεηαο αιιαγήο ηνπ ραξαθηήξα ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο. Με άιια ιφγηα, παξαηεξείηαη κία πξνζπάζεηα κεηαζηξνθήο ησλ παζεηηθψλ πνιηηηθψλ αγνξάο εξγαζίαο πξνο ελεξγεηηθέο θαηεπζχλζεηο θαζψο θαη κεηαηξνπήο ηνπ «θαζνιηθνχ» ραξαθηήξα ηεο θνηλσληθήο πξνζηαζίαο ζε πην εμαηνκηθεπκέλεο θαη επηιεθηηθέο κνξθέο πνπ λα είλαη παξάιιεια θαη «θηιηθέο» πξνο ηελ απαζρφιεζε. Ωζηφζν, ζηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο εθείλν πνπ ζα καο απαζρνιήζεη είλαη θαηαξρήλ ην πψο νη επηθξαηνχζεο, θαηά θαηξνχο, νηθνλνκηθέο ζεσξίεο / πξνζεγγίζεηο ηεο αγνξάο εξγαζίαο αληηιακβάλνληαη ην δήηεκα ηεο αλεξγίαο θαη θαη επέθηαζηλ ην ξφιν πνπ ηα επηδφκαηα αλεξγίαο δηαδξακαηίδνπλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Παξάιιεια ζα γίλεη αλαθνξά ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίνλ δηεζλείο νξγαληζκνί φπσο ν Οξγαληζκφο γηα ηελ Οηθνλνκηθή Σπλεξγαζία θαη Αλάπηπμε θαη ην Γηεζλέο Γξαθείν Δξγαζίαο πξνζεγγίδνπλ ην ελ ιφγσ δήηεκα. Δλ ζπλερεία, ζα γίλεη κία παξνπζίαζε ησλ ζεζκηθψλ ξπζκίζεσλ θαη θαλνληζκψλ πνπ ηζρχνπλ γηα θάζε θξάηνο κέινο ηεο Δ.Δ. 15 φζνλ αθνξά ζηνλ ηνκέα ηεο αλεξγίαο φπσο θαηαγξάθνληαη ζην Mutual Information System on Social Protection (MISSOC). Σην ηξίην θεθάιαην ζα γίλεη παξνπζίαζε / παξάζεζε εκπεηξηθψλ κειεηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ην δήηεκα ηεο επίδξαζεο ησλ επηδνκάησλ αλεξγίαο ζηελ απαζρφιεζε. Σην 6

ηέηαξην θεθάιαην ζα γίλεη πεξηγξαθή ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ πνπ ηζρχεη ζήκεξα ζηελ Διιάδα γηα ηελ αζθάιηζε θαηά ηεο αλεξγίαο. Τέινο, κεηά ηελ παξνπζίαζε ησλ ηεζζάξσλ θεθαιαίσλ ζα αθνινπζήζεη μερσξηζηή ελφηεηα πνπ ζα πεξηιακβάλεη ηα βαζηθά ζεκεία ηεο εξγαζίαο θαη ζπκπεξάζκαηα πξνηάζεηο ζρεηηθά κε ηα επηδφκαηα αλεξγίαο. 7

ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΡΧΣΟ Δπηδφκαηα Αλεξγίαο Οηθνλνκηθέο ζεσξίεο Γηεζλείο Οξγαληζκνί 8

1. Δπιδόμαηα ανεργίας Οικονομικές Θεφρίες Γιεθνείς Οργανιζμοί 1.1 Διζαγφγή Τα ηειεπηαία ρξφληα ε πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ε θαηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαο απνηεινχλ ηνπο θχξηνπο ηνκείο ζηνπο νπνίνπο έρνπλ ζηξέςεη ηελ πξνζνρή ηνπο νη θπβεξλήζεηο ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο Δ.Δ. Σπγθεθξηκέλα, ζήκεξα παξαηεξείηαη ε ηάζε γηα αλαδηάξζξσζε ηνπ ηξφπνπ ιεηηνπξγίαο ηεο αγνξάο εξγαζίαο, ηφζν κε ηελ πξνψζεζε ελεξγεηηθψλ κνξθψλ απαζρφιεζεο, φζν θαη κε ηελ πξνζπάζεηα κεηαξξχζκηζεο ησλ ππαξρφλησλ ζπζηεκάησλ θνηλσληθήο πξνζηαζίαο θαη θπξίσο ησλ ζπζηεκάησλ αζθάιηζεο θαηά ηεο αλεξγίαο (π.ρ. κεηάβαζε απφ ηελ θαζνιηθφηεηα ζηελ επηιεθηηθφηεηα). Μέζα ζην πιαίζην αιιαγήο πνπ πξνσζείηαη ηφζν ζηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηεο αγνξάο εξγαζίαο φζν θαη ζηνλ ραξαθηήξα ηεο αζθάιηζεο θαηά ηεο αλεξγίαο, είλαη ινγηθφ ηα επηδφκαηα αλεξγίαο λα απνηεινχλ ηνλ θχξην απνδέθηε ηεο θξηηηθήο πνπ ζρεηίδεηαη κε ην θαηά πφζν επλννχλ ηελ πξνψζεζε ή φρη ηεο απαζρφιεζεο, ηελ θηλεηηθφηεηα ηεο εξγαζίαο αιιά θαη ελ ηέιεη θαηά πφζν ζπληεινχλ ζηελ εχξπζκε ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Βέβαηα ην ζχλνιν ηεο θξηηηθήο πνπ αζθείηαη πξνέξρεηαη απφ λενθηιειεχζεξνπο θχθινπο πνπ σο γλσζηφλ πξεζβεχνπλ ηελ επειημία ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ θξαηηθψλ παξεκβάζεσλ σο κέζα γηα ηελ επίηεπμε ζπλζεθψλ ηέιεηνπ αληαγσληζκνχ. Ωζηφζν, ε αμηνιφγεζε ησλ επηδνκάησλ αλεξγίαο σο πξνο ηελ αξλεηηθή ή φρη επίδξαζε ηνπο ζηελ απαζρφιεζε πξνυπνζέηεη θαηαξρήλ ηελ παξάζεζε ησλ ζεσξεηηθψλ εξκελεηψλ ηεο αλεξγίαο φπσο ηεο λενθιαζηθήο θαη θευλζηαλήο ζεσξίαο νχησο ψζηε λα γίλνπλ θαηαλνεηνί νη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο ηα επηδφκαηα απνηεινχλ αξλεηηθφ ή φρη παξάγνληα σο πξνο ηελ πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ηεο κείσζεο ηεο αλεξγίαο. Δπίζεο, ελδηαθέξνλ παξνπζηάδνπλ, ε ζηάζε θαη νη απφςεηο κεγάισλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ φπσο ν ΟΟΣΑ θαη ην Γηεζλέο Γξαθείν Δξγαζίαο (ILO) γηα ην πψο αμηνινγνχλ ην ζχζηεκα ησλ επηδνκάησλ αλεξγίαο, απφ ηε ζηηγκή πνπ νξγαληζκνί ηέηνηνπ κεγέζνπο επεξεάδνπλ θαηά πνιχ ηηο αθνινπζνχκελεο ζηξαηεγηθέο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αλεξγίαο θαη ηελ αχμεζε ησλ πνζνζηψλ απαζρφιεζεο. Σην θεθάιαην απηφ ζα παξνπζηαζηεί επνκέλσο, ε λενθιαζηθή ζεσξία θαζψο θαη ζεσξίεο πνπ ζρεηίδνληαη άκεζα κε απηήλ (κνλεηαξηζκφο, job search theory), φπσο επίζεο θαη ε θευλζηαλή ζεσξία ζηελ πξνζπάζεηα επεμήγεζεο ηνπ ξφινπ πνπ δηαδξακαηίδνπλ ηα επηδφκαηα αλεξγίαο. Τέινο, ζα γίλεη κία πξνζπάζεηα απνηχπσζεο ησλ απφςεσλ ηνπ ΟΟΣΑ θαη ηνπ Γηεζλέο Γξαθείνπ Δξγαζίαο (ILO) φζνλ αθνξά ζην 9

πσο εθιακβάλνπλ ην ξφιν ησλ επηδνκάησλ αλεξγίαο ζε ζρέζε κε ην πξφβιεκα ηεο αλεξγίαο. 1.2 Νεοκλαζική θεφρία ανεργία επιδόμαηα ανεργίας Σχκθσλα κε ηελ λενθιαζηθή αληίιεςε, ην νηθνλνκηθφ ζχζηεκα αθνινπζεί ηελ ιδανική όδεσζη (ideal time-path) 1 κέζσ ηεο νπνίαο γίλεηαη ε άξηζηε θαη πιήξεο ρξεζηκνπνίεζε ησλ νηθνλνκηθψλ θαη αλζξψπηλσλ πφξσλ. Τν ζχζηεκα δελ έρεη αλάγθε απφ θξαηηθνχο παξεκβαηηθνχο κεραληζκνχο απφ ηε ζηηγκή πνπ είλαη απηνξπζκηδφκελν, ζηεξίδεηαη δειαδή ζηνπο απηφκαηνπο κεραληζκνχο ηεο ειεχζεξεο αγνξάο. Υπφ απηήλ ηελ έλλνηα θάζε αληζνξξνπία ζην ζχζηεκα είλαη πξνζσξηλή, αθνχ νη σο άλσ κεραληζκνί ζέηνπλ ζε θίλεζε δπλάκεηο πνπ επαλαθέξνπλ ην ζχζηεκα ζε θαηάζηαζε ηζνξξνπίαο. Σπλεπψο, θαηά ηελ λενθιαζηθή ζεσξία ε αλεξγία είλαη έλα παξνδηθφ θαηλφκελν, έλα θαηλφκελν αληζνξξνπίαο ηνπ ζπζηήκαηνο ην νπνίν επαλέξρεηαη ζε θαηάζηαζε ηζνξξνπίαο (απαινηθή αλεξγίαο πιήξεο απαζρφιεζε) κέζσ ησλ εγγελψλ δπλάκεσλ ηνπ νηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο 2. Άξα ζχκθσλα κε ηελ λενθιαζηθή ζεσξία, ε πιήξεο απαζρφιεζε είλαη ε θαλνληθή θαηάζηαζε πξνο ηελ νπνία ηείλεη καθξνρξφληα ην ζχζηεκα εθφζνλ ιεηηνπξγνχλ νη κεραληζκνί ηεο αγνξάο ρσξίο αηέιεηεο θαη εμσγελείο παξεκβάζεηο. Ωζηφζν, ε λενθιαζηθή ζεσξία ππνζηεξίδεη φηη ην πξφβιεκα ηεο αλεξγίαο νθείιεηαη ζηελ έιιεηςε επειημίαο ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη επηιχεηαη κφλν κε ηε δεκηνπξγία πξνυπνζέζεσλ χπαξμεο ηέιεηνπ αληαγσληζκνχ πνπ ζεκαίλεη φηη ζα πξέπεη λα επηδηψθεηαη έλαο νινέλα θαη κεγαιχηεξνο ξπζκφο επειημίαο πνπ ζα επηηξέςεη ζηελ αγνξά εξγαζίαο λα ιεηηνπξγήζεη απνηειεζκαηηθά θαη λα απνξξνθήζεη ην πιενλάδνλ εξγαηηθφ δπλακηθφ. Σεκαληηθά επνκέλσο ζηνηρεία ζηελ λενθιαζηθή ζεσξία γηα ηελ αλεξγία απνηεινχλ, ην χςνο ηνπ κηζζνχ θαη ε δπλαηφηεηα πεξηνξηζκνχ ηνπ, ε πνζφηεηα ηεο απαζρφιεζεο θαη ε δπλαηφηεηα ηεο λα αλαπξνζαξκφδεηαη θαζψο θαη ε θηλεηηθφηεηα ηεο εξγαζίαο Η λενθιαζηθή ζεσξία αλαιχεη ην πξφβιεκα ηεο αλεξγίαο ζηεξηδφκελε ζηελ κηθξννηθνλνκηθή πξνζέγγηζε, ζεσξψληαο φηη ε αγνξά εξγαζίαο ιεηηνπξγεί φπσο νπνηαδήπνηε άιιε αγνξά ζηελ νπνία ην αληαιιάμηκν εκπφξεπκα είλαη ε εξγαζία. Δπνκέλσο φηαλ ε αγνξά ιεηηνπξγεί ππφ θαζεζηψο ηέιεηνπ αληαγσληζκνχ ηφηε απηνκάησο θαζνξίδεηαη θαη ν κηζζφο ηζνξξνπίαο αιιά θαη ε δεηνχκελε θαη 1 Σαξαληίδεο Σ.Α. (1996) 60 Χρόνια μεηά ηην Γενική Θεωρία ηοσ J.M.KEYNES, ΣΠΟΥΓΑΙ, Τφκνο 46, Τεχρνο 1-2 2 Γεδνπζφπνπινο Α. (2000) Θεωρίες ηης Ανεργίας, Τφκνο Α, Αζήλα, Δθδφζεηο Τππσζήησ 10

πξνζθεξφκελε πνζφηεηα εξγαζίαο. Με άιια ιφγηα, βξηζθφκαζηε ζε κία θαηάζηαζε ηζνξξνπίαο θαη ζπλάκα πιήξνπο απαζρφιεζεο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ 3, ηνπηέζηηλ ε φπνηα αλεξγία ππάξρεη είλαη εθνχζηα. Δθνχζηα ζεσξείηαη ε αλεξγία, θαηά ηνπο λενθιαζηθνχο, φηαλ ην άηνκν δελ δέρεηαη λα εξγαζηεί ζην κηζζφ ηζνξξνπίαο πνπ επηθξαηεί ζηελ αγνξά είηε γηαηί νη κηζζνί είλαη πςειφηεξνη ιφγσ ζπιινγηθψλ ζπκβάζεσλ είηε γηαηί ζεσξεί φηη ε εξγαζία πνπ ηνπ πξνζθέξεηαη είλαη θαηψηεξε ησλ πξνζδνθηψλ ηνπ. Καηά ζπλέπεηα ε έιιεηςε επειημίαο ησλ κηζζψλ πξνο ηα θάησ θαη ε έιιεηςε πιεξνθφξεζεο γηα ηηο θελέο ζέζεηο εξγαζίαο νδεγνχλ ηελ αγνξά εξγαζίαο ζε αζηαζή ηζνξξνπία. Δπηπιένλ ε εθνχζηα αλεξγία εκθαλίδεηαη επεηδή απηνί πνπ παξακέλνπλ άλεξγνη είλαη απηνί πνπ κε ηε ζέιεζε ηνπο δελ εξγάδνληαη, δηφηη ζεσξνχλ φηη κε ην λα ζπζηάζνπλ ηνλ ειεχζεξν ρξφλν ηνπο γηα λα εξγαζηνχλ, ε κείσζε ηεο επεκεξίαο ηνπο απφ ηελ απψιεηα ειεχζεξνπ ρξφλνπ είλαη κεγαιχηεξε απφ ηελ αχμεζε επεκεξίαο πνπ ζα πξνθαινχζε ην εηζφδεκα απφ εξγαζία κε ην κηζζφ ηζνξξνπίαο πνπ επηθξαηεί. Απηή ε πξνζέγγηζε δείρλεη κία άιιε δηάζηαζε ηεο ζθέςεο ηεο λενθιαζηθήο ζεσξίαο θαη ζπγθεθξηκέλα ηε ζεψξεζε ηεο φηη ηα άηνκα είλαη νξζνινγηθά ππνθείκελα πνπ θάλνπλ επηινγέο θαη παίξλνπλ απνθάζεηο κε ζηφρν ηελ κεγηζηνπνίεζε ηνπ αηνκηθνχ ηνπο νθέινπο. 4 Η λενθιαζηθή ζεσξία ππνζηεξίδεη φηη ην επίπεδν κηζζνχ θαζνξίδεη ην χςνο ηεο απαζρφιεζεο ζην βξαρπρξφλην δηάζηεκα, ελψ ε φπνηα αθνχζηα αλεξγία δεκηνπξγείηαη νθείιεηαη είηε ζηελ αηειή πιεξνθφξεζε είηε ζηνπο ζεζκνχο πνπ πξνθαινχλ αθακςία ζηνλ πξαγκαηηθφ κηζζφ 5 (ε αγνξαζηηθή δχλακε ηνπ νλνκαζηηθνχ κηζζνχ) εκπνδίδνληαο ηνλ λα θαηέιζεη ζην επίπεδν ηζνξξνπίαο. Όπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ κφλν φηαλ αθεζνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ απξφζθνπηα νη δπλάκεηο ηεο πξνζθνξάο θαη ηεο δήηεζεο ε αγνξά εξγαζίαο ηζνξξνπεί ζην ζεκείν πιήξνπο απαζρφιεζεο θαη ε ππάξρνπζα αλεξγία είλαη εθνχζηα. Τν εξψηεκα πνπ γελλάηαη αζθαιψο είλαη ην πψο εθιακβάλεηαη ν ξφινο ησλ επηδνκάησλ αλεξγίαο κέζα ζην λενθιαζηθφ ζεσξεηηθφ ππφδεηγκα. Μία πξψηε δηαπίζησζε είλαη φηη ηα επηδφκαηα αλεξγίαο απνηεινχλ θαηά ηνπο λενθιαζηθνχο έλα 3 Φιέηζνο Μ. (1998) Οικονομική Θεωρία και Ανεργία ζην Φιέηζνο Μ Καηζνξίδαο Γ.Α. Ναμάθεο Φ. Ισαθείκνγινπ Η. Καξαζαββφγινπ. Αλεξγία: Μχζνη θαη πξαγκαηηθφηεηα, Αζήλα, Δλαιιαθηηθέο εθδφζεηο 4 Καξακεζίλε Μ. (2006) Σεκείσζεηο γηα ην κάζεκα Ανεργία και πολιηικές απαζτόληζης Πάληεηνλ Παλεπηζηήκην, Τκήκα Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο, Αζήλα 5 Σχκθσλα κε ηνπο λενθιαζηθνχο ε απαζρφιεζε θαζνξίδεηαη απφ ηελ πξνζθνξά θαη ηε δήηεζε εξγαζίαο κέζσ ηνπ πξαγκαηηθνχ θαη φρη ηνπ νλνκαζηηθνχ εξγαηηθνχ κηζζνχ. Σαξαληίδεο Σ.Α. (1996) 60 Χρόνια μεηά ηην Γενική Θεωρία ηοσ J.M.KEYNES ΣΠΟΥΓΑΙ, Τφκνο 46, Τεχρνο 1-2 11

ζεζκηθφ εκπφδην (θξαηηθή παξέκβαζε) πνπ παξεκπνδίδεη ηελ νκαιή ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο εξγαζίαο (αθακςία ησλ κηζζψλ πξνο ηα θάησ) άξα ζπκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία θαη δηαηήξεζε ηνπ θαηλνκέλνπ αλεξγίαο. Βέβαηα, ε λενθιαζηθή ζεσξία επηρεηξεκαηνινγεί επίζεο ππέξ ηνπ φηη ηα ζπζηήκαηα αζθάιηζεο θαηά ηεο αλεξγίαο θαη ηδίσο ηα επηδφκαηα ζπληεινχλ ζηελ απνδπλάκσζε ηνπ θηλήηξνπ γηα εχξεζε εξγαζίαο. Θεσξεί φηη ε αλεξγία είλαη εζειεκέλε εθφζνλ ε παξνρή επηδνκάησλ απφ ην θξάηνο εμαζθαιίδεη ζηνπο αλέξγνπο ηε δπλαηφηεηα λα είλαη πεξηζζφηεξν επηιεθηηθνί ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο απαζρφιεζεο ηνπο. Πην αλαιπηηθά, ην λενθιαζηθφ ππφδεηγκα ζεσξεί φηη κία πνιηηηθή επηδνκάησλ ή κεηαβηβαζηηθψλ πιεξσκψλ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ κείσζε ηεο πξνζθνξάο ηεο εξγαζίαο πνπ επηηπγράλεηαη κέζα απφ δχν δηαθνξεηηθνχο κεραληζκνχο 6. Πξψηνλ, επεξεάδεη (απμεηηθά) ην επίπεδν ηνπ κηζζνχ επηθχιαμεο 7 (reservation wage). Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ αλαζεψξεζε ησλ απνθάζεσλ σο πξνο ηελ έληαμε ζην εξγαηηθφ δπλακηθφ, αθνχ επηηξέπεη αθελφο ηελ παξάηαζε ηνπ ρξφλνπ δηεξεχλεζεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη αθεηέξνπ ηε κεγαιχηεξε επηιεθηηθφηεηα σο πξνο ηηο πξνζθεξφκελεο επθαηξίεο απαζρφιεζεο. Σπλεπψο ζεσξείηαη φηη ε δηακφξθσζε ελφο αλψηεξνπ επηπέδνπ κηζζνχ επηθχιαμεο 8 νδεγεί ζηελ αχμεζε ηεο αλεξγίαο ηξηβήο 9 ή αιιηψο ε ζεζκνζέηεζε θαη ε αχμεζε ησλ επηδνκάησλ νδεγεί ζηελ αχμεζε ηεο αλεξγίαο θαη δε ηεο αλεξγίαο ηξηβήο. Γεχηεξνλ, ν πξνζπνξηζκφο επηδνκάησλ αλεξγίαο έρεη ηελ ίδηα επίδξαζε κε ηελ αχμεζε ηνπ εηζνδήκαηνο πνπ δελ πξνέξρεηαη απφ ηελ εξγαζία. Πξνθαιεί κεηαηφπηζε ηνπ εηζνδεκαηηθνχ πεξηνξηζκνχ 10 πξνο ηα άλσ θαη δεμηά θαηά ην κέγεζνο ησλ εηζπξαηηφκελσλ επηδνκάησλ (κείνλ ηνπο θφξνπο). Δπνκέλσο ε εθαξκνγή 6 Γεδνπζφπνπινο Α. (2006), Η Πξνζθνξά Δξγαζίαο: Θεσξίεο, Πνιηηηθέο θαη Δξεπλεηηθέο Αλαδεηήζεηο, Τφκνο Α, Αζήλα, Δθδφζεηο Τππσζήησ Γηψξγνο Γαξδαλφο. 7 Δίλαη ν αλψηεξνο κηζζφο ζηνλ νπνίν ην άηνκν ζα αξλεζεί λα πξνθέξεη εξγαζία. Με άιια ιφγηα γηα επίπεδα κηζζνχ κέρξη θαη ην κηζζφ επηθχιαμεο ην άηνκν πξνηηκά λα κελ εξγαζηεί παξά κφλν φηαλ ν πξνζθεξφκελνο κηζζφο ππεξβεί ηνλ κηζζφ επηθχιαμεο. Γηα πεξηζζφηεξα φπσο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηνλ κηζζφ επηθχιαμεο δεο Γεδνπζφπνπινο Α. (2006), Η Πξνζθνξά Δξγαζίαο: Θεσξίεο, Πνιηηηθέο θαη Δξεπλεηηθέο Αλαδεηήζεηο, Τφκνο Α, Αζήλα, Δθδφζεηο Τππσζήησ Γηψξγνο Γαξδαλφο. 8 Η λενθιαζηθή ζεσξία ππνζηεξίδεη φηη ε αχμεζε ηνπ επηπέδνπ ηνπ κηζζνχ επηθχιαμεο εμ αηηίαο ησλ επηδνκάησλ νδεγεί ζηε θαηλνκεληθή δηφγθσζε ηεο θαηαγξακκέλεο αλεξγίαο. Γειαδή ε ζχλδεζε ησλ επηδνκάησλ κε ηελ θαηάζηαζε ηεο αλεξγίαο νδεγεί ζηε ιαζεκέλε ζηαηηζηηθή θαηακέηξεζε σο αλέξγσλ αηφκσλ πνπ ζηελ νπζία δελ αλήθνπλ ζην εξγαηηθφ δπλακηθφ, απιψο νη ηειεπηαίνη θαηαγξάθνληαη σο άλεξγνη γηα λα απνθηήζνπλ ην δηθαίσκα παξνρήο ηνπ επηδφκαηνο. Η επίδξαζε είλαη αθφκα κεγαιχηεξε φηαλ ην χςνο ηνπ επηδφκαηνο ζπλδέεηαη κε ην χςνο ησλ πξνεγνχκελσλ απνδνρψλ ηνπ δηθαηνχρνπ. 9 Δίλαη ε αλεξγία πνπ ζπλδέεηαη κε ην ρξφλν θαη ηνλ αξηζκφ ησλ αηφκσλ πνπ δηεξεπλνχλ ηηο πηζαλφηεηεο απαζρφιεζεο ηνπο παξά ην γεγνλφο φηη ππάξρνπλ δηαζέζηκεο ζέζεηο απαζρφιεζεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. 10 Μία αχμεζε ηνπ εηζνδήκαηνο απφ άιιεο πεγέο εθηφο εξγαζίαο επεξεάδεη κέζσ ηνπ εηζνδεκαηηθνχ απνηειέζκαηνο αξλεηηθά ηελ πξνζθνξά εξγαζίαο, ελψ κπνξεί λα νδεγήζεη θαη ζηελ απφθαζε ηνπ αηφκνπ λα ηεζεί εθηφο εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Πεηξηληψηε Ξ. (1989) Αγορές Εργαζίας. Οικονομικές Θεωρίες και Έρεσνες, Αζήλα, Δθδφζεηο Παπαδήζε 12

πνιηηηθψλ επηδφηεζεο ηεο αλεξγίαο πξνθαιεί ηε κείσζε ηνπ ρξφλνπ πνπ δηαηίζεηαη γηα εξγαζία (κείσζε ηεο πξνζθνξάο εξγαζίαο) 11. Βέβαηα ε λενθιαζηθή επηρεηξεκαηνινγία γηα ηελ αξλεηηθή επίδξαζε ησλ επηδνκάησλ αλεξγίαο ζηελ απαζρφιεζε δελ εμαληιείηαη ζην βαζηθφ λενθιαζηθφ ππφδεηγκα. Μία πην ζχγρξνλε λενθιαζηθή πξνζέγγηζε ηεο αγνξάο εξγαζίαο απνηειεί ε θεωρία ηης αναζήηηζης ηης εργαζίας (job search theory) ε νπνία απνηειεί ζηελ νπζία κία ζχγρξνλε εθδνρή ηεο λενθιαζηθήο αληίιεςεο ηεο αλεξγίαο ηξηβήο. Σχκθσλα ινηπφλ κε ηελ ζεσξία απηή, ε αγνξά εξγαζίαο ραξαθηεξίδεηαη απφ ειιηπή πιεξνθφξεζε 12 πνπ ζεκαίλεη φηη αλ ηα άηνκα είραλ πιήξε πιεξνθφξεζε γηα ηα ηζρχνληα ζηελ αγνξά εξγαζίαο ζα έθαλαλ ακέζσο αίηεζε γηα πξφζιεςε απφ ηελ επηρείξεζε πνπ πξνζθέξεη ζέζε γηα ηα δηθά ηνπο πξνζφληα θαη ζηελ ακνηβή πνπ ηα άηνκα ζα ζεσξνχζαλ ηθαλνπνηεηηθή. Ωζηφζν ιφγσ έιιεηςεο πιήξνπο πιεξνθφξεζεο ηα άηνκα απνθαζίδνπλ ηα ίδηα πφζν ρξφλν θαη ρξήκα ζα δηαζέζνπλ γηα ηελ ζπιινγή πιεξνθνξηψλ γηα ηελ ζέζε απαζρφιεζεο πνπ ζεσξνχλ θαηάιιειε γηα ηνλ εαπηφ ηνπο. Έηζη, ην άηνκν κπνξεί λα απνξξίςεη κία πξνζθνξά ζέζεο εξγαζίαο επεηδή ειπίδεη φηη ζα ππάξμεη άιιε θαιχηεξε πξνζθνξά. Με άιια ιφγηα ε αλαδήηεζε εξγαζίαο ζα ζπλερηζζεί κέρξη ηα αλακελφκελα νθέιε λα εμηζσζνχλ κε ην θφζηνο πνπ ζπλεπάγεηαη ε αλαδήηεζε. 13 Δπηπιένλ, νη αλαδεηνχληεο εξγαζία ζέηνπλ έλα κηζζφ επηθχιαμεο (reservation wage) σο ηελ ειάρηζηε απνδεθηή ακνηβή, ε νπνία αλαπαξηζηά ηελ εμίζσζε αλάκεζα ζην φθεινο απφ ην πςειφηεξν εηζφδεκα ιφγσ δηάζεζεο πεξηζζφηεξνπ ρξφλνπ γηα αλαδήηεζε κε ην θφζηνο ηεο πξφζζεηεο έξεπλαο. Σε πεξίπησζε δε πνπ βξεζεί ζέζε απαζρφιεζεο κε ακνηβή ίζε ή πςειφηεξε ηνπ κηζζνχ επηθχιαμεο ηφηε ηεξκαηίδεηαη ε δηαδηθαζία αλαδήηεζεο θαη ην άηνκν απνδέρεηαη ελ πξνζθεξφκελε ζέζε εξγαζίαο. Δίλαη ζαθέο φηη ζχκθσλα κε ηελ παξαπάλσ ζεσξία ηα επηδφκαηα αλεξγίαο επηδξνχλ αξλεηηθά ζηελ απαζρφιεζε αθνχ ν άλεξγνο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα επηκεθχλεη ην ρξφλν αλαδήηεζεο εξγαζίαο αιιά θαη ην ρξφλν παξακνλήο ηνπ ζηελ αλεξγία. Δπνκέλσο ηα επηδφκαηα ζεσξνχληαη αληηθίλεηξν γηα ηελ εχξεζε εξγαζίαο εθφζνλ ζεσξείηαη φηη ζε κηα δεδνκέλε ρξνληθή ζηηγκή πνπ ππάξρνπλ θελέο ζέζεηο 11 Δθφζνλ ε θαηαβνιή ηνπ επηδφκαηνο απνηειεί εηζφδεκα πνπ δελ πξνέξρεηαη απφ ηελ εξγαζία αζθεί κφλν ηελ εηζνδεκαηηθή επίδξαζε επί ησλ απνθάζεσλ ηνπ αηφκνπ γηα ηελ πξνζθνξά εξγαζίαο. 12 Έιιεηςε δειαδή ελφο θεληξηθνχ κεραληζκνχ παξνρήο πιεξνθφξεζεο γηα θελέο ζέζεηο εξγαζίαο θαη πξνζθεξφκελεο ακνηβέο θαζψο θαη γηα άηνκα πνπ πξνζθέξνληαη λα εξγαζηνχλ θαη ηηο θαηψηαηεο ακνηβέο πνπ απνδέρνληαη. Κψηηεο Φ. Γεψξγηνο Πεηξάθε-Κψηηε Αζελά (1995) Σύγτρονα Οικονομικά Θέμαηα, Αζήλα, Δθδφζεηο Παπαδήζε. 13 Απηφ ζεκαίλεη φηη ε δηάξθεηα θαη ε έληαζε ηεο αλαδήηεζεο πξνζδηνξίδνληαη απφ ηα άηνκα θαηά αξηζηνπνηεηηθφ ηξφπν. 13

εξγαζίαο ην άηνκν δελ ηηο απνδέρεηαη γηαηί δελ ηηο ζεσξεί θαηάιιειεο γηα ηα πξνζφληα ηνπ θαη αθφκα πεξηζζφηεξν δηφηη ην άηνκν δηακνξθψλεη έλα επίπεδν ειάρηζηεο απνδεθηήο ακνηβήο θάησ απφ ην νπνίν δελ δέρεηαη θακία πξνζθεξφκελε ζέζε εξγαζίαο παξαηείλνληαο έηζη ην ρξφλν παξακνλήο ηνπ ζηελ αλεξγία. 14 Ωζηφζν, ν αξλεηηθφο ξφινο ησλ επηδνκάησλ ζην πξφβιεκα ηεο αλεξγίαο, φπσο ππνζηεξίδεη ε λενθιαζηθή ζεσξία, γίλεηαη θαηαλνεηφο θαη απφ ηελ αλάιπζε ελφο άιινπ ζχγρξνλνπ ξεχκαηνο ησλ λενθιαζηθψλ νηθνλνκηθψλ: ηνλ κνλεηαξηζκφ. Ο κνλεηαξηζκφο εκθαλίζηεθε ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 θαη ζηελ νπζία ακθηζβεηνχζε ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο άζθεζεο επεθηαηηθήο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο σο κέζν θαηαπνιέκεζεο ηεο αλεξγίαο. Οη κνλεηαξηζηέο κε θχξην εθθξαζηή ηνπο ηνλ M.Friedman ππνζηήξηδαλ φηη ζα ππάξρεη πάληα έλα θπζηθφ επίπεδν αλεξγίαο 15 θάησ απφ ην νπνίν ε νηθνλνκία δελ κπνξεί λα θηλεζεί. Τν θπζηθφ επίπεδν αλεξγίαο πξνζδηνξίδεηαη απφ ηα πξαγκαηηθά νηθνλνκηθά κεγέζε φπσο ν πξαγκαηηθφο κηζζφο, ε απαζρφιεζε θ.α. θαη αληηζηνηρεί ζηελ θαηάζηαζε ηζνξξνπίαο ηεο νηθνλνκίαο. Οπνηαδήπνηε πξνζπάζεηα γηα κείσζε απηνχ ηνπ επηπέδνπ ηεο αλεξγίαο κε ηελ αχμεζε ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ π.ρ. αχμεζε ησλ επηδνκάησλ αλεξγίαο γηα ηελ ηφλσζε ηεο δήηεζεο, έρεη σο απνηέιεζκα ξπζκνχο πιεζσξηζκνχ πνπ ζπλερψο απμάλνληαη (επηηαρπλφκελνο πιεζσξηζκφο) ρσξίο εληνχηνηο λα κεησζεί ε αλεξγία παξά γηα έλα ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα. Γειαδή, ε θαηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαο κε κέζν ηελ επεθηαηηθή δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή κπνξεί λα είλαη απνηειεζκαηηθή κφλν ζην βξαρπρξφλην δηάζηεκα θαη κφλν ζην βαζκφ πνπ επηρεηξήζεηο θαη νη εξγαδφκελνη «παξαπιαλνχληαη» 16 σο ην πξαγκαηηθφ κέγεζνο ηνπ 14 Βέβαηα ν ρξφλνο παξακνλήο ηνπ ζηελ αλεξγία αιιά θαη ε δηάξθεηα αλαδήηεζεο εμαξηάηαη ηφζν απφ ην χςνο ηνπ επηδφκαηνο, ηε δηάξθεηα θαηαβνιήο ηνπ φζν θαη απφ ην χςνο ηνπ αλακελφκελνπ κηζζνχ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη κία αχμεζε ηνπ επηδφκαηνο αλεξγίαο ζα ζπλεπάγεηαη αχμεζε ηνπ κηζζνχ επηθχιαμεο άξα θαη ηνπ ρξφλνπ αλαδήηεζεο εξγαζίαο. 15 Τν θπζηθφ επίπεδν αλεξγίαο πξνζδηνξίδεηαη κέζσ ηνπ κεραληζκνχ εμηζνξξφπεζεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη εμαξηάηαη απφ ηε δηάξζξσζε ηεο δήηεζεο θαη πξνζθνξάο πξντφλησλ, άξα απφ ηελ δηάξζξσζε ησλ ζρεηηθψλ ηηκψλ. Δίλαη ην επίπεδν αλεξγίαο πνπ επηηπγράλεηαη ππφ ηηο πξαγκαηηθέο ππάξρνπζεο ζπλζήθεο ηεο αγνξάο. Απηφ ζεκαίλεη φηη ην θπζηθφ επίπεδν αλεξγίαο είλαη έλα δηαξθψο κεηαβαιιφκελν επίπεδν πνπ αληηζηνηρεί ζην παξφλ επίπεδν αλεξγίαο δεδνκέλσλ ησλ ζπλζεθψλ ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Γεδνπζφπνπινο Α. (2000) Θεωρίες ηης Ανεργίας, Τφκνο Α, Αζήλα, Δθδφζεηο Τππσζήησ 16 Αλ ππνζέζνπκε φηη αχμεζε ησλ δεκφζησλ δαπαλψλ έρεη θφζηνο έλα κεγαιχηεξν ξπζκφ αχμεζεο ησλ ρξεκαηηθψλ κηζζψλ θαζψο φηη θαη ε παξαγσγηθφηεηα ηεο εξγαζίαο παξακέλεη ακεηάβιεηε ηφηε νδεγνχκαζηε ζε κία ίζε πνζνζηηαία κεηαβνιή ηνπ γεληθνχ επηπέδνπ ηηκψλ. Οη επηρεηξήζεηο πνπ ζα ήηαλ απνδέθηεο ηεο απμεκέλεο δήηεζεο γηα πξντφληα ιφγσ ηεο αχμεζεο ησλ δεκφζησλ δαπαλψλ ζεσξνχλ αξρηθά φηη ε απμεκέλε δήηεζε θαη ε αχμεζε ησλ ηηκψλ δελ ζρεηίδεηαη κε πιεζσξηζηηθέο ηάζεηο νπφηε θαη πξνρσξνχλ ζε αχμεζε ηεο δήηεζεο ηνπο γηα εξγαζία θαζψο θαη ζε κεγαιχηεξεο απμήζεηο κηζζψλ. Οη εξγαδφκελνη απφ ηελ πιεπξά ηνπο αληηιακβάλνληαη ηηο νλνκαζηηθέο απμήζεηο ζηνπο κηζζνχο σο πξαγκαηηθέο απμήζεηο θαη απμάλνπλ ηελ πξνζθνξά εξγαζίαο. Σχληνκα φκσο νη επηρεηξήζεηο θαη νη εξγαδφκελνη αληηιακβάλνληαη φηη ν πξαγκαηηθφο κηζζφο θαη νη ηηκέο γηα ηα πξντφληα δελ έρνπλ απμεζεί. Άξα ε δήηεζε θαη ε πξνζθνξά εξγαζίαο επαλέξρνληαη ζην αξρηθφ επίπεδν ηζνξξνπίαο κφλν πνπ ηψξα ε αλεξγία κεηά απφ κηα πξνζσξηλή κείσζε έρεη επαλέιζεη ζην αξρηθφ ηεο επίπεδν κε κεγαιχηεξν φκσο επίπεδν πιεζσξηζκνχ. Γεδνπζφπνπινο Α. (2000) Θεωρίες ηης Ανεργίας, Τφκνο Α, Αζήλα, Δθδφζεηο Τππσζήησ 14

πιεζσξηζκνχ. Μέζα ζε απηφ ην πιαίζην ζθέςεο νπνηαδήπνηε πξνζπάζεηα ελίζρπζεο ηεο αζθαιηζηηθήο θάιπςεο ηεο αλεξγίαο κέζσ επηδνκάησλ αλεξγίαο αιιά θαη άιισλ ζπλαθψλ παξνρψλ δεκηνπξγεί πιεζσξηζηηθέο πηέζεηο. Οπφηε απηφ πνπ πξνηείλεηαη σο ιχζε απφ ηνπο κνλεηαξηζηέο γηα ηε κείσζε ηνπ θπζηθνχ πνζνζηνχ αλεξγίαο θαη ηεο αλεξγίαο ελ γέλεη, είλαη ε εθαξκνγή πνιηηηθψλ πνπ θαζηζηνχλ πην επέιηθηε ηελ αγνξά εξγαζίαο αιιά θαη ε άξζε ησλ ζεζκηθψλ «αθακςηψλ» φπσο ζεσξνχληαη ηα επηδφκαηα αλεξγίαο. Καηά ηα άιια, ε δηφγθσζε ηνπ πνζνζηνχ θαη ηεο δηάξθεηαο ηεο αλεξγίαο ζεσξείηαη θαη απφ ηνπο κνλεηαξηζηέο, σο έλδεημε απξνζπκίαο ησλ αλέξγσλ λα εξγαζζνχλ θαζψο ην ζεζκηθφ πιαίζην (επηδφκαηα αλεξγίαο) ηνπο εμαζθαιίδεη ηε δπλαηφηεηα λα είλαη πην επηιεθηηθνί ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο απαζρφιεζεο ηνπο. Σπλνςίδνληαο, ηα επηδφκαηα αλεξγίαο βξίζθνληαη ζην ζηφραζηξν ηεο λενθιαζηθήο ζεσξίαο ζην βαζκφ πνπ απηά απνηεινχλ κία έθθαλζε ηεο θξαηηθήο παξεκβαηηθφηεηαο ζηελ αγνξά εξγαζίαο νπφηε απνηεινχλ θαη παξάγνληα «αθακςίαο» πνπ δελ επηηξέπεη ζηελ αγνξά εξγαζίαο λα ιεηηνπξγήζεη απνηειεζκαηηθά θαη ζε ζπλζήθεο ηέιεηνπ αληαγσληζκνχ. Παξάιιεια, ηα επηδφκαηα ζεσξνχληαη αληηθίλεηξν γηα ηελ εξγαζία κε ην λα επηηξέπνπλ ζην άηνκν λα απνξξίπηεη ζέζεηο εξγαζίεο ή κε ην λα είλαη πην ραιαξφ ζηε δηαδηθαζία αλαδήηεζεο εξγαζίαο, ελψ ε χπαξμε ηνπο γεληθφηεξα ζπκβάιιεη θαη ζηελ δηφγθσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ αλέξγσλ κέζα απφ ηελ θαηαγξαθή ησλ αηφκσλ πνπ δελ επηζπκνχλ λα εληαρζνχλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, αιιά θαηαγξάθνληαη σο άλεξγνη γηα λα εμαζθαιίζνπλ ην επίδνκα αλεξγίαο. 17 1.3 Κεϋνζιανή θεφρία Τν αληίπαιν δένο ηεο λενθιαζηθήο ζεσξίαο ππήξμε ε θευλζηαλή ζεσξία πνπ εκθαλίζηεθε ζην δεχηεξν κηζφ ηεο δεθαεηίαο ηνπ 30 θαη αληηθαηέζηεζε ηε λενθιαζηθή ζεσξία σο θπξίαξρν ξεχκα ηεο νηθνλνκηθήο επηζηήκεο κέρξη ην δεχηεξν κηζφ ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70. Σε γεληθέο γξακκέο ππνζηήξηδε φηη ην θαπηηαιηζηηθφ ζχζηεκα εκθαλίδεη ρξφληα ππναπαζρφιεζε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ πνπ ηζνδπλακεί κε κφληκε αθνχζηα αλεξγία (ν άλεξγνο παξακέλεη άλεξγνο παξά ηελ 17 Απηφ ην επηρείξεκα αληηθξνχεηαη απφ ηελ άπνςε φηη ε «ε πηζαλφηεηα ηεο ζηαηηζηηθήο δηφγθσζεο ηεο αλεξγίαο έρεη ππεξηηκεζεί απφ ηε ζηηγκή πνπ ηα θξαηηθά ζπζηήκαηα επηδφηεζεο ηεο αλεξγίαο αξλνχληαη ηελ επηδφηεζε ζηα άηνκα πνπ δελ απνδέρνληαη πξνζθεξφκελεο ζέζεηο εξγαζίαο, ελψ ε εμαζθάιηζε πξνυπνζέζεσλ γηα κειινληηθή επηδφηεζε σζεί ζηελ απνδνρή ηεο πξνζθεξφκελεο εξγαζίαο». Γεδνπζφπνπινο Α. (2006), Η Προζθορά Εργαζίας: Θεωρίες, Πολιηικές και Ερεσνηηικές Αναζηηήζεις, Τφκνο Α, Αζήλα, Δθδφζεηο Τππσζήησ Γηψξγνο Γαξδαλφο. 15

επηζπκία ηνπ λα εξγαζζεί). Παξάιιεια, γηα ηνλ Keynes ν κηζζφο 18 δελ είλαη παξάγνληαο πνπ πξνζδηνξίδεη ην επίπεδν απαζρφιεζεο θαη ην επίπεδν αλεξγίαο. Τν επίπεδν απαζρφιεζεο, ζχκθσλα κε ηελ θευλζηαλή ζεσξία, πξνζδηνξίδεηαη απφ ηελ αλακελφκελε δήηεζε γηα ην πξντφλ, απφ ηηο ζπλζήθεο ηεο παξαγσγήο θαη απφ ηελ παξαγσγηθφηεηα ηεο εξγαζίαο. 19 Η θευλζηαλή ζεσξία εθιακβάλεη ηελ αλεξγία σο αλεξγία ειιηπνχο δήηεζεο (ή θπθιηθή αλεξγία) πνπ νθείιεηαη ζε κεησκέλε ζπλνιηθή δήηεζε γηα πξντφληα άξα θαη κεησκέλε δήηεζε γηα εξγαζία. Λφγσ ηεο αλεξγίαο ην ζπλνιηθφ εηζφδεκα απφ ηελ εξγαζία είλαη κεησκέλν κε απνηέιεζκα ε θαηαλαισηηθή δαπάλε ησλ ηδησηψλ λα κεηψλεηαη. Έηζη ην νηθνλνκηθφ ζχζηεκα αλαπαξάγεη ηηο ζπλζήθεο πνπ δεκηνπξγνχλ ηελ αλεξγία θαη δελ ππάξρνπλ εγγελείο δπλάκεηο ζην ζχζηεκα ψζηε λα ην επαλαθέξνπλ ζε επίπεδα ηζνξξνπίαο θαη ζπλεπψο ζε επίπεδα πιήξνπο απαζρφιεζεο. Δπνκέλσο εθείλν πνπ ρξεηάδεηαη ε νηθνλνκία γηα θηάζεη ζε επίπεδα πιήξνπο απαζρφιεζεο είλαη, ζχκθσλα κε ηελ θευλζηαλή ζεσξία, ε ιήςε κέηξσλ πνπ σο ζηφρν έρνπλ ηελ ηφλσζε ηεο ελεξγνχο δήηεζεο ε νπνία κε ηε ζεηξά ηεο ζα νδεγήζεη ζε αχμεζε ηεο επελδπηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, άξα θαη ζηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο. Καηά ζπλέπεηα, ε ηφλσζε ηεο ελεξγνχο δήηεζεο κέζα απφ ηελ ζεζκνζέηεζε θαη θαηαβνιή ησλ επηδνκάησλ αλεξγίαο ή άιισλ νηθνλνκηθψλ εληζρχζεσλ ζεσξείηαη κέηξν θαηαπνιέκεζεο ηεο αλεξγίαο. Με άιια ιφγηα, ν θχξηνο φγθνο ηεο αλεξγίαο νθείιεηαη ζηελ έιιεηςε επαξθνχο δήηεζεο γηα ηα πξντφληα θαη ηηο ππεξεζίεο πνπ παξάγνπλ νη επηρεηξήζεηο. Γηα λα θαηαπνιεκεζεί επνκέλσο ε αλεξγία ρξεηάδεηαη λα απμεζεί ε ζπλνιηθή δήηεζε θαη απηφ επηηπγράλεηαη κέζσ ηεο αχμεζεο ησλ θξαηηθψλ δαπαλψλ θαη ησλ ηδησηηθψλ επελδχζεσλ. Η αχμεζε ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ νδεγεί ζε πξσηνγελή αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο ε νπνία ζπλεπάγεηαη αχμεζε ηνπ εξγαηηθνχ εηζνδήκαηνο, αχμεζε ηεο θαηαλάισζεο θαη ζπλεπψο λέα αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο 20. Αθνχ νινθιεξψζακε κε ηελ παξνπζίαζε ηνπ πσο νη νηθνλνκηθέο ζεσξίεο εθιακβάλνπλ ην ξφιν ησλ επηδνκάησλ αλεξγίαο ζε ζρέζε κε ην πξφβιεκα ηεο 18 Σηε θευλζηαλή ζεσξία ε ζεκαληηθφηεηα ηνπ ξφινπ ηνπ κηζζνχ έγθεηηαη ζην φηη ηξνθνδνηεί ηελ ελεξγφ δήηεζε, γη απηφ θαη ε αχμεζε ησλ κηζζψλ ζεσξείηαη φηη επηδξά ζεηηθά ζηελ απαζρφιεζε. Καξακεζίλε Μ. (2006) Σεκεηψζεηο γηα ην κάζεκα Ανεργία και πολιηικές απαζτόληζης, Τκήκα Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο, Αζήλα, Πάληεηνλ Παλεπηζηήκην, Αζήλα 19 Φιέηζνο Μ. (1998) Οικονομική Θεωρία και Ανεργία ζην Φιέηζνο Μ Καηζνξίδαο Γ.Α. Ναμάθεο Φ. Ισαθείκνγινπ Η. Καξαζαββφγινπ. Αλεξγία: Μχζνη θαη πξαγκαηηθφηεηα, Αζήλα, Δλαιιαθηηθέο εθδφζεηο 20 Τν εξγαηηθφ εηζφδεκα απνηειεί γηα ηνλ Keynes πξνζδηνξηζηηθφ παξάγνληα ηεο ελεξγνχο δήηεζεο πνπ ππφθεηηαη ζηελ θξαηηθή παξέκβαζε γηα ηελ εμηζνξξφπεζε ηεο νηθνλνκίαο. Γεδνπζφπνπινο Α. (2000) Θεωρίες ηης Ανεργίας, Τφκνο Α, Αζήλα, Δθδφζεηο Τππσζήησ 16

αλεξγίαο, ζα πξνρσξήζνπκε ζε κία παξνπζίαζε ηνπ ηξφπνπ πξνζέγγηζεο θαη αληίιεςεο γχξσ απφ ην δήηεκα ηεο επίδξαζεο ησλ επηδνκάησλ δχν ζεκαληηθψλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ ηνπ ΟΟΣΑ θαη ILO. 1.4 Γιεθνείς Οργανιζμοί και επιδόμαηα ανεργίας Η ζχγρξνλε νηθνλνκηθή ζπγθπξία ρακεινί ξπζκνί αλάπηπμεο, πςειή αλεξγία θαη δε καθξνρξφληα έρεη επαλαθέξεη ζην πξνζθήλην ηνλ πξνβιεκαηηζκφ γηα ηνλ ηξφπν πνπ ηα θξάηε ηεο Δ.Δ. 21 αζθνχλ ηελ νηθνλνκηθή ηνπο πνιηηηθή. Ο πξνβιεκαηηζκφο απηφο γίλεηαη εληνλφηεξνο αλ αλαινγηζηνχκε φηη δηαλχνπκε ήδε πεξίνδν φπνπ ν πεξηνξηζκφο ησλ δεκνζηνλνκηθψλ ειιεηκκάησλ θαη ε ειαρηζηνπνίεζε ησλ θξαηηθψλ παξεκβάζεσλ ζεσξνχληαη απαξαίηεηεο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Ωζηφζν, ε πξνζνρή απφ ηνπο ππεχζπλνπο ράξαμεο ησλ νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ, δίδεηαη ζην πξφβιεκα ηεο θαηαπνιέκεζεο ηεο αλεξγίαο, έλα πξφβιεκα πνπ ζπλδέεηαη ηφζν κε ην δήηεκα ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο αγνξάο εξγαζίαο, φζν θαη κε ην ξφιν πνπ δηαδξακαηίδνπλ ηα ζπζηήκαηα αζθάιηζεο θαηά ηεο αλεξγίαο θαη ηδίσο ησλ επηδνκάησλ αλεξγίαο (δηάξθεηα, χςνο, πξνυπνζέζεηο θαηαβνιήο). Παξάιιεια, δηεζλείο νξγαληζκνί φπσο ν ΟΟΣΑ θαη ην Γηεζλέο Γξαθείν Δξγαζίαο 22 αζρνινχληαη κε ηελ δηακφξθσζε πξνηάζεσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε απηψλ ησλ δεηεκάησλ. Σπγθεθξηκέλα ην 1994 ν ΟΟΣΑ εμέδσζε κία έθζεζε πνπ πεξηιάκβαλε κηα επξεία δέζκε ζπζηάζεσλ πνιηηηθήο ηε Σηξαηεγηθή ηνπ ΟΟΣΑ γηα ηελ Απαζρφιεζε γηα ηε κείσζε ηεο αλεξγίαο θαη ηελ ελίζρπζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ηελ ελ γέλεη δηεπθφιπλζε ζπκκεηνρήο ησλ νηθνλνκηθά κε ελεξγψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Οη πξνηάζεηο απηέο ηνπ ΟΟΣΑ πνπ ζε κεγάιν βαζκφ απεηθνλίδνπλ ηε λενθηιειεχζεξε νηθνλνκηθή ζθέςε αθνξνχλ, ζε γεληθέο γξακκέο, ζηε ιήςε κέηξσλ πνπ πξνσζνχλ ηηο επέιηθηεο ξπζκίζεηο ηνπ ρξφλνπ εξγαζίαο, ηε ραιάξσζε ηεο απζηεξήο λνκνζεζίαο πνπ εκπνδίδεη ηελ θηλεηηθφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ (δηεπθφιπλζε γηα παξάδεηγκα ηνπ ηξφπνπ πξφζιεςεο θαη απφιπζεο), ηε ιήςε λνκνζεηηθψλ κέηξσλ σο πξνο ηελ επειημία πξνζαξκνγήο ησλ πξαγκαηηθψλ κηζζψλ, ηε κεηαξξχζκηζε ησλ ζπζηεκάησλ 21 Τν πξφβιεκα βέβαηα δελ αθνξά κφλν ηα θξάηε κέιε ηεο Δ.Δ. αθνχ ε θξίζε ζηελ νηθνλνκία αθνξά ην ζχλνιν ησλ ρσξψλ ηεο πθειίνπ (αλαπηπγκέλεο, αλαπηπζζφκελεο, ππαλάπηπθηεο), σζηφζν ιφγσ ηεο πεξηνξηζκέλεο έθηαζεο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο ζα επηθεληξσζνχκε ζηελ Δ.Δ.. 22 Η αλαθνξά ζηνπο ζπγθεθξηκέλνπο νξγαληζκνχο έρεη λα θάλεη κε ην γεγνλφο φηη ν κελ ΟΟΣΑ εμεηάδεη ην δήηεκα ησλ επηδνκάησλ ππφ νηθνλνκηθνχο φξνπο, ελψ ην δε Γηεζλέο Γξαθείν Δξγαζίαο εμεηάδεη ηα επηδφκαηα ππφ ηε ζθέςε φηη πξφθεηηαη γηα παξνρέο πνπ εμαζθαιίδνπλ θνηλσληθή ζπλνρή αιιειεγγχε θαη δηθαηνζχλε. 17

αζθάιηζεο θαηά ηεο αλεξγίαο θαζψο θαη έκθαζε ζηελ ράξαμε θαη εθαξκνγή ελεξγεηηθψλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο θαη ελίζρπζε ησλ πξνγξακκάησλ επηκφξθσζεο επαλαθαηάξηηζεο. Ο αθξηβήο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ν ΟΟΣΑ εθιακβάλεη ην πξφβιεκα ηεο αλεξγίαο θαη πσο απηφ κπνξεί λα θαηαπνιεκεζεί θαίλεηαη κέζα απφ ηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο πνπ εμέδσζε κε ηίηιν Making work pay ( λα θάλνπκε ηελ εξγαζία λα απνδίδεη ) θαη ζηελ νπζία αλαθέξνληαη ζηνλ ηξφπν κεηαξξχζκηζεο ησλ θνξνινγηθψλ ζπζηεκάησλ θαη θπξίσο ησλ ζπζηεκάησλ παξνρψλ θαηά ηεο αλεξγίαο. Η νπζία απηψλ ησλ πξνηάζεσλ αθνξά ζηελ πξνψζεζε ησλ εξγαζηαθψλ θηλήηξσλ θαη ζηελ δηεπθφιπλζε έληαμεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Έηζη πξνηείλεηαη ε κείσζε ηνπ χςνπο θαη ηεο δηάξθεηαο ησλ επηδνκάησλ κε ηελ παξάιιειε ράξαμε φκσο πνιηηηθψλ ελεξγνπνίεζεο. Απηέο νη πνιηηηθέο πεξηιακβάλνπλ ηελ αλάιεςε δξάζεσλ πνπ ζα ζπληνλίδνληαη απφ επαξθψο ρξεκαηνδνηνχκελεο θαη θαηάιιεια νξγαλσκέλεο δεκφζηεο ππεξεζίεο απαζρφιεζεο πνπ ζα βνεζνχλ ηνπο αλέξγνπο ζηελ ελεξγή αλαδήηεζε λέαο εξγαζίαο. Δπηπιένλ, πξνηείλεηαη έλαο ζπλδπαζκφο αληακνηβψλ θαη θπξψζεσλ ππφ ηε δηαρείξηζε δεκφζησλ ή ηδησηηθψλ ππεξεζηψλ απαζρφιεζεο, νχησο ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη ηφζν ε επαξθήο ζηήξημε ησλ αλέξγσλ ζηελ πξνζπάζεηα αλεχξεζεο εξγαζίαο φζν θαη ε ελεξγήο αλαδήηεζε εξγαζίαο. Δλδεηθηηθά, νξηζκέλα κέηξα πνπ εθαξκφδνληαη ζηελ πιεηνςεθία ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο Δ.Δ. κε βάζε ηηο πξνηάζεηο ηνπ ΟΟΣΑ ζρεηίδνληαη κε ηελ παξνρή επηδφκαηνο χζηεξα απφ έιεγρν εηζνδήκαηνο (means tested benefits), επηδφκαηα πνπ ζπλδένληαη κε ηελ άζθεζε επαγγεικαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο (in-work benefits) ή δηαθνπή ρνξήγεζεο επηδφκαηνο χζηεξα απφ άξλεζε ηνπ αλέξγνπ λα απνδερηεί ηελ πξνζθεξφκελε ζέζε εξγαζίαο πνπ ηνπ πξνηείλεηαη απφ ηε δεκφζηα ή ηδησηηθή ππεξεζία απαζρφιεζεο (ζπλήζσο κεηά απφ 2 ή 3 αξλήζεηο). Όπσο επίζεο, ππάξρνπλ θαη πξνυπνζέζεηο γηα ηελ θαηαβνιή επηδφκαηνο πνπ ζπλδένληαη κε ηελ παξαθνινχζεζε πξνγξακκάησλ επηκφξθσζεο επαλαθαηάξηηζεο ζηα πιαίζηα πνιηηηθψλ γηα ηε δηα βίνπ κάζεζε. 23 Γεληθφηεξα, ν ΟΟΣΑ έρεη κηα αξλεηηθή ζηάζε απέλαληη ζηα επηδφκαηα αλεξγίαο θαζψο ζεσξεί φηη απνηεινχλ αληηθίλεηξν γηα ηελ εχξεζε εξγαζίαο δεκηνπξγψληαο άηνκα εμαξηεκέλα απφ ην ζχζηεκα παξνρψλ αζθάιηζεο θαη πξφλνηαο (ηδίσο ζε πεξηπηψζεηο πνπ ε δηάξθεηα ηνπο είλαη κεγάιε, ην χςνο ηνπο είλαη αξθεηά 23 OECD (2006) Employment Outlook 2006 Edition: Boosting Jobs and Incomes 18

πςειφ ή αλαπιεξψλνπλ θαηά κεγάιν πνζνζηφ ην πνζφ ηνπ πξνεγνχκελνπ κηζζνχ, ή νη πξνυπνζέζεηο θαηαβνιήο ηνπο είλαη ραιαξέο) κε απνηέιεζκα λα αλαδεηνχλ πην ραιαξά εξγαζία, ελψ θηλδπλεχνπλ ηαπηφρξνλα απφ ηελ απαμίσζε ησλ πξνζφλησλ θαη δεμηνηήησλ ηνπο θαη ηε καθξνρξφληα αλεξγία 24. Έλα άιιν ζεκείν θξηηηθήο είλαη φηη ηα ζρεηηθά πςειά επηδφκαηα κεηψλνπλ ην νηθνλνκηθφ θφζηνο ηνπ λα είλαη θάπνηνο άλεξγνο θαη απηφ ίζσο νδεγήζεη ζε απμεηηθέο πηέζεηο ησλ κηζζψλ, κείσζε ησλ θελψλ ζέζεσλ εξγαζίαο θαη πεξαηηέξσ δηαρσξηζκφ αλάκεζα ζε απηνχο πνπ βξίζθνληαη εληφο ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη ζε απηνχο πνπ βξίζθνληαη εθηφο 25. Ωζηφζν, ν ΟΟΣΑ αλαγλσξίδεη θαη ζεηηθά ζηνηρεία ησλ επηδνκάησλ αλεξγίαο. Γηα παξάδεηγκα ε επίπησζε ηεο παξνρήο επηδνκάησλ αλεξγίαο κπνξεί λα είλαη ζεηηθή ζην βαζκφ πνπ ν άλεξγνο εθκεηαιιεχεηαη ην ρξνληθφ δηάζηεκα ηεο αλεξγίαο ηνπ γηα λα βξεη κία ζέζε εξγαζίαο πνπ αληηζηνηρεί ζηα πξνζφληα θαη δεμηφηεηεο ηνπ (ζεηηθφ αληίθηππν θαη ζηελ παξαγσγηθφηεηα ηεο εξγαζίαο) ή γηα λα παξαθνινπζήζεη θάπνην πξφγξακκα θαηάξηηζεο κε ζηφρν λα βειηηψζεη ηηο ηθαλφηεηεο ηνπ θαη λα βξεη θαιχηεξε εξγαζία. Τα παξαπάλσ ζεηηθά ζηνηρεία αλαγλσξίδνληαη θαη απφ ην Γηεζλέο Γξαθείν Δξγαζίαο (ILO) σζηφζν πξνζεγγίδεη ην δήηεκα ηεο κεηαξξχζκηζεο ησλ ζπζηεκάησλ αζθάιηζεο θαηά ηεο αλεξγίαο ππφ δηαθνξεηηθή ζθνπηά. Καηαξρήλ, ζε έλα γεληθφηεξν πιαίζην ζπδήηεζεο γηα ηελ αγνξά εξγαζίαο ην ILO δελ ζεσξεί ηελ εξγαζία εκπφξεπκα, αιιά παξάγνληα επίηεπμεο θνηλσληθήο δηθαηνζχλεο, ηζφηεηαο, βηψζηκεο αλάπηπμεο θαη παξάγνληα ζεβαζκνχ ηεο αλζξψπηλεο αμηνπξέπεηαο θαη ησλ θνηλσληθψλ δηθαησκάησλ. 26 Δλ ζπλερεία, ην ILO θξίλεη ηα επηδφκαηα αλεξγίαο σο ζεκαληηθφ θαη αλαπφζπαζην θνκκάηη ηεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο θαη πξνζηαζίαο θαη σο ηέηνηα κπνξνχλ λα έρνπλ θαη ζεηηθά νηθνλνκηθά απνηειέζκαηα, φπσο γηα παξάδεηγκα ηελ δηαηήξεζε κηαο απνηειεζκαηηθήο δήηεζεο ζε εζληθφ επίπεδν κέζσ ηεο δηαηήξεζεο ηεο αγνξαζηηθήο δχλακεο ησλ αλέξγσλ, ελψ ε χπαξμε ελφο πγηνχο ζπζηήκαηνο αζθάιηζεο θαηά ηεο αλεξγίαο δεκηνπξγεί ζην εξγαηηθφ δπλακηθφ αίζζεκα αζθάιεηαο ην νπνίν δηεπθνιχλεη ηηο δηαξζξσηηθέο αιιαγέο θαη ηερλνινγηθέο θαηλνηνκίεο ζηελ 24 Ο ζπλήζεο θίλδπλνο πνπ πεγάδεη απφ γελλαηφδσξα επηδφκαηα αλεξγίαο είλαη ε παγίδα αλεξγίαο. Ο άλεξγνο πξνηηκά λα παξακέλεη ζε θαηάζηαζε αλεξγίαο παξά λα αλαδεηήζεη εξγαζία ε νπνία δελ ηνπ πξνζθέξεη κηζζφ κεγαιχηεξν (κείνλ ηνπο θφξνπο) απφ ην επίδνκα 25 Η ζεσξία ησλ Insiders Outsiders σο ελαιιαθηηθή ζεψξεζε ηεο δπαδηθφηεηαο ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Φιέηζνο Μ. (1998) Οικονομική Θεωρία και Ανεργία ζην Φιέηζνο Μ Καηζνξίδαο Γ.Α. Ναμάθεο Φ. Ισαθείκνγινπ Η. Καξαζαββφγινπ. Αλεξγία: Μχζνη θαη πξαγκαηηθφηεηα, Αζήλα, Δλαιιαθηηθέο εθδφζεηο. 26 ILO (2001) Social Security: A new consensus, International Labour Office, Geneva. 19

νηθνλνκία πνπ ζε άιιε πεξίπησζε ζα αληηκεησπίδνληαλ σο απεηιή γηα ηελ ηθαλφηεηα επηβίσζεο ηνπο. Παξάιιεια, ζε πεξηπηψζεηο νηθνλνκηθήο χθεζεο ή θξίζεο ζσξαθίδνπλ ηελ νηθνλνκία ππφ ηελ έλλνηα φηη εκπνδίδνπλ ηελ ζπλνιηθή παξαγσγή λα κεησζεί ηφζν πνιχ θαη λα θιείζνπλ επηρεηξήζεηο, εθφζνλ ζπλεηζθέξνπλ ζηελ δηαηήξεζε ηεο αγνξαζηηθήο δχλακεο. Βέβαηα, ε θξηηηθή γηα ηα επηδφκαηα αλεξγίαο φηη απνηεινχλ αληηθίλεηξν ζπκκεηνρήο ζηελ αγνξά εξγαζίαο γίλεηαη δεθηή, σζηφζν φπσο ππνζηεξίδεηαη ζε εθζέζεηο ηνπ ILO ηα επηδφκαηα κπνξεί λα παξαθηλνχλ ηα άηνκα γηα ζπκκεηνρή ζηελ λφκηκε εξγαζία εθφζνλ κέζσ απηήο ζα δηθαηνχληαη ηελ παξνρή επηδνκάησλ ζε πεξίπησζε πνπ βξεζνχλ ζηελ αλεξγία. 27 Τν ILO ππνζηεξίδεη φηη ε αγνξά εξγαζίαο θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ κπνξεί λα πξνθαιεί ε θνηλσληθή αζθάιηζε σο πξνο ηελ εχξπζκε ιεηηνπξγία ηεο δελ πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη σο έλα δήηεκα απνηπρίαο ηνπ νηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο ή σο έλα πξφβιεκα καθξννηθνλνκηθήο πθήο. Δθείλν πνπ ρξεηάδεηαη δελ είλαη ε απφξξηςε ησλ επηδνκάησλ αλεξγίαο αιιά ίζσο ε θαιχηεξε ζχλδεζε ησλ πνιηηηθψλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο κε ηελ νηθνλνκηθή πνιηηηθή θαη ηηο πνιηηηθέο απαζρφιεζεο. Γηφηη, φπσο ππνζηεξίδεη ην ILO, νη πνιηηηθέο θνηλσληθήο αζθάιηζεο ζπλδένληαη ζηελά κε ηηο πνιηηηθέο απαζρφιεζεο απφ ηε ζηηγκή πνπ ηα πεξηζζφηεξα πξνγξάκκαηα θνηλσληθήο αζθάιηζεο (άξα θαη ηα επηδφκαηα αλεξγίαο) ρξεκαηνδνηνχληαη κέζα απφ ην εηζφδεκα ηεο εξγαζίαο (εηζθνξέο εξγαδνκέλσλ θαη εξγνδνηψλ). Σε ηειηθή αλάιπζε, ε θνηλσληθή αζθάιηζε πξέπεη λα ηδσζεί σο αλαπφζπαζην θνκκάηη ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο, ζπλεπψο ρξεηάδεηαη λα δηεξεπλεζνχλ θαη λα εληνπηζζνχλ νη πηζαλέο ζπλέξγεηεο αλάκεζα ζηηο πνιηηηθέο γηα ηελ θνηλσληθή πξνζηαζία, ηελ απαζρφιεζε θαη ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε. 27 ILO (2001) Social Security: A new consensus, International Labour Office, Geneva. 20

ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΓΔΤΣΔΡΟ Θεζκηθέο ξπζκίζεηο θαη επηδφκαηα αλεξγίαο ζηελ Δ.Δ. 15 21

2. Θεζμικές ρσθμίζεις ζηην Δ.Δ. 15 και επιδόμαηα ανεργίας 2.1 Γενικά Όια ηα θξάηε κέιε ηεο Δ.Δ. δηαζέηνπλ έλα ζχζηεκα αζθάιηζεο θαηά ησλ νηθνλνκηθψλ ζπλεπεηψλ ηεο αλεξγίαο. Τα ζπζηήκαηα απηά δηαθνξνπνηνχληαη απφ θξάηνο ζε θξάηνο θαη έρνπλ πεξάζεη δηαρξνληθά απφ δηάθνξεο θάζεηο αλάπηπμεο, ελψ ζπλνιηθά ν θιάδνο πξνζηαζίαο θαηά ηεο αλεξγίαο αλαπηχρηεθε αξγφηεξα 28 ζε ζρέζε κε άιινπο θιάδνπο φπσο ηεο αζζέλεηαο, ηνπ γήξαηνο, ή ησλ νηθνγελεηαθψλ παξνρψλ. Ωζηφζν, ηα ηειεπηαία ρξφληα ηα επξσπατθά θξάηε ζηελ πξνζπάζεηα ηνπο γηα ηφλσζε ηεο απαζρφιεζεο θαη κείσζε ηεο αλεξγίαο θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ χπαξμε πξνβιεκάησλ πνπ αθνξνχλ απμεκέλνπο ξπζκνχο πιεζσξηζκνχ, πςειά δεκνζηνλνκηθά ειιείκκαηα, κείσζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο, πξνζαλαηνιίδνληαη πξνο ηελ πηνζέηεζε πεξηνξηζηηθψλ κέηξσλ ζρεηηθά κε ην χςνο ησλ επηδνκάησλ, ηε ζεκειίσζε δηθαηψκαηνο θαη ηε δηάξθεηα επηδφηεζεο. Τα θξάηε κέιε ζηξέθνληαη ζηε ιήςε ελεξγεηηθψλ κέηξσλ θαηαπνιέκεζεο ηεο αλεξγίαο κε ζηφρν ηελ ελεξγνπνίεζε ηνπ αλέξγνπ σο πξνο ηελ αλαδήηεζε εξγαζίαο, ελψ παξάιιεια πιεζαίλεη θαη ε εθαξκνγή πνιηηηθψλ ζπλερηδφκελεο εθπαίδεπζεο θαηάξηηζεο πνπ βνεζά ζηελ πξνζαξκνγή ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ζηηο αιιαγέο ηνπ ηξφπνπ ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε ρξήζε λέσλ ηερλνινγηψλ. Βέβαηα, αλ θαη ε γεληθή ηάζε φπσο παξαηεξείηαη ζήκεξα είλαη απηή ηνπ επαλαπξνζδηνξηζκνχ ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο παξάιιεια κε ηελ πξνζπάζεηα γηα εμνξζνινγηζκφ ησλ ζπζηεκάησλ αζθάιηζεο θαηά ηεο αλεξγίαο, ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ην πψο απνηππψλνληαη ζε ζεζκηθφ επίπεδν ηα ζπζηήκαηα επηδφηεζεο ηεο αλεξγίαο ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο Δ.Δ.- 15. Να ηνληζηεί ζε απηφ ην ζεκείν φηη ε παξνπζίαζε ηεο Διιάδαο ζα γίλεη ζε μερσξηζηφ θεθάιαην. Η παξνπζίαζε ζα γίλεη αληιψληαο φια ηα ζηνηρεία απφ ην πιεξνθνξηαθφ ζχζηεκα ηεο θνηλσληθήο πξνζηαζίαο (MISSOC database 2008), νχησο ψζηε λα πεξηγξαθνχλ γηα θάζε θξάηνο - κέινο ν ηχπνο ηνπ ζπζηήκαηνο, νη ππαγφκελνη ζην ζχζηεκα, νη πξνυπνζέζεηο επηδφηεζεο, ε δηάξθεηα επηδφηεζεο, ην χςνο ησλ επηδνκάησλ θαη νη ηπρφλ θπξψζεηο πνπ ππάξρνπλ. 28 Τα ζπζηήκαηα επηδνκάησλ αλεξγίαο αλαπηχρζεθαλ κεηά ηνλ Γεχηεξν Παγθφζκην Πφιεκν, ιακβάλνληαο κηα νινθιεξσκέλε κνξθή πξνο ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 60 ζηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο ηεο Δπξψπεο. Καξαγηάλλε Β. (2002) Αζθάιηζε θαη επηδφκαηα αλεξγίαο: Σπγθξηηηθή αλάιπζε ηεο επηδνκαηηθήο πνιηηηθήο ζηελ Διιάδα θαη ζηηο ρψξεο ηεο Δ.Δ., Αζήλα, Δθδφζεηο Σαθθνπιά. 22

2.2 Περιγραθή ζσζηημάηφν αζθάλιζης ανά κράηος μέλος i. ΒΔΛΓΙΟ Πξφθεηηαη γηα έλα ζχζηεκα ππνρξεσηηθήο αζθάιηζεο πνπ ρξεκαηνδνηείηαη απφ εηζθνξέο θαη θαιχπηεη φινπο ηνπο κηζζσηνχο θαζψο θαη ηνπο λένπο πνπ κεηά ην ηέινο ηεο θαηάξηηζεο ηνπο παξακέλνπλ ρσξίο εξγαζία, ελψ ηα φξηα ειηθίαο γηα άληξεο θαη γπλαίθεο θπκαίλνληαη απφ 16 έσο 65 εηψλ. Οη θχξηεο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ επηδφηεζε είλαη λα είλαη θάπνηνο άλεξγνο δειαδή ρσξίο εξγαζία θαη ρσξίο απνδνρέο, λα είλαη ηθαλφο θαη δηαζέζηκνο γηα εξγαζία (λα ςάρλεη ελεξγά), λα είλαη εγγεγξακκέλνο ζηα κεηξψα αλέξγσλ θαζψο επίζεο λα θαηνηθεί ζην Βέιγην. Η πξναπαηηνχκελε πεξίνδνο απαζρφιεζεο γηα ηελ θαηαβνιή ηνπ επηδφκαηνο θπκαίλεηαη απφ 312 εξγάζηκεο εκέξεο ηνπο ηειεπηαίνπο 18 κήλεο, έσο 624 εξγάζηκεο εκέξεο θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ 36 ηειεπηαίσλ κελψλ. Δπίζεο, δηάξθεηα αλακνλήο γηα ηελ έλαξμε επηδφηεζεο δελ ππάξρεη πνπ ζεκαίλεη φηη ην δηθαίσκα γηα επηδφηεζε ηξέρεη απφ ηελ εκέξα πνπ ν δηθαηνχρνο θαηέζηε άλεξγνο. Παξάιιεια γηα ηελ θαηαβνιή ηνπ επηδφκαηνο δελ ππάξρεη πξνεγνχκελνο έιεγρνο εηζνδεκάησλ (means test) ηνπ δηθαηνχρνπ. Τν χςνο ηνπ επηδφκαηνο, πέξα απφ θάπνηεο πεξηπηψζεηο ρνξήγεζεο εθάπαμ πνζνχ (lump sum benefit), ππνινγίδεηαη βάζεη ηνπ εκεξνκηζζίνπ κε αλψηεξν φξην εκεξνκηζζίνπ ηα 70,48 θαη πνζνζηφ αλαπιήξσζεο ηνπ εκεξνκηζζίνπ 60%. Έηζη, ελδεηθηηθά γηα έλα δεπγάξη κε πξνζηαηεπφκελα κέιε ην αλψηαην φξην επηδφκαηνο είλαη 42,29 θαη ην θαηψηεξν 36,52. 29 Γηα ηε δηάξθεηα θαηαβνιήο δελ ππάξρεη φξην ελψ δελ πξνβιέπνληαη παξνρέο πνπ λα ζρεηίδνληαη κε ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε. Τν βειγηθφ ζχζηεκα πεξηιακβάλεη θαη θπξψζεηο, φπσο ε ππνρξέσζε γηα επηζηξνθή πνζψλ πνπ δελ έπξεπε λα εηζπξαρζνχλ απφ ηνλ άλεξγν, ε δηαθνπή θαηαβνιήο ηνπ επηδφκαηνο ζε πεξίπησζε πνπ ν άλεξγνο αδπλαηεί λα εληαρζεί ζηελ αγνξά εξγαζίαο ή αξλείηαη λα ζπκκεηάζρεη ζε δηαδηθαζίεο ελεξγήο αλαδήηεζεο εξγαζίαο ή αξλείηαη λα επαλαδηνξηζηεί ζηελ παιηά ηνπ εξγαζία. 30 Τέινο ηα επηδφκαηα αλεξγίαο ππφθεηληαη ζε θνξνινγία, ελψ ζε 29 Γηα δεπγάξηα ρσξίο πξνζηαηεπφκελα κέιε ην πνζνζηφ αλαπιήξσζεο είλαη γηα ηνλ πξψην ρξφλν 58% κε max 40,88 θαη min 23,00 ελψ γηα ην δεχηεξν ρξφλν θαη έπεηηα ην πνζνζηφ αλαπιήξσζεο κεηψλεηαη ζε 40% κε max 28,19 θαη min 16,20. Γηα αλέξγνπο πνπ δελ αλήθνπλ ζηηο παξαπάλσ θαηεγνξίεο ην πνζνζηφ αλαπιήξσζεο ηνλ πξψην ρξφλν είλαη 60% κε max 42,29 θαη min 30,69 θαη γηα ην δεχηεξν ρξφλν θαη έπεηηα ππάξρεη πνζνζηφ αλαπιήξσζεο 53% κε max 37,75. 30 Οη πνηλέο θπκαίλνληαη ηελ πξψηε θνξά απφ 1 26 εβδνκάδεο δηαθνπήο ηεο επηδφηεζεο γηα κηθξά παξαπηψκαηα, ηε δεχηεξε θνξά ε πνηλή δηπιαζηάδεηαη θαη γηα πην ζνβαξά παξαπηψκαηα ε πνηλή είλαη απφ 4 52 εβδνκάδεο έσο θαη θαηάξγεζε ηνπ δηθαηψκαηνο γηα επηδφηεζε. 23

νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο (αλάινγα κε ην ζπλνιηθφ εηζφδεκα) πξνβιέπεηαη κείσζε θφξνπ. ii. ΓΑΝΙΑ Σηε Γαλία ε ζπκκεηνρή ζην ζχζηεκα αζθάιηζεο θαηά ηεο αλεξγίαο είλαη εζεινληηθή, ελψ ε ρξεκαηνδφηεζε γίλεηαη απφ ηηο εηζθνξέο ησλ κηζζσηψλ, ησλ ειεχζεξσλ επαγγεικαηηψλ, ησλ εξγνδνηψλ, ελψ ην θξάηνο θαιχπηεη ηα θφζηε ηεο πξφσξεο ζπληαμηνδφηεζεο. Τα επηδφκαηα θαιχπηνπλ ηνλ ελεξγφ πιεζπζκφ θαη ην χςνο ηνπο ζρεηίδεηαη κε ηηο πξνεγνχκελεο απνδνρέο. Σπγθεθξηκέλα, νη άλεξγνη πνπ θαιχπηνληαη απφ ηελ αζθάιηζε θαηά ηεο αλεξγίαο είλαη ηα άηνκα ειηθίαο 18 έσο 63 εηψλ, νη κηζζσηνί, νη ππεξεηνχληεο ηελ ζηξαηησηηθή ζεηεία, νη ειεχζεξνη επαγγεικαηίεο (θαη νη ζχδπγνη ηνπο), θαζψο θαη ηα άηνκα πνπ εξγάδνληαη ζην δεκφζην ηνκέα ή ζηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε. Οη βαζηθέο πξνυπνζέζεηο γηα λα ζεσξείηαη θάπνηνο άλεξγνο, είλαη λα κελ αζθεί εξγαζία, λα είλαη ηθαλφο θαη δηαζέζηκνο γηα εξγαζία θαη θάηνηθνο Γαλίαο. Δπίζεο, ζα πξέπεη λα ςάρλεη ελεξγά γηα εξγαζία, λα είλαη εγγεγξακκέλνο ζε γξαθείν απαζρφιεζεο, φπνπ ζε ζπλεξγαζία κε ην ηειεπηαίν ζα πξέπεη λα έρεη δεκηνπξγήζεη έλα αηνκηθφ ζρέδην δξάζεο αλεχξεζεο εξγαζίαο. Δπηπιένλ, ε εμαζθάιηζε δηθαηψκαηνο επηδφηεζεο, απαηηεί κηα ειάρηζηε πεξίνδν απαζρφιεζεο θαη αζθάιηζεο 52 εβδνκάδσλ θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ 3 ηειεπηαίσλ εηψλ ή έλα ρξφλν αζθάιηζεο ζε θάπνην ηακείν. Η δηάξθεηα αλακνλήο γηα ηελ έλαξμε επηδφηεζεο είλαη 4 εβδνκάδεο κφλν γηα ηνπο ειεχζεξνπο επαγγεικαηίεο, ελψ γηα ηελ θαηαβνιή ηνπ επηδφκαηνο δελ ππάξρεη πξνεγνχκελνο έιεγρνο εηζνδεκάησλ ηνπ δηθαηνχρνπ. Τν χςνο ηνπ επηδφκαηνο θαζνξίδεηαη κία θνξά ην ρξφλν θαη νη απνδνρέο πνπ ιακβάλνληαη ππφςε γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ επηδφκαηνο αθνξνχλ ηνπο ηειεπηαίνπο 3 κήλεο απαζρφιεζεο (νη εηζθνξέο πνπ έρνπλ θαηαβιεζεί ζ απηφ ην δηάζηεκα ζην Labour Market Fund 31 αθαηξνχληαη απφ ην ζχλνιν ησλ απνδνρψλ) ρσξίο λα ππάξρεη θάπνην αλψηαην φξην κηζζνχ ή εκεξνκηζζίνπ. Τν πνζνζηφ επηδφκαηνο αληηζηνηρεί ζην 90% 32 ησλ πξνεγνχκελσλ ζπλνιηθψλ απνδνρψλ κε αλψηαην φξην ηα 417 εβδνκαδηαίσο, ελψ ην πνζφ απηφ γηα ηνπο λένπο αλέξγνπο είλαη 376 εβδνκαδηαίσο, αθνχ φκσο έρνπλ νινθιεξψζεη ηελ 18κελε επαγγεικαηηθή ηνπο θαηάξηηζε ή εθφζνλ 31 Δίλαη ην ηακείν ζην νπνίν θαηαβάινπλ εηζθνξέο νη εξγνδφηεο θαη νη απηναπαζρνινχκελνη. 32 Κάπνηεο θαηεγνξίεο αλέξγσλ πνπ πιεξνχλ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο ζε ζρέζε κε ηηο πεξηφδνπο απαζρφιεζεο ηνπο δηθαηνχληαη ην 82% ηνπ αλψηαηνπ νξίνπ αζρέησο κε ην εηζφδεκα πνπ είραλ ηνπο 3 ηειεπηαίνπο κήλεο ε ηηο 12 ηειεπηαίεο εβδνκάδεο. 24

έρνπλ εθπιεξψζεη ηελ ζηξαηησηηθή ηνπο ζεηεία. Τνλίδεηαη φηη ηα επηδφκαηα αλεξγίαο φπσο θαη ζηελ πεξίπησζε ηνπ Βειγίνπ ππφθεηληαη ζε θνξνινγία. Τέινο, ε δηάξθεηα επηδφηεζεο ηεο αλεξγίαο είλαη 4 έηε αλ θαη νη άλεξγνη ειηθίαο 55 εηψλ κπνξνχλ λα παξαηείλνπλ ην παξαπάλσ ρξνληθφ δηάζηεκα σο θαη ηα 60, εθφζνλ πιεξνχλ ηηο πξνυπνζέζεηο γηα πξφσξε ζπληαμηνδφηεζε ζε απηήλ ηελ ειηθία. iii. ΓΔΡΜΑΝΙΑ Σηε Γεξκαλία ππάξρνπλ δχν ζπζηήκαηα επηδφηεζεο ηεο αλεξγίαο. Τν έλα είλαη ην Unemployment Insurance scheme 33 πνπ θαιχπηεη φινπο ηνπο εξγαδφκελνπο (κηζζσηνί, εξγάηεο, επαγγεικαηηθά θαηαξηηδφκελνη, λένη κε αλαπεξία) θαη ρξεκαηνδνηείηαη απφ εηζθνξέο εξγνδνηψλ θαη εξγαδνκέλσλ θαη ην δεχηεξν είλαη ην Basic security benefits for jobseekers 34 πνπ θαιχπηεη ηνλ απαζρνιήζηκν πιεζπζκφ πνπ ςάρλεη εληαηηθά γηα εξγαζία, ελψ θαη ηα πξνζηαηεπφκελα κέιε (κε απαζρνιήζηκα) ηνπ επηδνηνχκελνπ (πνπ ιακβάλεη ην Basic security benefits) δηθαηνχληαη έλα θνηλσληθφ επίδνκα-βνήζεκα. Απηφ ην ζχζηεκα ρξεκαηνδνηείηαη κέζσ ηεο θνξνινγίαο. Γηα λα ζεσξεζεί θάπνηνο άλεξγνο πνπ ζπκκεηέρεη ζην Unemployment Insurance scheme πξέπεη θαηαξρήλ λα είλαη ρσξίο εξγαζία, λα έρεη δεισζεί ν ίδηνο σο άλεξγνο ζην γξαθείν εξγαζίαο, λα είλαη δηαζέζηκνο γηα εξγαζία θαη λα ζπλεξγάδεηαη ζηελά κε ην γξαθείν εξγαζίαο γηα ηελ ηνπνζέηεζε ηνπ ζε θάπνηα ζέζε απαζρφιεζεο. Τν φξην ειηθίαο είλαη ηα 65 έηε, ελψ ζην πξφγξακκα Basic security benefits ηα φξηα ειηθίαο θπκαίλνληαη απφ 15 έσο 65. Οη πξνυπνζέζεηο επηδφηεζεο ζην ελ ιφγσ πξφγξακκα είλαη ν άλεξγνο λα είλαη κφληκνο θάηνηθνο Γεξκαλίαο, λα είλαη απαζρνιήζηκνο, ή ηα εηζνδήκαηα ηνπ λα κελ επαξθνχλ γηα ηελ δηαβίσζε ηνπ. 35 Όζνλ αθνξά ζηελ πξναπαηηνχκελε πεξίνδν γηα λα θαηαζηεί θάπνηνο επηδνηνχκελνο, γηα ην Unemployment Insurance scheme είλαη ε ζπκπιήξσζε ηνπιάρηζηνλ 12 κελψλ απαζρφιεζεο κε εηζθνξά θαηά ηε δηάξθεηα ησλ 2 ηειεπηαίσλ εηψλ, ελψ γηα ην Basic security benefit δελ ππάξρεη πξναπαηηνχκελε πεξίνδνο. 33 Απφ 1 Φεβξνπαξίνπ 2006 είλαη δπλαηφλ ππφ πξνυπνζέζεηο νξηζκέλεο θαηεγνξίεο αηφκσλ λα ζπκκεηέρνπλ ζε εζεινληηθή βάζε ζην Unemployment Insurance scheme φπσο νη γεξνθφκνη πνπ απαζρνινχληαη ην ιηγφηεξν 14 ψξεο ηελ εβδνκάδα, νη απηφ απαζρνινχκελνη πνπ απαζρνινχληαη γηα 15 ψξεο ηελ εβδνκάδα ή νη απαζρνινχκελνη πνπ δηακέλνπλ εθηφο Δ.Δ. 34 Σηελ νπζία πξφθεηηαη γηα έλα ζχζηεκα θνηλσληθήο βνήζεηαο γηα άηνκα πνπ δελ θαιχπηνληαη απφ ην ζχζηεκα αζθάιηζεο θαη ρνξεγείηαη γηα ηελ θάιπςε ελφο επηπέδνπ ζηνηρεηψδνπο δηαβίσζεο. 35 Δπηπιένλ, φζνη ιακβάλνπλ επηδφηεζε γηα θνηηεηηθφ δάλεην, γηα επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε, ή ιακβάλνπλ θάπνηα ζχληαμε γήξαηνο ή είλαη εζσηεξηθνί αζζελείο ζε λνζνθνκείν άλσ ησλ 6 κελψλ, δηθαηνχληαη ηελ ρνξήγεζε ηνπ Basic security benefit. 25

Παξάιιεια γηα ηελ ρνξήγεζε ηνπ επηδφκαηνο ηζρχεη ν έιεγρνο εηζνδήκαηνο θαη πεξηνπζηαθψλ ζηνηρεηψλ κφλν γηα ην Basic security benefit 36. Σρεηηθά κε ηελ πεξίνδν αλακνλήο, ην επίδνκα ρνξεγείηαη ακέζσο κε ηελ θήξπμε θάπνηνπ ζε θαηάζηαζεο αλεξγίαο κε εμαίξεζε ηηο πεξηπηψζεηο φπνπ νη εξγαδφκελνη είηε ιχνπλ ηελ εξγαζηαθή ηνπο ζρέζε νηθηνζειψο είηε απνιχνληαη κε δηθή ηνπο ππαηηηφηεηα ιφγσ αληηζπκβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο, είηε αξλνχληαη αδηθαηνινγήησο πξνηεηλφκελε ζέζε εξγαζίαο νπφηε ππνρξενχληαη λα πεξηκέλνπλ σο θαη 12 εβδνκάδεο. Δπίζεο ε δηάξθεηα ηεο επηδφηεζεο εμαξηάηαη ηφζν απφ ηελ ειηθία ηνπ δηθαηνχρνπ φζν θαη απφ ρξνληθφ δηάζηεκα θαηαβνιήο εηζθνξψλ. Τν χςνο ηνπ επηδφκαηνο ζην Unemployment insurance scheme θαζνξίδεηαη σο ην 67% ησλ θαζαξψλ απνδνρψλ ηνπ δηθαηνχρνπ (κε παηδηά) θαη σο 60% γηα ηνπο δηθαηνχρνπο ρσξίο παηδηά. Γηα ην Basic security benefit ην χςνο ηνπ επηδφκαηνο είλαη ηέηνην ψζηε λα δηαζθαιίδεη έλα ειάρηζην επίπεδν δηαβίσζεο θαη θαιχπηεη βαζηθά θφζηε φπσο ην θφζηνο ζέξκαλζεο, ζηέγαζεο, ηξνθήο, πξνζσπηθήο πγηεηλήο θ.α. Έηζη ην επίδνκα γηα έλα άηνκν (single person) αλέξρεηαη ζηα 347 ην κήλα, ελψ αλ ππάξρεη ζχληξνθνο θαη είλαη άλσ ησλ 18 δηθαηνχηαη ην 90% ηνπ επηδφκαηνο, ελψ αλ ππάξρνπλ θαη άιια κέιε νηθνγελείαο ηθαλά γηα εξγαζία ηφηε απηά δηθαηνχληαη ην 80% ηνπ αξρηθνχ επηδφκαηνο. Σε πεξηπηψζεηο πνπ ηα επηδνηνχκελα άηνκα απφ ην Basic security benefit δελ πξνζπαζνχλ ελεξγά λα ζπκκεηάζρνπλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο ηνπο επηβάιιεηαη κείσζε ηνπ επηδφκαηνο θαηά 30% ηελ πξψηε θνξά, ελψ αλ ζπλερηζηεί ε απξνζπκία ηνπο γηα αλεχξεζε εξγαζίαο ηφηε ε ρνξήγεζε δηαθφπηεηαη. iv. ΛΟΤΞΔΜΒΟΤΡΓΟ Σην Λνπμεκβνχξγν ην ζχζηεκα αζθάιηζεο θαηά ηεο αλεξγίαο απνηειείηαη απφ θεθάιαηα πνπ πξννξίδνληαη γηα ηελ απαζρφιεζε (employment fund) θαη ηα επηδφκαηα ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ηνπο θφξνπο ζηνπο νπνίνπο ππφθεηληαη ηα θπζηθά θαη λνκηθά πξφζσπα, απφ ηελ εηήζηα εηζθνξά ηνπ θξάηνπο θαη απφ έλα πνζνζηφ εηζθνξάο πνπ πεξηιακβάλεηαη ζηηο ηηκέο ησλ θαπζίκσλ. Δπηπιένλ ην επίδνκα θνξνινγείηαη θαη ππνινγίδεηαη σο πνζνζηφ ηνπ εηζνδήκαηνο. Οη ππαγφκελνη ζηελ αζθάιηζε είλαη νη κηζζσηνί, νη λένη πνπ βξίζθνληαη ρσξίο εξγαζία κεηά ηελ 36 Με νξηζκέλεο εμαηξέζεηο φπσο ζπληάμεηο, εηζνδήκαηα ή θεθάιαηα πνπ ρνξεγνχληαη απφ ηξίηνπο ή απφ κε θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο θαη σο ελφο ζπγθεθξηκέλνπ νξίνπ. 26